אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:בודאפעשט"

162 בייטן צוגעלייגט ,  פֿאַר 1 יאָר
ק
החלפת טקסט – "אידישע יישובים" ב־"אידישע ישובים"
ק (החלפת טקסט – "יידישע קהילה" ב־"אידישע קהילה")
ק (החלפת טקסט – "אידישע יישובים" ב־"אידישע ישובים")
 
(7 מיטלסטע ווערסיעס פון 3 באַניצער נישט געוויזן.)
שורה 1: שורה 1:
{{דעסקריפציע||ענגליש = capital and largest city of Hungary|העב=בירת הונגריה|דייטש=Hauptstadt von Ungarn|}}
{{יישוב
{{יישוב
|סארט יישוב= שטאָט
|סארט יישוב= שטאָט
שורה 24: שורה 25:


== היסטאריע ==
== היסטאריע ==
די שטאט איז אויפגעשטעלט געווארן דורך דער [[רוימישע אימפעריע]], אבער [[ארכעאלאגיע|ארכעאלאגישע]] גראבונגען, צייגן אויף א באוואוינטע ארט, פון יארן איידער די רוימער זענען אנגעקומען. ווען די [[מאזשיארן]], האבן איינגענומען אונגארן, זענען סיי בודא, און סיי פעשט, שוין געווען אויפגעשטעלט. אין די [[מיטל אלטער]], האט בודא דער דעמאלטדיקע הויפטשטאט דערגרייכט איר הויכפונקט, אונטער דער מאזשיארישע [[קעניג]], מאטיאש האניאדי. דערנאך איז די שטאט געפאלן צו די [[אטאמאנישע אימפעריע]], וועלכע האט פארוויסטעט די צוויי שטעט, פעשט איז געפאלן אין יאר [[1526]], און בודא מיט פופצן יאר שפעטער.
די שטאט איז אויפגעשטעלט געווארן דורך דער [[רוימישע אימפעריע]], אבער [[ארכעאלאגיע|ארכעאלאגישע]] גראבונגען, צייגן אויף א באוואוינטע ארט, פון יארן איידער די רוימער זענען אנגעקומען. ווען די [[מאדיארן]], האבן איינגענומען אונגארן, זענען סיי בודא, און סיי פעשט, שוין געווען אויפגעשטעלט. אין די [[מיטל אלטער]], האט בודא דער דעמאלטדיקע הויפטשטאט דערגרייכט איר הויכפונקט, אונטער דער מאזשיארישע [[קעניג]], מאטיאש האניאדי. דערנאך איז די שטאט געפאלן צו די [[אטאמאנישע אימפעריע]], וועלכע האט פארוויסטעט די צוויי שטעט, פעשט איז געפאלן אין יאר [[1526]], און בודא מיט פופצן יאר שפעטער.


ווען [[עסטרייך]] האט איינגענומען אונגארן פון די טערקן, אין יאר [[1686]], זענען ביידע שטעט געווען פארלאזט. אין די אנהייב [[18טער י"ה]], זענען די שטעט ווייטער געווען פארלאזט, צוליב די אויפטאנדן וואס די מאזשיארן האבן אנגעפירט קעגן עסטרייך. [[מאריא טערעזא]], קעניגן פון עסטרייך, האט אסאך ארויס געהאלפן אין דאס ווידעראויפבוי פון שטאט, און אין יאר [[1800]] האט די שטאט געהאט 54,000 איינוואוינער.
ווען [[עסטרייך]] האט איינגענומען אונגארן פון די טערקן, אין יאר [[1686]], זענען ביידע שטעט געווען פארלאזט. אין די אנהייב [[18טער י"ה]], זענען די שטעט ווייטער געווען פארלאזט, צוליב די אויפטאנדן וואס די מאדיארן האבן אנגעפירט קעגן עסטרייך. [[מאריא טערעזא]], קעניגן פון עסטרייך, האט אסאך ארויס געהאלפן אין דאס ווידעראויפבוי פון שטאט, און אין יאר [[1800]] האט די שטאט געהאט 54,000 איינוואוינער.
אין יאר 1838, איז פעשט פארפלייצט געווארן, און אסאך געביידעס זענען פארניכטעט געווארן.  
אין יאר 1838, איז פעשט פארפלייצט געווארן, און אסאך געביידעס זענען פארניכטעט געווארן.  


