המכלול

אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "בית אחאב"

בלאַט שמועס

בית אחאב (זעט מקור)

רעוויזיע פון 16:32, 5 מאי 2023

13 בייטן צוגעלייגט ,  פֿאַר 2 יאָר
ק
הגהה
וויזועלוויקיטעקסט
ק (הגהה)
ק (הגהה)
שורה 20: שורה 20:
ביי די לעצטע מלחמה פון [[בית אחאב]] קעגן ארם, האט אלישע הנביא געשיקט איינער פון זיינע תלמידים צו זאלבן דער גענעראל פון מלכות ישראל - [[יהוא בן נמשי]] - אלס מלך ישראל, און אים הייסן אויס'הרג'נען בית אחאב. יהוא האט געפאלגט און אפגעלאזט די פראנט אין רמות גלעד און געגאנגען קיין יזרעאל וואו דער קעניג [[יהורם]] האט געווילט זיך צו היילן פון די וואנדן וואס ער האט געכאפט אויפן פראנט. [[אחזיהו מלך יהודה]] זיין פעטער איז דארט געווען אים צו באזוכן, און יהוא האט געכאפט די צוויי קעניגן אין איבערראשונג און זיי גע'הרג'עט{{הערה|שם=מלבט|{{תנ"ך|מלכים ב|ט}}}}.
ביי די לעצטע מלחמה פון [[בית אחאב]] קעגן ארם, האט אלישע הנביא געשיקט איינער פון זיינע תלמידים צו זאלבן דער גענעראל פון מלכות ישראל - [[יהוא בן נמשי]] - אלס מלך ישראל, און אים הייסן אויס'הרג'נען בית אחאב. יהוא האט געפאלגט און אפגעלאזט די פראנט אין רמות גלעד און געגאנגען קיין יזרעאל וואו דער קעניג [[יהורם]] האט געווילט זיך צו היילן פון די וואנדן וואס ער האט געכאפט אויפן פראנט. [[אחזיהו מלך יהודה]] זיין פעטער איז דארט געווען אים צו באזוכן, און יהוא האט געכאפט די צוויי קעניגן אין איבערראשונג און זיי גע'הרג'עט{{הערה|שם=מלבט|{{תנ"ך|מלכים ב|ט}}}}.


אויך נאך וואס בית אחאב איז אונטערגעגאנען אין [[מלכות ישראל]], איז געבליבן דערפון עפעס דווקא איז [[מלכות יהודה]]. בינאזאם מיט יהוא'ס קרוינונג אין מלכות ישראל, האט [[עתליה]] דער טאכטער פון אחאב פארכאפט די מלוכה אין יהודה און עס אנגעהאלטן פון זעקס יאר{{הערה|{{תנ"ך|מלכים ב|יא}}}}. [[יהואש]] איר נאכפאלגער איז געווען פון [[בית דוד]], אבער פון זיין טאטן'ס מאמעס זייט איז ער געווען אן אייניקל פון אחאב. עס זענען דא וואס שפעקולירן אז יהוא בן נמשי איז אויך געווען אן אייניקל פון עמרי פון זיינס א צווייטע זון, א ברודער פון אחאב{{הערה|א' ברוכי-אונא, 'בית עמרי, בית אחאב ובית יהוא: קרבת דם וקרבות דמים '''בית מקרא''' נח (ב) (תשע"ג), זייט 5-30}}
אויך נאך וואס בית אחאב איז אונטערגעגאנען אין [[מלכות ישראל]], איז געבליבן דערפון עפעס דווקא ביי [[מלכות יהודה]]. ביינאזאם מיט יהוא'ס קרוינונג אין מלכות ישראל, האט [[עתליה]] דער טאכטער פון אחאב פארכאפט די מלוכה אין יהודה און עס אנגעהאלטן פאר זעקס יאר{{הערה|{{תנ"ך|מלכים ב|יא}}}}. [[יהואש]] איר נאכפאלגער איז געווען פון [[בית דוד]], אבער פון זיין טאטן'ס מאמע'ס זייט איז ער געווען אן אייניקל פון אחאב. עס זענען דא וואס שפעקולירן אז יהוא בן נמשי איז אויך געווען אן אייניקל פון עמרי פון זיינס א צווייטע זון, א ברודער פון אחאב{{הערה|א' ברוכי-אונא, 'בית עמרי, בית אחאב ובית יהוא: קרבת דם וקרבות דמים '''בית מקרא''' נח (ב) (תשע"ג), זייט 5-30}}.


