מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "פֿ" ב־"פ"
(קרדיט + קטגוריות) |
ק (החלפת טקסט – "פֿ" ב־"פ") |
||
| (14 מיטלסטע ווערסיעס פון 5 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|לאַנד אין צפון אַמעריקע}} | |||
{{מדינה | {{מדינה | ||
| נאמען = מעקסיקע | | נאמען = מעקסיקע | ||
| שורה 36: | שורה 37: | ||
די מעקסיקאנער איינוואוינער שפיגלען זייער לאנד'ס רייכע היסטאריע. דאס לאנד איז פארמירט געווארן אינעם 16'טן יאָרהונדערט דורך די אויסמישונג פון היספאנישע און נאטיווע (דארט געבוירענע) אמעריקאנער. כאטש מעקסיקאנער וועלן ענדערש אויסזען ווי היספאנישער, איז אבער נאך אלץ א דריטל פון די באפעלקערונג נאטיווע אמעריקאנער. ווי דערמאנט האבן זיך די צוויי פעלקער אויסגעמישט צו פארמירן מעקסיקע און ווערן גערופן די מעסטיזאוס וועלכע פארנעמען 60 פראצענט פון די באפעלקערונג. 90 פראצענט פון זיי רעדן היספאניש און לעבן א היספאנישע לעבנ'ס סטיל. אין די לעצטע יארן האבן זיך א מערהייט פון די באפעלקערונג אריבערגעצויגן צו די באוואוינטע שטעט וואו עס איז פאראן מער ביזנעס. לויט א צענזוס פון01' זענען 75 פראצענט פון די באפעלקערונג קאנצעטרירט אין די אורבאן שטעט און מער ווי האלב פון די וואוינען אין שטעט פון איבער 100,000 איינוואוינער. | די מעקסיקאנער איינוואוינער שפיגלען זייער לאנד'ס רייכע היסטאריע. דאס לאנד איז פארמירט געווארן אינעם 16'טן יאָרהונדערט דורך די אויסמישונג פון היספאנישע און נאטיווע (דארט געבוירענע) אמעריקאנער. כאטש מעקסיקאנער וועלן ענדערש אויסזען ווי היספאנישער, איז אבער נאך אלץ א דריטל פון די באפעלקערונג נאטיווע אמעריקאנער. ווי דערמאנט האבן זיך די צוויי פעלקער אויסגעמישט צו פארמירן מעקסיקע און ווערן גערופן די מעסטיזאוס וועלכע פארנעמען 60 פראצענט פון די באפעלקערונג. 90 פראצענט פון זיי רעדן היספאניש און לעבן א היספאנישע לעבנ'ס סטיל. אין די לעצטע יארן האבן זיך א מערהייט פון די באפעלקערונג אריבערגעצויגן צו די באוואוינטע שטעט וואו עס איז פאראן מער ביזנעס. לויט א צענזוס פון01' זענען 75 פראצענט פון די באפעלקערונג קאנצעטרירט אין די אורבאן שטעט און מער ווי האלב פון די וואוינען אין שטעט פון איבער 100,000 איינוואוינער. | ||
מעקסיקע האט א רייכע ירושה פון קונץ ווערק און ארכיטעקטור און איז באקאנט געווארן דערמיט אין די גאנצע וועלט אינעם צוואנציגסטן יאָרהונדערט. דאס האט אויך אפגעשפיגלט איר היסטאריע און קולטור און אפילו איר | מעקסיקע האט א רייכע ירושה פון קונץ ווערק און ארכיטעקטור און איז באקאנט געווארן דערמיט אין די גאנצע וועלט אינעם צוואנציגסטן יאָרהונדערט. דאס האט אויך אפגעשפיגלט איר היסטאריע און קולטור און אפילו איר יעצטיגע סאציאלע אישוס. די גאנצע וועלט לעכצט נאך מעקסיקאנער מוזיק, געקעכטס, און פאלקס קונץ ווערק, אלע דערפון זענען שטארק צושפרייט אין גאנץ אמעריקע. | ||
מעקסיקע'ס עקאנאמישע דעגרייכונגן זענען אסאך אבער דאס לאנד פלאגט זיך נאך אלץ צו קענען ווייטער אנטוויקלן די עקאנאמיע. א גרויסע שולד צו אירע עקאנאמישע שוועריקייטן ווערן אנגעוויזן אויף איר פאליטישע אומסטאבילקייט דורכאויס דעם 19'טן יאָרהונדערט. איר עקאנאמיע איז אמאל געווען א שטארקע אבער האט זיך גענצליך געטוישט נאך די צווייטע וועלט קריג און איז היינט אנגעוויזן אויף לייכטע פאבריצירונג און עקספארט. אירע נאפט אוצרות זענען פון די 10 גרעסטע אין די וועלט פון וועלכע זי עקספארטירט רוב דערפון. אויך גיט זי ארויס אסאך פעסל אויל און פארבלייבט איינע פון די גרעסטע פראדוצירער און עקספארטירער פון זילבער. נאך א גרויסער טייל פון איר היינטיגע עקאנאמיע זענען טוריזם און צוזאמענשטעלן (עסעמבלי) אינדוסטריס. דאס לאנד געניסט בעיקר פון איר נאנטשאפט צו די פאראייניגטע שטאטן מיט וועם זי טוט דאס מערסטע האנדל און אויך די פאראייניגטע שטאטן רעכנט איר אלס איינע פון אירע 10 גרעסטע האנדלער. | מעקסיקע'ס עקאנאמישע דעגרייכונגן זענען אסאך אבער דאס לאנד פלאגט זיך נאך אלץ צו קענען ווייטער אנטוויקלן די עקאנאמיע. א גרויסע שולד צו אירע עקאנאמישע שוועריקייטן ווערן אנגעוויזן אויף איר פאליטישע אומסטאבילקייט דורכאויס דעם 19'טן יאָרהונדערט. איר עקאנאמיע איז אמאל געווען א שטארקע אבער האט זיך גענצליך געטוישט נאך די צווייטע וועלט קריג און איז היינט אנגעוויזן אויף לייכטע פאבריצירונג און עקספארט. אירע נאפט אוצרות זענען פון די 10 גרעסטע אין די וועלט פון וועלכע זי עקספארטירט רוב דערפון. אויך גיט זי ארויס אסאך פעסל אויל און פארבלייבט איינע פון די גרעסטע פראדוצירער און עקספארטירער פון זילבער. נאך א גרויסער טייל פון איר היינטיגע עקאנאמיע זענען טוריזם און צוזאמענשטעלן (עסעמבלי) אינדוסטריס. דאס לאנד געניסט בעיקר פון איר נאנטשאפט צו די פאראייניגטע שטאטן מיט וועם זי טוט דאס מערסטע האנדל און אויך די פאראייניגטע שטאטן רעכנט איר אלס איינע פון אירע 10 גרעסטע האנדלער. | ||
