אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "דרעפט:שלמה קארליבאך"

דרעפט:שלמה קארליבאך (זעט מקור)

רעוויזיע פון 02:46, 7 נאוועמבער 2025

7,999 בייטן צוגעלייגט , פֿאַר 1 חודש

קיין רעדאגירונג באמערקונג

בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן

46,367

רעדאגירונגען

@@ שורה 14: / שורה 14: @@
 ==מוזיק און השפּעה==
-ר' שלמה קאַרלבאך איז באַקאַנט אַלס אַ מחבר פון ניגונים און סיפורי צדיקים. זיין ערשטער ניגון איז געשאַפן געוואָרן אין וויען. זיין מוזיק איז אַ סך געזונגען, פאַרשאַפנדיג "אן התעוררות". עס איז געשילדערט אַלס "טיפע הייליגע ניגונים", געזונגען מיט אַ "געגועים צום באשעפער".
+קאַרליבאַך האָט אָנגעהויבן שרייבן לידער סוף די 1950ער יאָרן, באַזירט הויפּטזעכליך אויף פּסוקים פונעם תּנ"ך און ליטורגישע טעקסטן. ער האָט קאָמפּאָנירט טויזנטער מעלאָדיעס, כאָטש ער האָט קיינמאָל נישט געלערנט צו לייענען מוזיקאַלישע נאָטן. ער ווערט פאָרגעשטעלט אַלס דער פאָטער פון דער היינטצייטיגער אידישער מוזיק.
-זיינע ניגונים און רעקאָרדירונגען, וואָס ווערן ברייט געפונען אין אַרכיוון, שליסן איין:
+זיין ערשטער ניגון איז געשאַפן געוואָרן אין וויען. זיין מוזיק איז אַ סך געזונגען, פאַרשאַפנדיג "אן התעוררות". עס איז געשילדערט אַלס "טיפע הייליגע ניגונים", געזונגען מיט אַ "געגועים צום באשעפער".
-* "גם כי אלך".
-* "הנשמה לך".
+זיין מוזיקאַלישער סטיל האָט פאַרבונדן די עקסטאַטישע געפילן פון חסידישע ניגונים מיט אַמעריקאַנער פאָלק-מוזיק און זינג-מיט סטילן. די לידער זענען געווען גרינג צו זינגען און האָבן געווענליך געהאַט צוויי פאַרבונדענע טיילן, יעדער מיט אַן אַנדער כאַראַקטער{{הערה|1=MARK KLIGMAN, Contemporary Jewish Music in America, AMERICA N JEWISH YEAR BOOK , 2001, p. 102}}.
-* "אשר ברא".
-* "ומחה דמעה".
+צווישן זיינע באַרימטע לידער געפינען זיך: "עם ישׂראל חי" (קאָמפּאָנירט מיטן יאָר 1960 פאַר דער סאָוועטישער אידנטום פּראָטעסט-באַוועגונג), "פּתחו לי", "ברכי נפשי", "עוֹד ישׂמע", און "וְהָאֵר עֵינֵינוּ". פיל פון זיינע נשמהדיקע ניגונים זענען אַזוי פּאָפּולער געוואָרן, אַז מען האָט פאַרגעסן ווער עס האָט זיי קאָמפּאָנירט{{הערה|שם=הדסה|Rahel Musleah January 2008, Shlomo Carlebach The Music Man – Hadassah Magazine}}.
-* "שפכי כמים ליבך".
-* "מנוחה ושמחה".
-* "יחד".
-* "חסדי השם".
-* "לכבוד שבת".
 זיינע לידער האָבן אַ השפּעה אויף אידן פון אַלע קרייזן, אַריינגערעכנט חסידישע, ליטווישע, ספרדישע, און בעלי תשובה. זיין מוזיק איז נאָך אַלץ שטאַרק פּאָפּולער.
+אין די 1960ער יאָרן איז קאַרליבאַך אַרונטערגעפאָרן פון דער אָרטאָדאָקסישער קהילה אין מאַנהעטן צו גרינוויטש ווילידזש, אַן אָרט פאַר אַנטי-עסטאַבלישמענט יוגנט. ער האָט אויפגעטראָטן אין פאָלק-קלובן, באַקענענדיג זיך מיט באָב דיילאַן און פּיט סיגער, וועלכע האָבן אים ענקוראַזשירט{{הערה|1=https://www.jewishideas.org/article/dancing-footsteps-reb-shlomo-halakhic-analysis-carlebach-minyan}}.
