רוי:סמבטיון

סמבטיון אָדער סאַמבאַטיאָן אין מדרש (בראשית רבה פרק י"א) דערציילט אז די עשרת השבטים האבן גולה געווען אויף דער צווייטער זייט פון טייך סמבטיון, וואס די גאנצע וואך ווארפט זי שטיינער און מען קען נישט אריבערגיין דער טייך, און נאר שבת איז דער טייך רוהיג. און ווען די צייט וועט קומען וועט משיח זיי אָפברענגען פון דארטן, ווען ער וועט אויסלייזן כלל ישראל.

דער טײַך הײסט „סמבטיון“ (פון וואָרט „שבת“, „סאַבאַט“) און „סנבטיון“. די אַגדה וועגן דאָזיקן טײַך איז pאַראַן אין מסכת סנהדרין ס”ה אין נאָמען פון תנא רבי עקיבֿא. אָבער די לעגענדע וועגן טײַך איז געווען pאַרשפרײט נאָך pריער (pלאַוויוס אין מלחמות סpר ז', פליניוס). וועגן דעם, אַז אין יענער זײַט סמבטיון געפינען זיך די עשרת השבֿטים, איז pאַראַן אין ירושלמי סנהדרין פרק י' „אחת לפנים מנהר סמבטיון“. שפעטער ווערט די לעגענדע געבראַכט אין דעם ספור פון אלדד הדני.

אין די שבת זמירות „מה יpית“ און „יום שבת קודש“ ווערט דערמאָנט דער סמבטיון.

אין pיל צײַט האָבן pאַרשײדענע ייִדישע רײזנדער געפרוּאווט צוצוקומען צום טײַך סמבטיון און צו געpינען די עשרת השבֿטים.

פרטים בײַ לאַזאַר אין זײַן בוך „עשרת השבֿטים“, אויך אין ערוך השלם פון קאהוט (ערך „סמבטיון“).

עס איז באקאנט דער בריוו וואס דער שבת האט געשיקט צום ספרדישן חכם אבן עזרא, און דארט ווערט דערמאנט דער טייך סמבטיון.

היינט צו טאג, מיט די אלע סאפיסטיקירטע סאטעליטן טעלעסקאפען, נאוויגאציע סיסטעמען עראפלאנען און דראנען, ווייסט מען נישט צו זאגן פון אזא מין טייך וועלכעס ווארפט שטיינער. מ'ווייסט אויך נישט צו זאגן פון אזא מין באגריף ווי הרי חושך, וואס אדער איז דאס פארשוואונדן פון די היינטיגע חכמים און טעכנעלאגיעס, אדער איז דאס לויט די טראדיציע א העכערער באגריף, וואס מיר, פליישיגע אויגן קענען נישט זען.

אין קולטור

• אין דער סאטירע מסעות בנימין השלישי פון מענדעלע מוכר ספרים ווערן באשריבן די רייזעס פון בנימין השלישי און זיין העלפער סענדריל, וואס פארן אין ווייטנס כדי צו געפינען די "רויטע יידן" אריבער דעם סמבטיון.

זעט אויך

אלדד הדני | הרי חושך | עשרת השבטים