רבי יהודה אשכנזי (טיקטין)
רבי יהודה אשכנזי (נפטר ד' תמוז ה'תק"ח) איז געווען א פוילישער רב, פון די ערשטע און הויפט מחברים פון באר היטב אויף שלחן ערוך. ער האט געדינט אלס דיין אין טיקטין.
ביאגראפיע
נוסח פון זיין מציבה
|
|---|
|
פ"נ הרב מ' יהודה מטיקטין בעל המחבר "באר היטב" האחרון.
נפטר ד' תמוז ש' "ותשחק ליום האחרון" תק"ח. קמה וגם נצבה, ויכר "יוסף את אחיו והם לא" לפ"ק. תנצב"ה. |
רבי יהודה איז געבוירן געווארן אין פראנקפורט ד'מיין, וואו זיין פאטער, רבי שמעון סופר, איז געווען א סופר און א פרנס פון די קהילה. אין יאר ה'תק"ב, ווען ער האט ארויסגעגעבן זיין ספר "באר היטב", האט ער שוין געדינט אלס דיין אין טיקטין, פוילן.
רבי יהודה איז נפטר געווארן אין ד' אדער ח' תמוז ה'תק"ח[1], און איז באהאלטן געווארן אין אלטן בית החיים אין קעניגסבערג. ער האט געלאזט נאך זיך א רבנ'ישע משפחה; צווישן זיינע באקאנטע אייניקלעך אין ארץ ישראל זענען געווען רבי שמואל שפירא, א פראמינענטער ברסלבער רב און משפיע, און רבי שמואל הומינער, א מחבר ספרים און בעל מוסר פון ירושלים.
באר היטב
עטליכע מחברים האבן געשריבן א חיבור מיט'ן נאמען "באר היטב" מיט אן ענליכער געבוי און ציל. דער ערשטער "באר היטב" איז געווען פון רבי ישעיה בן רבי אברהם הלוי, אייניקל פונעם טורי זהב, וואס האט געדרוקט זיין חיבור אויף אורח חיים אין יאר ה'תס"ח אין אמסטערדאם.
רבי יהודה אשכנזי האט פארגעזעצט דער ארבעט פון רבי ישעיה, און האט אין יאר ה'תצ"ו געדרוקט אין אמסטערדאם א "באר היטב" אויף יורה דעה, און אין ה'תצ"ט אויף אבן העזר. דעם חיבור האט רבי יהודה גערופן און אויסגעשטעלט אזויווי רבי ישעיה'ס באר היטב, ווייל ער האט דאס פארפאסט אלס השלמה צו רבי ישעיה'ס ארבעט[2].
למעשה, האט רבי יהודה טיקטין אין יאר ה'תק"ב געדרוקט אן אייגענעם באר היטב אויך אויף אורח חיים, שרייבנדיג אין דער הקדמה אז דער פריערדיגער באר היטב איז געשריבן צו קורץ, אויך פעלט דערפון די פסקים פון שפעטערע אחרונים, ווי דער יד אהרן און פרי חדש, און אויך האט ער טייל מאל אומריכטיג גע'פסק'נט[3]. אין רבי יהודה'ס באר היטב ברענגט ער צומאל אראפ דעם באר היטב פון רבי ישעיה, עס אנרופנדיג "הבאר היטב אשר לפני", און ער קאמענטירט קעגן אים[4]. די אלע בענדער האט ער געדרוקט אין אמסטערדאם אינעם דרוק פון הירץ סג"ל רופא און זיין איידעם קאשמאן.
אנדערש ווי דער אויסשטעל פונעם ערשטן באר היטב וואס איז בלויז א תמצית'דיגן קיצור פון די הויפט נושאי כלים, ברענגט רבי יהודה טיקטין אויך אראפ אסאך תשובה ספרים פון זיינער-צייט פוסקים[4]. רבי יהודה ברענגט אסאך פסקים פון רבי ישעיה, אפטמאל אן צוצייכענען די מקור[2].
נאך רבי יהודה זענען געווען נאך עטליכע וואריאציעס פון באר היטב. אין די ענדגילטיגע ווערסיע, וואס איז אריין אין א מערהייט דרוקן, איז אנגענומען געווארן דער באר היטב פון רבי יהודה אויף אבן העזר, אנע הוספות אדער חידושים[5]; אויך אויף אורח חיים און אויף יורה דעה, דינט דער באר היטב פון רבי יהודה א הויפט ראלע.
רעפערענצן
- ↑ זעט: הילל נח מגיד, עיר ווילנא, עמוד 138 הערה 1.
- ↑ 2.0 2.1
פאראמעטער פעלערן אין מוסטער:אוצר החכמה
פאראמעטער [ עמוד ] ערשיינען נישט אין מוסטער דעפיניציע אברהם גולדראט, "מיעוט דמות של ספרים – על מפרשי השולחן ערוך", תגים ג-ד, ירושלים תשל"ב, עמודים 18–47 - ↑
פאראמעטער פעלערן אין מוסטער:היברובוקס
פאראמעטער [ עמוד ] ערשיינען נישט אין מוסטער דעפיניציע יחיאל דוב ולר, "מהדורות באר היטב לשו"ע (א)", ישורון יז, ירושלים תשס"ו, עמודים תתכה–תתלז - ↑ 4.0 4.1
פאראמעטער פעלערן אין מוסטער:אוצר החכמה
פאראמעטער [ עמוד ] ערשיינען נישט אין מוסטער דעפיניציע מכון ירושלים, שולחן ערוך מהדורת פריעדמאן אורח חיים, ירושלים, תשנ"ו, מבוא זייט 77 - ↑
פאראמעטער פעלערן אין מוסטער:היברובוקס
פאראמעטער [ עמוד ] ערשיינען נישט אין מוסטער דעפיניציע יחיאל דוב ולר, "מהדורות באר היטב לשו"ע (ב)", ישורון יט, ירושלים תשס"ז, עמודים תתלה–תתנז