בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,365
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה צייכן: רויע רעדאגירונג |
||
| שורה 13: | שורה 13: | ||
'''קראָווע''' ביי די 20 יאָר (תקצ״ו) האָט ער אָנגענומען זיין ערשטע רבנות שטעלע אין קראָווע, אַ קליינע קהילה נאָענט צו וואָלאָזשין אָדער ווילנע, פאַר אַ קנאַפּן לוין פון 2 רובל אַ וואָך. ווען ער איז דאָרט קראַנק געוואָרן אויף טיפוס, זענען געקומען אים באַזוכן צוויי פון די גרעסטע גדולי הדור, ר׳ איצעלע וואָלאָזשינער און ר׳ ליעבעלע קאָוונער{{הערה|שם=ביאל166}}. | '''קראָווע''' ביי די 20 יאָר (תקצ״ו) האָט ער אָנגענומען זיין ערשטע רבנות שטעלע אין קראָווע, אַ קליינע קהילה נאָענט צו וואָלאָזשין אָדער ווילנע, פאַר אַ קנאַפּן לוין פון 2 רובל אַ וואָך. ווען ער איז דאָרט קראַנק געוואָרן אויף טיפוס, זענען געקומען אים באַזוכן צוויי פון די גרעסטע גדולי הדור, ר׳ איצעלע וואָלאָזשינער און ר׳ ליעבעלע קאָוונער{{הערה|שם=ביאל166}}. | ||
'''קיידאַן''' אין יאָר תר״א איז ער אויפגענומען געוואָרן אלס רב אין קיידאַן. דאָרט האָט ער שאַרף געקעמפט קעגן די "כאַפּערס", וואָס האָבן געכאַפּט קליינע קינדער פון אָרעמע עלטערן פאַר דער רוסישער אַרמיי. אַ באַקאַנטער פאַל איז געווען אויף ראש השנה, ווען ער האָט געדראָט מיט חרם הגדול פון דער בימה, אויב מען וועט נישט צוריקגעבן די צוויי געכאַפּטע 14־יאָריגע קינדער פאַר אַ האַלבער שעה. דער סטראשע האָט געווירקט, און די קינדער זענען צוריקגעבראַכט געוואָרן, אָבער די רייכע און מיוחסים פון דער קהילה, וועלכע האָבן באַפרייט זייערע קינדער דורך די אָרעמע קינדער, זענען געוואָרן זיינע שונאים און רודפים, וואָס האָט אים געצוואונגען צו פאַרלאָזן קיידאַן{{הערה| | '''קיידאַן''' אין יאָר תר״א איז ער אויפגענומען געוואָרן אלס רב אין קיידאַן. דאָרט האָט ער שאַרף געקעמפט קעגן די "כאַפּערס", וואָס האָבן געכאַפּט קליינע קינדער פון אָרעמע עלטערן פאַר דער רוסישער אַרמיי. אַ באַקאַנטער פאַל איז געווען אויף ראש השנה, ווען ער האָט געדראָט מיט חרם הגדול פון דער בימה, אויב מען וועט נישט צוריקגעבן די צוויי געכאַפּטע 14־יאָריגע קינדער פאַר אַ האַלבער שעה. דער סטראשע האָט געווירקט, און די קינדער זענען צוריקגעבראַכט געוואָרן, אָבער די רייכע און מיוחסים פון דער קהילה, וועלכע האָבן באַפרייט זייערע קינדער דורך די אָרעמע קינדער, זענען געוואָרן זיינע שונאים און רודפים, וואָס האָט אים געצוואונגען צו פאַרלאָזן קיידאַן{{הערה|{{היברובוקס|בערל כהן|יידישע שטעט, שטעטלעך און דארפישע ישובים אין ליטע ביז 1918|46565|page=485|מקום הוצאה=ניו יארק|שנת הוצאה=תשנ"א|עמ=476–477}}}}. | ||
