יוספ'ס אנטפלעקונג צו זיינע ברידער

יוסף'ס אנטפלעקונג צו זיינע ברידער איז א סצענע וואס ווערט געשילדערט אין פרשת ויגש, בראשית מה, אין וועלכע יוסף האט ארויסגעגעבן זיין אידענטיטעט פאר זיינע ברידער, נאכן זיין אפגעהאקט פון זיי צוויי און צוואנציג יאר.

א מאלעריי וואס שילדערט די אנטפלעקונג פון יוסף צו זיינע ברידער.

די מעשה ווערט שטארק באארבעט אין מדרשי חז"ל וואס ערקלערן עס אויף פארשידענע וועגן, און מען לערנט זיך דערפון א מוסר השכל אויף די אינערליכע סתירות וואס גייען פאר ביי א מענטש.

די געשיכטע האט זיך אפגעשפילט אין מצרים ארום ב'רל"ח.

הינטערגרונט

אילוסטראציע ווי יוסף אנטפלעקט זיך צו זיינע ברידער.

נאך מכירת יוסף, די מעשה פון יוסף און אשת פוטיפר, זיין ארעסט וואס האט נאכגעפאלגט, די חלומות פון שר המשקים און שר האופים און זייער ענטשיידונג דורך יוסף, זיין באפרייאונג צוליב פרעה'ס חלומות און דאס אויפנעמען פון יוסף צו הערשן אויף מצרים, זענען געזאמלט געווארן לויט זיין באפעל פילע אוצרות פון עסן אין די זאטע יארן, אלס פארברייטונג צו די הונגער יארן. נאך וואס די זיבן זאטע יארן האבן זיך געענדיגט האבן זיך אנגעהויבן די הונגער יארן, און פרעה האט געשיקט די איינוואוינער פון מצרים צו יוסף אנזאגנדיג אז זיי זאלן פאלגן אלעס וואס יוסף וועט זיי באפוילן, און יוסף האט זיי פארקויפט עסן פאר געלט.

דער גרויסער הונגער האט דערגרייכט אויך ארץ כנען, דער וואוינארט פון יעקב, און ער האט געשיקט זיינע זין צו נידערן קיין מצרים און קויפן עסן. יוסף האט זיך געפירט צו זיי פרעמד און געפאדערט אז זיי זאלן ברענגען בנימין. ווען זיי זענען צוריקגעקומען מיט בנימין, האט יוסף זיי געגעבן עסן און ער האט באפוילן זיין באדינער אז ער זאל באהאלטן זיין בעכער אין די זאק פון בנימין. ווען זיי זענען ארויס האט ער געשיקט זיין באדינער זיי נאכצויאגן, דער באדינער האט "געטראפן" די בעכער אין די זאק פון בנימין און ער איז צוריקגענומען געווארן צום הויז פון יוסף. די ברידער, אין שפיץ פון יהודה, האבן נישט איינגעשטימט זיך צוריק צו קערן קיין כנען אן בנימין, און זיי האבן זיך אויך צוריק געקערט צום שטוב פון יוסף צו איינבעטן ביי אים.

די אנטפלעקונג

אנקומענדיג צו יוסף זענען די ברידער געפאלן צו אים, און יהודה האט געזאגט צו יוסף אז זיי וועלן אלע ווערן קנעכט פאר אים, אויף וואס יוסף האט געענטפערט אז ער וואלט נישט געטון אזאנס, נאר בנימין זאל זיין א קנעכט, און די איבריגע ברידער קענען צוריקגיין פריי צו זייער פאטער. יהודה האט זיך דאן געוואנדן צו יוסף, צו איינבעטן אז ער זאל באפרייען בנימין.

