בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,368
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
ק (הגהה) |
אין תקציר עריכה |
||
| (3 מיטלסטע ווערסיעס פון 2 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|שיטה פון רב אדא בר אהבה איבער לענג פון יאר און די תקופות}} | |||
[[טעקע:Beit Alpha.jpg|קליין|left|מאָזאַאיק פלאסטערונג פון א [[6טער יארהונדערט]] שול אין בית אַלפא. די מזלות אין א רינג, בשעת די עקן רעכענען אויס די [[פיר תקופות]] פון יאָר, יעדן גערופן לויט'ן חודש אין וואָס עס קומט פאָר – תשרי, טבת, ניסן, תמוז.]] | |||
'''תקופת רב אדא''' איז די שיטה פון דער [[אמורא]] [[רב אדא בר אהבה]] אנבאלאנגט די לענג פון די [[יאר]] און די [[פיר תקופות]]. לויט די שיטה איז א יאר לאנג 365 טעג, 5 שעה, 997 חלקים און 48 רגעים, און יעדע פון די פיר תקופות איז לאנג 91 טעג, 7 שעה, 519 חלקים און 31 רגעים. ניינצן אזעלכע זון-יארן באטרעפן גענוי 235 חדשים פון די לבנה, און לויט טייל ראשונים שטיצט זיך דערויף דער סדר פון [[עיבור יאר]]ן אין [[אידישער לוח|אנזער לוח]]. | '''תקופת רב אדא''' איז די שיטה פון דער [[אמורא]] [[רב אדא בר אהבה]] אנבאלאנגט די לענג פון די [[יאר]] און די [[פיר תקופות]]. לויט די שיטה איז א יאר לאנג 365 טעג, 5 שעה, 997 חלקים און 48 רגעים, און יעדע פון די פיר תקופות איז לאנג 91 טעג, 7 שעה, 519 חלקים און 31 רגעים. ניינצן אזעלכע זון-יארן באטרעפן גענוי 235 חדשים פון די לבנה, און לויט טייל ראשונים שטיצט זיך דערויף דער סדר פון [[עיבור יאר]]ן אין [[אידישער לוח|אנזער לוח]]. | ||
| שורה 6: | שורה 8: | ||
==מקור און אידענטיטעט== | ==מקור און אידענטיטעט== | ||
תקופת רב אדא ווערט געברענגט אין די ראשונים בשם זיינס א ברייתא וואס איז היינט פארלוירן{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא, מאמר שלישי שער רביעי}}. די ערשטע ראשונים וואס ברענגען עס זענען "ספר העיבור" פון רבי אברהם בן חייא הנשיא{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא, מאמר שלישי שער חמישי}}, און "ספר האלקושי" פון רבי יעקב בן שמשון א תלמיד פון רש"י{{הערה|כתב יד 692/6 אין דער | תקופת רב אדא ווערט געברענגט אין די ראשונים בשם זיינס א ברייתא וואס איז היינט פארלוירן{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא, מאמר שלישי שער רביעי}}. די ערשטע ראשונים וואס ברענגען עס זענען "ספר העיבור" פון רבי אברהם בן חייא הנשיא{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא, מאמר שלישי שער חמישי}}, און "ספר האלקושי" פון רבי יעקב בן שמשון א תלמיד פון רש"י{{הערה|כתב יד 692/6 אין דער [[באדלעיאן ביבליאטעק]], געברענגט דורך יעקב חיימאוויטש, "אורך שנת החמה", מרדכי גנוט (רעדאקטאר), '''ברכת החמה בתקופתה''', בני ברק, תשס"ט, זייט 671}}, ביידע געשריבן אין שנת ד'תתפ"ג. פריער איז עס דערמאנט געווארן דורך רבי יצחק בן ברוך אלבאליה אין "מחברת העיבור", א ספר וואס איז געשריבן געווארן ארום ד'תת"כ און איז אויך פארלוירן, אבער ווערט ציטירט דורך רבי אברהם בן חייא הנשיא אין ספר העיבור. | ||
