רוי:זומער זייגער
██ האבן א זומער זייגער
██ האבן מער נישט קיין זומער זייגער
██ האבן קיינמאל נישט געהאט קיין זומער זייגער
דער זומער זייגער איז אן אפגערוקטער זייגער אין די זומער מאנאטן אין אייראפע, אמעריקע און אויך אין אנדערע לענדער ארום דער וועלט. דער הויפט קאנצעפט פון דעם זומער זייגער איז צו פארדינען מער ליכטיקייט ווען רוב מענטשן זענען נאך אויף אנשטאט די פרי פארטאגס שטונדן ווען רוב מענטשן שלאפן נאך.
דער ארגינעלער געדאנק
דער הויפט און ארגינעלער געדאנק איז געווען צו רוקן דעם זייגער פאראויס מיט איין שעה כדי צו געניסן מער פון דער ליכטיקייט אין טאג אין די זומער מאנאטן.
זייער פשוט: א דורכשניטליכער מענטש שטייט אויף 6:00 אזייגער אינדערפרי און לייגט זיך 10:00 אזייגער ביינאכט. אין די זומער מאנאטן שיינט די זון אויף שוין זייער פרי ווען רוב מענטשן שלאפן נאך. יעצט אויב מען רוקט דעם זייגער מיט איין שטונדע פאראויס וועלן רוב מענטשן נאך אלץ אויפשטיין צו דער ליכטיקייט. אבער אין דער אווענט וואלט נארמאל טונקל געווארן 8:00 צייט און אזוי ווערט טונקל ערשט 9:00 צייט וואס מיינט נאך א שטונדע ליכטיקייט אינעם טאג.
מיט איין שטונדע מער ליכטיקייט אין דער אווענט שפארט מען זיך אויך אסאך ענערגיע ווייל דאס מיינט אז מען נוצט ווייניגער עלעקטער וויבאלד עס איז נאך ליכטיג. אויך שפארט דאס ענערגיע וויבאלד מענטשן קומען שפעטער אהיים אין דער זומער און גייען אסאך ארויס וואס מיינט אז מען נוצט אויטאמאטיש ווייניגער ענערגיע וויבאלד מען איז דאך נישט אינדערהיים.
דער אמעריקאנער טראנספארטאציע דעפארטמענט האט אין די 1970 יארן דורכגעפירט א שטודיע וועלכע האט געצייגט אז מיט יעדן טאג אין דעילייט סעווינג טיים שפארט זיך דאס לאנד די ווערט 100,000 פעסלעך אויל (אויל איז איינע פון די גרעסטע ענערגיע קוועלער, זיי ווערן גענוצט פאר עלעקטריק סטאנציעס ברענשטאף טאנקן). היינט צו טאג ווען עס זענען פאראן פיל מער איינוואוינער און מען נוצט אויך פיל מער ענערגיע ווי אמאל שפארט עס נאך פיל מער פער טאג און מיט יעדן טאג וואס מען לייגט צו וועט זיך דאס לאנד שפארן אסאך געלט.
מיט דעם חשבון וואלט לכאורה דער זומער זייגער געווען ווערט אויך אין דער ווינטער ווייל מען וואלט פונקט אזוי באקומען מער ליכטיקייט אין דער אוונט. אבער דעמאלט וואלט עס געווען יצא שכרו בהפסדו ווייל די זון שיינט אויף זייער שפעט אין דער ווינטער און מיט נאך א שטונדע שפעטער וואלט מען אויפגענוצט פונקט אזויפיל ענערגיע אינדערפרי וויפיל מען וואלט געשפארט אין דער אווענט. זומער איז אבער נישט אזוי וויבאלד רוב מענטשן שטייען אויף ווען עס איז שוין ליכטיג און אפילו א גרויסע פראצענט שטייט יא אויף ווען עס איז טונקל, ספעציעל אין די ערשטע און לעצטע וואכן פון דער זומער, נוצן זיי פיל ווייניגער ענערגיע וויפיל מען שפארט זיך אין דער אווענט ווען יעדער געניסט דערפון.