+אין 1966 האָט קאַרליבאַך אויפגעטראָטן ביים בערקלי פאָלק פעסטיוואַל, און דערנאָך איז ער געבליבן אין סאַן פראַנציסקאָ, דערגרייכנדיג די "פאַרלוירענע אידישע נשמות" – דראָג-אָפּהענגיגע און דיסאַפעקטירטע יוגנט. ער האָט געגרינדעט דעם "הויז פון ליבשאַפט און תּפילה" (The House of Love and Prayer) וואָס האָט געדינט ווי אַ קאָמונע-סטיל שול. ער האָט גערופן זיינע אָנהענגער "הייליגע היפּעלעך"{{הערה|1=On Shlomo Carlebach's Counter-Cultural Judaism - The Forward}}.
+קאַרליבאַך איז געוואָרן באַקאַנט פאַר זיינע השפּעהדיקע מעשׂיות און חסידישע לערנונגען, וועלכע ער האָט פאַרשפּרייט צוזאַמען מיט זיינע לידער. ער האָט פּאָפּולאַריזירט די לערנונגען פון בראַסלעוו און די תּורות פונעם רבין ר' מרדכי יוסף ליינער פון איזשביצע און ר' קלמן קלמיש שאַפּיראַ פון פיאַסעצנאָ{{הערה|1=https://www.thecarlebachshul.org/shlomo-carlebach-6/}}.
 ==פילאָזאָפיע און קירוב==
@@ שורה 37: / שורה 38: @@
 פון זיינע מערסט באקאנטע ניגונים זענען: "עוד ישמע" (וואס איז א יסוד ביי חתונות), "והאר עינינו" (וואס האט געוואונען דריט פלאץ אינעם ערשטן חסידישן געזאנג פעסטיוואל אין ישראל 1969), און "עם ישראל חי" (וואס איז געווארן דער הימנע פון דער סאוויעטישער אידנטום באוועגונג). עס איז אינטערעסאנט צו באמערקן אז דער ניגון באוואוסט אלס "הבדלה קרליבך" איז נישט קאמפאזירט געווארן דורך אים, און איז מעגליך פארבונדן מיט מאדזשיץ. קארליבאך האט אליין עדות געזאגט אז זיין גאנצע מוזיק שטאמט פון מאדזשיץ.
-א "קארליבאך מנין", אדער א "נעא-חסידישער מנין", איז א אידישע תפילה סערוויס וואס נוצט די ניגונים וואס ער האט קאמפאזירט, ספעציעל פארן קבלת שבת. די סערוויסעס זענען אויסגעצייכנט מיט זייער דגוש אויפן זינגען די תפילה, אָפט מיט א געשמאקן און לעבעדיגן סטיל{{הערה|{{לינק|קעפל=Carlebach minyan|אדרעס=https://en.wikipedia.org/wiki/Carlebach_minyan|זייטל=Wikipedia}}}}.
 אַ סך זענען געווען איבערצייגט אַז ער איז געווען אַ "נסתר שבנסתר", וואָס האָט מקריב געווען זיין עוה"ז ועוה"ב צו מקרב זיין אידן. זיין וועג ווערט פאַרגלייכט מיטן אמת'ן דרך פון בעל שם טוב.
@@ שורה 51: / שורה 50: @@
 ==קאָנטראָווערסיעס און קריטיק==
 ר' שלמה'ס קירוב מעטאָדן און פּערזענליכע אויפפירונג זענען געווען די הויפּט מקורות פון מחלוקת.
-* הלכה און אויפפירונג: קריטיק איז געווען אויף זיין זיך "מחבק זיין און מנשק זיין מיט נשים", וואָס זיין פירערשאַפט האָט אָפט געטון "בפרהסיא". די דאָזיגע אַקציעס זענען אַנערקענט אַלס איסורים/עבירות. ער האָט דאָס געפירט אפילו ביי קאָנצערטן מיט תערובות ביים כותל המערבי. אפילו די רבנים פון ציוניסטישן רבנות האָבן געהאַט אַ פּראָבלעם מיט זיינע קאָנצערטן מיט פרויען ביים כותל{{הערה|1=https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=2646221#p2646221}}.
