אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רבי מאיר ב"ר יצחק ש"ץ"

487 בייטן אראפגענומען ,  פֿאַר 6 חדשים
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה
צייכן: רויע רעדאגירונג
אין תקציר עריכה
שורה 1: שורה 1:
{{דרעפט|שבועות}}
{{דרעפט|שבועות}}
'''רבי מאיר בן יצחק ש"ץ''' (אויך באקאנט אלס "נהוראי") איז געווען איינער פון די ערשטע חכמים פון אשכנז און פון די גרעסטע פייטנים. ער איז געווען א חזן, א שליח ציבור (ש"ץ), א פּייטן, און א פּרעדיגער אין ווארמס, דייטשלאנד (אשכנז). זיין געבורטסארט איז נישט באקאנט, און זיין ביאגראפיע איז פארנעפּלט. ער האט געלעבט אין עלפטן יארהונדערט און איז געווען אין איין צייט מיט רש"י. ער איז געשטארבן פאר אדער אין ד'תתנ"ו. ער איז היינט מערסטנס באַקאַנט אלס דער מחבר פון דעם בארימטן אראמישן פּיוט "אקדמות מילין", וואס ווערט טראדיציאנעל געזאגט אויף שבועות אין אשכנזישע קהילות.
'''רבי מאיר בן יצחק ש"ץ''' (אויך באקאנט אלס "נהוראי") איז געווען איינער פון די ערשטע חכמים פון אשכנז און פון די גרעסטע פייטנים. ער איז געווען א חזן, א שליח ציבור (ש"ץ), א פּייטן, און א דרשן אין ווארמס, דייטשלאנד (אשכנז). זיין געבורטסארט איז נישט באקאנט, און זיין ביאגראפיע איז פארנעפּלט. ער האט געלעבט אין עלפטן יארהונדערט און איז געווען אין איין צייט מיט רש"י. ער איז געשטארבן פאר אדער אין ד'תתנ"ו. ער איז היינט מערסטנס באקאנט אלס דער מחבר פון דעם בארימטן אראמישן פּיוט "אקדמות מילין", וואס ווערט טראדיציאנעל געזאגט אויף שבועות אין אשכנזישע קהילות.


רבי מאיר האָט געדינט אלס חזן און פייטן אין [[וורמייזא]], דייטשלאנד. ער איז געווען בארימט אין דייטשלאנד דעם גאנצן מיטלעלטער אלס א גרויסער בעל מלאכה און שאפער אין געביט פון דער אידישער ליטורגיע. ער איז באטראכט געווארן אלס אויטאריטאטיוו אין עניני תפילה און מנהגים צווישן די געמיינדעס פון אשכנז און צרפת. גרויסע חכמים פון זיין צייט און שפעטערדיגע דורות, ווי רש"י, בעלי התוספות, רבי שמחה פון ויטרי, [[רבי אברהם בן עזריאל]]{{הערה|זעט ערוגת הבושם, אפרים אורבאך, [https://hebrewbooks.org/20833 חלק א], זז' 197, 210; [https://www.hebrewbooks.org/20771 חלק ג], 96, 322, 385, 389, 423, 446; [https://www.hebrewbooks.org/20805 חלק ד], 46, 59, 85.}}, רבי יעקב מולין, ציטירן אים אפט מיט אכטונג.
רבי מאיר האָט געדינט אלס חזן און פייטן אין [[וורמייזא]], דייטשלאנד. ער איז געווען בארימט אין דייטשלאנד דעם גאנצן מיטלעלטער אלס א גרויסער בעל מלאכה און שאפער אין געביט פון דער אידישער ליטורגיע. ער איז באטראכט געווארן אלס אויטאריטאטיוו אין עניני תפילה און מנהגים צווישן די געמיינדעס פון אשכנז און צרפת. גרויסע חכמים פון זיין צייט און שפעטערדיגע דורות, ווי רש"י, בעלי התוספות, רבי שמחה פון ויטרי, [[רבי אברהם בן עזריאל]]{{הערה|זעט ערוגת הבושם, אפרים אורבאך, [https://hebrewbooks.org/20833 חלק א], זז' 197, 210; [https://www.hebrewbooks.org/20771 חלק ג], 96, 322, 385, 389, 423, 446; [https://www.hebrewbooks.org/20805 חלק ד], 46, 59, 85.}}, רבי יעקב מולין, ציטירן אים אפט מיט אכטונג.
שורה 31: שורה 31:


==לעגענדעס==
==לעגענדעס==
ארום ר' מאיר'ס נאמען האט די פאָלקס־פאַנטאַזיע געוועבט א גאנצן קראנץ פון לעגענדעס. די אגדות ארום אים נעמען זיך פון דעם וואס זיין ביאגראַפיע איז פארנעפּלט.
ארום ר' מאיר'ס נאמען האט די פאָלקס־פאַנטאַזיע געוועבט א גאנצן קראנץ פון לעגענדעס. די אגדות ארום אים נעמען זיך פון דעם וואס זיין ביאגראפיע איז פארנעפּלט.


איינע פון די באקאנטע אגדות, מיט פארשידענע ווערסיעס, דערציילט וועגן א שליח וואס איז געשיקט געווארן פון די [[עשרת השבטים]] וואס זיצן פונעם אנדערן זייט נהר [[סמבטיון]] (דער טייך וואס ווארפט שטיינער אלע טעג אחוץ שבת). דער שליח איז געשיקט געווארן צו געפינען א אידן וואס זאל קענען קעמפן קעגן א כומר אין אשכנז, וואס האט געהרגעט אידן מיט זיין כישוף. אין איין ווערסיע איז ר' מאיר אליין אריבער דעם סמבטיון אין שבת צוליב פּיקוח נפש. צוליב חלול שבת האט ער נישט געקענט צוריקקערן זיך, און איז דארט געבליבן און דארט באגראבן געווארן. ער האט איבערגעלאזט זיין פרוי אַן אייביגע עגונה. אין אַ צווייטער ווערסיע, איז זיין מסע געווען פאַרקערט, צו העלפן די אידן פונעם אַנדערן זייט סמבטיון וואָס האָבן געליטן פון רדיפות.
איינע פון די באקאנטע אגדות, מיט פארשידענע ווערסיעס, דערציילט וועגן א שליח וואס איז געשיקט געווארן פון די [[עשרת השבטים]] וואס זיצן פונעם אנדערן זייט נהר [[סמבטיון]] (דער טייך וואס ווארפט שטיינער אלע טעג אחוץ שבת). דער שליח איז געשיקט געווארן צו געפינען א אידן וואס זאל קענען קעמפן קעגן א כומר אין אשכנז, וואס האט געהרגעט אידן מיט זיין כישוף. אין איין ווערסיע איז ר' מאיר אליין אריבער דעם סמבטיון אין שבת צוליב פּיקוח נפש. צוליב חלול שבת האט ער נישט געקענט צוריקקערן זיך, און איז דארט געבליבן און דארט באגראבן געווארן. ער האט איבערגעלאזט זיין פרוי אַן אייביגע עגונה. אין אַ צווייטער ווערסיע, איז זיין מסע געווען פאַרקערט, צו העלפן די אידן פונעם אַנדערן זייט סמבטיון וואָס האָבן געליטן פון רדיפות.
שורה 39: שורה 39:
וועגן דעם נס איז צונויפגעשטעלט געוואָרן אַ ספּעציעלע מגילה, וואָס מען פלעגט לייענען אין חג השבועות{{הערה|רבי אברהם יגל, באר שבע, [https://books.google.co.il/books?id=HYEpAAAAYAAJ&pg=PA39#v=onepage&q&f=false קובץ על יד IV], ז' 39}}.
וועגן דעם נס איז צונויפגעשטעלט געוואָרן אַ ספּעציעלע מגילה, וואָס מען פלעגט לייענען אין חג השבועות{{הערה|רבי אברהם יגל, באר שבע, [https://books.google.co.il/books?id=HYEpAAAAYAAJ&pg=PA39#v=onepage&q&f=false קובץ על יד IV], ז' 39}}.


