רוי:רבי מרדכי אליהו
| געבורט | כ"א אדר א', ה'תרפ"ט |
|---|---|
| טויט | כ"ה סיון ה'תש"ע |
| מדינה |
 מדינת ישראל |
הרב מרדכי צמח אליהו (כ"א אדר א' ה'תרפ"ט - כ"ה סיון ה'תש"ע) איז געווען אַ רב און א פוסק, פון אַ רבנישער משפּחה פון באַגדאַד. ער האט געדינט ווי דער ספרדישער הויפט רב פון ארץ ישראל אין די יארן תשמ"ג - תשנ"ג (1983-1993).
ביאגראפיע
מרדכי אליהו איז געבוירן אין דער אלטשטאט פון ירושלים צו זיין פאטער הרב סאַלמאַן אליהו און זיין מוטער מזל. זיין פאטער איז געקומען פון באַגדאַד, לויטן באפעל פונעם בן איש חי. ער איז פאריתומט פון זיין פאטער אין דער עלטער פון 11. זיין מוטער איז געווען די שוועסטער פון רבי יהודה צדקה, און אן אייניקל פונעם "בן איש חי"ס שוועסטער. זיין חינוך האט ער באקומען פון עטליכע פלעצער, אַריינגערעכנט די פורת יוסף ישיבה ביי רבי עזרא עטייה.
ביי דער אומאפהענגיגקייט מלחמה איז ער געווען אין א גרופע פון יונגע מענטשן וואס האבן געארבעט צו פאַרטיידיקן קרעפטן דאס ייִדישע פערטל אין אלטשאט.
אפריל 1950 איז געווען צווישן די גרינדערס פון בונד פון געלערנטע פאנאטיקערס (ברית הקנאים), קעגנשטעללנדיק די געזעצן, געצילט צו אינפארסירן די אידישע רעליגיע אין ישראל און די פאַרלייגן פון דער שטאט זענען געגאנגען. אליהו, מיטן צונאמען "יאַיר", פרובירן שאפן מיטגלידער פארן גרופע, פארשאפן געלטער טעטיקייט, דערגיין ערטער ווי צו באַהאַלטן וואפן און איבערגעשמועסט פאַר הסכמה פון זיין אָפּעראציעס. געווארן ארעסטירט מאי 1951 מיט 40 מיטגלידער פון די אָרגאַניזאַציע. אליהו האט געווינען די פּראָצעס ווי 3 באשולדיגונגען זענען אראפ, אַריינגערעכנט האלטן אין באזיץ פון חשיש, און דערקלערט שולדיג אין פיר און צוואנציג פונקטן, אַריינגערעכנט מאכן שאדן צו די קראָם, אנגעזאגט די צעשטערונג פון מיליטערישע וועטעראַנען אין די ביכער, האלטן אַ געפערלעך וואפן, געשעדיקט אויטאס וואס זענען געפארן אויף שבת און שיקט אַ בריוו צו רייזענדע אין טאַקסיס סאַבאָטאַזש סכנת שבת. ער איז געווארן פאראורטיילט צו צען חדשים אין טורמע [2]. אין זיין פּראָצעס האט ער געזאגט:
איך פּיל אַז די אידן האָבן א באהאלטענע געפיל פון דערנידערטקייט וואָס מאכט זיי דער ביטול פון אנדערע, וואָס אויך משפּיע די אָנפירונג. מיינע פריינט האבן זיך געטראפן אום חודש ניסן אין "אַ באָרדינג שול ישיבה פּורת יוסף אין ירושלים, באַשלאָסן אויף די פאַרלייגן פון אַן אָרגאַניזאַציע וואס ברענגט אויף אידישע שטאָלץ. ... אויך גלויב איך אַז דורך די אונטער ערד לעבן פון תורה, וואס אלץ מיר קענען אויפטאָן פאר די מדינה." [3] די רב, האט צוזאמען מיט זיין ברודער געטוישט דעם נאמען, סעלעקטירן דעם נאָמען פון מרדכי "בן אליהו", ער איז זייער נאנט געווען מיט רבי יצחק ניסים, ווי אויך האט ער זיך געדרייט ביי די חזון איש. ער איז געווען זייער נאָענט אנגענומענע מקובלים פון ישראל הרב ישראל אבוחאציראַ (באַבאַ סאַלי), און הרב מרדכי שרעבי. הרב אליהו איז געפאָרן קיין אויסלאנד עטליכע מאָל זיך צו טרעפן מיט חב"ד רבי, רבי מנחם מענדל שניאורסאהן. און נאכדעם האט ער אנגעהאלטן אַ וואַרעמע שייכות מיט חב"ד חסידות.