+* תערובות אין שול: ער האָט אַראָפּגענומען די מחיצה אין זיין שול, ענקוראַזשירט פרויען צו לערנען און פארלערנען ספרים, און געגעבן פּריוואַטע סמיכה צו פרויען. ער האָט געהאַלטן, אַז עס זענען גענוג ווענט צווישן מענטשן אין דער וועלט און מען דאַרף זיי צערייסן{{הערה|1={{Cite book| publisher = One World Lights| isbn = 978-0-615-41428-7| last = Coopersmith| first = Aryae| title = Holy Beggars: A Journey from Haight Street to Jerusalem| location = El Granada, CA| date = 2011}}}}.
+* הלכה און אויפפירונג: ער האט נישט איינגעהאלטן די הלכות פון שמירת נגיעה און זיך מחבק און מנשק געווען מיט נשים, וואָס ער האָט אָפט געטון "בפרהסיא". ער האָט דאָס געפירט אפילו ביי קאָנצערטן מיט תערובות ביים כותל המערבי. אפילו די רבנים פון ציוניסטישן רבנות האָבן געהאַט אַ פּראָבלעם מיט זיינע קאָנצערטן מיט פרויען ביים כותל{{הערה|1=https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=2646221#p2646221}}. ער האָט ענקוראַזשירט פרויען צו זינגען הויך, וואָס איז געווען אַ אַרויסרוף צו דער הלכה וועגן קול אשה (אַז מען טאָר נישט הערן אַ פרויען שטימע){{הערה|1=https://dailyzohar.com/tzadikim/929-Rabbi-Shlomo-Carlebach}}.
 * פאַרענטפערן איסורים: ווען מען האָט אים געפרעגט איבער זיינע מעשׂים, האָט ער פאַרענטפערט אַז ער טוט "איסורים צו ראטעווען יענעמס נשמה". ער האָט דאָס פאַרגלייכט מיט פּיקוח נפש, וואו מען מעג עובר זיין אויף איסורים צו ראַטעווען אַ גוף. קריטיקער לייקענען שטאַרק דעם מהלך, טענהנדיג אַז "עס איז נישטא קיין היתר אין די תורה עובר צו זיין אויף די תורה", און אַז דאָס איז "מגלה פנים שלא כהלכה".
 * הייליגקייט פון אַנדערע רעליגיעס: עס איז דאָ אַ רעקאָרדירונג וואו ער רעדט אַלס קירוב טאַקטיק צו פאַרבלאנדזשעטע בחורים, אַז אַלע רעליגיעס זענען הייליג. זיינע פאַרטיידיגער האַלטן אַז דאָס איז געווען ארויסגענומען פון קאָנטעקסט, גערעדט צו בודהיסטן, אָדער א פליטת פה. קעגנער טענה'ן אַז אַזאַ סטעיטמענט איז אַן אפיקורסות{{הערה|1=https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?t=46534&start=25}}.
@@ שורה 59: / שורה 59: @@
 דער סקולענער רבי, הנועם אליעזר זצ"ל, האָט אים אַמאָל פאָרגעהאַלטן, אָבער נאָכן הערן זיין געזאַנג מיט אַ ברען, האָט דער רבי באַקומען טרערן און אים אָנגעווינטשן ונפרדו לשלום{{הערה|1=https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=2643203#p2643203}}.
-==מערביינדיגע השפּעה==
+===באַשולדיקונגען פֿון אויסנוצונג===
+נאָך זײַן טויט אין 1994, האָט די ייִדישע פֿעמיניסטישע צײַטשריפֿט לילית (Lilith Magazine) אין 1998 קאַטאַלאָגירט אַלעגאַציעס פֿון אויסנוצונג קעגן אים. די אַלעגאַציעס זײַנען אַרײַן אין אומפּאַסיקע באַנעמונגען און אַטאַקעס, אַרײַנגערעכנט בײַנאַכטיקע טעלעפֿאָן-קלינגען און נישט געוואָלטע פּראָפּאָזיציעס. אַפֿילו אין זײַן לעבן זײַנען געווען שמועות וועגן זײַן פֿירעכץ.
