בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,365
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
ק (אוועקגענומען דירעקטע רוי לינקס) |
אין תקציר עריכה צייכן: רויע רעדאגירונג |
||
| שורה 13: | שורה 13: | ||
| שם = רבי אביגדור קרא | | שם = רבי אביגדור קרא | ||
}} | }} | ||
'''רבי אביגדור בן יצחק קרא'''{{הערה|ראמאניזירט אלס Kara, Karo אדער Kroo.}} (אוועק ה'קצ"ט אין פּראג) איז געווען | '''רבי אביגדור בן יצחק קרא'''{{הערה|ראמאניזירט אלס Kara, Karo אדער Kroo.}} (אוועק ט' אייר ה'קצ"ט אין פּראג) איז געווען א בארימטער רב, מקובל, פּייטן און פילאזאף אין [[פראג|פּראג]] אין די ה'ק' יארן. | ||
==ביאגראפיע== | ==ביאגראפיע== | ||
{{מציבה| | {{מציבה|מהר"ר אביגדור ק ר א | ||
כאן נגנז האיש המשכיל | כאן נגנז האיש המשכיל | ||
שיר ידידים: הלומד תורה עם רבים | שיר ידידים: הלומד תורה עם רבים | ||
ועם יחידים: בקי היה בתורה בכל | ועם יחידים: בקי היה בתורה בכל | ||
ספרי החכמה ובספרי המקרא: | ספרי החכמה ובספרי המקרא: מהר"ר | ||
אביגדור קרא בן הק הר יצחק קרא: נשיא | אביגדור קרא בן הק' הר' יצחק קרא: נשיא | ||
פנים היה בעמו: נפטר והלך לעולמו: | פנים היה בעמו: נפטר והלך לעולמו: | ||
בשבת ט באייר ונקבר ביום א י באייר | בשבת ט' באייר ונקבר ביום א' י' באייר צדק"ה לפ"ק ה' | ||
יצדק דינו: כי נתבקש למעונו: נשמתו בעולם הבא | יצדק דינו: כי נתבקש למעונו: נשמתו בעולם הבא | ||
תהא זכורה: ובצרור החיים נפשו תהא צרורה | תהא זכורה: ובצרור החיים נפשו תהא צרורה | ||
תנצב"ה אא"א סס"ס}} | |||
רבי אביגדור קרא איז געווען פון דייטשן אפּשטאם, און איז ווארשיינליך געבוירן אין [[רעגענסבורג]], דייטשלאנד, פאר ה'קמ"ט. זיין פאטער, רבי יצחק קרא, איז אומגעקומען אויף קידוש השם. טייל האלטן אז דער נאמען קרא קומט צוליב זיין גרויסע בקיאות אין מקרא, אבער אנדערע מיינען אז ער איז געווען אַן אייניקל פון [[רבי יוסף קרא]]{{הערה|שם=יודאיקע}}. ארום יאר קמ"ט איז רבי אביגדור באשטימט געווארן אלס דיין אין פּראג, און ער איז געווען א טייל פון דער פּראגער בית דין ביז ארום קצ"ט{{הערה|שם=בראדט|Eliezer Brodt, [https://seforimblog.com/2007/07/wedding-carries-with-it-many-customs/ No more Bentchers: A Review of a Sefer Given as a Wedding Gift – The Seforim Blog]|כיוון=שמאל}}. | רבי אביגדור קרא איז געווען פון דייטשן אפּשטאם, און איז ווארשיינליך געבוירן אין [[רעגענסבורג]], דייטשלאנד, פאר ה'קמ"ט. זיין פאטער, רבי יצחק קרא, איז אומגעקומען אויף קידוש השם. טייל האלטן אז דער נאמען קרא קומט צוליב זיין גרויסע בקיאות אין מקרא, אבער אנדערע מיינען אז ער איז געווען אַן אייניקל פון [[רבי יוסף קרא]]{{הערה|שם=יודאיקע}}. ארום יאר קמ"ט איז רבי אביגדור באשטימט געווארן אלס דיין אין פּראג, און ער איז געווען א טייל פון דער פּראגער בית דין ביז ארום קצ"ט{{הערה|שם=בראדט|Eliezer Brodt, [https://seforimblog.com/2007/07/wedding-carries-with-it-many-customs/ No more Bentchers: A Review of a Sefer Given as a Wedding Gift – The Seforim Blog]|כיוון=שמאל}}. | ||
