אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:ציפורי"

די שטאט געפינט זיך אויף א בארג [[אקראפאליס]], ווען אין לויף פון די יארן זענען צוגעלייגט געווארן נייע געגנטער צו דער שטאט אויף די זייטן פונעם בארג, אנגעהויבן אין די פריע רוימישע צייטן דורך [[הורדוס]] און זיין משפחה און שפעטערע תקופות ווי נאך דעם [[חורבן בית המקדש]] דורכאויס די רוימישע צייטן פון נאך דעם [[בית המקדש|צווייטן בית המקדש]].

לויט ווי יוסף בן מתתיהו שרייבט, איז די שטאט געווען א טייל פון די [[קנאים]], אן אידעאלאגיע שטארק אנוועזנד אין די ראיאן, און האט טיילגענומען אין עטליכע אויפשטאנדן קעגן די רוימער און זייערע פארשטייער, צוליב נאציאנאליסטישע און רעליגיעזע געפילן. ווען [[מתתיהו אנטיגונוס דער צווייטער]] האט אנגעפירט רעוואלט קעגן זיין פעטער [[יוחנן הורקנוס דער צווייטער]], האט הורדוס מיט די הילף פון א רוימישע מיליטער איינגענומען די שטאט אין א שניי שטורעם, און באשטימט די שטאט אלס זיין הויפטשטאט פונעם גליל, וואו ער איז דערנאך געווארן הערשער, אין יאר 37 פארן ציילונג.

היינט איז דארט א נאציאנאלער פארק, ווען קרוב צו הונדערט יאר געפונען היסטארישע פארשער און ארכעאלאגן ארטיקלען וועלכע באצוען זיך צו דער שטאט.

== ארכעאלאגיע ==

פון די פריע רוימישע תקופה געפונען מיר א שטעטל אויפן בארג און ארום דעם בארג, פיל מיט פריוואטע הייזער וואס א מערהייט פון זיי האבן מקוואות, וואס ווייזט אויף די אידישקייט פונעם שטאט, אין צוגאב צודעם האבן פארשער געפונען די מיסט פון שטאט, און שטודירט די אפפאל פון איבערבלייבענישן פון בהמות, נאר כשר'ע מינים זענען געווען צו געפונען, חזירים צום ביישפיל, א הויפט מאכל צווישן די רוימער זענען געווען ווייניגער פון א פראצענט פון די איבערבלייבענישן.

פון די שפעטערדיקע רוימישע תקופה, געפונען מיר א גרויסע געגנט וואס ווערט גערופן די רוימישע שטאט, די גאסן לויפן געאמעטריש איינער פאראלעל צום צווייטן, ווען צוויי הויפט גאסן [[קארדא מאקסימוס]] לויפט פון צפון אויף דרום ריכטונג, און די [[דעקומאנוס מאקסימוס]] לויפט פון שטאט אריינגאנג אויף מזרח צו מערב ארויף צום בארג. ווען די קלענערע גאסן האקן דורך די צוויי גאסן ווי א נעץ. דארט וואו די הויפט גאסן טרעפן זיך איז פארהאן א [[פארום]], די שטאטישע מארקעט פונעם רוימישן שטאט צענטער, עס עזנען געפונען געווארן חלקים פון רוימישע בעדער געבויט אקוראט לויט די רוימישע בויעריי און מייסטערשאפט, אינאיינעם מיט מקוואות. די הויפט גאסן האבן טראטוארן און זענען קענטליך און מערקבאר ביז היינט מיט די שווערע שטיין און קריצן פון די וועגענער נאך פון דעמאלסט. אן אפלויף סיסטעם פאר שמוציגע וואסער, פון רעגן, בעדער און א פובליק בית כיסא, האט ארויסגעטראגן די וואסער אינדרויסן פון שטאט. די רוימישע שטאט האט אויך מקוואות אונטער די הייזער גענוי ווי די אלטע חלק פון שטאט.

נאך פון דער רוימישער תקופה, זענען די פיל מטבעות וואס די שטאט האט געלאזט גיסן, פון אנהייב זענען זיי געווען יידישע מטבעות, אן צייכענונגען אדער בילדער פון פערזאנען אדער חיות, וואס אמאל שפעטער האבן די מטבעות אנטהאלטן קריצונגען פון די פארשידענע רוימישע קייסערן. מיט פארשידענע אויפשריפטן אין גריכיש, וועלכע ווידערהאלן דעם סלאגאן, אז  ''ציפורי איז שטאט פון שלום.'' איין מטבע פון שטאט האט א קריצונג פון טיכא, די גאט פון מזל ביי די גריכישע מיטאלאגיע אינמיטן א געצנדינער טעמפל, וואס דאס איז א רעוואלוציע פאר א יידישע שטאט. מערערע טעאריעס זענען אויפגעברענגט געווארן אלס רעזולטאט פון די מטבעות, איבערן אידישקייט פונעם שטאט צוליב די מטבעות.