אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:בית המקדש"

484 בייטן צוגעלייגט ,  פֿאַר 1 יאָר
ק
החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע"
ק (←‏חורבן הבית: היימישע שפראך)
ק (החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע")
 
(12 מיטלסטע ווערסיעס פון 3 באַניצער נישט געוויזן.)
שורה 1: שורה 1:
{{דעסקריפציע||ענגליש = any of a series of successive structures on the Temple Mount in Jerusalem serving as a religious center of the Israelite People|העב=מבנה שעמד בהר המוריה בירושלים ושימש כמרכז דתי של עם ישראל|דייטש=antiker Tempel an der Stelle der heutigen al-Aqsa Moschee|}}
[[טעקע:TempleJerusalem.jpg|left|250px]]
[[טעקע:TempleJerusalem.jpg|left|250px]]
'''בית המקדש''' (וואס איז טייטש '''הייליג הויז''') איז געווען דער ארט וואס דער אייבערשטער האט באפוילן פאר זיינע יידישע קינדער זיי זאלן מאכן פאר אים, '''ועשו לי מקדש ושכנתי בתוכם - זיי זאלן מאכן פאר מיר א מקדש, און איך וועל רוען אין זיי''' <ref>שמות כה ח</ref>, און איז געווען דער ארט וואו די [[איד]]ן האבן געטון די [[עבודה]] ([[גאט]]'ס דינסט) פון מקריב זיין [[קרבן|קרבנות]] און זינגען פאר גאט.
'''בית המקדש''' (וואס איז טייטש '''הייליג הויז''') איז געווען דער ארט וואס דער אייבערשטער האט באפוילן פאר זיינע אידישע קינדער זיי זאלן מאכן פאר אים, '''ועשו לי מקדש ושכנתי בתוכם - זיי זאלן מאכן פאר מיר א מקדש, און איך וועל רוען אין זיי''' <ref>שמות כה ח</ref>, און איז געווען דער ארט וואו די [[איד]]ן האבן געטון די [[עבודה]] ([[גאט]]'ס דינסט) פון מקריב זיין [[קרבן|קרבנות]] און זינגען פאר גאט.


== צעשפרייטע מזבחות ==
== צעשפרייטע מזבחות ==
ביז ווען [[שלמה המלך]] האט געבויט דער בית המקדש, האבן די אידן מקריב געווען [[קרבנות]] אויף [[מזבח]]ות וואס זענען געווען צעשפרייט אין דעם גאנצן לאנד. אויך נאך וואס שלמה המלך האט געבויעט דעם בית המקדש האבן רוב [[קעניג|מלכים]] איינגעפירט צו דינען [[גאט]] צודערצו אויך אין צעשפרייטע מזבחות אויסער דער בית המקדש.
ביז ווען [[שלמה המלך]] האט געבויט דער בית המקדש, האבן די אידן מקריב געווען [[קרבנות]] אויף [[מזבח]]ות וואס זענען געווען צעשפרייט אין דעם גאנצן לאנד. אויך נאך וואס שלמה המלך האט געבויט דעם בית המקדש האבן רוב [[קעניג|מלכים]] איינגעפירט צו דינען [[גאט]] צודערצו אויך אין צעשפרייטע מזבחות אויסער דער בית המקדש.


לויט די תורה דארף מען דינען גאט נאר אין דעם בית המקדש און ס'איז פארבאטן צו דינען אין צעשפרייטע מזבחות.
לויט די תורה דארף מען דינען גאט נאר אין דעם בית המקדש און ס'איז פארבאטן צו דינען אין צעשפרייטע מזבחות.
שורה 19: שורה 20:


== בית ראשון ==
== בית ראשון ==
דער ערשטער בית ווערט אנגערופן דער בית ראשון, דאס האט געבויעט [[שלמה המלך]] אין [[ירושלים]] אויף בארג-מוריה, נאך וואס [[גאט]] האט צוגעזאגט [[דוד המלך]] אז זיין קינד וועט בויען דער בית המקדש (און נישט דוד, וויבאלד דוד האט געפירט א סך [[מלחמה|מלחמות]] און געגאסן פיל בלוט{{הערה| [[ספר דברי הימים|דברי הימים]] א' פרק כ"ב}}). שלמה המלך האט געבויט דער בית המקדש אין יאר 2928 ([[ב'תתקכ"ח]]). דער בית ראשון איז געשטאנען 410 יאר.
דער ערשטער בית ווערט אנגערופן דער בית ראשון, דאס האט געבויט [[שלמה המלך]] אין [[ירושלים]] אויף בארג-מוריה, נאך וואס [[גאט]] האט צוגעזאגט [[דוד המלך]] אז זיין קינד וועט בויען דער בית המקדש (און נישט דוד, וויבאלד דוד האט געפירט א סך [[מלחמה|מלחמות]] און געגאסן פיל בלוט{{הערה| [[ספר דברי הימים|דברי הימים]] א' פרק כ"ב}}). שלמה המלך האט געבויט דער בית המקדש אין יאר 2928 ([[ב'תתקכ"ח]]). דער בית ראשון איז געשטאנען 410 יאר.


=== ביים בויען דעם בית ===
=== ביים בויען דעם בית ===
נאך וואס שלמה המלך האט געבויעט דער ערשטער בית, אין דער זיבעטער [[מאנאט]] [[סוכות|חג הסוכות]], (לויט די ציילונג אין די תורה,) האבן די כהנים געבריינגט פון [[עיר דוד]] די הייליגע כלים, דער [[ארון|ארון הקודש]], [[אוהל המשכן]] אא"וו צום בית המקדש. און דאן איז געשען א [[נס]], אז דער בית איז אנגעפילט געווארן מיט א וואלקן פון [[גאט]] {{באלד|והענן מלא את בית ה'|[[ספר מלכים|מלכים]] א' פרק ח'}}. אזוי ווי ס'איז געשען ווען [[משה רבינו]] האט געבויעט דער [[משכן]] {{באלד|וכבוד ה' מלא את המשכן|[[ספר שמות|שמות]] מ'}}.
נאך וואס שלמה המלך האט געבויט דער ערשטער בית, אין דער זיבעטער [[מאנאט]] [[סוכות|חג הסוכות]], (לויט די ציילונג אין די תורה,) האבן די כהנים געבריינגט פון [[עיר דוד]] די הייליגע כלים, דער [[ארון|ארון הקודש]], [[אוהל המשכן]] אא"וו צום בית המקדש. און דאן איז געשען א [[נס]], אז דער בית איז אנגעפילט געווארן מיט א וואלקן פון [[גאט]] {{באלד|והענן מלא את בית ה'|[[ספר מלכים|מלכים]] א' פרק ח'}}. אזוי ווי ס'איז געשען ווען [[משה רבינו]] האט געבויט דער [[משכן]] {{באלד|וכבוד ה' מלא את המשכן|[[ספר שמות|שמות]] מ'}}.


=== חורבן הבית ===
=== חורבן הבית ===


דער בית המקדש איז חרוב געווארן דורך [[נבוכדנצר]] דער [[קעניג]] פון [[בבל]] אין יאר 3338 ([[ג'של"ח]]). ווי עס שטייט אין [[ספר מלכים]] איז די סיבה פון חורבן הבית געווען ווייל אזעלכע קיסרים פון [[מלכי יהודה]] האבן געזינדיקט פאר [[גאט]] און געדינט [[עבודה זרה]] (ווי [[מנשה מלך יהודה|מנשה]]).
דער בית המקדש איז חרוב געווארן דורך [[נבוכדנצר]] דער [[קעניג]] פון [[בבל]] אין יאר {{לינק צו אידיש יאר|3338}}. ווי עס שטייט אין [[ספר מלכים]] איז די סיבה פון חורבן הבית געווען ווייל אזעלכע קיסרים פון [[מלכי יהודה]] האבן געזינדיקט פאר [[גאט]] און געדינט [[עבודה זרה]] (ווי [[מנשה מלך יהודה|מנשה]]).