נאך א בענעפיט וואס דעילייט סעווינג ברענגט איז עקסידענטן. וויבאלד עס איז ליכטיג א שטונדע לענגער אין דער אווענט פאסירן ווייניגער עקסידענטן (א גרויסע פראצענט עקסידענטן פאסירן ביינאכט) און כאטש עס ווערט שפעטער ליכטיג אינדערפרי איז דאס אבער פיל ווייניגער וויפיל עס פארהאלט אין דער אווענט לויט'ן פריערדיגן חשבון אז רוב מענטשן שטייען אויף ווען עס שוין ליכטיג. און אפילו נישט איז עס נאך אלץ כדאי ווייל אינדערפרי זענען רוב דרייווער אויסגערוט און ביינאכט איז מען מיד און עס פאסירן מער עקסידענטן. אומאפיציעלע שטודיעס האבן געוויזן אז מיט די דעילייט סעווינג טיים זומער פאסירן איין פראצענט ווייניגער עקסידענטן ווי עס וואלט פאסירט אן דעילייט סעווינג. (זומער פאסירן פיל מער עקסידענטן ווי אין דער ווינטער כאטש עס איז נישט פאראן קיין שניי וויבאלד די הייעוועיס זענען פילער).
אבער נישט פאר יעדן איז דעילייט סעווינג טיים אינטערעסאנט. די לענדער וועלכע געפינען זיך נאנט צום עקוואטאר דארפן נישט קיין דעילייט סעווינג טיים וויבאלד דארט איז דער טאג אין נאכט די זעלבע לאנג אבער די לענדער וועלכע געפינען זיך נענטער צו צפון אדער דרום פארמאגן פיל לענגערע טעג אין דער זומער וואו אין די ווינטער וויבאלד די זון רוקט זיך נענטער צו יענע זייט. (די זון דרייט זיך ארום די וועלט פון מזרח צו מערב יעדע 24 שטונדן אבער אויך רוקט זיך עס דרום אין צפון איבער'ן יאר און דארט וואו עס רוקט זיך באקומט לענגערע זומער טעג. ווען עס איז ווינטער ביי אונז איז זומער אויף דרום און ווען עס איז ווינטער ביי זיי איז זומער ביי אונז).
דער צייט אין טאג ווען דער טויש זאל פארקומען איז באשטימט געווארן נאך אין די ערטשע יארן צו 2:00 אזייגער פארטאגס וויבאלד דעמאלט שלאפן רוב מענטשן וואס מיינט אז דאס רוב לאנד איז נישט אין גאס און די ווייניגסטע פליגער, באנען, און אנדערע זאכן זענען אין אפעראציע. אין אייראפע טוישט מען דעם זייגער 1:00 אזייגער.
עס איז פאראן אן אלטער דערמאנונג אין אמעריקע פון די פייער דעפארטמענט אז ווען מען רוקט דעם זייגער זאל מען טוישן די באטעריס אין די סמאוקט דעטעקטארס אלס א גרינגע דערמאנונג און געוואוינהייט וועלכע קען ראטעווען לעבנס.
קריטיק קעגן דעם זומער זייגער
א קליינע פראבלעם פון וועלכע יעדער ליידט איז אז מען דארף רוקן די זייגערס און זיך איינגעוואוינען צו א נייע שלאפן סקעדזשועל, ספעציעל מיט קינדער ווען עס קען געדויערן עטליכע טעג ביז זיי גייען צוריק אריין אין סקעדזשועל און געבן אינדערצווישן עטליכע שלאפלאזע נעכט פאר די עלטערן. דער פראבלעם איז אויך אן ערנסטער ביי מענטשן וועלכע ליידן פון שלאפן פראבלעמען און עס נעמט זיי ביז 2 וואכן אויסצוגראדן דעם נייעם סקעדזשועל.
