אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:מרדכי שעכטער"
ק (←top: טשעקטי און אנדערע רייניגונג, typos fixed: װו ← וואו) |
ק (החלפת טקסט – "װעלט" ב־"וועלט") |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
[[בילד:N540740400 15328 512.jpg|left|thumb|250px|ד"ר '''מרדכי שעכטער''']] | [[בילד:N540740400 15328 512.jpg|left|thumb|250px|ד"ר '''מרדכי שעכטער''']] | ||
ד"ר '''מרדכי שעכטער''' (1927–2007), דער דריטער [[רעדאקטאר|רעדאַקטאָר]] פון [[אױפן שװעל]] (1957–2004), איז געװען אַ באַוואוּסטער [[יידיש|ייִדיש]]־[[לינגוויסטיק|לינגװיסט]], ־[[שרייבער]], און ־[[לערער]]. ער איז געבױרן געװאָרן אין [[טשערנאוויץ|טשערנעװיץ]] (דעמאָלט [[רומעניע]]) אין 1927 און האָט געקראָגן זיין [[דאקטאראט|דאָקטאָראַט]] אין לינגװיסטיק פון [[ווינער אוניווערסיטעט|װינער אוניװערסיטעט]] אין 1951. פון דעמאָלט אָן װױנט ער אין [[אמעריקע|אַמעריקע]]. ער האָט פון 1972 געלערנט ייִדיש אין [[קאלומביע אוניווערסיטעט|קאָלומביע־אוניװערסיטעט]] אין [[ניו יארק|ניו־יאָרק]] און, פון 1981 ביז ער איז אַרױס אױף [[פּענסיע]] אין די סוף 80ער יאָרן, איז ער דאָרט געװען דער עלטערער לעקטאָר אין ייִדיש־לימודים. ער האָט געלערנט [[שפראך|שפּראַך]] אין דער אוריאל װיינרייך־פּראָגראַם אין ייִדישער שפּראַך, [[ליטעראטור|ליטעראַטור]] און [[קולטור]] ביים ייִדישן װיסנשאַפטלעכן [[אינסטיטוט]] — [[ייווא|ייִװאָ]] און קאָלומביע־אוניװערסיטעט פון איר אָנהייב אין 1968 ביז 2002. ער האָט אױך געלייענט ייִדיש־קורסן אין ייִדישן טעאָלאָגישן [[סעמינאר|סעמינאַר]] (1960–1962), אין ייִדישן לערער סעמינאַר/[[הרצליה]] (1962–1978), און אין [[ישיבה אוניווערסיטעט|ישיבה־אוניװערסיטעט]] (1968–1973). ער איז געװען דער לערער פון אַ סך אָנגעזעענע װיסנשאַפטלערס און [[פראפעסאר|פּראָפעסאָרן]] פון דער ייִדישער שפּראַך, ליטעראַטור און [[געשיכטע]] איבער דער גאָרער | ד"ר '''מרדכי שעכטער''' (1927–2007), דער דריטער [[רעדאקטאר|רעדאַקטאָר]] פון [[אױפן שװעל]] (1957–2004), איז געװען אַ באַוואוּסטער [[יידיש|ייִדיש]]־[[לינגוויסטיק|לינגװיסט]], ־[[שרייבער]], און ־[[לערער]]. ער איז געבױרן געװאָרן אין [[טשערנאוויץ|טשערנעװיץ]] (דעמאָלט [[רומעניע]]) אין 1927 און האָט געקראָגן זיין [[דאקטאראט|דאָקטאָראַט]] אין לינגװיסטיק פון [[ווינער אוניווערסיטעט|װינער אוניװערסיטעט]] אין 1951. פון דעמאָלט אָן װױנט ער אין [[אמעריקע|אַמעריקע]]. ער האָט פון 1972 געלערנט ייִדיש אין [[קאלומביע אוניווערסיטעט|קאָלומביע־אוניװערסיטעט]] אין [[ניו יארק|ניו־יאָרק]] און, פון 1981 ביז ער איז אַרױס אױף [[פּענסיע]] אין די סוף 80ער יאָרן, איז ער דאָרט געװען דער עלטערער לעקטאָר אין ייִדיש־לימודים. ער האָט געלערנט [[שפראך|שפּראַך]] אין דער אוריאל װיינרייך־פּראָגראַם אין ייִדישער שפּראַך, [[ליטעראטור|ליטעראַטור]] און [[קולטור]] ביים ייִדישן