רבי יצחק ניסים האט געבעטן הרב אליהו זאל אריינקוקן אריבערצוברענגן די ביינער פון חיד"א, וואס איז געלעגן באגראבן אין ליווארנע, איטאליע. דאנערשטאג 17טן מאי 1960 תש"כ זענען די ביינער באגראבן געווארן אויף הר המנוחות אין ירושלים.
רבנות
אין די אָנהייב פון די תש"כ (1960) האט ער באקומען היתר הוראה פון דער ראבינאט, קורץ דערנאך איז ער אנגענומען געווארן אין די הויפּט רבנות קאָונסיל, און דעריבער ער געווארן אַ דיין אין די ראבינער פּלאַץ אין באר שבע, די יונגסטע, דיין אין ישראל. נאך פיר יאר איז די פּלאַץ אריבערגעגאנגען קיין ירושלים און נאָך דריי יאָרן (אין תשכ"ז) איז ער געווארן באשטימט אַלס דיין אין דער ראבינאט בית דין [5]. אין 1983 איז ער געווארן ערוועלט אלס דער ערשטער הויפּט רב צו פארנעמען דעם אָרט פון רבי עובדיה יוסף, ווען ער באקומען 87 שטימען און רבי אליהו באַקשי-דאָראָן וואס האט באקומען בלויז 49 שטימען [6]. הרב אליהו האט געדינט ווי הויפּט רב, צוזאמען מיט רבי אברהם אלקנה שפּירא, דער אַשכּנזישער הויפּט רב וואס איז געווען, ביז די תשנ"ג (1993).
נאכן רעזיגנירונג פון די הויפּט רבנות, איז דער רב באַוווסט געווארן ווי דער גייסטישער פירער פון די נאציאנאלע רעליגיעזע געמיינדע אינאיינעם מיט רבי אברהם אלקנה שפּיראַ. הרב אליהו האט א גרויסע צאל פון אנהענגערס וואס קומען צו אים. אן אנדער טייל פון די נאציאנאלע רעליגיעזע געמיינדעס האבן קריטיק וועגן דער רבי מרדכיס וועג, און טוט נישט אָננעמען זיין אָנפירונג. די דאזיקע קרייזן, איז געהאלטן דורך אַ הינטער - ארטאדאקס און ציוניסטיש אידעאלאגיע. הרב אליהו איז געהאלטן אלס ברייט באקאנט צו טאָן ניסים [מקור פארלאנגט]. ער געט אַן אלע וואס ווענדן זיך צו אים ברכות און עצה אַפּליקאַנטן. איין זון, רבי שמואל אליהו, דינט אלס הויפט רב פון צפת, דער אַנדערער זון, רבי יוסף אליהו, איז דער ראש הכולל פון די מוסד "דרכי הוראה לרבנים" אין ירושלים.
א גרויסע השפּעה פון רבי אליהו איז געשטיגן אין די פריע איין און צוואנציגסטן יאָרהונדערט פאַר די פאַרלייגן פון מערערע פון פרומע גרופעס איבער ישראל, אַנטוויקלונג שטעט און שטעט אין דער צענטער. הרב אליהו שטייט אלס דער אנפירער פון "קרן מורשת", אַ נעץ פון תורה גרעסטער ארגאניזאציע אין איר צייט, אָבער פארשלאסן אין 2005. אינערהאלב די נעץ גרופע "קרן מורשת, שטייען צוגעשטעלט אויף צו לערנען בתי מדרשים און זאלן וואס זענען געבויט (אַריינגערעכנט" הויך-קאָנפערענצן אָדער באגעגענישען אָרדענונג), און פארנעמט זיך אין אַקטיוויטעטן פארן פובליקום. דאס גרינדן די תורה ארגאניזאציע איז אונטער די קלינגוואָרט "צו באַזעצן אין די הערצער" איז געווארן אַן איינפלוסרייכע באַוועגונג פון פרומע ציוניסםן. דער רב געט ארויס אַ קליין אַרטיקל אין א וואכנשריפט בולעטין, חלק פון באַוועגונג מעייני הישועה ", אַז מעשים צו ווייזן צוריק פאר בלאנדזשענדע אידן.