+זײַן טאָכטער נשמה קאַרליבאַך האָט אין 2018 געשריבן אַן עפֿענעם בריוו, "מײַנע שוועסטער, איך הער אײַך," וווּ זי האָט אויסגעדריקט סאָלידאַריטעט מיט די קרבנות און אַליין אַנטפּלעקט אַז זי איז געווען אַטאַקירט בײַ אַן אַסאָציִאַט פֿון איר פֿאָטער. זי האָט געשריבן: "איך אַקסעפּטיר די פֿולקייט פֿון ווער מײַן פֿאָטער איז געווען, פֿעלערן און אַלעס. איך בין ברוגז אויף אים".
+עס איז נאָך אַלץ אַ דעבאַטע צווישן ייִדישע קהילות צי מען זאָל ווײַטער נוצן זײַן מוזיק אָדער זײַן נאָמען בײַם דאַוונען, בכדי ניט צו פֿאַרשאַפֿן ווייטיק די קרבנות. רבי שלמה האָט אַליין אַ מאָל באַמערקט: "אוי, דאָס דאַרף אַזאַ תיקון"{{הערה|1=https://lilith.org/articles/rabbi-shlomo-carlebachs-shadow-side/}}.
+==קאַרליבאַך באַוועגונג==
 זיין השפּעה האָט געשאַפן די "קאַרלבאך מנינים", וואו מען דאַווענט מיט מוזיק און מיט געגועים. עטליכע האַלטן אַז ער איז געווען אַ "רב א גרויסע תלמיד חכם און א וועלטס משפיע".
+די קאַרליבאַך באַוועגונג איז אַן אָרטאָדאָקסיש יידישע באַוועגונג אינספּירירט פונעם ירושה פון רבי שלמה קאַרליבאַך. די באַוועגונג פּראָמאָטירט אַ פאָרעם פון יידיש געבעט, באַקאַנט ווי "נוסח קאַרליבאַך", און רעוואָלוציאָנירט דעם נוסח פון שול-געבעטן איבער דער וועלט. היינט זענען פאַראַן איבער 100 "קאַרליבאַך מנינים" אַרום דער וועלט, וועלכע ציהען אידן פון פאַרשידענע קרייזן{{הערה|שם=הדסה}}.
+א "קארליבאך מנין", אדער א "נעא-חסידישער מנין", איז א אידישע תפילה סערוויס וואס נוצט די ניגונים וואס ער האט קאמפאזירט, ספעציעל פארן קבלת שבת. די סערוויסעס זענען אויסגעצייכנט מיט זייער דגוש אויפן זינגען די תפילה, אָפט מיט א געשמאקן און לעבעדיגן סטיל{{הערה|{{לינק|קעפל=Carlebach minyan|אדרעס=https://en.wikipedia.org/wiki/Carlebach_minyan|זייטל=Wikipedia}}}}.
+קאַרליבאַך'ס אייגענע שול אין מאַנהעטן, קהילת יעקב (די "קאַרליבאַך שול"), האָט גענוצט אַן אומקאָנווענציאָנעלן מנין, מיט רירנדע טענץ און געזאַנג מיט וואָרטלאָזע ניגונים. די ניגונים ווערן איבערגעחזרט עטליכע מאָל. פאַר פיל, איז דאָס געווען דער עיקר פון אַ שטאַרקער יידישער גייסטיקער דערפאַרונג. דער דאָזיקער נאו-חסידישער סטיל האָט זיך שנעל פאַרשפּרייט אינעם מאָדערן-אָרטאָדאָקסישן קרייז און ווייטער. זיין טאָכטער, נשמה קאַרליבאַך, איז אויך אַ זינגערין און קאָמפּאָזיטאָרין, וועלכע באַנוצט זיך מיט איר פאָטערס סטיל און נאָמען.
 זיין ברודער, רבי אלי חיים קאַרלבאך, האָט אַרויסגעגעבן איבער פערציג ספרים פון סיפורי צדיקים.
@@ שורה 76: / שורה 89: @@
 ==רעפערענצן==
 {{רעפערענצן}}
+{{הערה|{{אקדמיה|Shaul Magid|Shaul Magid, “Shlomo Carlebach: A Transnational Jew in Search of Himself,” in Arthur Green and Ariel Evan Mayse, eds., A New Hasidism: Branches (Philadelphia: Jewish Publication Society, 2019), 339-356|41218516||}}}}