דער עלטסטער שריפטליכער מקור צו תקופת רב אדא איז דווקא א חיבור פון א נישט-איד, דער באקאנטער אראבישער מאטעמאטיקער [[אל־כוואריזמי|מוכאמאד איבן מוסא אל־כוואריזמי]], אין וועלכע ער שילדערט דעם אידישן לוח און ווייסט צו דערציילן אז זייער זון-יאר איז לאנג 365 טעג 5 שעה און 3891/4104 פון א שעה{{הערה|איבערגעזעצט דורך צבי לנגרמן | דער עלטסטער שריפטליכער מקור צו תקופת רב אדא איז דווקא א חיבור פון א נישט-איד, דער באקאנטער אראבישער מאטעמאטיקער [[אל־כוואריזמי|מוכאמאד איבן מוסא אל־כוואריזמי]], אין וועלכע ער שילדערט דעם אידישן לוח און ווייסט צו דערציילן אז זייער זון-יאר איז לאנג 365 טעג 5 שעה און 3891/4104 פון א שעה{{הערה|رسالة في إستخراج تأريخ اليهود ("עקסטראַקציע פון דער אידישער עפּאָכע"); איבערגעזעצט דורך {{אוצר החכמה|צבי לנגרמן|אסופות|152611|page=157|קעפל=אימתי נוסד הלוח העברי? קדמותו על פי חיבורו של אל־כ'וארזמי|באנד=א|עמ=קנט–קסח}}}}. | ||
עס זענען געווען ווייניגסטענס צוויי אמוראים וועלכע האבן געהייסן רב אדא בר אהבה{{הערה|{{בבלי|תענית|כ|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=אמר ליה}}}}. אין ספר יוחסין{{הערה|רבי אברהם זכות, '''ספר יוחסין''', ווארשא, תרל"ו, זייט 79}} און צמח דוד{{הערה|רבי דוד גאנז, '''צמח דוד''', ווארשא, תרי"ט, זייט 58}} ווערט אנגענומען אז תקופת רב אדא איז פון דער ערשטער רב אדא בר אהבה, א תלמיד-חבר פון [[רב (אמורא)|רב]] און [[שמואל (אמורא)|שמואל]] וואס האט געלעבט ארום שנת ד' אלפים. ווידער רבי משה חיים רימיני שרייבט אז ער איז דער צווייטער, א תלמיד פון [[רבא]] וואס האט געלעבט ארום שנת ד'ק', גאר נאנט צו די צייט ווען [[הלל נשיאה]] האט אוועקגעשטעלט דער חשבון פון דעם באשטימטן לוח, ווייל דאן (אין יאר 489 אדער 506{{הערה|יעקב לעווינגער, '''על השמינית''', תל אביב, תשמ"ו, זייט 162}}) האט זיך די אסטראנאמישע תקופה געטראפן מיט תקופת רב אדא{{הערה|רבי משה חיים רימיני, '''מחר חדש''', פירינצי, תקנ"ד, דף ד}}. | עס זענען געווען ווייניגסטענס צוויי אמוראים וועלכע האבן געהייסן רב אדא בר אהבה{{הערה|{{בבלי|תענית|כ|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=אמר ליה}}}}. אין ספר יוחסין{{הערה|רבי אברהם זכות, '''ספר יוחסין''', ווארשא, תרל"ו, זייט 79}} און צמח דוד{{הערה|רבי דוד גאנז, '''צמח דוד''', ווארשא, תרי"ט, זייט 58}} ווערט אנגענומען אז תקופת רב אדא איז פון דער ערשטער רב אדא בר אהבה, א תלמיד-חבר פון [[רב (אמורא)|רב]] און [[שמואל (אמורא)|שמואל]] וואס האט געלעבט ארום שנת ד' אלפים. ווידער רבי משה חיים רימיני שרייבט אז ער איז דער צווייטער, א תלמיד פון [[רבא]] וואס האט געלעבט ארום שנת ד'ק', גאר נאנט צו די צייט ווען [[הלל נשיאה]] האט אוועקגעשטעלט דער חשבון פון דעם באשטימטן לוח, ווייל דאן (אין יאר 489 אדער 506{{הערה|יעקב לעווינגער, '''על השמינית''', תל אביב, תשמ"ו, זייט 162}}) האט זיך די אסטראנאמישע תקופה געטראפן מיט תקופת רב אדא{{הערה|רבי משה חיים רימיני, '''מחר חדש''', פירינצי, תקנ"ד, דף ד}}. | ||