| שורה 45: | שורה 46: | ||
אין די אוראלטע צייטן האט מען קולטיווירט אין מעקסיקע [[קוקורוזע]], [[פאמידאר]]ן און [[באנדלעך]]. | אין די אוראלטע צייטן האט מען קולטיווירט אין מעקסיקע [[קוקורוזע]], [[פאמידאר]]ן און [[באנדלעך]]. | ||
אומגעפער 1500 יאר פאר דער ציווילער רעכענונג האט אנגעהויבן אין שטח פון | אומגעפער 1500 יאר פאר דער ציווילער רעכענונג האט אנגעהויבן אין שטח פון היינטיגער מעקסיקע די אלמעק קולטור. די אלט-געזעסענע באוואוינער ווערן גערופן [[אצטעק]]ן. | ||
אין 1519 איז [[הערנאן קארטעס]] געקומען מיט 500 מענטשן און זיי האבן באזיגט די אצטעקן. | אין 1519 איז [[הערנאן קארטעס]] געקומען מיט 500 מענטשן און זיי האבן באזיגט די אצטעקן. | ||
די סינקרעטיזם צווישן די אלט-געזעסענע און שפאנישע קולטורן האבן געפירט צו דער | די סינקרעטיזם צווישן די אלט-געזעסענע און שפאנישע קולטורן האבן געפירט צו דער היינטיגער מעקסיקאנישער קולטור וואס שליסט איין [[טעקילא]] (ערשט געטריבן אין 16טן יארהונדערט), [[מאריאטשי]] (18טן), כאראבע (17טן), [[טשארא]]ס (17טן) און די מעקסיקאנישע קיך.. | ||
| שורה 57: | שורה 58: | ||
די הויפטשטאט [[מעקסיקע שטאט]] איז די צענטער פון לאנד און די הויפט שטאט אויך פאר די עקאנאמיע. די שטאט געפינט זיך מער צו דרום פון מעקסיקע און ארום איר איז אלע יארן געווען קאנצעטרירט די גרעסטע טייל פון די באפעלקערונג. זינט די צווייטע וועלט קריג איז אבער די צפון גרעניץ מיט די פאראיינגטע שטאטן געווארן א צענטער פאר די עקאנאמיע און מיליאנען מענטשן האבן אנגעהויבן גיין ווי מער צפון. ווער רעדט נאך ווען מעקסיקע איז אריין אין די פרייע האנדל אפמאך (נאפט"א), האבן איבער א מיליאן איינוואוינער זיך גערוקט גאר נאנט צו די אמעריקאנער גרעניץ און טייל האבן אפילו אימיגרירט הארט אריבער די גרעניץ פון וואו זיי פירן אן מיט אלע ערליי האנדל. | די הויפטשטאט [[מעקסיקע שטאט]] איז די צענטער פון לאנד און די הויפט שטאט אויך פאר די עקאנאמיע. די שטאט געפינט זיך מער צו דרום פון מעקסיקע און ארום איר איז אלע יארן געווען קאנצעטרירט די גרעסטע טייל פון די באפעלקערונג. זינט די צווייטע וועלט קריג איז אבער די צפון גרעניץ מיט די פאראיינגטע שטאטן געווארן א צענטער פאר די עקאנאמיע און מיליאנען מענטשן האבן אנגעהויבן גיין ווי מער צפון. ווער רעדט נאך ווען מעקסיקע איז אריין אין די פרייע האנדל אפמאך (נאפט"א), האבן איבער א מיליאן איינוואוינער זיך גערוקט גאר נאנט צו די אמעריקאנער גרעניץ און טייל האבן אפילו אימיגרירט הארט אריבער די גרעניץ פון וואו זיי פירן אן מיט אלע ערליי האנדל. | ||
ווען מען צוטיילט דאס לאנד צו אירע | ווען מען צוטיילט דאס לאנד צו אירע נאטירליכע ראיאנען האט מען זיבן אנדערע ראיאנען פון וועלכע די גרעסטע איז די צענטראלע פלאטאו וועלכע ציט זיך פון די אמעריקאנער גרעניץ ביז איבער האלב אריין אין לאנד. די ראיאן איז בערגיג און פארמאגט אסאך אקטיווע וואולקאנען. רוב פון די באוואוינטע שטעט, אריינגערעכנט מעקסיקע סיטי, געפינט זיך אים דעם ראיאן. די שטעט געפינען זיך אויף די נידעריגערע שטחים און זענען ארומגענומען מיט הויכע בערג. די געגענט איז טאקע דאס מערסטע באוואוינט אבער איז א מסוכנ'דיגע געגענט צוליב אסאך ערדציטערנישן וועלכע האבן שוין אומגעברענגט טויזענטער. דער מזרח ראיאן וועלכע געפינט זיך נעבן די גאלף אוו מעקסיקע טייך איז די שענסטע ראיאן מיט א נארמאלע צאל איינוואוינער. גאר מערב, ביים שפיץ פון לאנד, גייען די בערג ארויף ביז 9,000 פיס (2,700 מעטער) און די איינוואוינער זענען דארט נאטיווע אמעריקאנער וועלכע באשעפטיגן זיך מיט פארמינג. די ליידיגסטע ארט איז נעבן די קאליפארניע גרעניץ וואו עס איז זייער בערגיג און שווער צו וואוינען. די געגענט איז די פארנומענסטע ארט פאר טוריסטן וועלכע גלייכן דעם ראיאן פאר וואקאציע. | ||
די טייכן און וואסערן אין מעקסיקע ווערן גענוצט פאר טראנספארטאציע מיטלן אבער עס קומען דארט זעלטן גאר גרויסע פראכט שיפן. געוויסע טיילן פון די טייכן ווערן גענוצט פאר היידראעלעקטריק פראדוקציע און עס זענען אויך פאראן צענדליגער וואסער דאמבעס וועלכע פארהאלטן די טייכן פון פארפלייצן די שטעט. אלע גרעניצן אינאיינעם רעכנען זיך 5,800 מייל (9,330 קילאמעטער) פון וועלכע די מערב גרעניצן זענען דאפעלט ווי די מזרח. דריי ברעגעס ווערן גענוצט פאר ביזנעס און זיי זענען: טעמפיקא, אויפ'ן גאלף, און אקאפולקא און מאזאטלאן אויפ'ן פאציפיק אקעאן. | די טייכן און וואסערן אין מעקסיקע ווערן גענוצט פאר טראנספארטאציע מיטלן אבער עס קומען דארט זעלטן גאר גרויסע פראכט שיפן. געוויסע טיילן פון די טייכן ווערן גענוצט פאר היידראעלעקטריק פראדוקציע און עס זענען אויך פאראן צענדליגער וואסער דאמבעס וועלכע פארהאלטן די טייכן פון פארפלייצן די שטעט. אלע גרעניצן אינאיינעם רעכנען זיך 5,800 מייל (9,330 קילאמעטער) פון וועלכע די מערב גרעניצן זענען דאפעלט ווי די מזרח. דריי ברעגעס ווערן גענוצט פאר ביזנעס און זיי זענען: טעמפיקא, אויפ'ן גאלף, און אקאפולקא און מאזאטלאן אויפ'ן פאציפיק אקעאן. | ||