די דאַטעס וואָס ווערן געגעבן אין די לעגענדעס פאַסן ניט מיט דער היסטאָרישער ווירקלעכקייט, ווייל ר' מאיר האָט געלעבט אין 11טן יאָרהונדערט, און די דאַטעס אין די מעשיות זענען שפּעטער. דאָס נעמט זיך מעגלעך דערפון, וואָס די מעשה איז פיל שפּעטער אויפגעשריבן געוואָרן. די מעשה איז געדרוקט אין פאַרשידענע אויסגאַבעס פון מחזורים און "[[צאינה וראינה]]". די מעשה איז אויך געפונען אין מאַנוסקריפּטן.
די דאַטעס וואָס ווערן געגעבן אין די לעגענדעס פאַסן נישט מיט דער היסטאָרישער ווירקלעכקייט, ווייל ר' מאיר האָט געלעבט אין 11טן יאָרהונדערט, און די דאַטעס אין די מעשיות זענען שפּעטער. דאָס נעמט זיך מעגלעך דערפון, וואָס די מעשה איז פיל שפּעטער אויפגעשריבן געוואָרן. די מעשה איז געדרוקט אין פאַרשידענע אויסגאַבעס פון מחזורים און "[[צאינה וראינה]]". די מעשה איז אויך געפונען אין מאַנוסקריפּטן.
 
טייל דיסקוסיעס אין די מקורים באַציען זיך צו שפּראַכליכע אַנאַליזן פון ווערטער וואָס קומען פאָר אין די נאַרראַטיוועס, למשל דאָס וואָרט "קאַפּויער" (פאַרקערט, איבערקערט). דאָס וואָרט קומט פון מיטל-הויכדייטש (מה"ד) "קען ריקע" (gegen rücke), וואָס מיינט "צוריק", אָדער "גען בערג", וואָס מיינט אויף אַ באַרג אָדער אַרויף. דאָס ווערט אויך געניצט אין אויסדרוקן ווי "האָר שטייען צו בערג" (די האָר שטעלן זיך קאַפּויער). דאָס איז אויך פאַרבונדן מיט אויסדרוקן אין אַנדערע שפּראַכן ווי אוקרייניש און ענגליש.


==מקום קבורה==
==מקום קבורה==
דער פּינקטליכער מקום קבורה פון ר' מאיר ש"ץ איז נישט באקאנט מיט זיכערקייט.
דער פּינקטליכער מקום קבורה פון ר' מאיר ש"ץ איז נישט באקאנט מיט זיכערקייט.


עס איז דא א מיינונג וואס מייחסן זיין קבר צו ארץ ישראל. לויט איין טראדיציע, באַפינדט זיך זיין קבר אין גוש חלב (ג'יש), אין דער נאָענט צו צפת. אַנדערע זאָגן אַז ער איז באַגראָבן אין דער נאָענט פון טבריה, און מייַחסן אים צו [[רבי מאיר בעל הנס]]. אָבער, דאָס קבר אין גוש חלב ווערט אויך מייַחס צו זיין פאָטער, ר' יצחק פון גוש חלב.
עס איז דא א מיינונג וואס איז מייחס זיין קבר צו ארץ ישראל. לויט איין טראדיציע געפינט זיך זיין קבר אין [[גוש חלב]] (ג'יש), נאנט צו צפת. אַנדערע זאָגן אַז ער איז באַגראָבן אין דער נאנט פון טבריה, און מייחסן אים צו [[רבי מאיר בעל הנס]]. אָבער, דאָס קבר אין גוש חלב ווערט אויך מייחס צו זיין פאָטער, ר' יצחק פון גוש חלב.