| שורה 39: | שורה 39: | ||
רבי אביגדור איז געפארן פיל, וואס האט געפירט צו דער פארלוירן פון א סך פון זיינע כתבי יד. ער האט געלעבט אין ארעמקייט און עס זענען געזאמלט געווארן נדבות פאר אים פון אידישע קהילות. אן אייגנארטיג בריוו וואס איז געפונען געווארן, געשריבן דורך רבי אביגדור, איז א פּאעטישע בקשה פאר פינאנציעלע הילף, וואס באשרייבט זיינע לעבנסבאדינגונגען אלס מלמד פון קינדער נאך אַן אטאקע אויף דער אידישער קהילה. עס ווערט פארגעשלאגן אז דער בריוו איז געשריבן געווארן נאך דעם קמ"ט פּאגראם{{הערה|Milan Žonca, [https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=815589 Avigdor Kara’s Appeal Reconsidered: A Transcription and English Translation of a Begging Letter Written by a Late Medieval Scholar from Prague], ''Judaica Bohemiae'' 2, 2019|כיוון=שמאל}}. | רבי אביגדור איז געפארן פיל, וואס האט געפירט צו דער פארלוירן פון א סך פון זיינע כתבי יד. ער האט געלעבט אין ארעמקייט און עס זענען געזאמלט געווארן נדבות פאר אים פון אידישע קהילות. אן אייגנארטיג בריוו וואס איז געפונען געווארן, געשריבן דורך רבי אביגדור, איז א פּאעטישע בקשה פאר פינאנציעלע הילף, וואס באשרייבט זיינע לעבנסבאדינגונגען אלס מלמד פון קינדער נאך אַן אטאקע אויף דער אידישער קהילה. עס ווערט פארגעשלאגן אז דער בריוו איז געשריבן געווארן נאך דעם קמ"ט פּאגראם{{הערה|Milan Žonca, [https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=815589 Avigdor Kara’s Appeal Reconsidered: A Transcription and English Translation of a Begging Letter Written by a Late Medieval Scholar from Prague], ''Judaica Bohemiae'' 2, 2019|כיוון=שמאל}}. | ||
[[רבי ידידיה טיאה ווייל]]{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי ידידיה טיאה ווייל|לבושי בדים|17031|page=51|שנת הוצאה=תשמ"ח|עמ=לז}}}} | [[רבי ידידיה טיאה ווייל]] (פּראג, תפ"ב–תקס"ו) ברענגט אז רבי אביגדור קרא האט געשאפן א גולם{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי ידידיה טיאה ווייל|לבושי בדים|17031|page=51|שנת הוצאה=תשמ"ח|עמ=לז}}}}. פּראָפ' משה אידל זאגט, אַז די דאזיגע איבערצייגונג קען זיין געקומען דערפון, ווייל עס איז דאן ברייט געגלויבט געווארן אז ר' אביגדור איז דער מחבר פון ספר הפליאה, וואס באשרייבט די באשאפונג פון א גולם (זעט שפעטער){{הערה|Shnayer Leiman, [https://seforimblog.com/2010/05/golem-of-prague-in-recent-rabbinic/ The Golem of Prague in Recent Rabbinic Literature – The Seforim Blog]}}. | ||
==ווערק און געדאנקען== | ==ווערק און געדאנקען== | ||