| שורה 63: | שורה 64: | ||
רוב פון מעקסיקע'ס נאטורליכע אוצרות געפינען זיך אונטער די ערד ווייל וויבאלד עס רעגנט וויייג זענען פאראן זייער ווייניג געוואוקסן. נאר 13 פראצענט פון דאס לאנד איז באוואקסן. די וועלדער דעקן 29 פראצענט פון דאס לאנד, דאס איז איינע פון די מערסט וואלדיגע לענדער אין די וועלט. אונטער די ערד זענען פאראן א רייע מינעראלן און אסאך נאפט. די באשאנקענע געגענטער זענען אלע נאנט צו די גאלף אוו מעקסיקע. | רוב פון מעקסיקע'ס נאטורליכע אוצרות געפינען זיך אונטער די ערד ווייל וויבאלד עס רעגנט וויייג זענען פאראן זייער ווייניג געוואוקסן. נאר 13 פראצענט פון דאס לאנד איז באוואקסן. די וועלדער דעקן 29 פראצענט פון דאס לאנד, דאס איז איינע פון די מערסט וואלדיגע לענדער אין די וועלט. אונטער די ערד זענען פאראן א רייע מינעראלן און אסאך נאפט. די באשאנקענע געגענטער זענען אלע נאנט צו די גאלף אוו מעקסיקע. | ||
די קלימאט אין מעקסיקע איז א ווארימע אבער עס ווענדט זיך אין דעם ראיאן. אין צענטראל מעקסיקע, ווי למשל מעקסיקע סיטי, איז די טעמפרעאטור אין יולי ארום 74 דעגרי (23 צעלסיוס) און יאנואר ארום 70 דעגרי (21 צעלסיוס). אאין די נידעריגערע ראיאנען איז אביסל ווארימער און אויף די גאר בערגיגע ראיאנען איז יא קאלט אין דער ווינטער. טייל ערטער זענען אפילו באדעקט מיט שניי דורכאויס דעם גאנצן ווינטער. | די קלימאט אין מעקסיקע איז א ווארימע אבער עס ווענדט זיך אין דעם ראיאן. אין צענטראל מעקסיקע, ווי למשל מעקסיקע סיטי, איז די טעמפרעאטור אין [[יולי]] ארום 74 דעגרי (23 צעלסיוס) און [[יאנואר]] ארום 70 דעגרי (21 צעלסיוס). אאין די נידעריגערע ראיאנען איז אביסל ווארימער און אויף די גאר בערגיגע ראיאנען איז יא קאלט אין דער ווינטער. טייל ערטער זענען אפילו באדעקט מיט שניי דורכאויס דעם גאנצן ווינטער. | ||
אין די לעצטע 50 יאר איז די מעקסיקאנער רעגירונג געווארן שטארק באזארגט איבער מעקסיקע'ס שטארק פארפעסטיגטע וואסער און לופט, ספעציעל נאנט צו די גרעניץ מיט די פאראייניגטע שטאטן. די לאקאלע רעגירונגן פון ביידע גרעניץ זייטן האבן אונטערגענומען א רייע מאסנאמען צו העלפן רעדוצירן די אנגעשטעקטקייט. אויך אין צענטראל מעקסיקע איז די לופט שלעכט און מען קען עס ממש אנזען רוב טעג פון יאר. די ארטיגע מענופעקטשערינג ביזנעסער גיסן כסדר אריין אפפאל אין די טייכן וועלכע האט במשך די יארן שטארק פארפעסטיקט די וואסער. מעקסיקע איז אויך איבערגעפילט מיט אויטאמאבילן וועלכע פארפלייצן די שטעט. אין צוגאב צו אלעם זענען די גרויסע שטעט ארומגענומען מיט הויכע בערג וועלכע לאזן נישט די שלעכטע לופט ארויסגיין. די רעגירונג האט מיט עטליכע יאר צוריק איינגעשטעלט פארשידענע געזעצן איבער אויטאמאבילן כדי צו רעדוצירן די נומער אויף די שאסייען. | אין די לעצטע 50 יאר איז די מעקסיקאנער רעגירונג געווארן שטארק באזארגט איבער מעקסיקע'ס שטארק פארפעסטיגטע וואסער און לופט, ספעציעל נאנט צו די גרעניץ מיט די פאראייניגטע שטאטן. די לאקאלע רעגירונגן פון ביידע גרעניץ זייטן האבן אונטערגענומען א רייע מאסנאמען צו העלפן רעדוצירן די אנגעשטעקטקייט. אויך אין צענטראל מעקסיקע איז די לופט שלעכט און מען קען עס ממש אנזען רוב טעג פון יאר. די ארטיגע מענופעקטשערינג ביזנעסער גיסן כסדר אריין אפפאל אין די טייכן וועלכע האט במשך די יארן שטארק פארפעסטיקט די וואסער. מעקסיקע איז אויך איבערגעפילט מיט אויטאמאבילן וועלכע פארפלייצן די שטעט. אין צוגאב צו אלעם זענען די גרויסע שטעט ארומגענומען מיט הויכע בערג וועלכע לאזן נישט די שלעכטע לופט ארויסגיין. די רעגירונג האט מיט עטליכע יאר צוריק איינגעשטעלט פארשידענע געזעצן איבער אויטאמאבילן כדי צו רעדוצירן די נומער אויף די שאסייען. | ||
| שורה 97: | שורה 98: | ||
== ערציאונג == | == ערציאונג == | ||
מעקסיקע'ס ערציאונג סיסטעם פלעגט אין אנפאנג ווערן פארשפרייט און קאנטראלירט דורך אן אפטיילונג פון די העכסטע קירכע. די וועגן און דיסיפלין פון ערציאונג האט זיך אלעס געוואנדן אויף די קאטוילישע רעליגיע. די מעקסיקאנער איינוואוינער האבן דאס שטענדיג קריטיקירט אלס אומסטאביליזירט. נאך מעקסיקע'ס | מעקסיקע'ס ערציאונג סיסטעם פלעגט אין אנפאנג ווערן פארשפרייט און קאנטראלירט דורך אן אפטיילונג פון די העכסטע קירכע. די וועגן און דיסיפלין פון ערציאונג האט זיך אלעס געוואנדן אויף די קאטוילישע רעליגיע. די מעקסיקאנער איינוואוינער האבן דאס שטענדיג קריטיקירט אלס אומסטאביליזירט. נאך מעקסיקע'ס זעלבסטשטענדיגקייט האט מען אנגעהויבן טוישן דעם סיסטעם דורך גענצליך באזייטיגן רעליגיע אין די פריימערי סקולס פון די ערשטע ביז די זעקסטע קלאס און אנשטאט איינגעשטעלט א פובליק ערציאונג'ס סיסטעם ענליך צו אנדערע פרייע לענדער. מיט דער צייט האט די פעדעראלע רעגירונג איבערגענומען די פולע קאנטראל אויף ערציאונג און שטעלט צו די טעקסט ביכער פאר אלע קלאסן. | ||