עס זענען אויך דאָ מיינונגען, אַריינגערעכנט דעם מקובל ר' מרדכי שרעבי, אַז ר' מאיר הקבור אין גוש חלב איז ר' מאיר המוזכר אין גמרא, און דער ר' מאיר הקבור ביים אַריינגאַנג צו טבריה איז ר' מאיר בעל האקדמות, וואָס ווערט אויך גערופן "רבי מאיר בעל הנס".
דער מקובל [[רבי מרדכי שרעבי]] האט געהאלטן אז רבי מאיר הקבור אין גוש חלב איז דער רבי מאיר וואס ווערט דערמאנט אין גמרא, בשעת דער רבי מאיר וואס איז באגראבן ביים אריינגאנג צו טבריה איז רבי מאיר בעל האקדמות, וואָס ווערט אויך גערופן "רבי מאיר בעל הנס"{{הערה|ספר דרך צדיקים חלק ב' עמוד 290}}.


אנדערע מקורים און דיסקוסיעס צווייפלען שטאַרק אין דעם קלאַם אַז ר' מאיר בעל האקדמות איז באַגראָבן אין ארץ ישראל. מען שטעלט די פראַגע, ווי אַזוי וואָלט ער צוריקגעקערט (אויב די סמבטיון מעשה איז געווען) נאָכן אַריבערגיין דעם סמבטיון אין שבת, און אויב ער איז באַגראָבן אין ארץ ישראל, ווי קען די סמבטיון מעשה האָבן פּאַסירט?. [[רבי צבי הירש ראזנבוים|רבי הירשלע פון קרעטשניף]], פלעגט זאָגן א ווערטל אז ר' מאיר בעל הנס, ר' מאיר בעל האקדמות, און ר' מאיר'ל פּרעמישלאנער זענען אַלע איין און דער זעלבער ר' מאיר.
אנדערע מקורים און דיסקוסיעס צווייפלען שטאַרק אין דעם קלאַם אַז ר' מאיר בעל האקדמות איז באַגראָבן אין ארץ ישראל. מען שטעלט די פראַגע, ווי אַזוי וואָלט ער צוריקגעקערט (אויב די סמבטיון מעשה איז געווען) נאָכן אַריבערגיין דעם סמבטיון אין שבת, און אויב ער איז באַגראָבן אין ארץ ישראל, ווי קען די סמבטיון מעשה האָבן פּאַסירט?. [[רבי צבי הירש ראזנבוים|רבי הירשלע פון קרעטשניף]], פלעגט זאָגן א ווערטל אז ר' מאיר בעל הנס, ר' מאיר בעל האקדמות, און ר' מאיר'ל פּרעמישלאנער זענען אַלע איין און דער זעלבער ר' מאיר.
שורה 58: שורה 56:


==ביבליאגראפיע==
==ביבליאגראפיע==
*יצחק ריווקינד, די היסטארישע אלעגאריע פון ר' מאיר ש"ץ
*יצחק ריווקינד, [https://openlibrary.org/works/OL8144161W/Di_his%E1%B9%ADorishe_alegorye_fun_R._Me%CA%BCir_Shats די היסטארישע אלעגאריע פון ר' מאיר ש"ץ], פילאלאגישע שריפטן, ג (תרפ"ט), עמ' 1–42
*{{היברובוקס|אליעזר ליזר לאנדסהוטה|עמודי העבודה|29119|page=170|מקום הוצאה=בערלין|שנת הוצאה=תרי"ז|עמ=162–167}}
*{{היברובוקס|אליעזר ליזר לאנדסהוטה|עמודי העבודה|29119|page=170|מקום הוצאה=בערלין|שנת הוצאה=תרי"ז|עמ=162–167}}
*י.ל. הכהן פישמן, [https://www.herzog.ac.il/vtc/0021092.html ה"אקדמות" ומחברו], בתוך: אוגדן למורה - שלשת הרגלים, שבועות, עמ' רסב-רסו.


==רעפערענצן==
==רעפערענצן==
{{רעפערענצן}}
{{רעפערענצן}}