רבי אביגדור קרא האט געשריבן אין לשון הקודש און אין אידיש{{הערה|זעט תלמג', "מכתבי ר' אביגדור קרא ור' מנחם שלם" אין '''הגות ומעשה''': ספר זכרון לשמעון ראבידוביץ, חיפה, תשמ"ג זז' 43–52}}. ער איז געווען א קאמפּאזיטאר פון פּיוטים, און 8 פון זיינע פּיוטים האבן איבערגעלעבט. ער ווערט פאררעכנט אלס דער לעצטער אשכנזי'שער פּייטן פונעם מיטל-אלטער{{הערה|ב"ש המבורגר, שרשי מנהג אשכנז, ג, בני ברק תשס"ב, עמ' . | רבי אביגדור קרא האט געשריבן אין לשון הקודש און אין אידיש{{הערה|זעט תלמג', "מכתבי ר' אביגדור קרא ור' מנחם שלם" אין '''הגות ומעשה''': ספר זכרון לשמעון ראבידוביץ, חיפה, תשמ"ג זז' 43–52}}. ער איז געווען א קאמפּאזיטאר פון פּיוטים, און 8 פון זיינע פּיוטים האבן איבערגעלעבט. ער ווערט פאררעכנט אלס דער לעצטער אשכנזי'שער פּייטן פונעם מיטל-אלטער{{הערה|ב"ש המבורגר, שרשי מנהג אשכנז, ג, בני ברק תשס"ב, עמ' 37.}}. | ||
צווישן די באקאנטסטע ווערק פון רבי אביגדור קרא זענען זיינע פּיוטים און אנדערע חיבורים: | |||
אַן אנדער באוואוסטע פּיוט איז "'''אחד יחיד ומיוחד'''" וועגן דער אייניגקייט פון ג-ט. די פּאעמע איז געדרוקט געווארן אין 'דאשׂ בענשן' (א בענטשער מיט אידיש טייטש, אמסטערדאם, תפ"ב){{הערה|זעט [https://winners-auctions.com/items/נדיר-ספר-מנהגים-דאש-בענשן-ברכת-המזון-ו/ דא, בילד 5].}}, און ווערט געזונגען אין פיל קהילות ווען א חתן ווערט אויפגערופן צו דער תורה. היינט איז אין רוב קהילות נאר פארבליבן דער אנהויב "אחד יחיד ומיוחד" אבער אן דעם המשך. | "'''את כל התלאה''' אשר מצאתנו" איז א סליחה וועלכע באטראכט די ליידן וואס די אידן פון פּראג האבן איבערגעלעבט ביי דעם קמ"ט פּאגראם. די אידן פון פּראג פלעגן רעציטירן די קינה בשעת מנחה אין יום כיפּור{{הערה|1={{לינק|אדרעס=https://jewishmiscellanies.com/2020/04/01/selichos-mikol-hashanah-one-of-the-first-hebrew-books-printed-in-england-by-a-jewish-printer-london-1770/|שרייבער=Jeffrey Maynard|קעפל=Selichos Mikol Hashanah – one of the first Hebrew books printed in England by a Jewish printer – London, 1770|זייטל=Jewish Miscellanies|דאטום=April 1, 2020}}}}. אירע ערשטע בוכשטאבן פארמען די אלף-בית. דאס איז א שפּעטער ביישפּיל פון אידישער קידוש-השם פּאָעזיע. די סליחה לייגט אקצענט אויף די ליידן פון דער קהילה און דער קעגנשטעלעניש צו קריסטליכער אידעאלאגיע, און קען באטראכט ווערן ווי אַן ענטפער אויף די קריסטליכע נאראטיוון וועגן דעם פּאגראם. אין דער סליחה ווערט געניצט א דערציילונג וועגן דעם שחיטה באזירט אויפן פאלקס־חשבון. [[יוסף הכהן]] האט איבערגעשריבן דעם פּיוט אין 'עמק הבכא' אין די 1550ער יארן{{הערה|{{אקדמיה|1=Evina Stein|2="All that Suffering": Hebrew Narratives about the Prague Easter massacre of 1389 and their interaction with the Latin material|3=2300606|5=In ''Knaanic Language: Structure and Historical Background. Proceedings of a conference held in Prague on October 25-26, 2012'' (pp. 241-268)}}.}}. | ||
אַן אנדער באוואוסטע פּיוט איז "'''אחד יחיד ומיוחד''' ק-ל, נדרש לבר לבב שואל" וועגן דער אייניגקייט פון ג-ט. די פּאעמע איז געדרוקט געווארן אין 'דאשׂ בענשן' (א בענטשער מיט אידיש טייטש, אמסטערדאם, תפ"ב){{הערה|זעט [https://winners-auctions.com/items/נדיר-ספר-מנהגים-דאש-בענשן-ברכת-המזון-ו/ דא, בילד 5].}}, און ווערט געזונגען אין פיל קהילות ווען א חתן ווערט אויפגערופן צו דער תורה, ווען ער ווערט [[באווארפן]] מיט ניסלעך און זיסווארג. היינט איז אין רוב קהילות נאר פארבליבן דער אנהויב "אחד יחיד ומיוחד" אבער אן דעם המשך. | |||