אין א שפעטערדיגע קאנסטיטוציע פון 917' האט די רעגירונג אנגעהויבן טאן מיטלן צו העכערן די צאל קינדער וואס גייען אין סקול. לויט היינטיגע סטאטיסטיקס גייען ארום 90 פראצענט קינדער פון 6 ביז 13 יאר געהעריג אין סקול. העכער 13 איז פיל שוואכער און ווערט שוואכער מיט וואס א יאר עלטער. די נומער פון קינדער וואס קומען אן אין היי-סקול און אין קאלעדזש איז זייער נידעריג און טראץ אלע מיטלן וואס די רעגירונג האט שוין געטאן ווערט עס נישט בעסער. א שטארקע סיבה דערצו איז צוליב געלט ווען די מעקסיקאנער זענען נישט צו ברייט און קענען זיך נישט זען אויסגעבן אזויפיל געלט פאר ערציאונג. אין די שפעטע 90'גער יארן האט די רעגירונג איינגעשטעלט פובליק ערציאונג פראגראמען וועלכע גיט לימיטירטע ערציאונג פאר קינדער פון העכער 15 יאר. דער פראגראם האט טאקע אסאך געהאלפן אבער איז ווייט פון א גוטע ערציאונג אין קאנטראסט צו קאלעדזשעס אבער איז בעסער ווי גארנישט. איין זאך וואס דער פובליק ערציאונג פראגראם האט זיכער געהאלפן איז די שריפטיקייט ראטע וועלכע איז אין די לעצטע יארן געשפרינגן צו 92 פראצענט. | אין א שפעטערדיגע קאנסטיטוציע פון 917' האט די רעגירונג אנגעהויבן טאן מיטלן צו העכערן די צאל קינדער וואס גייען אין סקול. לויט היינטיגע סטאטיסטיקס גייען ארום 90 פראצענט קינדער פון 6 ביז 13 יאר געהעריג אין סקול. העכער 13 איז פיל שוואכער און ווערט שוואכער מיט וואס א יאר עלטער. די נומער פון קינדער וואס קומען אן אין היי-סקול און אין קאלעדזש איז זייער נידעריג און טראץ אלע מיטלן וואס די רעגירונג האט שוין געטאן ווערט עס נישט בעסער. א שטארקע סיבה דערצו איז צוליב געלט ווען די מעקסיקאנער זענען נישט צו ברייט און קענען זיך נישט זען אויסגעבן אזויפיל געלט פאר ערציאונג. אין די שפעטע 90'גער יארן האט די רעגירונג איינגעשטעלט פובליק ערציאונג פראגראמען וועלכע גיט לימיטירטע ערציאונג פאר קינדער פון העכער 15 יאר. דער פראגראם האט טאקע אסאך געהאלפן אבער איז ווייט פון א גוטע ערציאונג אין קאנטראסט צו קאלעדזשעס אבער איז בעסער ווי גארנישט. איין זאך וואס דער פובליק ערציאונג פראגראם האט זיכער געהאלפן איז די שריפטיקייט ראטע וועלכע איז אין די לעצטע יארן געשפרינגן צו 92 פראצענט. | ||
מעקסיקע האט א רייע פון קאלעדזש אינסטיטוטן וועלכע געפינען זיך על פי רוב אין מעקסיקע סיטי. ווייניג אויסלענדישע קומען צו זייערע אינסטיטוטן און פונדעסטוועגן האבן זיך עטליכע אויניווערסיטיס באקאנט געמאכט מיט א גוט'ן נאמען אין די וועלט. די גרעסטע און מערסט באקאנטע אויניווערסיטי אין מעקסיקע איז די נאציאנאלע אטאנאמעס אויניווערסיטי אוו מעקסיקע. | מעקסיקע האט א רייע פון קאלעדזש אינסטיטוטן וועלכע געפינען זיך על פי רוב אין מעקסיקע סיטי. ווייניג אויסלענדישע קומען צו זייערע אינסטיטוטן און פונדעסטוועגן האבן זיך עטליכע אויניווערסיטיס באקאנט געמאכט מיט א גוט'ן נאמען אין די וועלט. די גרעסטע און מערסט באקאנטע אויניווערסיטי אין מעקסיקע איז די נאציאנאלע אטאנאמעס אויניווערסיטי אוו מעקסיקע. | ||
| שורה 113: | שורה 114: | ||
== סאציאלע פראגעס == | == סאציאלע פראגעס == | ||
מעקסיקע איז כאראקטריזירט ביי א שארפע קלאס אין סאציאלע אפטיילונגן. א קליינע טייל פון פאלק רעכנט זיך אלס די הויכע קלאס מענטשן און זיי קאנטראלירן דאס לאנד'ס פראפערטי און רייכטום ווען דאס | מעקסיקע איז כאראקטריזירט ביי א שארפע קלאס אין סאציאלע אפטיילונגן. א קליינע טייל פון פאלק רעכנט זיך אלס די הויכע קלאס מענטשן און זיי קאנטראלירן דאס לאנד'ס פראפערטי און רייכטום ווען דאס איבריגע לעבן אין ארימקייט. דאס צו פארשטיין וועט צוניץ קומען א סטאטיסטיק פון עטליכע יאר צוריק וועלכע האט געוויזן אז די 20 פראצענט גרעסטע פארדינער האבן פארדינט כמעט 60 פראצענט פון דאס לאנ'ס פארדינסט און די 20 פראצענט נידעריגסטע פארדינער האבן נאר פארדינט 3 פראצענט פון דעם סך הכל פארדינסט ווען די מיטעלע קלאסן זענען פארבליבן מיט 39 פראצענט. | ||
אין פארגלייך צו די פאראייניגטע שטאטן, איז מעקסיקע'ס מיטל קלאס פארדינער זייער א קליינע פראצענט. די מעקסיקאנער מיטל קלאס לעבן אן ענליכע לעבנ'ס סטיל ווי די מיטל פארדינער און די פאראייניגטע שטאטן וועלכע פארנעמען דאס גרעסטע טייל פון פאלק. זיי וואוינען אלע אין עלעקטריק באשיינטע הייזער און פליסנדיגע וואסער, האבן איינס אדער מער אויטאמאבילן, און האבן איינטריט צו ערציאונג און העלט קעיר איינארדענונגן. | אין פארגלייך צו די פאראייניגטע שטאטן, איז מעקסיקע'ס מיטל קלאס פארדינער זייער א קליינע פראצענט. די מעקסיקאנער מיטל קלאס לעבן אן ענליכע לעבנ'ס סטיל ווי די מיטל פארדינער און די פאראייניגטע שטאטן וועלכע פארנעמען דאס גרעסטע טייל פון פאלק. זיי וואוינען אלע אין עלעקטריק באשיינטע הייזער און פליסנדיגע וואסער, האבן איינס אדער מער אויטאמאבילן, און האבן איינטריט צו ערציאונג און העלט קעיר איינארדענונגן. | ||