אן אויסדרוק פון בית אחאב'ס מאכט איז דער פאקט אז "עמרי" איז לאנגע יארן פארבליבן א טיטל פאר מלכות ישראל. איבער הונדערט יאר נאך וואס בית אחאב איז שוין אונטערגעגאנגען האבן [[תגלת פלאסר]] און [[סרגון]] די קעניגן פון [[אשור]] זיך באצויגן צו [[שומרון]] אין זייערע [[מאנומענטן]] אלץ "די לאנד פון עמרי".
אן אויסדרוק פון בית אחאב'ס מאכט איז דער פאקט אז "עמרי" איז לאנגע יארן פארבליבן א טיטל פאר מלכות ישראל. איבער הונדערט יאר נאך וואס בית אחאב איז שוין אונטערגעגאנגען האבן [[תגלת פלאסר]] און [[סרגון]] די קעניגן פון [[אשור]] זיך באצויגן צו [[שומרון]] אין זייערע [[מאנומענטן]] אלץ "די לאנד פון עמרי".
שורה 27: שורה 27:


==ליסטע קעניגן==
==ליסטע קעניגן==
פאלגענד איז א ליסטע פון די קעניג פון בית אחאב, מיט די יארן פון זייער קעניגרייך. צוערשט די צאל יארן פון דעק קעניגס קעניגרייך, די יאר למלך ישראל ווען ער האט אנגעהויבן קעניגן, און די אידישע יארן לויט די חשבונות אין סדר עולם{{הערה|די ליסטע פאלגענד איז באזירט אויף {{אוצר החכמה|אברהם עקביא|סדרי זמנים לפי המסורת|12685|תל אביב, תש"ג}}}}.
פאלגענד איז א ליסטע פון די קעניגן פון בית אחאב, מיט די יארן פון זייער קעניגרייך. צוערשט די צאל יארן פון דער קעניגס קעניגרייך, די יאר למלך ישראל ווען ער האט אנגעהויבן קעניגן, און די אידישע יארן לויט די חשבונות אין סדר עולם{{הערה|די ליסטע פאלגענד איז באזירט אויף {{אוצר החכמה|אברהם עקביא|סדרי זמנים לפי המסורת|12685|תל אביב, תש"ג}}}}.


דערנאך, אלץ רעפערענץ צו די עפאכע אין די אלגעמיינע היסטאריאגראפיע, ווערן געברענגט די אלגעמיינע דאטומען (איידערן ציווילע רעכענונג) ווי זיי זענען באקאנט אין די אלגעמיינע וועלט. עס זענען דא מערערע מיינונגען צווישן פארשער, גאנגבאר זענען די פון [[וויליאם אלברייט]]{{הערה|W. F. Albright, The Archaeology of Palestine (Harmonds worth: Penguin, 1949)}}, [[עדווין טיילע]]{{הערה|Edwin Thiele, The Mysterious Numbers of the Hebrew Kings, (1st ed.; New York: Macmillan, 1951; 2d ed.; Grand Rapids: Eerdmans, 1965; 3rd ed.; Grand Rapids: Zondervan/Kregel, 1983).|כיוון=שמאל}}, [[גרשון גליל]]{{הערה|Galil, Gershon (1996). The Chronology of the Kings of Israel and Judah.|כיוון=שמאל}} און [[קענעט קיטשען]]{{הערה|On the Reliability of the Old Testament (2003) by Kenneth Kitchen. Grand Rapids and Cambridge: William B. Eerdmans Publishing Company.|כיוון=שמאל}}.
דערנאך, אלץ רעפערענץ צו די עפאכע אין די אלגעמיינע היסטאריאגראפיע, ווערן געברענגט די אלגעמיינע דאטומען (איידערן ציווילע רעכענונג) ווי זיי זענען באקאנט אין די אלגעמיינע וועלט. עס זענען דא מערערע מיינונגען צווישן פארשער, גאנגבאר זענען די פון [[וויליאם אלברייט]]{{הערה|W. F. Albright, The Archaeology of Palestine (Harmonds worth: Penguin, 1949)}}, [[עדווין טיילע]]{{הערה|Edwin Thiele, The Mysterious Numbers of the Hebrew Kings, (1st ed.; New York: Macmillan, 1951; 2d ed.; Grand Rapids: Eerdmans, 1965; 3rd ed.; Grand Rapids: Zondervan/Kregel, 1983).|כיוון=שמאל}}, [[גרשון גליל]]{{הערה|Galil, Gershon (1996). The Chronology of the Kings of Israel and Judah.|כיוון=שמאל}} און [[קענעט קיטשען]]{{הערה|On the Reliability of the Old Testament (2003) by Kenneth Kitchen. Grand Rapids and Cambridge: William B. Eerdmans Publishing Company.|כיוון=שמאל}}.