אנדערע פיוטים פון ר' אביגדור אין כתב יד זענען: "ה' בקר תשמע קולי וערכי לפניך יערב", א סליחה פאר [[ח' טבת]]{{הערה|אין סידורים פון מנהג רומי, {{כתיב|פּארמא 2069|990000834070205171-1|דף [336]א|13581473}}; און {{כתיב|פּארמא 3008|990001133400205171-1|לעצטער בלאט|21971848}}, און אין סדור מנהג ספרד קטלוניה{{כתיב|Casanatense Library, Ms. 2741|990001726910205171|דף 55א}}.}}. | |||
ער איז אויך געווען א באוואוסטער מקובל און איינער פון די ערשטע וואס האבן פארשפּרייט די שפּאנישע און דייטשע קבלה אין זיין געגנט. ער ווערט אנגעזען אלס דער גרינדער פון דער באוועגונג וואס האט געצילט צו געפינען א געמיינזאַמע יסוד צווישן דער קבלה פון מזרח אייראפּע און די דאקטרינען פון די שפּאנישע חכמים, בפרט רמב"ם{{הערה|שם=יודאיקע|{{יודאיקה|Abraham David|Kara (Cara) Avigdor ben Isaac|לינק=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/kara-cara-avigdor-ben-isaac}}|כיוון=שמאל}}. | ער איז אויך געווען א באוואוסטער מקובל און איינער פון די ערשטע וואס האבן פארשפּרייט די שפּאנישע און דייטשע קבלה אין זיין געגנט. ער ווערט אנגעזען אלס דער גרינדער פון דער באוועגונג וואס האט געצילט צו געפינען א געמיינזאַמע יסוד צווישן דער קבלה פון מזרח אייראפּע און די דאקטרינען פון די שפּאנישע חכמים, בפרט רמב"ם{{הערה|שם=יודאיקע|{{יודאיקה|Abraham David|Kara (Cara) Avigdor ben Isaac|לינק=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/kara-cara-avigdor-ben-isaac}}|כיוון=שמאל}}. | ||
| שורה 56: | שורה 60: | ||
טייל פון זיינע [[תשובות]] זענען אויך ערהאלטן געווארן<ref>א קאלעקציע פון זיינע תשובות איז געדרוקט געווארן צום ערשטן מאל פון כתב יד אין דעם ספר "מזכרת נישואין יהודה ויעל הערשקאוויטש" און איז אויף אוצר החכמה אונטערן נאמען "ארבעה ספרים נפתחים". {{אוצר החכמה|2=ארבעה ספרים נפתחים|3=660211|page=51|עמ=עמ' נא א"וו}}</ref>. די תשובות באהאנדלען אינטערעסאנטע טעמעס, אריינגערעכנט דאווענען צו מלאכים און זייער פונקציע אין תפילה, זיין ווערק "אבן ספיר", און דעם מנהג אויסצוטון די שיך פארן אריינגיין אין שול{{הערה|שם=בראדט}}. | טייל פון זיינע [[תשובות]] זענען אויך ערהאלטן געווארן<ref>א קאלעקציע פון זיינע תשובות איז געדרוקט געווארן צום ערשטן מאל פון כתב יד אין דעם ספר "מזכרת נישואין יהודה ויעל הערשקאוויטש" און איז אויף אוצר החכמה אונטערן נאמען "ארבעה ספרים נפתחים". {{אוצר החכמה|2=ארבעה ספרים נפתחים|3=660211|page=51|עמ=עמ' נא א"וו}}</ref>. די תשובות באהאנדלען אינטערעסאנטע טעמעס, אריינגערעכנט דאווענען צו מלאכים און זייער פונקציע אין תפילה, זיין ווערק "אבן ספיר", און דעם מנהג אויסצוטון די שיך פארן אריינגיין אין שול{{הערה|שם=בראדט}}. | ||
