אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:רבי יואל טייטלבוים"

{{אדמו"ר

|געבורט ארט= [[סיגעט]], עסטרייך-אונגארן

|נאכפאלגער= רבי [[משה טייטלבוים]]

ער איז געבוירן געווארן אין [[סיגוט]], וואס איז דאן געווען באהערשט דורך דער [[עסטרייך אונגארישע אימפעריע|עסטרייך־אונגארישער אימפעריע]] (היינט אין [[רומעניע]]) י"ז טבת תרמ"ז, צו זיין גרויסן פאטער רבי [[חנניה יו"ט ליפא טייטלבוים]] בעל "קדושת יום טוב" און צו זיין מוטער מרת חנה, די טאכטער פון רבי [[יואל אשכנזי]] פון [[זלאטשאוו]].  

דער יחוס פון די טייטלבוים משפחה ציעט זיך ביז דעם גרויסן רבי פון חסידים, רבי [[משה טייטלבוים (ישמח משה)|משה טייטלבוים]] זצ"ל פון [[איהעל]] באקאנט אלס דער "'''ישמח משה'''''"''. דער ישמח משה האט געשטאמט פון [[פשעמישל]], [[גאליציע]], און איז ערשט געווען א [[מתנגד]], שפעטער איז ער געווארן א [[חסידות|חסיד]] און א תלמיד פון דעם [[יעקב יצחק פון לובלין|חוזה פון לובלין]] אונטער דער השפעה פון זיין איידעם, '''ר' [[אריה לייביש ליפשיץ]]''', דער '''אריה דבי עילאי'''. דער ישמח משה איז געווען באקאנט מיט געבן [[קמיעות|קמיע]]'ס וואס מ'האט דערמיט געזעהן גאר וואונדערליכע זאכן, אפי' די ארומיגע גוים האבן געוואוסט דערפון.

ווען דער ישמח משה איז נסתלק געווארן אום [[כ"ח תמוז]] [[ה'תר"א]] האבן זיינע קינדער נישט מצליח געווען אנצוהאלטן דאס רבנות אין [[איהעל]] צוליב דער ארטיגער שטארק מתנגדישער קהילה. זיין איינציגער זון רבי [[אלעזר ניסן טייטלבוים]] האט געהאט א שארפע הנהגה, נאכן זיין רב פאר א קורצער וויילע אין [[סיגעט]] האט ער צוליב שטרייטן מיט די [[קאסאוו (חסידות)|קאסאווער]] חסידים זיך אריבערגעצויגן קיין [[דראהאביטש]], די היים שטאט פון זיין פרוי מרת רוזא בלימא, די טאכטער פון ר' אהרן פון חאדאראוו (לעבן דראהאביטש), אין מזרח [[גאליציע]], און פאקטיש ממלא מקום געווען זיין שווער, וואו ער איז געווען דארט רב ביז זיין פטירה שבת תשובה תרט"ו.

דער ''ייטב לב'', נאכן זיין רב און פארשידענע קהילות אין אונגארן און אין גאליציע, איז ער אין יאר תרי"ח אויפגענומען געווארן אלס [[מרא דאתרא]] פון דער גרויסער שטאט סיגעט, וואו דאס רבנות איז אנגעהאלטן געווארן ביי זיינע קינדער און אייניקלעך ביזן [[חורבן אייראפע]] ביים [[צווייטן וועלט קריג]].

נאך זיין הסתלקות אין יאר תרמ"ג האט ממלא מקום געווען דער צווייטער זון רבי [[חנניה יו"ט ליפא טייטלבוים]], דער מחבר ספר [[קדושת יום טוב]].

דער קדושת יו"ט איז נסתלק געווארן [[כ"ט שבט]] [[ה'תרס"ד]]. ער האט איבערגעלאזט צוויי זין, דער בכור רבי [[חיים צבי טייטלבוים (עצי חיים)|חיים צבי טייטלבוים]] באקאנט אלס דער עצי חיים, ער האט ממלא מקום געווען דעם טאטען אלס רב אין [[סיגעט]], ער איז געווען דער פאטער פון דעם צווייטער סאטמארער רבי דער [[ברך משה]]. דער יונגערער זון איז געווען רבי יואל.

רבי יואל איז אויפגעוואקסן ביי זיין פאטער אין [[סיגעט]] וואו ער האט געוואוינט ביז צו זיין חתונה. ער האט חתונה געהאט אין יאר תרס"ד, ממש פאר זיין פאטערס הסתלקות, מיט דער טאכטער פון רבי [[אברהם חיים הורוויץ (פלאנטש)|אברהם חיים הורוויץ]] ז"ל, דער פלאַנטשער רב, א [[ראפשיץ (חסידות)|ראפשיצער]] און דזשיקאווער אייניקל. אויך זענען זיי געווען קוזינען ווייל ר' אברהם חיים'ס פאטער רבי [[משה הורוויץ|משה'לע ראזוואדאווער]] איז געווען איין איידעם ביים [[יקותיאל יהודה טייטלבוים|ייטב לב]].

