אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:אידישקייט אין אונגארן"

ק
החלפת טקסט – "פֿ" ב־"פ"
ק (החלפת טקסט – "׳" ב־"'")
ק (החלפת טקסט – "פֿ" ב־"פ")
שורה 5: שורה 5:
אידן האבן זיך באזעצט אין די לענדער וואם מיר באצייכענען ווי אונגארן אין דעם דרייצענטן יארהונדערט, און דער ערשטער בארימטער רב איז געווען ר' יצחק. וועלכער ווערט דערמאנט אין דעם בארימטן ספר "[[אור זרוע]]". א באקאנטער רב אין דעם פערצענטן יארהונדערט ר' [[אייזיק פון טירנוי]] באשרייבט דאם אידישע לעבן אין אונגארן אין זייער טרויעריקע טערמינען: "עס זענען איבערהויפט נישטא קיין בני־ תורה, אפילו נישט צוויי אדער דריי וואם קענען א געהעריקן מנהג", אבער עווענטועל האט זיך דער מצב דארט געענדערט צום בעסערן, ווייל נישט לאנג שפעטער אין 1450 האט די שטאט אפען (די אלטע טייל פון [[בודאפעשט]]) שוין שטאלצירט מיט א אידישע קהילה וועלכע האט צווישן זיך געהאט א צאל בארימטע תורה-פערזענליכקייטן.
אידן האבן זיך באזעצט אין די לענדער וואם מיר באצייכענען ווי אונגארן אין דעם דרייצענטן יארהונדערט, און דער ערשטער בארימטער רב איז געווען ר' יצחק. וועלכער ווערט דערמאנט אין דעם בארימטן ספר "[[אור זרוע]]". א באקאנטער רב אין דעם פערצענטן יארהונדערט ר' [[אייזיק פון טירנוי]] באשרייבט דאם אידישע לעבן אין אונגארן אין זייער טרויעריקע טערמינען: "עס זענען איבערהויפט נישטא קיין בני־ תורה, אפילו נישט צוויי אדער דריי וואם קענען א געהעריקן מנהג", אבער עווענטועל האט זיך דער מצב דארט געענדערט צום בעסערן, ווייל נישט לאנג שפעטער אין 1450 האט די שטאט אפען (די אלטע טייל פון [[בודאפעשט]]) שוין שטאלצירט מיט א אידישע קהילה וועלכע האט צווישן זיך געהאט א צאל בארימטע תורה-פערזענליכקייטן.


אינעם 16טן יארהונדערט האט מען באשולדיגט די אידן אין [[פעזינג]] (היינט אין סלאוואקיי) אז מען האט געפייניקט א ניין־יעריג יינגל ביז ער האט געבלוטיגט צום טויט; פאר דעם האט מען פֿארברענט דרייסיג יידן. אבער אין אמת'ן האט מען געפונען דאס קינד לעבעדיגעהייט אין ווין, וואן דער גראַף וואלף פֿון פעזינג האט אים גענומען כדי פטור צו ווערן פון זיינע חובות צו יידן אין פעזינג.<ref>{{cite web|last=richardsh|date=2015-05-27|title=27 May 1529 Blood Libel and Burning to Death of 30 Jews in Bazin, Hungary #otdimjh|url=https://jewinthepew.org/2015/05/27/27-may-1529-blood-libel-and-burning-to-death-of-30-jews-in-bazin-hungary-otdimjh/|access-date=2020-09-29|website=On This Day In Messianic Jewish History|language=en}}</ref><ref>{{cite web|title=Pezinok|url=https://www.jewishvirtuallibrary.org/pezinok|access-date=2020-09-29|website=www.jewishvirtuallibrary.org}}</ref>
אינעם 16טן יארהונדערט האט מען באשולדיגט די אידן אין [[פעזינג]] (היינט אין סלאוואקיי) אז מען האט געפייניקט א ניין־יעריג יינגל ביז ער האט געבלוטיגט צום טויט; פאר דעם האט מען פארברענט דרייסיג יידן. אבער אין אמת'ן האט מען געפונען דאס קינד לעבעדיגעהייט אין ווין, וואן דער גראַף וואלף פון פעזינג האט אים גענומען כדי פטור צו ווערן פון זיינע חובות צו יידן אין פעזינג.<ref>{{cite web|last=richardsh|date=2015-05-27|title=27 May 1529 Blood Libel and Burning to Death of 30 Jews in Bazin, Hungary #otdimjh|url=https://jewinthepew.org/2015/05/27/27-may-1529-blood-libel-and-burning-to-death-of-30-jews-in-bazin-hungary-otdimjh/|access-date=2020-09-29|website=On This Day In Messianic Jewish History|language=en}}</ref><ref>{{cite web|title=Pezinok|url=https://www.jewishvirtuallibrary.org/pezinok|access-date=2020-09-29|website=www.jewishvirtuallibrary.org}}</ref>


ווען די [[אטאמאנישע אימפעריע|אטאמאנישע טערקן]] האבן דעראבערט אונגארן און עס איינגעשלאסן אין זייער אימפעריע אינמיטן פון זעכצנטן יארהונדערט, האבן א צאל אידן פון אפען עמיגרירט קיין [[טערקיי]] וואו זיי האבן זיך אויסגעמישט מיט די ספרדישע אידן. עטליכע יאר שפעטער, מיט דער הילף פון דער פריינטליכער טערקישער רעגירונג, האבן אידן צוריק אויפגעשטעלט זייער קהילה אין אפען און אנגעהויבן פראספערירן. דער צענטער פון תורה, האט זיך אבער שנעל אריבערגעטראגן קיין [[אייזנשטאט]], וואו רבי שלמה ליבערמענש האט געשאפן איינע פון די ערשטע אונגארישע ישיבות.
ווען די [[אטאמאנישע אימפעריע|אטאמאנישע טערקן]] האבן דעראבערט אונגארן און עס איינגעשלאסן אין זייער אימפעריע אינמיטן פון זעכצנטן יארהונדערט, האבן א צאל אידן פון אפען עמיגרירט קיין [[טערקיי]] וואו זיי האבן זיך אויסגעמישט מיט די ספרדישע אידן. עטליכע יאר שפעטער, מיט דער הילף פון דער פריינטליכער טערקישער רעגירונג, האבן אידן צוריק אויפגעשטעלט זייער קהילה אין אפען און אנגעהויבן פראספערירן. דער צענטער פון תורה, האט זיך אבער שנעל אריבערגעטראגן קיין [[אייזנשטאט]], וואו רבי שלמה ליבערמענש האט געשאפן איינע פון די ערשטע אונגארישע ישיבות.