ארבייטער וועלכע שטייען אויף אין די פריע פארטאגס שטונדן זענען פון די גרעסטע קריטיקירער. זיי טענה'ן אז זיי ליידן פון דעם פראבלעם א גאנץ ווינטער און ענדליך ווען עס ווערט זומער און זיי באקומען די שאנס אויפצושטיין מיט ליכטיקייט רוקט מען דעם זייגער פאראויס און זיי שטייען ווידער אויף אין דער טונקעל. פארמער זענען אויך שטארקע קריטיקירער ווייל פונקט ווי די קליינע קינדער נעמט צייט פאר די בהמות און די עופות זיך צו געוויינען צו דעם נייעם סקעדזשועל און עס מאכט שאדן די פארמער. א קאנאדישער טשיקן פארמער האט אמאל געזאגט די מידיא אז עס נעמט זיינע עופות איין וואך יעדעס מאל מען רוקט דעם זייגער ביז זיי אריענטירן זיך.
נאך א קריטיק איז אז עס פאסירן מער פייערן אין די טעג וויבאלד מענטשן באשעפטיגן זיך שפעטער אין דער אווענט מיט פארשידענע זאכן און עס ברענגט מער פייערן. אין געוויסע פלעצער אין די וועלט שטימט עס נישט אזוי גוט ווי אין אמעריקע וויבאלד אין דער אנפאנג און ענדע דעילייט סעווינג וואכן איז נאך טונקל 7:00 צייט וואס קומט אויס אז טייל קינדער גייען אין די סקולס ווען עס איז נאך טונקל.
היסטאריע
דער קאנצעפט פון איינשפארן די ליכטיגע שעה'ן איז אויפגעטראכט געווארן דורך דער היסטארישער אמעריקאנער שטאטסמאן, בענדזשעמין פרענקלין, א דרוקער, שרייבער, דיפלאמאט, פילאזאף און וויסנשאפטלער אינעם 18טן יארהונדערט.
פרענקלין האט פארגעשלאגן זיין געדאנק ביי א פארשטעלונג אין פאריז און האט דאס באצייכענט אלס אן עקאנאמישע פראיעקט. פרענקלין'ס נאנטע פריינט האבן אויפגעצויגן דעם געדאנק אבער עס האט נישט באקומען קיין שטיצע ביז אין 1907 ווען פרענקלין האט שוין נישט געלעבט 20 יאר. א בריטישער וויסנשאפטלער וויליאם ווילעט האט ווידער אדאפטירט דעם געדאנק אין א ספעציעלער אויסגאבע וועלכע האט זיך גערופן "וועיסט אוו דעילייט" אין וועלכע ער האט אויפגעקלערט אז מיר פארשלאפן צופיל שטונדן פון די זון ליכטיקייט אין דער זומער און אויב וועט מען רוקן דעם זייגער פאראויס וועט מען קענען געניסן נאך א שטונדע פון דעם טאג.
ווילעט האט שווער געארבעט צו שתדל'ן פאר דעם געדאנק און נאך צוויי יאר האט די בריטישע הויז פון קאמאנס אדאפטירט דעם געדאנק און מען האט אנגעהויבן ארבעטן דערויף. דער קריטיק איז געווען גרויס, ספעציעל פון די פארמער, אבער מען האט ווייטער געפארשט דעם געדאנק. ווילעט האט אויך נישט דערלעבט קיין זומער זייגער ווען ער איז געשטארבן אין 1915. א יאר דערויף איז דייטשלאנד געווען די ערשטע לאנד אין די וועלט צו רוקן דעם זייגער מיט איין שטונדע פאראויס. בריטען האט נאכגעפאלגט איין יאר דערויף און דער טאג איז באשטימט געווארן אויף דער ערשטן זונטאג אין מאי און די ענדע דעם ערטשן זונטאג אין אקטאבער.
דער קריטיק איז געווען גרויס אין יענע יארן און טראץ וואס די בריטישע פארלאמענט האט דאס געמאכט א געזעץ האבן טייל אפטיילונגן פון דער מלוכה און רעגירונג נישט געוואלט אויספאלגן דעם געזעץ און עס איז געווען א צעמישעניש. ערשט אין 925' איז אלץ אויסגעגליכן געווארן און דאס גאנצע לאנד האט עס אקצעפטירט. דער אנהויב איז באשטימט געווארן אויף דעם דריטן זונטאג אין אפריל אדער א וואך פריער אויב די (איסטער) חגא געפאלט דעם באשטימטן זונטאג.