װיסנשאַפטלעכן [[אינסטיטוט]] — [[ייווא|ייִװאָ]] און קאָלומביע־אוניװערסיטעט פון איר אָנהייב אין 1968 ביז 2002. ער האָט אױך געלייענט ייִדיש־קורסן אין ייִדישן טעאָלאָגישן [[סעמינאר|סעמינאַר]] (1960–1962), אין ייִדישן לערער סעמינאַר/[[הרצליה]] (1962–1978), און אין [[ישיבה אוניווערסיטעט|ישיבה־אוניװערסיטעט]] (1968–1973). ער איז געװען דער לערער פון אַ סך אָנגעזעענע װיסנשאַפטלערס און [[פראפעסאר|פּראָפעסאָרן]] פון דער ייִדישער שפּראַך, ליטעראַטור און [[געשיכטע]] איבער דער גאָרער וועלט. (ס'איז ניט קיין גוזמא צו זאָגן אַז) כּמעט יעדער באַקאַנטער ייִדיש־לערער אָדער ־געלערנטער אין [[USA|צפון־אַמעריקע]] אין די לעצטע פערציק יאָר, און אַ סך פון אַנדערע [[קאנטינענט|קאָנטינענטן]] אױך, האָבן זיך געלערנט ביי מרדכי שעכטערן. | ||
מרדכי שעכטער איז געקומען קיין אַמעריקע אין 1951 אָבער ער האָט געאַרבעט פאַרן ייִװאָ נאָך זינט 1947, צו ערשט װי אַ זאַמלער פאַר דעם ייִװאָ־אַרכיװ אין די פּליטים־לאַגערן אין [[עסטרייך]], דערנאָך אין ניו־יאָרק װי אַ [[ביבליאגראף|ביבליאָגראַף]] און [[קארעקטאר|קאָרעקטאָר]] (1954–1956); צום סוף, פון 1971 ביז 1986, װי דער רעדאַקטאָר פון דער צייטשריפט [[ייִדישע שפּראַך]], אַ זשורנאַל אַרױסגעגעבן פון ייִװאָ איבערגעגעבן כּלל־ייִדיש — אַרױסרעד, [[גראמאטיק|גראַמאַטיק]], װאָקאַבולאַר אאַז"ו. | מרדכי שעכטער איז געקומען קיין אַמעריקע אין 1951 אָבער ער האָט געאַרבעט פאַרן ייִװאָ נאָך זינט 1947, צו ערשט װי אַ זאַמלער פאַר דעם ייִװאָ־אַרכיװ אין די פּליטים־לאַגערן אין [[עסטרייך]], דערנאָך אין ניו־יאָרק װי אַ [[ביבליאגראף|ביבליאָגראַף]] און [[קארעקטאר|קאָרעקטאָר]] (1954–1956); צום סוף, פון 1971 ביז 1986, װי דער רעדאַקטאָר פון דער צייטשריפט [[ייִדישע שפּראַך]], אַ זשורנאַל אַרױסגעגעבן פון ייִװאָ איבערגעגעבן כּלל־ייִדיש — אַרױסרעד, [[גראמאטיק|גראַמאַטיק]], װאָקאַבולאַר אאַז"ו. | ||
| שורה 6: | שורה 6: | ||
ער איז געװען דער הױפּט־[[אינטערוויוירער|אינטערװיויִרער]] און [[מיטרעדאקטאר|מיטרעדאַקטאָר]] פון דעם ייִדישן שפּראַך־ און קולטור־[[אטלאס|אַטלאַס]] (קאָלאָמביע־אוניװערסיטעט) פון 1961 ביז 1970, װי אױך מיטרעדאַקטאָר פון דעם גרױסן [[ווערטערבוך|װערטערבוך]] פון דער ייִדישער שפּראַך אין די 1980ער. | ער איז געװען דער הױפּט־[[אינטערוויוירער|אינטערװיויִרער]] און [[מיטרעדאקטאר|מיטרעדאַקטאָר]] פון דעם ייִדישן שפּראַך־ און קולטור־[[אטלאס|אַטלאַס]] (קאָלאָמביע־אוניװערסיטעט) פון 1961 ביז 1970, װי אױך מיטרעדאַקטאָר פון דעם גרױסן [[ווערטערבוך|װערטערבוך]] פון דער ייִדישער שפּראַך אין די 1980ער. | ||
