אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רבי יהודה אשכנזי (טיקטין)"
(אנהייב) |
(פארראכטן פּאראמעטער) |
||
| (12 מיטלסטע ווערסיעס פון איין אנדער באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
'''רבי יהודה אשכנזי''' (נפטר [[ה' | {{דעסקריפציע|דיין אין טיקטין, פון ערשטע און הויפט מחברים פון באר היטב (–ה'תק"ח)}} | ||
'''רבי יהודה אשכנזי''' (נפטר [[ד' תמוז]] [[ה'תק"ח]]) איז געווען פון די ערשטע און הויפט מחברים פון [[באר היטב]] אויף [[שלחן ערוך]]. ער האט געדינט אלס [[דיין]] אין [[טיקטין]]. | |||
== ביאגראפיע == | == ביאגראפיע == | ||
רבי יהודה איז געבוירן געווארן אין [[פראנקפורט|פראנקפורט ד'מיין]], וואו זיין פאטער, רבי שמעון סופר, איז געווען א סופר און א | {{חלונית | ||
| רוחב = 24em | |||
| כותרת = נוסח פון זיין מציבה | |||
| תוכן = {{מרכוז טקסט|פ"נ הרב מ' יהודה מטיקטין בעל המחבר "באר היטב" האחרון. {{ש}}נפטר ד' תמוז ש' "ו'''ת'''ש'''חק''' ליום האחרון" תק"ח. {{ש}}קמה וגם נצבה, ויכר "'''יוסף את א'''חיו והם לא" לפ"ק. {{ש}}תנצב"ה.}} | |||
}} | |||
רבי יהודה איז געבוירן געווארן אין [[פראנקפורט|פראנקפורט ד'מיין]], וואו זיין פאטער, רבי שמעון סופר, איז געווען א סופר און א "נאמן" פון די קהילה. א אנדערער זון פון רבי שמעון, רבי משה סופר, איז געווען דער זיידע פון [[רבי משה סופר|דער חתם סופר]]{{הערה|ד"ר משה נחום צובל, "משפחת סופרים", אין: סיני, קובץ ח', עמוד רצ"ג.}}. די משפחה האט געצויגן זייער יחוס צו רבי שמעון דרשן פון פראנקפורט, דער מחבר פון [[ילקוט שמעוני]]{{הערה|אברהם שמואל בנימין סופר-שרייבער, '''כתב זאת זכרון''', עמוד 49}}. | |||
רבי יהודה איז נפטר געווארן אין | אנדערש ווי זיין ברודער, האט רבי יהודה אויסגעוואנדערט קיין [[פוילן]], וואו מען האט אים גערופן "אשכנזי" צו באצייכענען זיין אפשטאם פון [[דייטשלאנד]]. אין יאר [[ה'תפ"ד]], האט ער שוין געדינט אלס דיין אין טיקטין, און ער האט אונטערגעשריבן אויף א פסק צוזאמען מיט דער רב פון שטאט [[רבי מאיר הלוי הורוויץ (טיקטין)|מהר"ם טיקטין]]{{הערה|שמן הטוב אות קמ"א}}. | ||
רבי יהודה איז נפטר געווארן אין [[ד' תמוז|ד']] אדער [[ח' תמוז]] [[ה'תק"ח]]{{הערה|זעט: הילל נח מגיד, '''עיר ווילנא''', עמוד 138 הערה 1.}}, און איז באהאלטן געווארן אין אלטן בית החיים אין [[קאלינינגראד|קעניגסבערג]]. ער האט געלאזט נאך זיך א רבנ'ישע משפחה; צווישן זיינע באקאנטע אייניקלעך אין [[ארץ ישראל]] זענען געווען [[רבי שמואל שפירא (ברסלב)|רבי שמואל שפירא]], א פראמינענטער [[ברסלב]]ער רב און [[משפיע]], און [[רבי שמואל הומינער]], א מחבר ספרים און [[מוסר באוועגונג|בעל מוסר]] פון [[ירושלים]]. | |||
== באר היטב == | == באר היטב == | ||
{{הויפט ארטיקל|באר היטב}} | {{הויפט ארטיקל|באר היטב}} | ||
עטליכע מחברים האבן געשריבן א חיבור מיט'ן נאמען "באר היטב" מיט אן ענליכער געבוי און ציל. דער ערשטער "באר היטב" איז געווען פון רבי ישעיה בן רבי אברהם הלוי, אייניקל פונעם [[רבי דוד הלוי סגל|טורי זהב]], וואס האט געדרוקט זיין חיבור אויף [[אורח חיים]] אין יאר [[ה'תס"ח]] אין [[אמסטערדאם]]. | |||