הרב אליהו פירט אויך די כולל "דרכי הוראה לרבנים" אין ירושלים. דאס רעכנט אריין אין זיך אַ בית מדרש פאר יונגעלייט צו ווערן רבנים און דיינים, פאָרשטעלן אַ ישיבה אין ישראל און וועלטליכע קהילות. עס איז דא פון דאָרט מער ווי 60 פארשטייער אין פאַרשידענע לענדער איבער דער גארער וועלט פון מענטשן וואס אין זייער יוגנט האבן זיי דארט געלערנט.
דער רב פלעגט געבן א וועכנטליכע אידישע הלכות שיעור יעדן מאנטאג אָוונט אין זיין שול אין קרית משה אין ירושלים. די לעקציעס ווערן איבערגעגעבן דורך סאַטעליט צו טויזנטער פון זיינע מענטשן וואס קענען עס זען ישראל און אין אויסלאנד. דערנאך ווערן די לעקציעס פארשריבן אין תורה בלעטער, און פארשפרייט אין פילע בתי מדרשים און צעשיקט טויזנטער פון עקזעמפלארן דורך דער וואָך אין א צייטונג גערופן "קול צופיך". איינער פון זיינע שמועסן וואָס איז ערשינען אין דעם בולעטין, האט רבי אליהו געזאגט אז יורם שקאָלניק, וואס איז געטראפן געווארן שולדיג אויף אומברענגען אַ טעראָריסט וואס האט כמעט געהרגט א מענטש, אבער מען האט אים געכאפט, און אים געבינדן אין קייטן, און דערנאך האט די שקאלניק אים געשאסן. "ער זיצט אין טורמע עטליכע יאר, זייענדיק אומשלדיק" [7].
הרב אליהו איז איינער פון די גרעסטע פארלאנגער פון די באלדיקע באפרייאונג פון די ישראל שפּיאָן יונתן פּאלארד, און אין דעם קאמף פאַר פארלייגן פאר אמעריקאנער פרעזידענטן זיין באגנאדיגונג, און האט אַפילו אים באַזוכט אין תפיסה אין די פאראייניגטע שטאַטן עטליכע מאָל.
אום שביעי של פסח תשס"ח (דעם 25סטן אפריל 2008), איז הרב אליהו האספיטאליזירט געווארן אין שערי צדק מעדיצין־צענטער אין ירושלים, נאָך אַ האַרץ אטאקע און ער איז אריבערגעגאנגען א בייפּאַס. נאך עטליכע טעג האט ער אויך געליטן פון אַ פראפלעקסיעּ. אויף 27 אקטאבער 2008, נאָך דער (קאַטהעטעריזאַטיאָן?) (צינתור?)פּראָצעדור וואס איז דורכגעפאלן, דערפאר איז די רב אויך אריבער אן אפעראציע צו עפענען דאס האַרץ, ער איז דעפינירט געווארן אין אַ קריטישן צושטאַנד. צו דעם סוף פון 2008 איז ער ארויסגעלאזט געווארן פריי צו זיין היים און אומגעקערט ביסלעכווייז פּאַמעלעך צו זיין רוטין אין טאג טעגליכן לעבן.
כ"ה סיון תש"ע, נאך א מחלה פון צוויי יאר, איז ער נפטר געווארן אין שערי צדק שפיטאל, ירושלים.[1]
דרויסנדע לינקס
רעפערענצן
| פריערדיגער: הרב עובדיה יוסף |
ראשון לציון | קומענדיגער: הרב אליהו באקשי דאראן |
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!