ד"ר שעכטער האָט באַקומען די [[איציק מאנגער|איציק מאַנגער]]־[[פּרעמיע]], די סאַמע חשובסטע ליטעראַרישע פּרעמיע אין דער | ד"ר שעכטער האָט באַקומען די [[איציק מאנגער|איציק מאַנגער]]־[[פּרעמיע]], די סאַמע חשובסטע ליטעראַרישע פּרעמיע אין דער וועלט פון ייִדיש, אין 1994; די [[חיים זשיטלאווסקי|חיים זשיטלאָװסקי]]־פּרעמיע אין 1984; און די [[עושר שטשוטשינסקי]]־פּרעמיע פון דעם אַלוועלטלעכן ייִדישן קולטור־קאָנגרעס אין 1986. זיינע געזעלשאַפטלעכע אױפטוען זענען נישט װייניקער װיכטיק װי זיינע ליטעראַרישע און [[אקאדעמיע|אַקאַדעמישע]]. | ||
ער איז דער פאַרלייגער פון דער [[ייִדיש־ליגע]] און האָט געדינט װי איר אױספיר־סעקרעטאַר פון איר סאַמע אָנהייב אין 1979 ביז 2004; אין 1964 — אין איינעם מיט עטלעכע תּלמידים זיינע — האָט ער פאַרלייגט ,,[[יוגנטרוף]] — ייִדישע יוגנט פאַר ייִדיש" און איז געװען זיין אָפיציעלער בעל־יועץ ביז 1974. | ער איז דער פאַרלייגער פון דער [[ייִדיש־ליגע]] און האָט געדינט װי איר אױספיר־סעקרעטאַר פון איר סאַמע אָנהייב אין 1979 ביז 2004; אין 1964 — אין איינעם מיט עטלעכע תּלמידים זיינע — האָט ער פאַרלייגט ,,[[יוגנטרוף]] — ייִדישע יוגנט פאַר ייִדיש" און איז געװען זיין אָפיציעלער בעל־יועץ ביז 1974. | ||
| שורה 12: | שורה 12: | ||
זיינע פּובליקאַציעס (טיילװייזע רשימה) | זיינע פּובליקאַציעס (טיילװייזע רשימה) | ||
* די | * די געװיקסן־וועלט אין ייִדיש. ניו־יאָרק: ייִדיש־ליגע/ייִװאָ, 2005. | ||
* ייִדיש צװיי: אַ לערנבוך פאַר מיטנדיקע און װייטהאַלטערס. ניו־יאָרק: ייִדיש־ליגע, 2002. | * ייִדיש צװיי: אַ לערנבוך פאַר מיטנדיקע און װייטהאַלטערס. ניו־יאָרק: ייִדיש־ליגע, 2002. | ||
רעוויזיע פון 17:10, 21 דעצעמבער 2022
ד"ר מרדכי שעכטער (1927–2007), דער דריטער רעדאַקטאָר פון אױפן שװעל (1957–2004), איז געװען אַ באַוואוּסטער ייִדיש־לינגװיסט, ־שרייבער, און ־לערער. ער איז געבױרן געװאָרן אין טשערנעװיץ (דעמאָלט רומעניע) אין 1927 און האָט געקראָגן זיין דאָקטאָראַט אין לינגװיסטיק פון װינער אוניװערסיטעט אין 1951. פון דעמאָלט אָן װױנט ער אין אַמעריקע. ער האָט פון 1972 געלערנט ייִדיש אין קאָלומביע־אוניװערסיטעט אין ניו־יאָרק און, פון 1981 ביז ער איז אַרױס אױף פּענסיע אין די סוף 80ער יאָרן, איז ער דאָרט געװען דער עלטערער לעקטאָר אין ייִדיש־לימודים. ער האָט געלערנט שפּראַך אין דער אוריאל װיינרייך־פּראָגראַם אין ייִדישער שפּראַך, ליטעראַטור און קולטור ביים ייִדישן װיסנשאַפטלעכן אינסטיטוט — ייִװאָ און קאָלומביע־אוניװערסיטעט פון איר אָנהייב אין 1968 ביז 2002. ער האָט אױך געלייענט ייִדיש־קורסן אין ייִדישן טעאָלאָגישן סעמינאַר (1960–1962), אין ייִדישן לערער סעמינאַר/הרצליה (1962–1978), און אין ישיבה־אוניװערסיטעט (1968–1973). ער איז געװען דער לערער פון אַ סך אָנגעזעענע װיסנשאַפטלערס און פּראָפעסאָרן פון דער ייִדישער שפּראַך, ליטעראַטור און געשיכטע איבער דער גאָרער וועלט. (ס'איז ניט קיין גוזמא צו זאָגן אַז) כּמעט יעדער באַקאַנטער ייִדיש־לערער אָדער ־געלערנטער אין צפון־אַמעריקע אין די לעצטע פערציק יאָר, און אַ סך פון אַנדערע קאָנטינענטן אױך, האָבן זיך געלערנט ביי מרדכי שעכטערן.