==די תקופה און די עיבור יארן== | ==די תקופה און די עיבור יארן== | ||
דער חשבון פון תקופת רב אדא איז אז א יאר איז לאנג 365 טעג, 5 שעה, 997 חלקים און 48 רגעים; און יעדע פון די פיר תקופות איז לאנג 91 טעג, 7 שעה, 519 חלקים און 31 רגעים{{הערה|{{רמב"ם|קידוש החודש|י|א}}}}. איין חלק איז 1/1080 פון א שעה, באקאנט פון די חשבון פון די [[מולד | דער חשבון פון תקופת רב אדא איז אז א יאר איז לאנג 365 טעג, 5 שעה, 997 חלקים און 48 רגעים; און יעדע פון די פיר תקופות איז לאנג 91 טעג, 7 שעה, 519 חלקים און 31 רגעים{{הערה|{{רמב"ם|קידוש החודש|י|א}}}}. איין חלק איז 1/1080 פון א שעה, באקאנט פון די חשבון פון די [[מולד]]ות; איין רגע איז 1/76 פון א חלק, און איז נישט באקאנט אדער געניצט ערגעץ אנדערש. לויט די שיטה איז דער ערשטע מולד געווען 9 שעה און 642 חלקים נאך די תקופה{{הערה|{{רמב"ם|קידוש החודש|י|ג}}}}. | ||
ניינצן יאר לויט תקופת רב אדא קומט אויס גענוי די זעלבע לאנג ווי 235 | ניינצן יאר לויט תקופת רב אדא קומט אויס גענוי די זעלבע לאנג ווי 235 [[חודש|חדשים]] פון מולד צו מולד, וואס יעדער חודש איז לאנג 29 טעג 12 שעה און 793 חלקים. לויט טייל ראשונים{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא, מאמר שלישי שער חמישי, בשם רבינו חסאן הדיין און רבינו יצחק בן ברוך אלבאליה; '''יסוד עולם''' לרבינו יצחק הישראלי, מאמר רביעי פרק שני}}, איז דער 19-יעריגער מחזור פון עיבור יארן געבויט אויף דעם פאקט: ניינצן מאל צוועלף איז 228, פעלט נאך זיבן חדשים, וואס דערפאר מאכט מען 7 עיבור יארן אין יעדן מחזור. דער 'יום התקופה' פון תקופת ניסן טוט דיקטירן אויך דעם סדר פון די עיבור יארן: אויב פאלט עס אויס מער ווי זעכצן טעג נאך א מולד, מוז יענער מולד זיין פון חודש אדר. לויט זיי איז דאס פשט פון דעם כלל פון רב הונא בר אבין: {{ציטוטון|כד חזית דמשכה תקופת טבת עד שיתסר בניסן עברה לההיא שתא ולא תיחוש לה, דכתיב שמור את חדש האביב, אביב של תקופה שיהא בחודש ניסן|{{בבלי|ראש השנה|כא|א}}}}. | ||
אנדערע ראשונים לערנען אבער אנדערש פשט אין די גמרא{{הערה|[[רש"י]], [[תוספות]] און {{בבלי|סנהדרין|יג|א|מפרש=יד רמ"ה}}, און נאך. זעט מער ביי משה הסגל, '''מגיד הרקיע''', קרית ספר, תשס"ב, זייט 96–110 און ביי יעקב לעווינגער, '''על השמינית''', תל אביב, תשמ"ו, זייט 24}}. אויך זענען פארהאן פילע ראשונים וואס האלטן אז דער סדר פון די עיבורים איז נישט געבינדן דווקא מיט תקופת רב אדא אדער מיטן יום התקופה בכלל{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|כא|א|מפרש=רבינו חננאל}}; {{בבלי|סנהדרין|י|א|מפרש=רבי מנחם המאירי|ד"ה=עיבור שנה}}; {{בבלי|סנהדרין|יג|ב|מפרש=תוספות הרא"ש}}}}. עס ווערט אנגעוויזן דורך מאטעמאטיקער אז דער 19-יעריגער מחזור וואלט געווען די בעסטע אפציע אויך לויט תקופת שמואל; און תקופת שמואל וואלט אויך געקענט דיקטירן דעם סדר פון