רבי יהודה אשכנזי האט פארגעזעצט דער ארבעט פון רבי ישעיה, און האט אין יאר [[ה'תצ"ו]] געדרוקט אין אמסטערדאם א "באר היטב" אויף [[יורה דעה]], און אין [[ה'תצ"ט]] אויף [[אבן העזר]]. דעם חיבור האט רבי יהודה גערופן און אויסגעשטעלט אזויווי רבי ישעיה'ס באר היטב, ווייל ער האט דאס פארפאסט אלס השלמה צו רבי ישעיה'ס ארבעט{{הערה|שם=גולדראט|{{אוצר החכמה|אברהם גולדראט|תגים|16682|ירושלים תשל"ב, עמודים 18–47|page=18|כרך=ג-ד|כותרת=מיעוט דמות של ספרים – על מפרשי השולחן ערוך}}}}. | |||
למעשה, האט רבי יהודה טיקטין אין יאר [[ה'תק"ב]] געדרוקט אן אייגענעם באר היטב אויך אויף אורח חיים, שרייבנדיג אין דער הקדמה אז דער פריערדיגער באר היטב איז געשריבן צו קורץ, אויך פעלט דערפון די פסקים פון שפעטערע אחרונים, ווי דער יד אהרן און [[פרי חדש]], און אויך האט ער טייל מאל אומריכטיג גע'פסק'נט{{הערה|{{HebrewBooks|יחיאל דוב ולר|ישורון|46423|ירושלים תשס"ו, עמודים תתכה–תתלז|כותרת=מהדורות באר היטב לשו"ע (א)|כרך=יז|page=819}}}}. אין רבי יהודה'ס באר היטב ברענגט ער צומאל אראפ דעם באר היטב פון רבי ישעיה, עס אנרופנדיג "הבאר היטב אשר לפני", און ער קאמענטירט קעגן אים{{הערה|שם=מכוןאח|{{אוצר החכמה|מכון ירושלים|שולחן ערוך מהדורת פריעדמאן|147760|ירושלים, תשנ"ו, מבוא זייט 77|כרך=אורח חיים|page=85}}}}. די אלע בענדער האט ער געדרוקט אין [[אמסטערדאם]] אינעם דרוק פון הירץ סג"ל רופא און זיין איידעם קאשמאן. | |||
אנדערש ווי דער אויסשטעל פונעם ערשטן באר היטב וואס איז בלויז א תמצית'דיגן קיצור פון די הויפט נושאי כלים, ברענגט רבי יהודה טיקטין אויך אראפ אסאך תשובה ספרים פון זיינער-צייט פוסקים{{הערה|שם=מכוןאח}}. רבי יהודה ברענגט אסאך פסקים פון רבי ישעיה, אפטמאל אן צוצייכענען די מקור{{הערה|שם=גולדראט}}. | |||
נאך רבי יהודה זענען געווען נאך עטליכע וואריאציעס פון באר היטב. אין די ענדגילטיגע ווערסיע, וואס איז אריין אין א מערהייט דרוקן, איז אנגענומען געווארן דער באר היטב פון רבי יהודה אויף אבן העזר, אנע הוספות אדער חידושים{{הערה|{{HebrewBooks|יחיאל דוב ולר|ישורון|46425|ירושלים תשס"ז, עמודים תתלה–תתנז|כותרת=מהדורות באר היטב לשו"ע (ב)|כרך=יט|page=831}}}}; אויך אויף אורח חיים און אויף יורה דעה, דינט דער באר היטב פון רבי יהודה א הויפט ראלע. | |||
==רעפערענצן== | |||
{{רעפערענצן}} | |||
{{גרונטסארטיר:אשכנזי, יהודה}} | |||
[[קאַטעגאָריע:פוילישע רבנים]] | |||
[[קאַטעגאָריע:דיינים]] | |||
[[קאַטעגאָריע:מחברי ספרי קודש]] | |||
[[קאטעגאריע:מפרשים פון שולחן ערוך]] | |||
[[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]] | |||
[[HE:רבי יהודה אשכנזי (טיקטין)]] | |||
יעצטיגע רעוויזיע זינט 00:07, 14 נאוועמבער 2023
רבי יהודה אשכנזי (נפטר ד' תמוז ה'תק"ח) איז געווען פון די ערשטע און הויפט מחברים פון באר היטב אויף שלחן ערוך. ער האט געדינט אלס דיין אין טיקטין.
ביאגראפיע
נוסח פון זיין מציבה
|
|---|
|
פ"נ הרב מ' יהודה מטיקטין בעל המחבר "באר היטב" האחרון.
נפטר ד' תמוז ש' "ותשחק ליום האחרון" תק"ח. קמה וגם נצבה, ויכר "יוסף את אחיו והם לא" לפ"ק. תנצב"ה. |
רבי יהודה איז געבוירן געווארן אין פראנקפורט ד'מיין, וואו זיין פאטער, רבי שמעון סופר, איז געווען א סופר און א "נאמן" פון די קהילה. א אנדערער זון פון רבי שמעון, רבי משה סופר, איז געווען דער זיידע פון דער חתם סופר[1]. די משפחה האט געצויגן זייער יחוס צו רבי שמעון דרשן פון פראנקפורט, דער מחבר פון ילקוט שמעוני[2].