מרדכי שעכטער איז געקומען קיין אַמעריקע אין 1951 אָבער ער האָט געאַרבעט פאַרן ייִװאָ נאָך זינט 1947, צו ערשט װי אַ זאַמלער פאַר דעם ייִװאָ־אַרכיװ אין די פּליטים־לאַגערן אין עסטרייך, דערנאָך אין ניו־יאָרק װי אַ ביבליאָגראַף און קאָרעקטאָר (1954–1956); צום סוף, פון 1971 ביז 1986, װי דער רעדאַקטאָר פון דער צייטשריפט ייִדישע שפּראַך, אַ זשורנאַל אַרױסגעגעבן פון ייִװאָ איבערגעגעבן כּלל־ייִדיש — אַרױסרעד, גראַמאַטיק, װאָקאַבולאַר אאַז"ו.
ער איז געװען דער הױפּט־אינטערװיויִרער און מיטרעדאַקטאָר פון דעם ייִדישן שפּראַך־ און קולטור־אַטלאַס (קאָלאָמביע־אוניװערסיטעט) פון 1961 ביז 1970, װי אױך מיטרעדאַקטאָר פון דעם גרױסן װערטערבוך פון דער ייִדישער שפּראַך אין די 1980ער.
ד"ר שעכטער האָט באַקומען די איציק מאַנגער־פּרעמיע, די סאַמע חשובסטע ליטעראַרישע פּרעמיע אין דער וועלט פון ייִדיש, אין 1994; די חיים זשיטלאָװסקי־פּרעמיע אין 1984; און די עושר שטשוטשינסקי־פּרעמיע פון דעם אַלוועלטלעכן ייִדישן קולטור־קאָנגרעס אין 1986. זיינע געזעלשאַפטלעכע אױפטוען זענען נישט װייניקער װיכטיק װי זיינע ליטעראַרישע און אַקאַדעמישע.
ער איז דער פאַרלייגער פון דער ייִדיש־ליגע און האָט געדינט װי איר אױספיר־סעקרעטאַר פון איר סאַמע אָנהייב אין 1979 ביז 2004; אין 1964 — אין איינעם מיט עטלעכע תּלמידים זיינע — האָט ער פאַרלייגט ,,יוגנטרוף — ייִדישע יוגנט פאַר ייִדיש" און איז געװען זיין אָפיציעלער בעל־יועץ ביז 1974.
זיינע פּובליקאַציעס (טיילװייזע רשימה)
- די געװיקסן־וועלט אין ייִדיש. ניו־יאָרק: ייִדיש־ליגע/ייִװאָ, 2005.
- ייִדיש צװיי: אַ לערנבוך פאַר מיטנדיקע און װייטהאַלטערס. ניו־יאָרק: ייִדיש־ליגע, 2002.
- פון פאָלקשפּראַך צו קולטורשפּראַך. ניו־יאָרק: ייִדיש־ליגע/ייִװאָ, 1999.
- טראָגן, האָבן און פריאיקע קינדער־יאָרן. ניו־יאָרק: ייִדיש־ליגע, 1991.
- לייטיש מאַמע־לשון: אָבסערװאַציעס און רעקאָמענדאַציעס. ניו־יאָרק: ייִדיש־ליגע, 1991.
- אליקום צונזערס װערק: קריטישע אױסגאַבע [2 בענד]. ייִװאָ, 1964.
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!