עס איז אנגעמערקט געווארן אז אין די צייטן פון בית אחאב האט מען נישט גערעכט די קרוינוגס יאר אלץ א באזונדערע יאר, דאס מיינט אז די צאל יארן פון אלע קעניגן זענען געווען "מקוטעות".
עס איז אנגעמערקט געווארן אז אין די צייטן פון בית אחאב האט מען נישט גערעכט די קרוינונגס יאר אלס א באזונדערע יאר, דאס מיינט אז די צאל יארן פון אלע קעניגן זענען געווען "מקוטעות".


{| class="wikitable" style="text-align:center"
{| class="wikitable" style="text-align:center"
שורה 40: שורה 40:
|עמרי||12||כ"ז לאסא{{הערה|{{תנ"ך|מלכים א|טז|טו}}}}||[[ג'י"א]]-[[ג'כ"ב]]||876-879||885-874||886-875||886–875||געשטארבן נאטורליך
|עמרי||12||כ"ז לאסא{{הערה|{{תנ"ך|מלכים א|טז|טו}}}}||[[ג'י"א]]-[[ג'כ"ב]]||876-879||885-874||886-875||886–875||געשטארבן נאטורליך
|-
|-
|אחאב בן עמרי||22||ל"ח לאסא{{הערה|{{תנ"ך|מלכים א|טז|כט}}}}||[[ג'כ"ב]]-[[ג'מ"ג]]||869-850||874-853||873-852||875-853||פארוואונדערט געווארן פון א פליעדנע פייל, געשטארבן אקומענדיג קיין שומרון
|אחאב בן עמרי||22||ל"ח לאסא{{הערה|{{תנ"ך|מלכים א|טז|כט}}}}||[[ג'כ"ב]]-[[ג'מ"ג]]||869-850||874-853||873-852||875-853||פארוואונדערט געווארן פון א פליעדנע פייל, געשטארבן אנקומענדיג קיין שומרון
|-
|-
|אחזיהו בן אחאב||2||י"ז ליהושפט{{הערה|{{תנ"ך|מלכים א|כב|נב}}}}||[[ג'מ"ג]]-[[ג'מ"ד]]||850-849||853-852||852-851||853-852||געפאלן פון א פעסנטער אויפן דאך
|אחזיהו בן אחאב||2||י"ז ליהושפט{{הערה|{{תנ"ך|מלכים א|כב|נב}}}}||[[ג'מ"ג]]-[[ג'מ"ד]]||850-849||853-852||852-851||853-852||געפאלן פון א פעסנטער אויפן דאך
שורה 46: שורה 46:
|יהורם בן אחאב||12||י"ח ליהושפט{{הערה|{{תנ"ך|מלכים ב|ג|א}}}}||[[ג'מ"ד]]-[[ג'נ"ה]]||849-842||852-841||851-842||852-841||גע'הרג'ט געווארן דורך [[יהוא בן נמשי]]
|יהורם בן אחאב||12||י"ח ליהושפט{{הערה|{{תנ"ך|מלכים ב|ג|א}}}}||[[ג'מ"ד]]-[[ג'נ"ה]]||849-842||852-841||851-842||852-841||גע'הרג'ט געווארן דורך [[יהוא בן נמשי]]
|-
|-
|עתליה בת עמרי||6||(שטייט נישט קלאר)||[[ג'נ"ו]]-[[ג'ס"א]]||842-837||841-835||842-835||841-835||אומגעברענגט דורך מיליטער לייט געשיקט דורך יהוידע כהן גדול
|עתליה בת עמרי||6||(שטייט נישט קלאר)||[[ג'נ"ו]]-[[ג'ס"א]]||842-837||841-835||842-835||841-835||אומגעברענגט דורך מיליטערלייט געשיקט דורך יהוידע כהן גדול
|}
|}
{{טבלה מוסתרת
{{טבלה מוסתרת
שורה 81: שורה 81:


==ארכעאלאגיע==
==ארכעאלאגיע==
פון בית אחאב איז געליבן א היבשע צאל ארכיאלוגישע איבערבלייבענישן. אין שומרון האט זיך אפירגעזוכט א פאלאץ באצירט מיט סקולפטורן פון עלעפאנט ביינער, ווארשיינליך דער "בית השן"{{הערה|זע: {{אוצר החכמה|יהודה קיל, יהודה אליצור|אטלס דעת מקרא|156391|ירושלים, תשנ"ח, זייט 256|עמוד=269}}}}. אזוי אויך איז געטראפן געווארן דארט א הייל פון קברים, וואס טייל זעען אלץ די קברים פון עמרי און אחאב{{הערה|Norma Franklin, '''Lost Tombs of the Israelite Kings''', Biblical Archaeology Review, July-August 2007|כיוון=שמאל}}
פון בית אחאב איז געליבן א היבשע צאל ארכיאלאגישע איבערבלייבענישן. אין שומרון האט זיך אפירגעזוכט א פאלאץ באצירט מיט סקולפטורן פון עלעפאנט ביינער, ווארשיינליך דער "בית השן"{{הערה|זע: {{אוצר החכמה|יהודה קיל, יהודה אליצור|אטלס דעת מקרא|156391|ירושלים, תשנ"ח, זייט 256|עמוד=269}}}}. אזוי אויך איז געטראפן געווארן דארט א הייל פון קברים, וואס טייל זעען אלץ די קברים פון עמרי און אחאב{{הערה|Norma Franklin, '''Lost Tombs of the Israelite Kings''', Biblical Archaeology Review, July-August 2007|כיוון=שמאל}}


אזוי אויך זענען פארבליבן ארכיאלאגישע שפורן פון בית אחאב אין קעניגליכע מאנומענטן פון אנדערע פעלקער. דער [[מישע מאנומענט]] האט אן אויפשריפט אין וואס [[מישע מלך מואב]] דערציילט ווי אזוי עמרי און זיין זון האבן אים אונטערדרוקט, און גרויס זיך מיט זיין זיג איבער זיי{{הערה|שם=מישע|כיוון=שמאל}}. דער [[תל דן אויפשריפט]] איז פון [[חזאל מלך ארם]] וואס גרויסט זיך מיט זיין געווינסן איבער די אידישע קעניגן{{הערה|Hallvard Hagelia, "Philological Issues in the Tel Dan Inscription," in Lutz Edzard and Jan Retso, eds., Current Issues in the Analysis of Semitic Grammar and Lexicon, Harrassowitz, 2005, 235.|כיוון=שמאל}}. אין דער [[מאנאליט פון כורח]] באריכטעט [[שלמנאסר]] איבער דער [[קרקר שלאכט]] אין וואס אחאב האט געשפילט א גרויסע ראלע{{הערה|שם=קרקר|כיוון=שמאל}}.
אזוי אויך זענען פארבליבן ארכיאלאגישע שפורן פון בית אחאב אין קעניגליכע מאנומענטן פון אנדערע פעלקער. דער [[מישע מאנומענט]] האט אן אויפשריפט אין וואס [[מישע מלך מואב]] דערציילט ווי אזוי עמרי און זיין זון האבן אים אונטערדרוקט, און גרויסט זיך מיט זיין זיג איבער זיי{{הערה|שם=מישע|כיוון=שמאל}}. דער [[תל דן אויפשריפט]] איז פון [[חזאל מלך ארם]] וואס גרויסט זיך מיט זיינע געווינסן איבער די אידישע קעניגן{{הערה|Hallvard Hagelia, "Philological Issues in the Tel Dan Inscription," in Lutz Edzard and Jan Retso, eds., Current Issues in the Analysis of Semitic Grammar and Lexicon, Harrassowitz, 2005, 235.|כיוון=שמאל}}. אין דער [[מאנאליט פון כורח]] באריכטעט [[שלמנאסר]] איבער דער [[קרקר שלאכט]] אין וואס אחאב האט געשפילט א גרויסע ראלע{{הערה|שם=קרקר|כיוון=שמאל}}.


===ערווענונגען פון "בית עמרי" ביי אשור===
===ערווענונגען פון "בית עמרי" ביי אשור===
גענומען פון "https://yi.hamichlol.org.il/באַזונדער:השוואה_ניידת/248519"