דרעפט:זכור אב

זכור אב
אֱלֹקֵינוּ וֵאלֹקֵי אֲבוֹתֵינוּ זְכֹר אָב נִמְשַׁךְ אַחֲרֶיךָ כְּמַיִם בֵּרַכְתּוֹ כְּעֵץ שָׁתוּל עַל פַּלְגֵי מַיִם גְּנַנְתּוֹ וְהִצַּלְתּוֹ מֵאֵשׁ וּמִמַּיִם דְּרַשְׁתּוֹ בְּזָרְעוֹ עַל כָּל מַיִם בַּעֲבוּרוֹ אַל תִּמְנַע מָיִם זְכֹר הַנּוֹלָד בִּבְשׂוֹרַת יֻקַּח נָא מְעַט מַיִם וְשַׂחְתָּ לְהוֹרוֹ לְשָׁחְטוֹ לִשְׁפֹּךְ דָּמוֹ כַּמַּיִם זִהֵר גַּם הוּא לִשְׁפֹּךְ לֵב כַּמַּיִם חָפַר וּמָצָא בְּאֵרוֹת מַיִם בְּצִדְקוֹ חֹן חַשְׁרַת מָיִם זְכֹר טָעַן מַקְלוֹ וְעָבַר יַרְדֵּן מַיִם יִחַד לְבַדּוֹ וְגָל אֶבֶן מִבְּאֵר מַיִם כְּנֶאֱבַק לוֹ שַׂר בָּלוּל מֵאֵשׁ וּמִמַּיִם לָכֵן הִבְטַחְתּוֹ הֱיוֹת עִמּוֹ בָּאֵשׁ וּבַמַּיִם בַּעֲבוּרוֹ אַל תִּמְנַע מָיִם זְכֹר מָשׁוּי בְּתֵבַת גֹמֶא מִן הַמַּיִם נָמוּ דָּלֹה דָּלָה וְהִשְׁקָה צֹאן מַיִם סְגוּלֶיךָ עֵת צָמְאוּ לְמַיִם עַל הַסֶּלַע הָךְ וַיֵּצְאוּ מַיִם בְּצִדְקוֹ חֹן חַשְׁרַת מָיִם זְכֹר פְּקִיד שָׁתוֹת טוֹבֵל חָמֵשׁ טְבִילוֹת בַּמַּיִם צוֹעֶה וּמַרְחִיץ כַּפָּיו בְּקִדּוּשׁ מַיִם קוֹרֵא וּמַזֶּה טָהֳרַת מַיִם רֻחַק מֵעַם פַּחַז כַּמַּיִם בַּעֲבוּרוֹ אַל תִּמְנַע מָיִם זְכֹר שְׁנֵים עָשָׂר שְׁבָטִים שֶׁהֶעֱבַרְתָּ בְּגִזְרַת מַיִם שֶׁהִמְתַּקְתָּ לָמוֹ מְרִירוּת מַיִם תּוֹלְדוֹתָם נִשְׁפַּךְ דָּמָם עָלֶיךָ כַּמַּיִם תֵּפֶן כִּי נַפְשֵׁנוּ אָפְפוּ מַיִם בְּצִדְקָם חֹן חַשְׁרַת מָיִם

זכור אב נמשך אחריך כמים איז א פיוט פאר תפילת גשם וואס זיין מחבר איז נישט באקאנט, און עס ווערט געזאגט ביי די מנהגים פון מזרח אשכנז ביי מוסף פון שמיני עצרת. די פיוט בעט פון גאט אז אין זכות פון די ערליכקייט פון געוויסע צדיקים (צום ביישפיל אברהם אדער משה), זאל ער לאזן רעגענען דעם קומענדיגן ווינטער.