די קבלה ווערק [[ספר הקנה]] און [[ספר | די קבלה ווערק [[ספר הקנה]] און [[ספר הפליאה]] (א פירוש אויף די ערשטע זעקס קאפּיטלען פון בראשית) זענען צומאל צוגעשריבן געווארן צו אים. אבער ס'איז אנגענומען אלס א טעות. אנדערע זאגן אז ספר הקנה איז געשריבן געווארן דורך [[רבי נחוניא בן הקנה]]. | ||
==משפּחה און קשרים== | ==משפּחה און קשרים== | ||
| שורה 63: | שורה 67: | ||
עס ווערט געזאגט אז זיין פעטער איז געווען רבי יהודה ליוואי הזקן<ref>{{Cite journal |last=Sherwin |first=Byron L. |date=2001 |title=The Legacy of Rabbi Judah Loew of Prague |url=https://www.jstor.org/stable/41443521 |journal=European Judaism: A Journal for the New Europe |volume=34 |issue=1 |pages=124–130 |doi=10.3167/001430001782384955 |jstor=41443521 |issn=0014-3006}}</ref>. רבי מנחם בן יעקב קרא, וואס האט געשריבן פירושים אויף פילאזאפישע ווערק, אריינגערעכנט דער רמב"ם'ס מורה נבוכים, קען האבן געווען זיין האלבער ברודער{{הערה|שם=יודאיקע}}. | עס ווערט געזאגט אז זיין פעטער איז געווען רבי יהודה ליוואי הזקן<ref>{{Cite journal |last=Sherwin |first=Byron L. |date=2001 |title=The Legacy of Rabbi Judah Loew of Prague |url=https://www.jstor.org/stable/41443521 |journal=European Judaism: A Journal for the New Europe |volume=34 |issue=1 |pages=124–130 |doi=10.3167/001430001782384955 |jstor=41443521 |issn=0014-3006}}</ref>. רבי מנחם בן יעקב קרא, וואס האט געשריבן פירושים אויף פילאזאפישע ווערק, אריינגערעכנט דער רמב"ם'ס מורה נבוכים, קען האבן געווען זיין האלבער ברודער{{הערה|שם=יודאיקע}}. | ||
עטליכע מקורות פארבינדן אים מיט [[רבי יוסף קרא]], אבער | עטליכע מקורות פארבינדן אים מיט [[רבי יוסף קרא]], אבער אנדערע ווענדן דאס אפ{{הערה|[https://groups.jewishgen.org/g/main/topic/karo_family_and_the_maharal/7051471 KARO family and the MaHaRaL]}}. | ||
==פטירה און קבורה== | ==פטירה און קבורה== | ||
| שורה 72: | שורה 76: | ||
די אויפשריפט אויף זיין מצבה איז היינט שוין שווער צו ליינען, אבער דער אריגינעלער טעקסט פון זיין מצבה איז פארשריבן אין דעם ספר גל עד{{הערה|{{היברובוקס|קלמן ליעבן|גל עד|6757|page=56|מקום הוצאה=פראג|שנת הוצאה=תרט"ז|נו' 2}}}}. | די אויפשריפט אויף זיין מצבה איז היינט שוין שווער צו ליינען, אבער דער אריגינעלער טעקסט פון זיין מצבה איז פארשריבן אין דעם ספר גל עד{{הערה|{{היברובוקס|קלמן ליעבן|גל עד|6757|page=56|מקום הוצאה=פראג|שנת הוצאה=תרט"ז|נו' 2}}}}. | ||
==ביבליאגראפיע== | |||
*אפרים תלמג', "מכתבי ר' אביגדור קרא ור' מנחם שלם", אין '''הגות ומעשה''': ספר זכרון לשמעון ראבידוביץ, חיפה, תשמ"ג, זז' 43–52 (כולל ההדרת שני פיוטים לר' אביגדור). | |||
*ב"ש המבורגר, שרשי מנהג אשכנז, ג, בני ברק תשס"ב | |||
<div class="mw-content-ltr"> | |||
</div> | |||
==רעפערענצן== | ==רעפערענצן== | ||
{{רעפערענצן}} | {{רעפערענצן}} | ||
[[he:רבי אביגדור קרא]] | [[he:רבי אביגדור קרא]] | ||