זייער אסאך מעקסיקאנער לעבן אין עכטע ארימקייט. די מעקסיקאנער רעגירונג גיט נישט ארויס די גענויע ציפערן אבער שטודירונגן פון אינטערנאציאנאלע סטאטיסטיקס האבן פאר 5 יאר צוריק אראפגעמאלן א בילד וויאזוי דער עקאנאמישער מצב קוקט דארט אויס. עס שטעלט זיך ארויס אז מער ווי 8 פראצענט פון די באפעלקערונג לעבן איבער דאס יאר מיט ווייניגער ווי איין יו-עס דאלאר פער טאג און גאנצע 24 פראצענט מיט ווייניגער ווי 2 יו-עס דאלאר פער טאג. דאס לאנד איז אן עכטע ביישפיל פון וואס די וועלט זאגט אז די רייכע ווערן רייכער און די ארימע ווערן ארימער. | זייער אסאך מעקסיקאנער לעבן אין עכטע ארימקייט. די מעקסיקאנער רעגירונג גיט נישט ארויס די גענויע ציפערן אבער שטודירונגן פון אינטערנאציאנאלע סטאטיסטיקס האבן פאר 5 יאר צוריק אראפגעמאלן א בילד וויאזוי דער עקאנאמישער מצב קוקט דארט אויס. עס שטעלט זיך ארויס אז מער ווי 8 פראצענט פון די באפעלקערונג לעבן איבער דאס יאר מיט ווייניגער ווי איין יו-עס דאלאר פער טאג און גאנצע 24 פראצענט מיט ווייניגער ווי 2 יו-עס דאלאר פער טאג. דאס לאנד איז אן עכטע ביישפיל פון וואס די וועלט זאגט אז די רייכע ווערן רייכער און די ארימע ווערן ארימער. | ||
| שורה 131: | שורה 132: | ||
וויבאלד די עקזעקיוטיווע אפטיילונג פון די רעגירונג האט די פולע קאנטראל אויף די רעגירונג איז נישט פאראן קיין אינטערעסע און שתדלנות ארגאניזאציעס אזויווי אין די פאראייניגטע שטאטן. ווען גרופעס אדער ארגאניזאציעס דארפן הילף פון די רעגירונג ווענדן זיי זיך דירעקט צו די עקזעקיוטיווע מיטגלידער און טיילמאל צום פרעזידענט אליינס. | וויבאלד די עקזעקיוטיווע אפטיילונג פון די רעגירונג האט די פולע קאנטראל אויף די רעגירונג איז נישט פאראן קיין אינטערעסע און שתדלנות ארגאניזאציעס אזויווי אין די פאראייניגטע שטאטן. ווען גרופעס אדער ארגאניזאציעס דארפן הילף פון די רעגירונג ווענדן זיי זיך דירעקט צו די עקזעקיוטיווע מיטגלידער און טיילמאל צום פרעזידענט אליינס. | ||
דער פרעזידענט ווערט דארט ערוועלט דורך א דירעקטע פאפולער שטימע און ער וועלט זיך אליינס אויס זיין גאנצע קאבינעט. קיין איין מעקסיקאנער פרעזידענט האט נאך נישט ערוועלט אן אפאזיציע מיטגלידער אין זיין קאבינעט און דערפאר האט די רעגירונג שטענדיג געהאט א כמעט 100 פראצענטיגע מאכט און האט געקענט דורכפירן וואס עס האט זיי געשמעקט. א טערמין פאר א פרעזידענט איז 6 יאר און ער קען נישט ווידער-ערוועלט ווערן. די עקזעקיוטיוו קאבינעט באהאנדלט 90 פראצענט אישוס און איז צוטיילט צו עטליכע אפטיילונגן ווי עקאנאמיע, נעשאנעל סעקיוריטי, האנדל, א.א.וו. | דער פרעזידענט ווערט דארט ערוועלט דורך א דירעקטע פאפולער שטימע און ער וועלט זיך אליינס אויס זיין גאנצע קאבינעט. קיין איין מעקסיקאנער פרעזידענט האט נאך נישט ערוועלט אן אפאזיציע מיטגלידער אין זיין קאבינעט און דערפאר האט די רעגירונג שטענדיג געהאט א כמעט 100 פראצענטיגע מאכט און האט געקענט דורכפירן וואס עס האט זיי געשמעקט. א טערמין פאר א פרעזידענט איז 6 יאר און ער קען נישט ווידער-ערוועלט ווערן. די עקזעקיוטיוו קאבינעט באהאנדלט 90 פראצענט אישוס און איז צוטיילט צו עטליכע אפטיילונגן ווי עקאנאמיע, נעשאנעל סעקיוריטי, האנדל, א.א.וו. | ||
די רעגירונג'ס לעגיסלאטיווע קערפערשאפט באשטייט פון צוויי אפטיילונגן די סענאט און די טשעמבער אוו דעפיוטיס. די טשעמבער אוו דעפיוטיס פארמאגט 500 מיטגלידער וועלכע ווערן אלע ערוועלט פאר 3 יעריגע טערמינען. 300 פון זיי באלאנגן צו לאקאלע דיסטריקס און די | די רעגירונג'ס לעגיסלאטיווע קערפערשאפט באשטייט פון צוויי אפטיילונגן די סענאט און די טשעמבער אוו דעפיוטיס. די טשעמבער אוו דעפיוטיס פארמאגט 500 מיטגלידער וועלכע ווערן אלע ערוועלט פאר 3 יעריגע טערמינען. 300 פון זיי באלאנגן צו לאקאלע דיסטריקס און די איבריגע 200 ווערן ערוועלט לויט די שטארקייט פון די פארטייען. די סענאט באשטייט פון 128 מיטגלידער פון וועלכע 64 באלאנגן צו גיאגראפישע אפטיילונגן פון לאנד און דאס איבריגע איז ווייטער געוואנדן לויט די פארטיי שטארקייט. די סענאטארן ווערן ערוועלט צו 6 יעריגע טערמינען און קענען נאכאמאל ערוועלט ווערן אבער נישט נאכאנאנד. | ||