'''טשעכאַנאָווצע''' דערנאָך איז ער אָנגעקומען פאַר אַ רב אין טשעכאַנאָווצע, פּוילן (אין יאָר תר״ז), וואו די גזירה פון כאַפּעניש איז נישט געווען. דאָרט האָט ער אויך געוויזן זיין שטאַרקייט און געפירט זיין רבנות מיט אַן אויבערהאַנט, שטייענדיג אויף דער זייט פון די אָרעמע, און געקעמפט קעגן די גבאים און ראשי הקהל, דערפאַר האָט ער זוכה געווען צו גרויס אַכטונג פון די אידישע המון אין טשעכאַנאָווצע, וואָס האָבן אים געזען נישט נאָר ווי אַ רב, נאָר ווי אַ שוץ־געבער און פאָטער פון יתומים און אַלמנות. | '''טשעכאַנאָווצע''' דערנאָך איז ער אָנגעקומען פאַר אַ רב אין טשעכאַנאָווצע, פּוילן (אין יאָר תר״ז), וואו די גזירה פון כאַפּעניש איז נישט געווען. דאָרט האָט ער אויך געוויזן זיין שטאַרקייט און געפירט זיין רבנות מיט אַן אויבערהאַנט, שטייענדיג אויף דער זייט פון די אָרעמע, און געקעמפט קעגן די גבאים און ראשי הקהל, דערפאַר האָט ער זוכה געווען צו גרויס אַכטונג פון די אידישע המון אין טשעכאַנאָווצע, וואָס האָבן אים געזען נישט נאָר ווי אַ רב, נאָר ווי אַ שוץ־געבער און פאָטער פון יתומים און אַלמנות. | ||
'''מעזריטש''' אין יאָר תר״ט | '''מעזריטש''' אין יאָר תר״ט איז ער געוואָרן רב אין מעזריטש, פּוילן{{הערה|יהדות ליטא ג, 44}}. דאָרט האָט ער געטראָפן אַ גרויסע מחלוקת צווישן מתנגדים און חסידים. זייענדיג אַ גרויסער מתנגד, האָט ער זיך געשטעלט אויף דער זייט פון די מתנגדים. די מחלוקת האָט זיך נאָך מער צעפלאַקערט, אַריינציענדיג די רעגירונג און מיט געוואַלדטאַטן. זיינע פּרואוון צו מאַכן שלום מיט רבי מענדל קאָצקער, דער רבי פון די מעזריטשער חסידים, זענען געווען אומזיסט{{הערה|שם=ביאל167|פּנקס ביאַליסטאָק, 167}}. | ||
ער האָט באַשלאָסן צו מחרים זיין אַלע וואָס האָבן אַ האַנט אין דער מחלוקת. דעם דאָנערשטיג ווען דער חרם איז אויסגערופן געוואָרן, האָט די גאַנצע קהילה פון מתנגדים געפאַסט, די שול איז געווען איינגעהילט אין שוואַרצן, און שוואַרצע ליכט האָבן געברענט. נאָכן בלאָזן שופר, איז דער גרויסער חרם אויסגערופן געוואָרן. דרייסיג טעג נאָכן חרם איז רבי מענדל קאָצקער פּלוצלונג נפטר געוואָרן, וואָס די מתנגדים האָבן געגלייבט איז געווען מחמת דעם חרם{{הערה|פּנקס ביאַליסטאָק, 167–168}}. מעזריטש איז געווען די איינציגע שטאָט וואו מען האָט מחרים געווען דעם קאָצקער רבין, און דאָס איז געווען דער לעצטער חרם אויף חסידים{{הערה|1=די יידן-שטאט מעזריטש : פון איר בראשית ביז ערב דער וועלט-מלחמה (עדלבוים, מאיר): 178}}. דער קאָצקער הויף האָט זיך דערשראָקן און געשיקט פאָרשטייערס צו שליסן שלום{{הערה|שם=ביאל167}}. דער ערשטער גערער רבי, [[רבי יצחק מאיר אלטער|ר׳ איטשע־מאיר אַלטער]] ("חידושי הרי״ם"), און דער וואַרשעווער רב [[רבי דוב בער מייזלס|ר׳ בעריש מייזל]], האָבן זיך אַריינגעמישט צו מאַכן שלום, און האָבן באַשולדיגט ר׳ ליפּעלען אין פאַרשטאַרקן די מחלוקת. צוליב דער מחלוקת האָט ר׳ ליפּעלע געמוזט פאַרלאָזן מעזריטש{{הערה|1=די יידן-שטאט