== בית שני ==
== בית שני ==
אזוי ווערט אנגערופן דער צווייטער בית, דאס האט געבויעט [[עזרא הסופר]] אויף דעם זעלבן פלאץ ווי דער בית ראשון, אין יאר 3408 ([[ג'ת"ח]]) ([[ג'רמ"ד]]) צו וועלט באשאפונג, דאס איז געשטאנען 420 יאר און איז חרוב געווארן דורך [[טיטוס הרשע]] א [[רוים|רוימישע]] [[גענעראל]] אין יאר 3828 ([[ג'תתכ"ח]]) אין משך פון דעם [[גרויסער יידישער אויפשטאנד|גרויסן יידישן אויפשטאנד]].
אזוי ווערט אנגערופן דער צווייטער בית, דאס האט געבויט [[עזרא הסופר]] אויף דעם זעלבן פלאץ ווי דער בית ראשון, אין יאר 3408 ([[ג'ת"ח]]) ([[ג'רמ"ד]]) צו וועלט באשאפונג, דאס איז געשטאנען 420 יאר און איז חרוב געווארן דורך [[טיטוס הרשע]] א [[רוים|רוימישע]] [[גענעראל]] אין יאר 3828 ([[ג'תתכ"ח]]) אין משך פון דעם [[גרויסער אידישער אויפשטאנד|גרויסן יידישן אויפשטאנד]].


== בנין הורדוס ==
== בנין הורדוס ==
די זיידע פון [[הורדוס]] (זיין טאטעס טאטע איז געווען א פאלנער אדומי, וועלעכער האט זיך מגייר געווען. הורדוס האט חתונה געהאט צו א פרוי מרים וואס איז געווען פון די לעצטע רעשטלעך פון מלכות [[חשמונאים]]. ווען דער רוצח און טיראן הורדוס האט האט זיך פארעלטער און באקומען חרטה געפילן אויף זיינע רציחות, האט ער געוואלט עפעס טאן צו פארצייען אויף זיינע זינד האט ער איבערגעבויט דאס בית המקדש. און עס אנגערופן אויף זיין נאמען. די [[גמרא]] זאגט אז ווער עס האט נישט געזען בנין הורדוס האט נאכנישט געזען א שיין געביידע אין זייל לעבן.
די זיידע פון [[הורדוס]] (זיין טאטעס טאטע איז געווען א פאלנער אדומי, וועלכער האט זיך מגייר געווען. הורדוס האט חתונה געהאט צו א פרוי מרים וואס איז געווען פון די לעצטע רעשטלעך פון מלכות [[חשמונאים]]. ווען דער רוצח און טיראן הורדוס האט האט זיך פארעלטער און באקומען חרטה געפילן אויף זיינע רציחות, האט ער געוואלט עפעס טאן צו פארצייען אויף זיינע זינד האט ער איבערגעבויט דאס בית המקדש. און עס אנגערופן אויף זיין נאמען. די [[גמרא]] זאגט אז ווער עס האט נישט געזען בנין הורדוס האט נאכנישט געזען א שיין געביידע אין זייל לעבן.
== בית שלישי ==
== בית שלישי ==
אזוי ווערט אנגערופן דער דריטער בית, דאס איז נאכנישט געשטאנען, און עס שטייט אין [[גמרא]] () אז עס וועט אויפגעבויט ווערן פון [[פייער]] ווען [[משיח]] וועט קומען. דאס געשטאלט פונעם דריטן בית ווערט באשריבן אין [[ספר יחזקאל]]..
אזוי ווערט אנגערופן דער דריטער בית, דאס איז נאכנישט געשטאנען, און עס שטייט אין [[גמרא]] () אז עס וועט אויפגעבויט ווערן פון [[פייער]] ווען [[משיח]] וועט קומען. דאס געשטאלט פונעם דריטן בית ווערט באשריבן אין [[ספר יחזקאל]]..
שורה 40: שורה 41:
עס איז גענוג אינטערשרייכן וויפיל מענטשן האבן געארבעט אויפצובויען דאס הייליק הויז:
עס איז גענוג אינטערשרייכן וויפיל מענטשן האבן געארבעט אויפצובויען דאס הייליק הויז:


עס זענען געווען 300 הויפט [[ארכיטעקטור|ארכיטעקטערס]], וואס זענען געווען די בעלי בתים אויף אנדערע 3.300 [[אינזשעניר]]ן, וואס האבן געזאגט פאר די איבעריקע בויערס וואס צו טועהן, סך הכל זענען די בויערס געווען 163.600 מענטשן.<ref>מלכים א ה דברי הימים ב ב</ref>
עס זענען געווען 300 הויפט [[ארכיטעקטור|ארכיטעקטערס]], וואס זענען געווען די בעלי בתים אויף אנדערע 3.300 [[אינזשעניר]]ן, וואס האבן געזאגט פאר די איבעריקע בויערס וואס צו טועהן, סך הכל זענען די בויערס געווען 163.600 מענטשן<ref>מלכים א ה דברי הימים ב ב</ref>.
ווען מען אנגעהויבן צו בויען האט מען צוזאמענגענומען אלע קלוגע געלערענטע קעפ וואס פארשטיין צו בויען, מען האט געברענגט נישט דווקא אידן, אפילו [[גוי]]ם האבן געהאלפן, אין פסוק שטייט אז [[שלמה המלך]] האט געמאכט א שותפות מיט די [[צידונים]] וואס זענען געווען באקאנט איבעראל אין [[קונסט]] פון ארכיטעקטן, און אויסהאקן שטיינער און העלצער, זיי האבן זיך [[גיור|מגייר]] געווען און האבן געהלאפן שלעפן די שטיינער און העלצער פון [[יער הלבנון]] ביז צום פלאץ פון המקדש.
ווען מען אנגעהויבן צו בויען האט מען צוזאמענגענומען אלע קלוגע געלערענטע קעפ וואס פארשטיין צו בויען, מען האט געברענגט נישט דווקא אידן, אפילו [[גוי]]ם האבן געהאלפן, אין פסוק שטייט אז [[שלמה המלך]] האט געמאכט א שותפות מיט די [[צידונים]] וואס זענען געווען באקאנט איבעראל אין [[קונסט]] פון ארכיטעקטן, און אויסהאקן שטיינער און העלצער, זיי האבן זיך [[גיור|מגייר]] געווען און האבן געהלאפן שלעפן די שטיינער און העלצער פון [[יער הלבנון]] ביז צום פלאץ פון המקדש.
די אלע שטיינער און העלצער וואס מען האט דערמיט געבויט האט מען נישט צוגעפאסט אויפן [[הר הבית]] פארן באנוץ פונעם בית המקדש, דאס האבן די געלערנטע בויערס צוגעגרייט אויפן פלאץ פון ווי מען האט עס אויסגעשניטן, מיטן גרעסן מאס פונקטליכקייט, און דערנאך האט מען עס געברענגט צום מקום המקדש, אזוי אז ביים פלאץ פון בויען האט מען נישט גענוצט קיין שום אייזען און א זעג צופאסן די שטיינער, ווייל מען האט שוין אלעס צוגעפאסט פון פריער,<ref>מלכים א ו</ref> דאס ווייזט פאר פאר א קלוגע געלערנטע לייט עס האבן געארבייט ביים בויען.
די אלע שטיינער און העלצער וואס מען האט דערמיט געבויט האט מען נישט צוגעפאסט אויפן [[הר הבית]] פארן באנוץ פונעם בית המקדש, דאס האבן די געלערנטע בויערס צוגעגרייט אויפן פלאץ פון וואו מען האט עס אויסגעשניטן, מיטן גרעסן מאס פונקטליכקייט, און דערנאך האט מען עס געברענגט צום מקום המקדש, אזוי אז ביים פלאץ פון בויען האט מען נישט גענוצט קיין שום אייזען און א זעג צופאסן די שטיינער, ווייל מען האט שוין אלעס צוגעפאסט פון פריער<ref>מלכים א ו</ref>, דאס ווייזט פאר פאר א קלוגע געלערנטע לייט עס האבן געארבייט ביים בויען.
=== פלאץ ===
=== פלאץ ===
ביידע בתי המקדש האט מען געבויט אויפן זעלבן פלאץ, דאס איז אין [[ירושלים]] אויף א בארג וואס הייסט די [[הר הבית]]. אין לשון [[תנ"ך]] הייסט דאס אויך בארג [[מוריה]]. דאס בארג איז די זעלבע בארג ווי [[אברהם אבינו]] האט געוואלט מקריב זיין [[יצחק אבינו]] פאר [[גאט]] ([[עקידת יצחק]]).
ביידע בתי המקדש האט מען געבויט אויפן זעלבן פלאץ, דאס איז אין [[ירושלים]] אויף א בארג וואס הייסט די [[הר הבית]]. אין לשון [[תנ"ך]] הייסט דאס אויך בארג [[מוריה]]. דאס בארג איז די זעלבע בארג ווי [[אברהם אבינו]] האט געוואלט מקריב זיין [[יצחק אבינו]] פאר [[גאט]] ([[עקידת יצחק]]).
שורה 59: שורה 60:
** די צימער אויף די צפון-מערב ווינקל איז געווען די לשכת מצורעים, ווייל דארטן פלעגן די מצורעים וואס זענען זיך געקומען רייניגן אויפהאלטן.
** די צימער אויף די צפון-מערב ווינקל איז געווען די לשכת מצורעים, ווייל דארטן פלעגן די מצורעים וואס זענען זיך געקומען רייניגן אויפהאלטן.
** די צימער אויף די מערב-דרום ווינקל איז געווען די לשכת בית שמנים.
** די צימער אויף די מערב-דרום ווינקל איז געווען די לשכת בית שמנים.
* עס האט געהאט 15 האלב רינדיגע טרעףּ, פון ווי מען איז געגאנגן צו די עזרה.
* עס האט געהאט 15 האלב רינדיגע טרעףּ, פון וואו מען איז געגאנגן צו די עזרה.
* עס זענען געווען קליינע צימערן אונטער די עזרת ישראל אויף די זייט פון די טרעףּ וואס דארטן האבן די [[לוי|לווים]] געלייגט זייער מוזיקאלישע געצייג.
* עס זענען געווען קליינע צימערן אונטער די עזרת ישראל אויף די זייט פון די טרעףּ וואס דארטן האבן די [[לוי|לווים]] געלייגט זייער מוזיקאלישע געצייג.