די עיבור יארן, אננעמענדיג אז די תקופה און דער מולד געפאלן אויס צוזאמען אנהייב מחזור{{הערה| יעקב לעווינגער, '''על השמינית''', תל אביב, תשמ"ו, זייט 135}}. אנדערע ווילן זאגן אז רב אדא האט נישט אנטוויקלט אן אייגענע שיטה, נאר ער האט בסך הכל צעטיילט 235 חודשים אויף 76 גלייכע טיילן, צו באקומען דער לענג פון די 4 תקופות אין די 19 יאר פונעם מחזור{{הערה|רבי משה חיים רימיני, '''מחר חדש''', פירינצי, תקנ"ד, דף ד; יעקב לעווינגער, '''על השמינית''', תל אביב, תשמ"ו, זייט 28}}. | אנדערע ראשונים לערנען אבער אנדערש פשט אין די גמרא{{הערה|[[רש"י]], [[תוספות]] און {{בבלי|סנהדרין|יג|א|מפרש=יד רמ"ה}}, און נאך. זעט מער ביי משה הסגל, '''מגיד הרקיע''', קרית ספר, תשס"ב, זייט 96–110 און ביי יעקב לעווינגער, '''על השמינית''', תל אביב, תשמ"ו, זייט 24}}. אויך זענען פארהאן פילע ראשונים וואס האלטן אז דער סדר פון די עיבורים איז נישט געבינדן דווקא מיט תקופת רב אדא אדער מיטן יום התקופה בכלל{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|כא|א|מפרש=רבינו חננאל}}; {{בבלי|סנהדרין|י|א|מפרש=רבי מנחם המאירי|ד"ה=עיבור שנה}}; {{בבלי|סנהדרין|יג|ב|מפרש=תוספות הרא"ש}}}}. עס ווערט אנגעוויזן דורך מאטעמאטיקער אז דער 19-יעריגער מחזור וואלט געווען די בעסטע אפציע אויך לויט תקופת שמואל; און תקופת שמואל וואלט אויך געקענט דיקטירן דעם סדר פון די עיבור יארן, אננעמענדיג אז די תקופה און דער מולד געפאלן אויס צוזאמען אנהייב מחזור{{הערה| יעקב לעווינגער, '''על השמינית''', תל אביב, תשמ"ו, זייט 135}}. אנדערע ווילן זאגן אז רב אדא האט נישט אנטוויקלט אן אייגענע שיטה, נאר ער האט בסך הכל צעטיילט 235 חודשים אויף 76 גלייכע טיילן, צו באקומען דער לענג פון די 4 תקופות אין די 19 יאר פונעם מחזור{{הערה|רבי משה חיים רימיני, '''מחר חדש''', פירינצי, תקנ"ד, דף ד; יעקב לעווינגער, '''על השמינית''', תל אביב, תשמ"ו, זייט 28}}. | ||
| שורה 40: | שורה 42: | ||
*פאר די צייט צווישן מולד חודש אלול ביז תקופת תשרי: 5 טעג, 10 שעה, 600 חלקים און 62 רגעים; | *פאר די צייט צווישן מולד חודש אלול ביז תקופת תשרי: 5 טעג, 10 שעה, 600 חלקים און 62 רגעים; | ||
*און פאר די צייט פון מולד חודש [[כסלו]] צו תקופת טבת: 8 טעג, 3 שעה, 901 חלקים און 17 רגעים. | *און פאר די צייט פון מולד חודש [[כסלו]] צו תקופת טבת: 8 טעג, 3 שעה, 901 חלקים און 17 רגעים. | ||
==צו ליינען מער== | ==צו ליינען מער== | ||
| שורה 53: | שורה 51: | ||
{{הערות שוליים}} | {{הערות שוליים}} | ||
[[קאַטעגאָריע:זון סיסטעם]] | |||
[[קאַטעגאָריע:הלכה]] | [[קאַטעגאָריע:הלכה]] | ||
[[קאַטעגאָריע:צייט]] | [[קאַטעגאָריע:צייט]] | ||
[[קאַטעגאָריע: | [[קאַטעגאָריע:סעזאנען]] | ||
[[קאַטעגאָריע:לוח]] | [[קאַטעגאָריע:לוח]] | ||
[[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]] | [[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]] | ||
[[he:ארבע התקופות#תקופת רב אדא]] | [[he:ארבע התקופות#תקופת רב אדא]] | ||