שורה 51: שורה 52:
די [[סטאטוס קווא]], האט אויך געהאט א שול מיטן נאמען [[רומבאך שול]], וואס היינט איז עס פארמאכט, און די קהילה עקזיסטירט שוין נישט.
די [[סטאטוס קווא]], האט אויך געהאט א שול מיטן נאמען [[רומבאך שול]], וואס היינט איז עס פארמאכט, און די קהילה עקזיסטירט שוין נישט.


די [[ארטאדאקס]]ן האבן אויך א גרויסע [[בית המדרש]], וואס ווערט גערופן די [[קאזינצי שול]], וואס געפונט זיך אין יידישע קווארטאל, און האט אלע צוגעהערן פון א אידישע קהילה, ווי א שחיטה, א מקווה, א רעסטאראן מיטן נאמען חנהס רעסטאראן, וואס האט א גוטע הכשר. [[חב"ד]] פירט אויך אן יידישע אקטיוויטעטן, און זונטאג שולע, און אין די קאמפוס פון די [[אוניווערסיטעט]].
די [[ארטאדאקס]]ן האבן אויך א גרויסע [[בית המדרש]], וואס ווערט גערופן די [[קאזינצי שול]], וואס געפונט זיך אין יידישע קווארטאל, און האט אלע צוגעהערן פון א אידישע קהילה, ווי א שחיטה, א מקווה, א רעסטאראנט מיטן נאמען חנהס רעסטאראנט, וואס האט א גוטע הכשר. [[חב"ד]] פירט אויך אן יידישע אקטיוויטעטן, און זונטאג שולע, און אין די קאמפוס פון די [[אוניווערסיטעט]].


עס וואוינען דאָרט בערך הונדערט טויזנט [[אידן]]; ס'רוב זענען גאָר [[סעקולאריזם|פריי]].
עס וואוינען דאָרט בערך הונדערט טויזנט [[אידן]]; ס'רוב זענען גאָר [[סעקולאריזם|פריי]].
שורה 61: שורה 62:
בשעת'ן עס בויען איז עס געווען די טייערסטע בנין אין גאנץ אייראפע – פון דער געלט וואלט מען געקענט בויען א שטאט פאר ביז דרייסיג טויזענט מענטשן... יאפס, דווקא די צוריקגעשטאנענע אונגארישע האבן געבויט אזאנס...
בשעת'ן עס בויען איז עס געווען די טייערסטע בנין אין גאנץ אייראפע – פון דער געלט וואלט מען געקענט בויען א שטאט פאר ביז דרייסיג טויזענט מענטשן... יאפס, דווקא די צוריקגעשטאנענע אונגארישע האבן געבויט אזאנס...
היינט שטעלט מען צו ספעציעלע טור'ס וואס טראגן און ווייזן ארום דעם פרעכטיגן בנין מיט איר אייגנארטיגע געבוי, און אלע אינטערעסאנטע זאכן וואס מען קען זען דערין.
היינט שטעלט מען צו ספעציעלע טור'ס וואס טראגן און ווייזן ארום דעם פרעכטיגן בנין מיט איר אייגנארטיגע געבוי, און אלע אינטערעסאנטע זאכן וואס מען קען זען דערין.
{{הויפטשטעט פונעם אייראפעישן פארבאנד}}
{{הויפטשטעט פונעם אייראפעאישן פארבאנד}}


[[קאַטעגאָריע:שטעט אין אונגארן]]
[[קאַטעגאָריע:שטעט אין אונגארן]]
[[קאַטעגאָריע:הויפטשטעט אין אייראפע]]
[[קאַטעגאָריע:הויפטשטעט אין אייראפע]]
[[קאַטעגאָריע:אידישע יישובים אין אייראפע]]
[[קאַטעגאָריע:אידישע ישובים אין אייראפע]]
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]]  
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]]  
{{קרד/ויקי/יידיש}}
{{קרד/ויקי/יידיש}}
[[he:בודפשט]]