רוי:רבי שאול בן דוד

רבי שאול בן דוד (געבוירן בערך ה'ש"ל – נפטר נאך ה'ת"א) איז געווען א רב און ראש ישיבה אין מדינת רוסיא (פודוליה) און דער מחבר פון די ספרים טל אורות אויף די ל"ט מלאכות, און חנוכת הבית אויף ענייני חנוכה. ער האט פארמאגט א כוח אין מליצה און חרוזים, און די ספרים זענען ברייט ציטירט געוואָרן דורכן מגן אברהם.

לעבנסגעשיכטע

מיר ווייסן ווייניג איבער די געשיכטע פון ר' שאול בן דוד. ער איז געבוירן געוואָרן אַרום דעם יאָר ה'ש"ל. ער האָט געלערנט תורה ביי עטלעכע פון די גרעסטע גאונים פון זיין דור, צווישן זיי רבי הירש שור (דער פאָטער פון דער תורת חיים) און רבי שלמה רבי לייבוש'ס פון לובלין (דער מהרש"ל השני, א תלמיד פונעם מהרש"ל, נפטר שנ"א). רבי שאול איז געווען שטאַרק פאַרבונדן מיט דער תורה פונעם מהרש"ל. ער האט ממעטיר געווען זיינע ווערטער מיט גרויס כּבוד און יראת שמים, און האָט אפילו געשריבן אַ קינה (הספד) אויף זיין רבי'ן, דער מהרש"ל השני.

ער האָט געדינט אַלס ראש ישיבה און ראש מתיבתא אין מדינת רוסיא. אין דער ליטעראַטור פון יענער צייט, מיינט "מדינת רוסיא" געווענליך רוסיא האדומה, וואָס איז מזרח גאַליציע אָדער פודוליה, וועלכעס איז געווען אַ טייל פון ועד ארבע ארצות. זיין זון, ר' דוד, האָט געדרוקט איינעם פון זיינע ספרים אין יאָר ה'ת"א, וואָס ווייזט אַז ר' שאול איז געווען ביים לעבן נאָך דעם יאָר.

כאטש דער חיד"א ברענגט צוויי איינסן וועגן ר' שאול אין זיין ספר שם הגדולים, מאַכט ער קיין דערמאנונג פון זיין ספר חנוכת הבית.

חיבורים

רבי שאול בן דוד האָט מחבר געווען עטליכע ספרים:

טל אורות

דאָס איז ר' שאול'ס מערסט באַקאַנטער ספר. ער רעדט דאָרטן וועגן די ל"ט אבות מלאכות פון שבת, זייערע תולדות, און זייער עונש.

• דרוקן און הסכמות: דער ספר טל אורות איז געדרוקט געוואָרן אין פראג, כּנראה אַרום יאָר ה'שע"ח. ער האָט באַקומען זייער חשובע הסכמות פון גדולי דור, אַריינגערעכנט דער מהרש"א, דער כלי יקר, און דער של"ה. א שיינע אויסגאבע איז איבערגעדרוקט געוואָרן אין ירושלים אין 1996.
• אינהאַלט און סטיל: דער ספר איז ערוך און מסודר לויט יעדער מלאכה, און ר' שאול ברענגט פילפּולים און הלכות למעשה. א הויפּט כאראקטעריסטיק פון דעם ספר איז זיין ברייטע באַנוץ פון מליצה און חרוזים. ער האָט געזען דעם מעטאָד אַלס אַ גרויסער זכרון-מיטל, וואָס איז געבויט אויף דעם חז"ל אַרויסזאָגן וועגן לערנען מיט זמרה (נעימה).
• השפעה: דער ספר טל אורות ווערט ציטירט ברייט דורכן מגן אברהם אין הלכות שבת, און אויך דורכן מרכבת המשנה אויף רמב"ם. די הקדמה פונעם ספר, וועלכע שטעלט אַרויס די חובה פון לערנען הלכות שבת (כדי זיך צו היטן פון חילול שבת), איז איבערגעדרוקט געוואָרן דורך בעל שביתת השבת. ר' שאול בן דוד האָט אין דעם ספר אָנגענומען אַז שעה וחצי קודם דער ראות הכוכבים איז שוין לילה דאורייתא, און דעריבער איז מען שוין אסור אין מלאכה, אַפילו אויב מען האָט נאָך נישט געדאַוונט מעריב.

חנוכת הבית

דאָס איז אַ חיבור אויף הלכות חנוכה.

• דרוקן: דער ספר חנוכת הבית איז געדרוקט געוואָרן צום ערשט אין פראג אין יאָר ה'שע"ו (1616). נאָכדעם איז ער נישט איבערגעדרוקט געוואָרן ביז אין 1981, אין אַ פאָטאָ-אָפסעט ווערסיע, און שפּעטער אין אַ נייע אויסגאַבע אין 2002.
• אינהאַלט: דער ספר איז כמעט אינגאַנצן אומבאַקאַנט פאַר פילע ביבליאָגראַפן. דער מחבר הייבט אָן מיט דער אינטערעסאַנטער שיטה אַז כמעט אַלע הלכות חנוכה זענען באַהאַלטן אין דעם נוסח פון הנרות הללו. דער ספר דיסקוסירט וויכטיגע נושאים, אַזוי ווי די פראַגע פון בית יוסף, און פאַרוואָס חנוכה איז נישט ניין טעג.
• הלכה און מנהג: ר' שאול האָט אָנגענומען אַ צד אין גרויסע הלכה-פראַגעס, אַזוי ווי צו צינדן נר שבת אָדער נר חנוכה צום ערשט, און צי צו מאַכן הבדלה פאַר נר חנוכה אויף מוצאי שבת. ער האָט אויך, אַזוי ווי דער מהרש"ל, געהאַלטן אַז דער ריכטיגער נוסח פון דער ברכה איז צו זאָגן שלחנוכה ווי איין וואָרט.
• מתנות חנוכה: דער ספר חנוכת הבית איז דער עלטסטער באַקאַנטער מקור וואָס דערמאָנט דעם מנהג פון געבן מתנות אויף חנוכה. אין זיין שיר, נוצט ער די ווערטער "לחלק מתנות", און אין דער הלכה'דיגער חלק פון ספר, שרייבט ער אַז מען זאָל געבן צדקה, בפרט צו די קינדער וואָס לערנען תורה. דאָס איז די סטעיטמענט וואָס דער מגן אברהם ציטירט פון דעם ספר (ריש סימן תר"ע).

תפלת הדרך

דער ספר איז אַ סדר תפלת הדרך, און איז געדרוקט געוואָרן דורך זיין זון, ר' דוד, אין יאָר 1641 (ה'ת"א). דער ספר אַנטהאַלט אַן אומגעוויינליכע אילוסטראַציע פון אַ שיף אויפן ים אויף דער לעצטער זייט.