די טשעמבער אוו דעפיוטיס איז פארנומען שטודירן געזעצן, איינשטעלן די שטייערן, און פאררופן עלעקציעס. זיי האבן ווייניג געהילפן און דארפן ארבעטן אסאך שטונדן אין די פארנומענע צייטן. אלע פארשלאגן וואס די טשעמבער שטעלט פאר פאר די עקזעקיוטיוו ווערן דורכגעפירט ווייל די עקזעקיוטיוו איז צו פארנומען צו שטודירן און סייווי איז כמעט נישט פאראן קיין אפאזיציע אין די עקזיסטירנדע רעגירונג. | די טשעמבער אוו דעפיוטיס איז פארנומען שטודירן געזעצן, איינשטעלן די שטייערן, און פאררופן עלעקציעס. זיי האבן ווייניג געהילפן און דארפן ארבעטן אסאך שטונדן אין די פארנומענע צייטן. אלע פארשלאגן וואס די טשעמבער שטעלט פאר פאר די עקזעקיוטיוו ווערן דורכגעפירט ווייל די עקזעקיוטיוו איז צו פארנומען צו שטודירן און סייווי איז כמעט נישט פאראן קיין אפאזיציע אין די עקזיסטירנדע רעגירונג. | ||
די יוסטיץ דעפארטמענט האט זייער א שוואכע מאכט אין די מעקסיקאנער רעגירונג. די גאנצע ארבעט וואס בלייבט פאר זיי איז איבערצוקוקן דאס לאנד'ס געזעצן און עס מאדיפיצירן ווען עס פעלט זיך אויס. אלע מיטגלידער אין די יוסטיץ דעפארטמענט ווערן ערוועלט דורכ'ן פרעזידענט און אויך די טשעמבער אוו דעפיוטיס דארפן דאס באשטעטיגן. אין די לעצטע יארן האט די יוסטיץ באקומען מער מאכט און אויך זיי שטודירן שוין די נייע געזעצן בעפאר עס ווערט פארגעשלאגן פאר די עקזעקיוטיוו, אבער נאר פאר א קורצע צייט. | די יוסטיץ דעפארטמענט האט זייער א שוואכע מאכט אין די מעקסיקאנער רעגירונג. די גאנצע ארבעט וואס בלייבט פאר זיי איז איבערצוקוקן דאס לאנד'ס געזעצן און עס מאדיפיצירן ווען עס פעלט זיך אויס. אלע מיטגלידער אין די יוסטיץ דעפארטמענט ווערן ערוועלט דורכ'ן פרעזידענט און אויך די טשעמבער אוו דעפיוטיס דארפן דאס באשטעטיגן. אין די לעצטע יארן האט די יוסטיץ באקומען מער מאכט און אויך זיי שטודירן שוין די נייע געזעצן בעפאר עס ווערט פארגעשלאגן פאר די עקזעקיוטיוו, אבער נאר פאר א קורצע צייט. | ||
| שורה 171: | שורה 172: | ||
די היספאנישע מיליטער האט ערשט געלאנדעט אויף די [[קאריביען]] אינזלען אין יאר 1519. זיי האבן אראפגעשטעלט די שטאט סאנטע דאמינגא (היינט די הויפט שטאט פון דער [[דאמיניקאנישע רעפובליק|דאמיניקאנישער רעפובליק]]) אלס די הויפט באזע פון די מיליטער און האבן באלד געמאכט פלענער וויאזוי אנצוגרייפן מעקסיקע. | די היספאנישע מיליטער האט ערשט געלאנדעט אויף די [[קאריביען]] אינזלען אין יאר 1519. זיי האבן אראפגעשטעלט די שטאט סאנטע דאמינגא (היינט די הויפט שטאט פון דער [[דאמיניקאנישע רעפובליק|דאמיניקאנישער רעפובליק]]) אלס די הויפט באזע פון די מיליטער און האבן באלד געמאכט פלענער וויאזוי אנצוגרייפן מעקסיקע. | ||
אין יענע יארן איז נאך די מאפע פון נארט אמעריקע געווען זייער אומקלאר און אלע לענדער האבן כסדר געשיקט גרופעס וויסנשאפטלער וועלכע זענען ארומגעפארן מיט שיפן זוכן לאנד. די היספאנישע האבן דאס געטאן די ערשטע זאך און האבן באלד ארויסגעשיקט אן אויסשפיר גרופע צו באטראכטן דאס לאנד מעקסיקע. פונקט דאן האט אויך קובא געשיקט אן אויסשפיר גרופע און די צוויי גרופעס האבן זיך צוזאמנגעשטויסן ביי די ברעגעס פון די גאלף אוו מעקסיקע. די קובאנער האבן אטאקירט די היספאנישע מיט די הילף פון די נאטיווע אמעריקאנער וועלכע האבן דארט געווואוינט. מער ווי האלב פון די היספאנישע גרופע זענען אומגעקומען און די | אין יענע יארן איז נאך די מאפע פון נארט אמעריקע געווען זייער אומקלאר און אלע לענדער האבן כסדר געשיקט גרופעס וויסנשאפטלער וועלכע זענען ארומגעפארן מיט שיפן זוכן לאנד. די היספאנישע האבן דאס געטאן די ערשטע זאך און האבן באלד ארויסגעשיקט אן אויסשפיר גרופע צו באטראכטן דאס לאנד מעקסיקע. פונקט דאן האט אויך קובא געשיקט אן אויסשפיר גרופע און די צוויי גרופעס האבן זיך צוזאמנגעשטויסן ביי די ברעגעס פון די גאלף אוו מעקסיקע. די קובאנער האבן אטאקירט די היספאנישע מיט די הילף פון די נאטיווע אמעריקאנער וועלכע האבן דארט געווואוינט. מער ווי האלב פון די היספאנישע גרופע זענען אומגעקומען און די איבריגע זענען פארטריבן געווארן. | ||
די היספאנישע האבן נישט נאכגעלאזט און האבן געשיקט א פרישע גרופע וועלכע האבן דעגרייכט טיף אין מעקסיקע און האבן אנגעטראפן די גרעניצן וואו די אזטעקס האבן געוואוינט. די היספאנישע האבן געזען אז עס | די היספאנישע האבן נישט נאכגעלאזט און האבן געשיקט א פרישע גרופע וועלכע האבן דעגרייכט טיף אין מעקסיקע און האבן אנגעטראפן די גרעניצן וואו די אזטעקס האבן געוואוינט. די היספאנישע האבן געזען אז עס האנדלט זיך פון א שטארקע מיליטער און האבן צוריקגעשיקט א מעסעדזש קיין סאנטע דאמינגא אז מען זאל צוגרייטן א שווערע מלחמה. דער פירער פון די אזטעקס האט באקומען באריכטן אז היספאנישע פארשער דרייען זיך ביי די גרעניצן און האט געשיקט א פארשלאג אז ער וועט זיי געבן גאלד און זילבער אז זיי זאלן זיך אפטראגן פון דעם ראיאן. | ||
=== רעגירונג === | === רעגירונג === | ||
| שורה 181: | שורה 182: | ||
=== | === זעלבסטשטענדיגקייט === | ||