ווען דער צווייטער וועלט קריג האט אויסגעבראכן און דאס פאראייניגטע קעניגרייך איז געווען אונטער אטאקע האט מען גערוקט דעם זייגער מיט צוויי שטונדן פאראויס כדי צו שפארן וואס מער ענערגיע. דער גערוקטער זייגער איז אויך געבליבן אין די ווינטער אבער נאר מיט איין שטונדע.
עס דארף דא באמערקט ווערן אז בעפאר עס איז געווען מעכאנישע זייגערס האט יעדע שטאט/ראיאן זיך אליינס געמאסטן די צייט לויט די זון און וויבאלד יעדער האט גענוצט אנדערע מעטאדן איז דער צייט געווען אביסל אנדערש אין יעדע שטאט/ראיאן. די קעניגרייכן פלעגן שיסן מיט קאנאנען צו באשטימען דער צייט אין זייערע שטעט. ווען די מעכאנישע זייגערס זענען ארויסגעקומען האט מען אנגעהויבן באשטימען די צייטן איבערן גאנצן לאנד וועלכע איז גערופן געווארן סטאנדארט צייט. בריטען איז געווען די ערטשע לאנד דאס דורכצופירן און אלע אייראפעאישע לענדער האבן נאכגעפאלגט. אין אמעריקע און אין קאנאדע איז סטאנדארט צייט באשטימט געווארן אין יאר 1884 דורך די רעילראוד אנפירער (די איינציגסטע זאך אין יענע צייט וועלכע האט דעגרייכט איבעראל און האט געדארפט אפערירן מיט א סקעדזשועל). וויבאלד די צוויי לענדער זענען אזוי גרויס האט מען געדארפט באשטימען צייט זאנעס און מען האט זיך געראנגעלט איבער דעם יארן ביז מען האט זיך אויסגעגליכן אין די אנפאנג יארן פון דעם 20'סטן יאר-הונדערט.
ווען די ערשטע וועלט קריג האט אויסגעבראכן האבן דייטשלאנד און עסטרייך גערוקט דעם זייגער פאראויס אין יאר 1916. א רייע אייראפעאישע לענדער, און אויך בריטען, האבן נאכגעפאלגט. אין אמעריקע האט מען דאס ערשט איינגעפירט צוויי יאר שפעטער פאר די קומענדיגע צוויי יאר ווען דער זומער זייגער האט פארנומען זיבן מאנאטן פון דעם יאר. נאך די קריג האט פרעזידענט ווילסאן אפגערופן דעם געדאנק אבער טייל שטאַטן האבן דאס יא געוואלט אנהאלטן און יעדער האט געטאן וואס מען האט געוואלט. מאסעטשוסעטס און ראוד איילענד זענען געווען די איינציגסטע צוויי שטאַטן וועלכע האבן דאס איינגעפירט אין דעם גאנצן שטאַט. אין אנדערע שטאַטן איז דאס נאר פארבליבן אין די שטעט ווי ניו יארק, פילאדעלפיע, שיקאגא.
ביי די צווייטע וועלט קריג האט פרעזידענט רוזוועלט פארלאנגט א זומער זייגער א גאנץ יאר און דאס איז געווען געזעץ פון פעברואר 1942 ביז סעפטעמבער 1945. נאך דעם קריג איז ווייטער נישט געווען קיין געזעץ איבער דעם און יעדער האט ווייטער געטאן וואס מען האט געוואלט. מיט די יארן איז דאס אבער געווארן א גרויסער פראבלעם וויבאלד דאס לאנד איז געווארן מער פארגעשריטן מיט פליגערס, ראידא, טעלעוויזיע, און אנדערע קאמיוניקאציע וועלכע האט געברענגט א שרעקליכע צעמישעניש.