שורה 69: שורה 70:
* די עזרה איז געווען ווי מען האט געטאן די עיקר ארבייט (עבודה) פאר [[גאט]]. עס איז געווען איינגעטיילט אין פיר (אויסער די היכל און אונטער די היכל):
* די עזרה איז געווען ווי מען האט געטאן די עיקר ארבייט (עבודה) פאר [[גאט]]. עס איז געווען איינגעטיילט אין פיר (אויסער די היכל און אונטער די היכל):
# עזרת ישראל - ווי די [[ישראל]]ים זענען געגאנגען.
# עזרת ישראל - ווי די [[ישראל]]ים זענען געגאנגען.
# עזרת כהנים - ווי די [[כהן|כהניםזענען]] געגאנגען.
# עזרת כהנים - ווי די [[כהן|כהנים זענען]] געגאנגען.
# מקום המזבח - דאס פלאץ פון די מזבח.
# מקום המזבח - דאס פלאץ פון די מזבח.
# בין מזבח להיכל - דאס פלאץ צווישן די [[מזבח]] און די היכל.
# בין מזבח להיכל - דאס פלאץ צווישן די [[מזבח]] און די היכל.
שורה 93: שורה 94:
** עס זענען געווען 15 צימערן צווישן די דרום ווענט. 5 צימערן אויף 5 צימערן, און 5 צימערן אויף די 5, צוזאמען 3 שטאק.
** עס זענען געווען 15 צימערן צווישן די דרום ווענט. 5 צימערן אויף 5 צימערן, און 5 צימערן אויף די 5, צוזאמען 3 שטאק.
** עס זענען געווען 15 צימערן צווישן די צפון ווענט. 5 צימערן אויף 5 צימערן, און 5 צימערן אויף די 5, צוזאמען 3 שטאק.
** עס זענען געווען 15 צימערן צווישן די צפון ווענט. 5 צימערן אויף 5 צימערן, און 5 צימערן אויף די 5, צוזאמען 3 שטאק.
** עס זענען געווען 8 צימערן צווישן די מערב ווענט. 3 צימערן אויף 3 צימערן, און 2 אויף די 3 צימערן, צוזאמען 3 שטאק.
** עס זענען געווען 8 צימערן צווישן די מערב ווענט. 3 צימערן אויף 3 צימערן, און 2 אויף די 3 צימערן, צוזאמען 3 שטאק.
** יעדע צימער האט געהאט 3 טירן, איין טיר צו די צימער אויף רעכטס, איין טיר צו די צימער אויף לינקס, אוין איין טיר צו די צימער אויף ארויף.
** יעדע צימער האט געהאט 3 טירן, איין טיר צו די צימער אויף רעכטס, איין טיר צו די צימער אויף לינקס, אוין איין טיר צו די צימער אויף ארויף.
** די צימער אין די ווינקל פון צפון-מזרח האט געהאט 5 טירן, איינס צו די צימער אויף רעכטס, איינס צו אינדרויסן (פון ווי מען האט געפענט די טויערן צו די היכל, זע ווייטער), איינס צו די צימער אויף ארויף, און איינס צו די קארידאר צווישען די ווענט, און די פינעפטע צו די היכל.
** די צימער אין די ווינקל פון צפון-מזרח האט געהאט 5 טירן, איינס צו די צימער אויף רעכטס, איינס צו אינדרויסן (פון וואו מען האט געפענט די טויערן צו די היכל, זע ווייטער), איינס צו די צימער אויף ארויף, און איינס צו די קארידאר צווישען די ווענט, און די פינעפטע צו די היכל.
** עס איז געווען אין די ווענט א קארידאר וואס איז געגאנגען צווישן די ווענט, וואס דורך די קארידאר איז מען אנגקומען העכער די צימערן צו די דאך פון די היכל, דאס איז געווען געבויעט שיף אזוי ווי א גליטשער. די קארידאר איז געגאנגען פון צפון-מזרח צו צפון-מערב צו מערב-דרום צו דרום-מזרח, די שטאק וואס איז געווען געבויעט העכער די היכל און די צימערן האט געהאט איר עפענונג אויף די ווינקל פון דרום-מזרח ביי די קארידאר.
** עס איז געווען אין די ווענט א קארידאר וואס איז געגאנגען צווישן די ווענט, וואס דורך די קארידאר איז מען אנגקומען העכער די צימערן צו די דאך פון די היכל, דאס איז געווען געבויט שיף אזוי ווי א גליטשער. די קארידאר איז געגאנגען פון צפון-מזרח צו צפון-מערב צו מערב-דרום צו דרום-מזרח, די שטאק וואס איז געווען געבויט העכער די היכל און די צימערן האט געהאט איר עפענונג אויף די ווינקל פון דרום-מזרח ביי די קארידאר.
** אויף די שטאק וואס איז געווען העכער די גאנצע היכל, אפילו העכער די קדשי-קדשים ווי מען האט נישט געמעגט גיין איז געווען אזעלכע שטיקער העלצער וואס האבן אפגעטיילט צווישן די היכל און די קדשי-קדשים.
** אויף די שטאק וואס איז געווען העכער די גאנצע היכל, אפילו העכער די קדשי-קדשים ווי מען האט נישט געמעגט גיין איז געווען אזעלכע שטיקער העלצער וואס האבן אפגעטיילט צווישן די היכל און די קדשי-קדשים.
** עס זענען געווען לעכער פון די שטאק צו די דאך פון די קדשי-קדשים גלייך נעבן די ווענט, וואס דורך די לעכער האט מען אראפגעלאזט פאך לייט אין קאסטענעס צו פאררעכטען די ווענט פון קדשי-קדשים, און צוליב דעם אז זיי זאלן נישט זען די קדשי-קדשים האט מען זיי אראפגעלאזט אין קאסטענעס. די קאסטענעס זענען געווען אפען נאר אויף די זייט צו די וואנט.
** עס זענען געווען לעכער פון די שטאק צו די דאך פון די קדשי-קדשים גלייך נעבן די ווענט, וואס דורך די לעכער האט מען אראפגעלאזט פאך לייט אין קאסטענעס צו פאררעכטען די ווענט פון קדשי-קדשים, און צוליב דעם אז זיי זאלן נישט זען די קדשי-קדשים האט מען זיי אראפגעלאזט אין קאסטענעס. די קאסטענעס זענען געווען אפען נאר אויף די זייט צו די וואנט.
שורה 108: שורה 109:
* דארנאך איז געווען די היכל, דארט איז געווען די [[מזבח|מזבח הפנימי]] די אינערווייניגסטער מזבח, די [[מנורה]], און די [[שלחן]].
* דארנאך איז געווען די היכל, דארט איז געווען די [[מזבח|מזבח הפנימי]] די אינערווייניגסטער מזבח, די [[מנורה]], און די [[שלחן]].
* דערנאך איז געווען א פירהאנג, אונטער דער פירהאנג איז געווען די [[קדש הקדשים]], דארט איז געווען דער [[ארון הקדש]] אין וואס עס איז געלעגן די [[לוחות]], די [[כריבים]], און די באהאלטענע [[מן]]. אין די [[קדש הקדשים]] האט נאר געמעגט אריינגיין די [[כהן גדול]] און נאר אום [[יום כיפור]].
* דערנאך איז געווען א פירהאנג, אונטער דער פירהאנג איז געווען די [[קדש הקדשים]], דארט איז געווען דער [[ארון הקדש]] אין וואס עס איז געלעגן די [[לוחות]], די [[כריבים]], און די באהאלטענע [[מן]]. אין די [[קדש הקדשים]] האט נאר געמעגט אריינגיין די [[כהן גדול]] און נאר אום [[יום כיפור]].
* די היכל איז געווען הויך 100 איילן, די גרונד איז געווען 6 איילן, דערנאך איז געווען 40 איילן פאר די הייך פון די היכל, דערנאך איז געווען 1 אייל פאר די דיקייט פון די דאך, דערנאך איז געווען 4 איילן וואס איז געווען באצירט, דערנאך איז געווען 40 איילן פאר פאר די הייך פון די שטאך, דערנאך 1 אייל פאר די דאך, און 4 איילן פאר שיינקייט, 3 איילן פאר א צוים און 1 אייל איז געווען מיט אזעלכע אייזענעס וואס האבן באשיצט פון די פויגל אז זיי זאלן זיך נישט אפרוען דארט.
* די היכל איז געווען הויך 100 איילן, די גרונד איז געווען 6 איילן, דערנאך איז געווען 40 איילן פאר די הייך פון די היכל, דערנאך איז געווען 1 אייל פאר די דיקייט פון די דאך, דערנאך איז געווען 4 איילן וואס איז געווען באצירט, דערנאך איז געווען 40 איילן פאר פאר די הייך פון די שטאך, דערנאך 1 אייל פאר די דאך, און 4 איילן פאר שיינקייט, 3 איילן פאר א צוים און 1 אייל איז געווען מיט אזעלכע אייזענעס וואס האבן באשיצט פון די פויגל אז זיי זאלן זיך נישט אפרוען דארט.
* די היכל איז געווען פון מזרח צו מערב 100 איילן, די וואנט פון די אולם איז געווען 5 איילן, די אולם איז געווען 11 איילן, די וואנט פון די היכל איז געווען 6 איילן, און די היכל איז געווען 40 איילן, צווישען די היכל און די קדשי-קדשים איז געווען 1 אייל, די קדשי-קדשים איז געווען 20 איילן, די וואנט פון די קדשי-קדשים איז געווען 6 איילן, די צימער איז געווען 6 איילן, די וואנט פון די צימער איז געווען 5 איילן.
* די היכל איז געווען פון מזרח צו מערב 100 איילן, די וואנט פון די אולם איז געווען 5 איילן, די אולם איז געווען 11 איילן, די וואנט פון די היכל איז געווען 6 איילן, און די היכל איז געווען 40 איילן, צווישען די היכל און די קדשי-קדשים איז געווען 1 אייל, די קדשי-קדשים איז געווען 20 איילן, די וואנט פון די קדשי-קדשים איז געווען 6 איילן, די צימער איז געווען 6 איילן, די וואנט פון די צימער איז געווען 5 איילן.
* די היכל איז געווען פון צפון צו דרום 70 איילן, די וואנט פון די קארידאר איז געווען 5 איילן, די קארידאר 3 איילן, די וואנט פון די צימער 5 איילן, די צימער 6 איילן, די וואנט פון די צימער-היכל 6 איילן, די היכל 20 איילן, די וואנט פון די היכל 6 איילן, די צימער 6 איילן, די וואנט פון די צימער 5 איילן, די קארידאר איז געווען 3 איילן, און די וואנט 5 איילן.
* די היכל איז געווען פון צפון צו דרום 70 איילן, די וואנט פון די קארידאר איז געווען 5 איילן, די קארידאר 3 איילן, די וואנט פון די צימער 5 איילן, די צימער 6 איילן, די וואנט פון די צימער-היכל 6 איילן, די היכל 20 איילן, די וואנט פון די היכל 6 איילן, די צימער 6 איילן, די וואנט פון די צימער 5 איילן, די קארידאר איז געווען 3 איילן, און די וואנט 5 איילן.
שורה 118: שורה 119:
א שטיקל ליסט:
א שטיקל ליסט:


גאלדענע בעקן 20.000 טויזנט. זילבערנע בעקן 40.000 טויזנט. גאלדענע מנורות 10.000 טויזנט. גאלדענע כלים צו גיסן דערמיט וויין 80.000 טויזנט. גאלדענע לעפלעך 10.000. גאלדענע בעקן וואס מען האט דערין אריין געלייגט מעל פון די מנחות 80.000 טויזנט. די זעלבע סארט בעקן אין זילבער 160.000 טויזנט. און נאך צענדליגע טויזנטער כלים וואס מען האט דערין געמאסטן אלע מנחות און נסכים, כלים פאר די קטורת, כלים צו טראגן פייער צו און פון דעם מזבח, 200.000 טויזנט חצוצרות זילבערענע און פארשידענע כלי זמר פון אייזן, ווי אויך פערציג טויזנט טישלעך צו האלטן די אלע כלים. אט דאס אלע זענען געלעגן אין אוצרות בית ה' פון בית המקדש.
גאלדענע בעקן 20.000 טויזנט. זילבערנע בעקן 40.000 טויזנט. גאלדענע מנורות 10.000 טויזנט. גאלדענע כלים צו גיסן דערמיט וויין 80.000 טויזנט. גאלדענע לעפלעך 10.000. גאלדענע בעקן וואס מען האט דערין אריין געלייגט מעל פון די מנחות 80.000 טויזנט. די זעלבע סארט בעקן אין זילבער 160.000 טויזנט. און נאך צענדליגע טויזנטער כלים וואס מען האט דערין געמאסטן אלע מנחות און [[נסכים]], כלים פאר די קטורת, כלים צו טראגן פייער צו און פון דעם מזבח, 200.000 טויזנט חצוצרות זילבערענע און פארשידענע כלי זמר פון אייזן, ווי אויך פערציג טויזנט טישלעך צו האלטן די אלע כלים. אט דאס אלע זענען געלעגן אין אוצרות בית ה' פון בית המקדש<ref>ספר יוסיפין קדמוניות ח ב</ref>.
<ref>ספר יוסיפין קדמוניות ח ב</ref>