מעזריטש : פון איר בראשית ביז ערב דער וועלט-מלחמה (עדלבוים, מאיר): 178–180}}. | ער האָט באַשלאָסן צו מחרים זיין אַלע וואָס האָבן אַ האַנט אין דער מחלוקת. דעם דאָנערשטיג ווען דער חרם איז אויסגערופן געוואָרן, האָט די גאַנצע קהילה פון מתנגדים געפאַסט, די שול איז געווען איינגעהילט אין שוואַרצן, און שוואַרצע ליכט האָבן געברענט. נאָכן בלאָזן שופר, איז דער גרויסער חרם אויסגערופן געוואָרן. דרייסיג טעג נאָכן חרם איז רבי מענדל קאָצקער פּלוצלונג נפטר געוואָרן, וואָס די מתנגדים האָבן געגלייבט איז געווען מחמת דעם חרם{{הערה|פּנקס ביאַליסטאָק, 167–168}}. מעזריטש איז געווען די איינציגע שטאָט וואו מען האָט מחרים געווען דעם קאָצקער רבין, און דאָס איז געווען דער לעצטער חרם אויף חסידים{{הערה|1=די יידן-שטאט מעזריטש : פון איר בראשית ביז ערב דער וועלט-מלחמה (עדלבוים, מאיר): 178}}. דער קאָצקער הויף האָט זיך דערשראָקן און געשיקט פאָרשטייערס צו שליסן שלום{{הערה|שם=ביאל167}}. דער ערשטער גערער רבי, [[רבי יצחק מאיר אלטער|ר׳ איטשע־מאיר אַלטער]] ("חידושי הרי״ם"), און דער וואַרשעווער רב [[רבי דוב בער מייזלס|ר׳ בעריש מייזל]], האָבן זיך אַריינגעמישט צו מאַכן שלום, און האָבן באַשולדיגט ר׳ ליפּעלען אין פאַרשטאַרקן די מחלוקת. צוליב דער מחלוקת האָט ר׳ ליפּעלע געמוזט פאַרלאָזן מעזריטש{{הערה|1=די יידן-שטאט מעזריטש : פון איר בראשית ביז ערב דער וועלט-מלחמה (עדלבוים, מאיר): 178–180}}. | ||
| שורה 46: | שורה 46: | ||
זיין זון, רבי חיים נפתלי הערץ, האָט אַרויסגעגעבן זיין פאָטערס שו״ת "עונג יום־טוב" אין צוויי חלקים נאָך זיין טויט. | זיין זון, רבי חיים נפתלי הערץ, האָט אַרויסגעגעבן זיין פאָטערס שו״ת "עונג יום־טוב" אין צוויי חלקים נאָך זיין טויט. | ||
ר׳ ליפּעלע האָט אויך אונטערגעשריבן הסכמות אויף אַנדערע ספרים, ווי "אבן משה" | ר׳ ליפּעלע האָט אויך אונטערגעשריבן הסכמות אויף אַנדערע ספרים, ווי "אבן משה"{{הערה|{{היברובוקס|ר' אליעזר פערלמוטר|אבן משה|21961|page=7|מקום הוצאה=ווארשא|שנת הוצאה=תרי"ט}}}}, "אהל יעקב" פון דובנער מגיד{{הערה|{{היברובוקס|רבי קראנץ (המגיד מדובנא)|אהל יעקב במדבר|31216|page=3|מקום הוצאה=זאלקווא|שנת הוצאה=תרכ"א}}}}, און אוצר הכבוד פון רבי טודרוס אבולעפיא{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי טודרוס אבולעפיא|אוצר הכבוד|617811|page=3|מקום הוצאה=ווארשא|שנת הוצאה=תרל"ט}}}}. ער איז אויך באַקאַנט מיט זיין שאַרפער התנגדות צו די ספרים "סדרי טהרות" פון הרב גרשון חנוך הניך ליינער פון ראַדזין, און "דקדוקי סופרים" פון רבי רפאל נתן נטע ראַבינאָוויץ{{הערה|ראו על כך, מכתבם של רבי יוסף ב"ר רפאל ורבי בצלאל הכהן מווילנה, בתוך: {{היברובוקס|ראובן דוב דסלר (עורך)|שנות דור ודור|50836|page=63|ח"א, ירושלים תש"ס, פרק ה', עמ' מט–נג}}.}}. | ||
==משפּחה== | ==משפּחה== | ||