הינטערגרונט

לויט די הלכה, פון תפילת מוסף פון שמיני עצרת דארף מען אנפאנגען זאגן ביים דאווענען משיב הרוח ומוריד הגשם, ווייל דעמאלט הייבט זיך אן די סעזאן פון רעגן. דעריבער, איז אנטוויקלט געווארן א מנהג צו זאגן ביים דאווענען די ספעציעלע תפילה עס זאלן אראפגיין גשמי ברכה. די פייטנים האבן פארפאסט צו די תפילה אסאך פיוטים וואס טוען אין וואסער און אין רעגן. און איינער פון די אנגעזעהענע פון זיי איז רבי אלעזר בירבי קליר (געוואוינט אין ארץ ישראל ביי די 6'טע יארהונדערט), וואס האט פארפאסט א לאנגע סיסטעם פון פיוטים פאר תפילת גשם. די פיוט איז די לעצטע פיוט אין די סיסטעם, אבער ווי ערווענט איז דאס לכאורה נישט פארפאסט געווארן דורך הקליר אליין, נאר איז צוגעלייגט געווארן צו זיינע פיוטים שפעטער דורך א אנדער פייטן וואס עס איז אונז נישט באקאנט זיין נאמען.

אינהאלט פון פיוט

אין יעדע גראם, בעט דער פיוט פון גאט אז ער זאל געדענקען איינער פון די אבות פון פאלק, און דערמאנט זיין פארבינדונג צו וואסער. אזוי צום ביישפיל, ביי די גראם וואס איז געווידמעט פאר משה ווערן דערמאנט די מעשה פון באהאלטן משה אין קאסטן אינעם יאור (שמות ב, ג), זיין אנטרינקען וואסער פאר די שאף פון יתרו (שמות ב, יז), און זיין שפאלטן דאס שטיין צו ארויסנעמען וואסער פאר די אידן. די טעמעס פון די גראמען זענען אברהם, יצחק, יעקב, משה, אהרן און די אידן לענגאויס די דורות.

יעדע גראם ווערט געענטפערט דורכן קהל מיט א פזמון, וואס איז מסכם די געבעט פון 'געדענק' וואס איז אין די גראם און בעהט אז אין זכות פון דער צדיק וואס ווערט דערמאנט אין איר זאל גאט געבן רעגן. די פזמונים וואס טוישן זיך זענען "בעבורו אל תמנע מים" (דאס מיינט: וועגן יענער מענטש, זאלסטו נישט אפהאלטן פון אונז וואסער), און "בצדקו חון חשרת מים" (דאס מיינט: אין זכות פון זיין ערליכקייט, שענק אונז וואלקענעס פון רעגן).

די פלאץ פונעם פיוט ביים דאווענען

אריגינעל, איז די פיוט באשטימט, צוזאמען מיט די איבריגע פיוטים פון תפילת גשם, ביי חזרת הש"ץ פון מוסף, ביי די צווייטע ברכה ("מחיה המתים") אין איר דערמאנט מען געווענליך משיב הרוח ומוריד הגשם. נאכן ארויפגיין קיין ארץ ישראל פון די תלמידי הגר"א, האבן זיי אדאפטירט די מנהג פון די ספרדים צו זאגן תפילת גשם פאר מוסף אנשטאט אינמיטן חזרת הש"ץ, און זיי האבן איינגעפירט צו זאגן נאר די פיוט פאר שטייענדיגע דאווענען פון מוסף. אזוי איז היינט איינגעפירט אין אסאך קהילות (בעיקר ביי נוסח אשכנז). ביי אנדערע קהילות איז נאך איינגעפירט צו זאגן דעם פיוט אינמיטן חזרת הש"ץ, אבער א מערהייט זאגן נאר די פיוט (און די "מגן" און די "מחיה"), און נישט די גאנצע סיסטעם פון הקליר.

דרויסנדע לינקס

• דער פיוט זכור אב, אויף הפיוט והתפילה וועבזייטל
• אינפארמאציע אויף זכור אב אין "מרחב" קאטאלאג פון די מדינת ישראל נאציאנאלע ביבליאטעק

רעפערענצן

טיילן פון דער בלאט זענען מעגליך איבערגעזעצט פון העברעאישער וויקיפעדיע
cc-by-sa 3.0 ערלויבעניש • אריגינעלער בלאט • ביישטייערער