== טעגליכע ניסים ==
== טעגליכע ניסים ==
שורה 133: שורה 133:
* א שלאנג און עקרב האט קיינמאל נישט געביסן א איד וואס איז געקומען עולה רגל זיין.
* א שלאנג און עקרב האט קיינמאל נישט געביסן א איד וואס איז געקומען עולה רגל זיין.
* די וואס זענען געקומען עולה רגל זיין האט קיינמאל איינער געזאגט עס איז מיר ענג איך האב נישט קיין פלאץ.
* די וואס זענען געקומען עולה רגל זיין האט קיינמאל איינער געזאגט עס איז מיר ענג איך האב נישט קיין פלאץ.


== רעפערענצן ==
== רעפערענצן ==
{{רעפערענצן}}
{{רעפערענצן}}


== וועבלינקען ==
==דרויסנדיגע לינקס==
* [http://www.he.chabad.org/library/article.htm/aid/541901 א ווירטואלע וויזיט אין בית המקדש]
* [http://www.he.chabad.org/library/article.htm/aid/541901 א ווירטואלע וויזיט אין בית המקדש]
* [http://www.templeinstitute.org/ מכון המקדש]
* [http://www.templeinstitute.org/ מכון המקדש]
שורה 144: שורה 143:


[[קאַטעגאָריע:בית המקדש|*]]
[[קאַטעגאָריע:בית המקדש|*]]
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]]  
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]]
[[קאַטעגאָריע:אידישקייט ארטיקלען צו פארברייטערן]]
{{קרד/ויקי/יידיש}}
{{קרד/ויקי/יידיש}}
[[HE:בית המקדש]]