דורכאויס דעם 18'טן יאר הונדערט נאכדעם וואס שפאניע האט געליטן עטליכע דורכפעלער אין אייראפעאישע מלחמות האט די שפאנישע רעגירונג זיך צוזאמענגעזעצט צו פארשטערקערן איר פארבליבענע אימפעריע. אלס א טייל פון דעם באשלוס האט די שפאנישע רעגירונג אנגעהויבן לייגן אן אויג אויף אירע קאלאניעס וועלכע האבן געמאכט א לעבן אויף שפאניע'ס חשבון. די שפאנישע רעגירונג האט געלעכצט פאר געלט און האט געוואוסט אז די קאלאניעס פירן זיך אן אייגענע ווערטשאפט און לייגן די געלטער אין טאש אריין. די שפאנישע רעגירונג האט באלד דערנאך אראפגעשיקט א גרופע פון אירע געלונגעסטע ביוראקראטן וועלכע האבן זיך אריינגעזעצט אין די וויסעראו און אנגעהויבן אויספארשן וואס גייט פאר און איינגעשטעלט נייע שטייערן וועלכע איז אין גרעסטן טייל געגאנגן צו פארשטערקערן די שפאנישע מיליטער. די שפאנישע ביוראקראטן האבן אראפגענומען אלע האנדל'ס פארבאטונגן צווישן די קאלאניעס און איינגעשטעלט קליינע מיליטערן אין יעדע קאלאניע וועלכע איז אין פאקט געווען א טייל פון די שפאנישע מיליטער. דאס איז געווען א קלוגע סטראטעגישע אקט פון די שפאנישע רעגירונג וועלכע האט זיך מיט דעם פארזיכערט אז די פארמאגט מיליטערישע כוחות אין עטליכע קאנטינענטן פון די וועלט. אנדערע לענדער האבן באוואונדערט דעם שריט און האבן אין די נאכפאלגענדע יארן נאכגעטאן דאס זעלבע. | דורכאויס דעם 18'טן יאר הונדערט נאכדעם וואס שפאניע האט געליטן עטליכע דורכפעלער אין אייראפעאישע מלחמות האט די שפאנישע רעגירונג זיך צוזאמענגעזעצט צו פארשטערקערן איר פארבליבענע אימפעריע. אלס א טייל פון דעם באשלוס האט די שפאנישע רעגירונג אנגעהויבן לייגן אן אויג אויף אירע קאלאניעס וועלכע האבן געמאכט א לעבן אויף שפאניע'ס חשבון. די שפאנישע רעגירונג האט געלעכצט פאר געלט און האט געוואוסט אז די קאלאניעס פירן זיך אן אייגענע ווערטשאפט און לייגן די געלטער אין טאש אריין. די שפאנישע רעגירונג האט באלד דערנאך אראפגעשיקט א גרופע פון אירע געלונגעסטע ביוראקראטן וועלכע האבן זיך אריינגעזעצט אין די וויסעראו און אנגעהויבן אויספארשן וואס גייט פאר און איינגעשטעלט נייע שטייערן וועלכע איז אין גרעסטן טייל געגאנגן צו פארשטערקערן די שפאנישע מיליטער. די שפאנישע ביוראקראטן האבן אראפגענומען אלע האנדל'ס פארבאטונגן צווישן די קאלאניעס און איינגעשטעלט קליינע מיליטערן אין יעדע קאלאניע וועלכע איז אין פאקט געווען א טייל פון די שפאנישע מיליטער. דאס איז געווען א קלוגע סטראטעגישע אקט פון די שפאנישע רעגירונג וועלכע האט זיך מיט דעם פארזיכערט אז די פארמאגט מיליטערישע כוחות אין עטליכע קאנטינענטן פון די וועלט. אנדערע לענדער האבן באוואונדערט דעם שריט און האבן אין די נאכפאלגענדע יארן נאכגעטאן דאס זעלבע. | ||
פארשטייט זיך אז די מעקיסקאנער איינוואוינער זענען געווען אומצופרידן מיט די נייע שטרענגע איינריכטונגן און העכערע שטייערן און האבן אנגעהויבן פראטעסטירן קעגן די פארשטערקערטע אקופאציע. די פראטעסטן זענען געווען שטורמישע און טייל מאל ארויס פון קאנטראל. די לאקאלע מיליטער האט פרובירט צו דערשטיקן די פראטעסטן מיט געוואלד און טיילמאל אפילו גענוצט וואפן צו פארטרייבן די מאסן. אבער ווי מער זיי האבן פרובירט זענען די פראטעסטן געווארן שטערקער און שטערקער ווען מער און מער מענטשן זענען זיך געקומען באטייליגן. אסאך פון די לאקאלע רעגירונג אפישעלס האבן רעזיגנירט פון זייערע אמטן און זיך באטייליגט אין די פראטעסטן. די מעקסיקאנער האבן שוין דעמאלט אנגעהויבן רעדן אפן פון | פארשטייט זיך אז די מעקיסקאנער איינוואוינער זענען געווען אומצופרידן מיט די נייע שטרענגע איינריכטונגן און העכערע שטייערן און האבן אנגעהויבן פראטעסטירן קעגן די פארשטערקערטע אקופאציע. די פראטעסטן זענען געווען שטורמישע און טייל מאל ארויס פון קאנטראל. די לאקאלע מיליטער האט פרובירט צו דערשטיקן די פראטעסטן מיט געוואלד און טיילמאל אפילו גענוצט וואפן צו פארטרייבן די מאסן. אבער ווי מער זיי האבן פרובירט זענען די פראטעסטן געווארן שטערקער און שטערקער ווען מער און מער מענטשן זענען זיך געקומען באטייליגן. אסאך פון די לאקאלע רעגירונג אפישעלס האבן רעזיגנירט פון זייערע אמטן און זיך באטייליגט אין די פראטעסטן. די מעקסיקאנער האבן שוין דעמאלט אנגעהויבן רעדן אפן פון זעלבסטשטענדיגקייט און האבן ערקלערט פאר די מאסן אז אלס א זעלבסטשטענדיג לאנד וועט זיי זיין בעסער לויט די יעצטיגע אומשטענדן אפילו מען וועט נישט האבן קיין שום שטיצע פון שפאניע פאר א נויט. | ||