ער איז געזעסן געציילטע יארן אויף [[קעסט]] ביי זיין שווער אין [[ראדאמישל]], [[פוילן]], בעת'ן זיין אויף קעסט האט ער זיך אויך געדרייט ביים בעלזער רב רבי [[ישכר דוב רוקח (א)|ישכר דוב רוקח]] און ער האט זיך געהאלטן פאר זיינס א חסיד. שפעטער איז ער צוריקגעפארן קיין [[אונגארן]] און זיך באזעצט אין דער שטאט [[סאטמאר, רומעניע|סאטמאר]] אין [[זיבנבערגן]], וואו ער האט געדאווענט אין זיין אייגענעם ביהמ"ד מיט א שיינע קבוצה חסידים.

רבי יואל האט געהאט פון זיין ערשטן זיווג דריי טעכטער, אלע דריי זענען ל"ע געשטארבן קינדערלאז, נאך ביי זיין לעבן. נאך זייענדיג אין ארשעווע איז זיין יונגסטע טאכטער אסתר געשטארבן אומפארהייראט, און זי איז געווארן באערדיגט אין [[סאטמאר, רומעניע|סאטמאר]]. די צווייטע טאכטער האט געהייראט ר' [[יקותיאל יהודה טייטלבוים (ב)|זלמן לייב טייטלבוים]]  (דעם זון פון זיין ברודער דער "עצי חיים") דער לעצטער רב פון סיגעט פארן קריג. זי איז געשטארבן א יאר נאך איר חתונה ווען רבי יואל איז געווען קראלער רב, זי ליגט אין סיגעט. די עלסטע טאכטער חי' רויזא, האט געהייראט זיין שוועסטער זון, ר' ליפא מאיער (שפעטער טייטלבוים) רב פון [[סעמיהאלי]], א זון פון ר' חנוך העניך דוב מאיער רב אין קערעצקי אן איידעם פונעם קדושת יו"ט, זי איז ל"ע געשטארבן אין יאר תשי"ד, זי ליגט אין [[טבריה]].

אין יאר תרצ"ו איז רבי יואל געווארן אן אלמן, ווען זיין פרוי חוה איז געשטארבן פון א [[הארץ]] קראנקייט, זי ליגט אין סאטמאר. א יאר שפעטער האט ער געהייראט מרת אלטע פייגא שפירא ע"ה, א יונג ארעם מיידל א יתומה, פון [[טשענסטכאוו]], [[פוילן]]. איר פאטער רבי אביגדור שפירא ז"ל, וואס האט שוין נישט געלעבט, איז געווען א חסידישער רב אין טשענסטכאוו, אן אייניקל פונעם שרף פון [[מאגלניצא]] (וואס איז געווען אן איידעם פון דעם [[קאזשניצער מגיד|מגיד פון קאזשניץ]]) און פון [[מאור ושמש]]. רבי יואל איז אריבערגעפארן קיין [[טשעבין]] לעבן [[קראקע]], ווי די חתונה איז פארגעקומען, דער מסדר קידושין איז געווען הגאון דער [[דוב בעריש וויידנפעלד|טשעבינער רב]]. די רביצין אלטע פייגא האט קיינמאל געהאט קינדער, זי איז נפטר געווארן אין יאר תשס"א, און זי ליגט לעבן איר מאן אויפ'ן בית החיים אין [[קרית יואל]].

בעת ער האט געוואוינט און סאטמאר אלס אינגערמאן, נאך דער פטירה פון דעם סאטמארער רב רבי '''[[יהודה גרינוואלד]]''', בעל "שבט מיהודה", איז געווען די רעדע אים אויפצונעמען פאר מרא דאתרא, אבער עס איז נישט געקומען לידי מעשה.{{מקור}} נאך אפאר יאר זיצן אין סאטמאר האט ער אנגענומען זיין ערשטע רבנות פאסטן אין דער שטאט [[ארשעווע]], א קליין שטעטל אין [[קארפאטארוס]], לעבן [[מונקאטש]], וואו ער האט אויך געפירט א ישיבה.  