אנדערש ווי זיין ברודער, האט רבי יהודה אויסגעוואנדערט קיין פוילן, וואו מען האט אים גערופן "אשכנזי" צו באצייכענען זיין אפשטאם פון דייטשלאנד. אין יאר ה'תפ"ד, האט ער שוין געדינט אלס דיין אין טיקטין, און ער האט אונטערגעשריבן אויף א פסק צוזאמען מיט דער רב פון שטאט מהר"ם טיקטין[3].
רבי יהודה איז נפטר געווארן אין ד' אדער ח' תמוז ה'תק"ח[4], און איז באהאלטן געווארן אין אלטן בית החיים אין קעניגסבערג. ער האט געלאזט נאך זיך א רבנ'ישע משפחה; צווישן זיינע באקאנטע אייניקלעך אין ארץ ישראל זענען געווען רבי שמואל שפירא, א פראמינענטער ברסלבער רב און משפיע, און רבי שמואל הומינער, א מחבר ספרים און בעל מוסר פון ירושלים.
באר היטב
עטליכע מחברים האבן געשריבן א חיבור מיט'ן נאמען "באר היטב" מיט אן ענליכער געבוי און ציל. דער ערשטער "באר היטב" איז געווען פון רבי ישעיה בן רבי אברהם הלוי, אייניקל פונעם טורי זהב, וואס האט געדרוקט זיין חיבור אויף אורח חיים אין יאר ה'תס"ח אין אמסטערדאם.
רבי יהודה אשכנזי האט פארגעזעצט דער ארבעט פון רבי ישעיה, און האט אין יאר ה'תצ"ו געדרוקט אין אמסטערדאם א "באר היטב" אויף יורה דעה, און אין ה'תצ"ט אויף אבן העזר. דעם חיבור האט רבי יהודה גערופן און אויסגעשטעלט אזויווי רבי ישעיה'ס באר היטב, ווייל ער האט דאס פארפאסט אלס השלמה צו רבי ישעיה'ס ארבעט[5].
למעשה, האט רבי יהודה טיקטין אין יאר ה'תק"ב געדרוקט אן אייגענעם באר היטב אויך אויף אורח חיים, שרייבנדיג אין דער הקדמה אז דער פריערדיגער באר היטב איז געשריבן צו קורץ, אויך פעלט דערפון די פסקים פון שפעטערע אחרונים, ווי דער יד אהרן און פרי חדש, און אויך האט ער טייל מאל אומריכטיג גע'פסק'נט[6]. אין רבי יהודה'ס באר היטב ברענגט ער צומאל אראפ דעם באר היטב פון רבי ישעיה, עס אנרופנדיג "הבאר היטב אשר לפני", און ער קאמענטירט קעגן אים[7]. די אלע בענדער האט ער געדרוקט אין אמסטערדאם אינעם דרוק פון הירץ סג"ל רופא און זיין איידעם קאשמאן.
אנדערש ווי דער אויסשטעל פונעם ערשטן באר היטב וואס איז בלויז א תמצית'דיגן קיצור פון די הויפט נושאי כלים, ברענגט רבי יהודה טיקטין אויך אראפ אסאך תשובה ספרים פון זיינער-צייט פוסקים[7]. רבי יהודה ברענגט אסאך פסקים פון רבי ישעיה, אפטמאל אן צוצייכענען די מקור[5].
נאך רבי יהודה זענען געווען נאך עטליכע וואריאציעס פון באר היטב. אין די ענדגילטיגע ווערסיע, וואס איז אריין אין א מערהייט דרוקן, איז אנגענומען געווארן דער באר היטב פון רבי יהודה אויף אבן העזר, אנע הוספות אדער חידושים[8]; אויך אויף אורח חיים און אויף יורה דעה, דינט דער באר היטב פון רבי יהודה א הויפט ראלע.
רעפערענצן
- ↑ ד"ר משה נחום צובל, "משפחת סופרים", אין: סיני, קובץ ח', עמוד רצ"ג.
- ↑ אברהם שמואל בנימין סופר-שרייבער, כתב זאת זכרון, עמוד 49
- ↑ שמן הטוב אות קמ"א
- ↑ זעט: הילל נח מגיד, עיר ווילנא, עמוד 138 הערה 1.
- ↑ 5.0 5.1 אברהם גולדראט, "מיעוט דמות של ספרים – על מפרשי השולחן ערוך", תגים ג-ד, ירושלים תשל"ב, עמודים 18–47
- ↑ יחיאל דוב ולר, "מהדורות באר היטב לשו"ע (א)", ישורון יז, ירושלים תשס"ו, עמודים תתכה–תתלז
- ↑ 7.0 7.1 מכון ירושלים, שולחן ערוך מהדורת פריעדמאן אורח חיים, ירושלים, תשנ"ו, מבוא זייט 77 (פארלאנגט אומזיסטע רעגיסטראַציע)
- ↑ יחיאל דוב ולר, "מהדורות באר היטב לשו"ע (ב)", ישורון יט, ירושלים תשס"ז, עמודים תתלה–תתנז