יהודה האט געשילדערט וואס איז אריבער אויף זיי, ווען יוסף האט זיך נאכגעפרעגט צי זיי האבן א טאטע אדער ברידער, זיי האבן אים דערציילט איבער זייער אלטער פאטער וועלכע איז געבליבן אינדערהיים מיט זיין קליינעם בן זקונים וועלכע ער האט זייער ליב, זייענדיג די איינציגסטע פארבליבענע פון זיין מוטער; ווי יוסף האט זיך גע'עקשנ'ט מיטצוברענגען בנימין קיין מצרים טראץ די טענות פון די ברידער אז עס קען שאדן פאר'ן טאטן; ווי דער הונגער האט זיך געשטארקט און יעקב האט צוריקגעשיקט זיינע זין קיין מצרים קויפן שפייז, און זיין שטארקע ווידערווילן אראפצולאזן בנימין נאכ'ן פארלירן זיין ברודער יוסף. יהודה האט אויסגעפירט אז ער קען זיך נישט אהיימקערן צו זיין טאטן אן בנימין, און ער איז גרייט צו בלייבן אין געפענגעניש אנשטאט אים. לויט די מדרשים איז דער ווענדונג געווען באגלייט מיט דראאונגען אז ער וועט אים הרג'ענען אינאיינעם מיט פרעה, און וועט חרוב מאכן גאנץ מצרים אויב בנימין ווערט נישט באפרייט.

יוסף האט זיך מער נישט געקענט איינהאלטן, ער האט באפוילן אז אלע אנוועזנדע זאלן ארויסגיין, כדי נישט צו פארשעמען זיינע ברידער, און דערנאך האט ער זיך אנטפלעקט צו זיי מיט געוויין. די ברידער האבן זיך זייער דערשראקן אזש זיי האבן נישט געקענט ענטפערן פון בושה.

וַיֹּאמֶר יוֹסֵף אֶל אֶחָיו, אֲנִי יוֹסֵף, הַעוֹד אָבִי חָי, וְלֹא יָכְלוּ אֶחָיו לַעֲנוֹת אֹתוֹ כִּי נִבְהֲלוּ מִפָּנָיו

— בראשית מה, ג

אין מדרש ווערט פארציילט אז אין אנפאנג האבן די ברידער נישט געקענט גלייבן, טראץ וואס ער האט גערעדט צו זיי אין לשון קודש, וויבאלד ווען מען האט אים פארקויפט איז ער נאך געווען יונג אן א בארד, און יעצט איז ער שוין געווען געבערדלט - ביז ווען יוסף האט זיי באוויזן אז ער איז גע'מל'עט. דאקעגן, טייל נעמען אן אז די ברידער האבן שוין פון פריער געוואוסט אדער חושד געווען אז ער איז יוסף, אבער זיי האבן מורא געהאט אז ער האט זיי פיינט און וועט זיי באשטראפן פארן אויפברענגען דעם מעגליכקייט.

יוסף האט זיי בארואיגט אז דאס איז געווען אזוי געפירט פון הימל זיי צו קענען שפייזן און ראטעווען פונעם הונגער. יוסף האט באפוילן די ברידער זיך אהיימצוקערן צו יעקב, אים דערציילן איבער זיין שטעלע און שטאנד אין מצרים, און אים אראפברענגען מיט די גאנצע פאמיליע און פארמעגן זיך באזעצן אין גושן וואו ער וועט אים שפייזן. יוסף און בנימין האבן זיך געהאלזט און געוויינט, ער האט דאן געקושט די ברידער און געוויינט און געשמועסט מיט זיי.

אין פרעה'ס שטוב האט מען זיך דערוואוסט פון די אנקום פון יוסף'ס ברידער, און עס איז זייער געפאלן פאר פרעה און זיינע באדינער אז יוסף שטאמט נישט פון קנעכט נאר פון א רעספעקטירטע משפחה. פרעה האט דאן אנגעזאגט פאר יוסף מיטצושיקן צו זיין פאטער וועגענער און שפייז, און זיי זאלן אים אראפברענגען קיין מצרים וואו זיי וועלן באקומען דאס בעסטע וואס מצרים פארמאגט.

יוסף האט דערנאך געגעבן קליידונג פאר זיינע ברידער, און פאר בנימין פינף פאר קליידונג און דריי הונדערט זילבער שטיק. ביים ארויסגיין האט זיי יוסף געבעטן "אל תרגזו בדרך" - אנדייטנדיג, לויט איין פשט, אז זיי זאלן זיך נישט קריגן אויף דעם וואס זיי האבן אים פארקויפט, און דעבאטירן און זאגן: וועגן דיר האט מען אים פארקויפט, דו האסט פארציילט אויף אים שלעכטס און צוגעברענגט מען זאל אים פארקויפן.