היסטאריקער קענען נאך היינט נישט פארשטיין פארוואס די שפאנישע רעגירונג האט אזוי שוואך אפגעשלאגן די אויפשטאנד און אנשטאט מער און מער אפגעהאקט באציאונגן מיט די מעקסיקאנער רעגירונג. די שפאנישע רעגירונג האט געהאלטן אז די מעקסיקאנער וועלן נישט קענען אויסהאלטן אן זייער שטיצע און וועלן זיך עווענטועל צוריקווענדן נאך הילף. די פירער פון די אויפשטאנד האבן אבער געהאט גוטע עקזאמפלן פון די אמעריקאנער און פראנצויזישע רעוואלוציעס און האבן נאכגעפאלגט זייערע שריט. | היסטאריקער קענען נאך היינט נישט פארשטיין פארוואס די שפאנישע רעגירונג האט אזוי שוואך אפגעשלאגן די אויפשטאנד און אנשטאט מער און מער אפגעהאקט באציאונגן מיט די מעקסיקאנער רעגירונג. די שפאנישע רעגירונג האט געהאלטן אז די מעקסיקאנער וועלן נישט קענען אויסהאלטן אן זייער שטיצע און וועלן זיך עווענטועל צוריקווענדן נאך הילף. די פירער פון די אויפשטאנד האבן אבער געהאט גוטע עקזאמפלן פון די אמעריקאנער און פראנצויזישע רעוואלוציעס און האבן נאכגעפאלגט זייערע שריט. | ||
גארנישט בעסער וואלט געקענט געשען ווען עס האט אויסגעבראכן א קריזיס און שפאניע ווען דער פראנצויזישער קעניג נאפאליען דער ערשטער האט אינוואנדירט שפאניע און געפאנגן די שפאנישע ראיעל פאמיליע מיטגלידער און זיי געהייסן אים איבערגעבן די מאנארכיע קרוין. די מעקסיקאנער האבן גוט אויסגענוצט די געלעגנהייט און אנגעהויבן אויסארבעטן די לעצטע פלענער פאר'ן אויפשטאנד. | גארנישט בעסער וואלט געקענט געשען ווען עס האט אויסגעבראכן א קריזיס און שפאניע ווען דער פראנצויזישער קעניג נאפאליען דער ערשטער האט אינוואנדירט שפאניע און געפאנגן די שפאנישע ראיעל פאמיליע מיטגלידער און זיי געהייסן אים איבערגעבן די מאנארכיע קרוין. די מעקסיקאנער האבן גוט אויסגענוצט די געלעגנהייט און אנגעהויבן אויסארבעטן די לעצטע פלענער פאר'ן אויפשטאנד. | ||
נישט יעדער איינער איז אבער געווען אזוי צופרידן מיט א | נישט יעדער איינער איז אבער געווען אזוי צופרידן מיט א זעלבסטשטענדיגע מעקסיקע די נאטיווע אמעריקאנער איינוואוינער האבן אנגעהויבן שטורמען אז זיי ווילן נישט קיין אייגן לאנד און וועלן ענדערש בלייבן אונטער שפאנישע קאנטראל. דער פירער פון די נאטיווע רעבעלן איז געווען א גלח מיט'ן נאמען הידעלגאו וועלכער איז געווען זייער געשעצט צווישן די נאטיווע אמעריקאנער איינוואוינער. הידעלגאו האט צוזאמנגענומען טויזענטער מענטשן און זיי געברענגט קיין צענטראל מעקסיקע און אנגעהויבן פראטעסטירן קעגן די נייע רעגירונג. די מעקיסקאנער האבן זיי אפגעשלאגן און הידעלגאו האט מיט דער צייט אויפגעשטעלט אן ארמיי פון 80,000 מענער און א ציווילע קריג האט אויסגעבראכן. די קריג האט אנגעהאלטן א לענגערע צייט און טייל מעקסיקאנער האבן זיך אנגעשלאסן מיט הידעלגאו וועלכער האט שוין דעמאלט אויך געקענט באשטיין צו ווערן פירער אפילו אויב דאס מיינט בלייבן זעלבסטשטענדיג. | ||
הידעלגאו'ס ארמיי האט אין אנפאנג געמאכט גרויס פארשריט אבער ווי נענטער זיי זענען געקומען אין צענטראל מעקסיקע זענען זיי אויפגענומען געווארן מיט שטערקערע ווידערשטאנד. כאטש זיין ארמיי האט געליטן גרויסע פארלוסטן האט ער דאך געמאכט פארשריט און אין יאר 810' דערגרייכט מעקסיקע סיטי. אריין אין שטאט איז אים שוין נישט געגאנגן און דארטן האט ער אנגעהויבן פארלירן ביז זיין גאנצע ארמיי האט געמוזט אפטראגן אויב זיי האבן געוואלט פארמיידן טויט. הידעלגאו אליינס איז אנטלאפן אבער עטליכע יאר שפעטער איז ער געכאפט געווארן און מען האט אים אומגעברענגט אין א מעקסיקאנער טורמע. | הידעלגאו'ס ארמיי האט אין אנפאנג געמאכט גרויס פארשריט אבער ווי נענטער זיי זענען געקומען אין צענטראל מעקסיקע זענען זיי אויפגענומען געווארן מיט שטערקערע ווידערשטאנד. כאטש זיין ארמיי האט געליטן גרויסע פארלוסטן האט ער דאך געמאכט פארשריט און אין יאר 810' דערגרייכט מעקסיקע סיטי. אריין אין שטאט איז אים שוין נישט געגאנגן און דארטן האט ער אנגעהויבן פארלירן ביז זיין גאנצע ארמיי האט געמוזט אפטראגן אויב זיי האבן געוואלט פארמיידן טויט. הידעלגאו אליינס איז אנטלאפן אבער עטליכע יאר שפעטער איז ער געכאפט געווארן און מען האט אים אומגעברענגט אין א מעקסיקאנער טורמע. | ||
נאך די ציווילע קריג האט די נייע רעגירונג ענדליך געקענט אנהייבן איר ארבעט און האט אויפגענומען א פרעזידענט. צענטראל אמעריקע האט זיך דאן אפגעבראכן פון מעקיסקא און די אמאליגע ניו שפאניע איז א נאמען געגעבן געווארן מעקסיקע. | נאך די ציווילע קריג האט די נייע רעגירונג ענדליך געקענט אנהייבן איר ארבעט און האט אויפגענומען א פרעזידענט. צענטראל אמעריקע האט זיך דאן אפגעבראכן פון מעקיסקא און די אמאליגע ניו שפאניע איז א נאמען געגעבן געווארן מעקסיקע. | ||
| שורה 203: | שורה 204: | ||
[[קאַטעגאָריע:מעקסיקא|*]] | [[קאַטעגאָריע:מעקסיקא|*]] | ||
[[קאַטעגאָריע:לענדער אין צפון אמעריקע]] | [[קאַטעגאָריע:לענדער אין צפון אמעריקע]] | ||
[[קאטעגאריע: | [[קאטעגאריע:אויף יידיש]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:נישט שלעכט]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||
[[he:מקסיקו]] | |||
[[קאַטעגאָריע:וויקידאטא דעסקריפציע]] | |||