אין יאר תרפ"ד האט ער פארלאזט ארשעווע און אנגענומען דעם רבנות פאסטן און מיטגעברענגט זיין ישיבה אין דער שטארק חסידישער שטאט [[קראלי]], [[זיבנבערגן]], [[רומעניע]], ביים גרעניץ פון [[אונגארן]], ער האט ממלא מקום געווען רבי [[שאול בראך]] וואס איז דאן געווארן רב אין [[קאשוי]] (היינט [[סלאוואקיי]]). דארט אין קראלי האט זיך רבי יואל ערווארבן צו זיין איינע פון די גרעסטע חסידישע מנהיגים און אייראפע, פילע חסידישע אידן האבן אנגעהויבן זיך צו באהעפטן צו אים. רבי יואל האט שפעטער געזאגט אז זיינע בעסטע יארן איז געווען אין קראלע וואו ער האט געהאט א פארהעלטענמעסיג קליינע קהלה מיט מינימאלע שטערונגען און אין רוחניותדיגע ענינים האט מען נישט געדארפט קיין סאך טוען ווייל דער פריערדיגע רב האט אלס אוועקגעשטעלט ווי עס ברויך צו זיין און ער האט געקענט רואיג זיצן און דינען דעם אייבישטן.{{מקור}}

און יאר תרפ"ח איז פלוצלינג נסתלק געווארן דער סאטמארער רב, '''רבי [[אליעזר דוד גרינוואלד]]''', דער "קרן לדוד", און דאן איז ווידער ערוועקט געווארן די געדאנק פון אויפנעמען רבי יואל אלס ארטיגער רב, רבי יואל האט דארט געהאט פילע אנהענגער און חסידים, נאך געציילטע יארן פון צאנקערייען מיט די ארטיגע אשכנז'ישע איינוואוינער וואס זענען נישט געווען איינשטימיג צו זיין אויפנאמע, וואס דאס האט געפירט צו אפהאלטן צוויי מאל וואלן און צוויי דין תורות ווי רבי יואל האט אלס געזיגט, האט רבי יואל פארלאזט קראלי און אריבערגעקומען זיך באזעצן אין שטאט אין יאר [[ה'תרצ"ד]], זעקס יאר נאכן הסתלקות פון לעצטן רב.

אויפן וועג איז די באן פארדרייט געווארן דורך די [[דייטשן]] צו [[בערגן בעלזן]] וואו זי איז געבליבן פיר [[מאנאט]]ן צוליבן אויסרייד אז מען האט נישט אויסגעצאלט די גאנצע צוגעזאגטע געלט, און עס האט 2 מאל געהייסן אז מ'פארקירעוועט דעם באן קיין אוישוויץ צו פארניכטונג, אבער נאך גאר אינטענסיווע פארהאנדלונגען און גרויסע געלטער וואס איז אפגעשיקט געווארן פון אמעריקע איז רבי יואל מיט די איבעריגע אידן אריבער קיין שווייץ אום כ"א כסלו תש"ה .

נאך דער פטירה פון רבי [[זעליג ראובן בענגיס]] ירושלימער רב אין יאר [[ה'תש"ח]] האט אים די עדה החרדית אויפגענומען אלס רב פון ירושלים און ער האט אנגעהאלטן דעם טיטל ביז זיין פטירה, אבער ער איז דאך געבליבן וואוינען אין [[אמעריקע]] פון ווי זיין גרויסער השפעה האט געטון דערגרייכן ביז קיין [[ארץ ישראל]], און בלויז עטליכע מאל האט ער באזוכט אין ארץ ישראל.

עס איז אנגענומען ביי א סאך נייטראלע אבזעווירער, אז דעם סאטמערער רב אינאיינעם מיט רבי [[אהרן קאטלער]] קומט בעיקר צו פארדאנקען פארן אויפשטעלן יודישקייט אין אמעריקא. אין די ערשטע יארן פלעגן די מאדערנע יודן אנרופן איינעם וואס איז א פרומער אזוי אין דער אלטער היים - "א סאטמארער".  

[[טעקע:Satmaroriginal.jpg|קליין|250x250px|ביי איינע פון די פילע פראטעסטן קעגן ציונות מיט זיין נעפע דער שפעטערדיגער סאטמארער רבי רבי [[משה טייטלבוים]]]]

רבי [[יעקב לייזער|יאנקעלע מפשעווארסק]] האט געזאגט בשם זיין שווער רבי [[איציקל]]: "אין אונזער דור איז נישטא נאך איינער וואס זאל זיך אזוי מבזה זיין פאר כבוד שמים ווי דער סאטמארער רב!" (שיח זקנים ח"ג עמ' קכ"ה).

==וועבלינקען==

[[קאַטעגאָריע:אמעריקאנער אדמורי"ם]]

{{סדרה|די געווען=''ערשטער''|די קומענדיג=רבי [[משה טייטלבוים]] <BR>''ברך משה''|רשימה=[[סאטמאר (חסידות)|אדמור"י סאטמאר]]{{ש}}תרצ"ד - תרל"ט}}