מעלדונג פאר יעקב

די ברידער זענען אנגעקומען צו יעקב אין ארץ כנען, און אים דערציילט אז יוסף לעבט נאך: ”עוֹד יוֹסֵף חַי”, און אז ער איז א הערשער איבער גאנץ מצרים. יעקב האט דאס קוים געקענט גלייבן.

אין ספר הישר ווערט געברענגט אז די ברידער האבן געקווענקלט אויב און וויאזוי מען זאל אים דערציילן די פלוצלינג'דיגע בשורה. סרח בת אשר, וואס האט גוט געקענט שפילן אויף א פידל, האט געשפילט פאר יעקב מיט די ווערטער "דער פעטער יוסף לעבט, ער הערשט אויף גאנץ מצרים". נאך וואס זי האט דאס איבער געזינגען צוויי-דריי מאל, איז צו אים צוריק געקומען די רוח הקודש און ער האט געזען אז אירע רייד זענען אמת. יעקב האט איר געבענטשט: "מיין טאכטער, זאל אין דיר קיינמאל הערשן דער טויט, ווייל דו האסט מיר אויפגעלעבט". ענליך ווערט דערציילט אין מדרש הגדול, אז זי האט געווארט אויף ווען יעקב האט זיך געשטעלט דאווענען און דאן האט זי געזאגט בלשון תימה "יוסף במצרים, יולדו לו על ברכים, מנשה ואפרים". אזוי איז עס אים אריין אין די אויערן ווען ער האט נאך געדאוונט, און ווען ער האט געענדיגט און געזען די וועגענער האט ער געגלייבט.

יעקב האט אנגענומען זייערע רייד און האט אויפגעלעבט זעענדיג די וועגענער וואס יוסף האט געשיקט. חז"ל האבן גע'דרש'נט אז יוסף האט אים געשיקט "עגלות" (וועגענער), אלס רמז אז זיי האבן זיך צעטיילט ווען זיי האבן געהאלטן אינמיטן לערנען די פרשה פון עגלה ערופה, און אזוי זאל ער דערקענען אז טאקע יוסף איז דער וואס שיקט צו אים.

עפילאג

יעקב איז אראפ קיין מצרים, נאך וואס זיין גייסט האט אויפגעלעבט, ער האט צוריקבאקומען זיין נבואה, און גאט האט אים פארשפראכן ”אָנֹכִי אֵרֵד עִמְּךָ מִצְרַיְמָה וְאָנֹכִי אַעַלְךָ גַם עָלֹה, וְיוֹסֵף יָשִׁית יָדוֹ עַל עֵינֶיךָ” (בראשית מו, ד). דער ספורנו שרייבט אז יעצט, גייענדיג צום פרייליכן טייל פון זיין לעבן, נאך וואס ער איז אריבער די אלע צרות, האט אים גאט געזאגט וואס עס וועט געשען באחרית הימים, ווי עס שטייט ״רנו ליעקב שמחה״.

דער פארגלייך צום יום הדין

אין מדרש ווערט ערקלערט די בושה וואס וועט באנעמען א מענטש ווען גאט וועט אים מוסר'ן אויף זיינע שלעכטע מעשים, מיט א קל וחומר פון די בושה וואס די ברידער האבן געהאט ווען יוסף האט זיך אנטפלעקט צו זיי: יוסף איז געווען דער קליינער פון די שבטים, און די ברידער האבן נישט געקענט שטיין קעגן זיינע שטראף רייד; זיכער אזוי ווען הקדוש ברוך הוא וועט קומען און מוסר'ן יעדן לויט וואס ער איז.

אין די ספרים ווערט ערקלערט די רייד פון מדרש, אז הקב"ה וועט מוסר'ן א מענטש "לויט וואס ער איז" - ביים אפגעבן דין וחשבון וועט מען אים אויפווייזן אז זיינע פארענטפערונגען זענען נישט ריכטיג לויט סתירות אין זיינע אייגענע מעשים. דאס איז דער צושטעל צו יוסף, וועלכער האט באלד געפרעגט "העוד אבי חי", מיינענדיג אנצודייטן אז ביי זיין פארקויף האט יהודה זיך נישט גערעכנט מיטן צער פון זיין פאטער, א טענה וואס ער נוצט יעצט צו באפרייען בנימין אויך אויב ער איז שולדיג.