ענדליך אין 966' האט פרעזידענט דזשאנסאן פארלאנגט קאנגרעס צו מאכן א פאראייניגטע צייט איבער'ן גאנצן לאנד. קאנגרעס האט נאך יענעם יאר באשטימט א זומער זייגער אנגעהויבן פון דעם לעצטן זונטאג אין אפריל און געענדיגט דעם לעצטן טאג אין אקטאבער. קאנגרעס האט דאן געגעבן די געלעגנהייט פאר יעדן שטאַט זיך ארויסצוציען פון דעם זומער זייגער דורך א שטאט געזעץ. אין 986' האט מען געמאכט נייע געזעצן איבער צייטן אין צייט זאנעס און מען האט אפיציעל גערוקט דעם אנפאנג פון דעילייט סעווינג צו דעם ערשטן זונטאג אין אפריל.
איין אויסנאם איז געווען דורכאויס די אראבישע אויל עמבארגא אין 973' ווען קאנגרעס האט באשטימט א זומער זייגער פאר גאנצע צוויי יאר כדי צו פארקלענערן דעם פראבלעם.
אריזאנע, האוואי, און אינדיאנא זענען די שטאטן וועלכע האבן נישט אנגענומען דעם זומער זייגער. אין אינדיאנא איז בכל פאראן א שטיקל צעמישעניש וויבאלד טייל קאונטיס זענען אונטער איסטערן סטענדערט טיים, טייל זענען אונטער די צענטראלע טיים זאנע, און א דריטע טייל וועלכע איז אויך אונטער איסטערן טיים נעמט יא אן א זומער זייגער.
אנדערע לענדער
היינט צו טאג נוצן 70 לענדער דעילייט סעווינג טיים מיט דער אויסנאם פון יאפאן וועלכע איז אויך קוואליפיצירט אבער האט דאס קיינמאל נישט אנגענומען. אין די אייראפעאישע פאראיין לענדער הייבט זיך אן דער אייראפעישער זומער זייגער דעם לעצטן זונטאג אין מערץ און ענדיגט זיך דעם לעצטן זונטאג אין אקטאבער. אין רוסלאנד איז דעילייט סעווינגס טיים צוויי שטונדן פאראויס פון סטענדערט טיים וויבאלד רוסלאנד איז איבער די ווינטער אויך גערוקט א שטונדע פון סטענדערט טיים וויבאלד זי געפינט זיך זייער הויך צו צפון. אין די דרום לענדער (טיילן פון אפריקע, אויסטראליע, און טיילן פון דרום אמעריקע) וואו דער זומער פאנגט זיך אן אין דעצעמבער רוקט מען דעם זייגער פון אקטאבער ביז מערץ.
די טראפישע לענדער וועלכע געפינען זיך נאנט צום עקוואטאר דארפן נישט קיין דעילייט סעווינג וויבאלד די טאג און נאכט איז מער ווייניגער צעטיילט אין האלב אלע סעזאנען פון יאר. די לענדער זענען אלע צפון אפריקאנער לענדער, אלע דרום אזיאנער לענדער, און די העכערע טיילן פון די דרום אמעריקאנער לענדער.
אין מדינת ישראל איז דעילייט סעווינג טיים פלעג נישט געהעריג באשטימט געווארן און יעדע עטליכע יאר טוישט מען דאס אהין און צוריק. די רעליגיעזע און די פרייע האבן קאנפליקטן איבער דעם וויבאלד די אידישע און וועלטליכע קאלענדערס שטימען נישט איינע מיט די אנדערע. א ביישפיל איז יום כיפור ווען די רעליגיעזע ווילן אז עס זאל שוין זיין פארטיג אבער די פרייע ווילן דאס ווי לענגער. זייט 2006 איז אבער אנגענומען דער געזעץ לויט דעם רוקט מען דעם זייגער אויף זומער דעם לעצטן פרייטאג אין מערץ און מען רוקט אים צוריק דעם זונטאג פאר יום כפור.
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!