אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "דרעפט:צען מכות"

די צען מכות ווערן געשילדערט אין [[ספר שמות]] אין די סדרות [[פרשת וארא|וארא]] און [[פרשת בא|בֹּא]]. זיי ווערן אויך אויסגערעכנט אין קורצן אין צוויי קאַפּיטלען אין תהלים, ע"ח ({{תנ"ך|תהלים|עח|מג|נא|אן=פרק}}) און ק"ה ({{תנ"ך|תהלים|קה|כז|לו|אן=פרק}}). די מדרשים און מפרשים לייגן צו און פארברייטערן די דעטאלן, און מאָלן אראפּ א לעבעדיג בילד פונעם כאאס וואס האט באהערשט דאס לאנד. די געשיכטע פון די צען מכות איז א צענטראלע טייל פון דער פּסח געשיכטע און ווערט דערמאנט אין דער [[הגדה]].

אין דער תורה ווערט נישט דערמאנט די נומער "צען" מכות, און זיי ווערן אויך לאו דוקא אנגערופן "מכה", נאר אויך "אותות", "מֹפְתִים"{{הערה|זעט {{תנ"ך|שמות|ז|ג}}. ז, ט. ח, יט. י, א-ב, יא, ט-י.}}, "שְׁפָטִים"{{הערה|זעט {{תנ"ך|שמות|ו|ו}}. ז, ד. יב, יב.}}, "נגעים"{{הערה|{{תנ"ך|שמות|יא|א}}}} און "מַגֵּפות"{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ט|יד}}}}. דער טערמין "עשר מכות" טרעפט מען אין משניות{{הערה|{{משנה|אבות|ה|ד}}. זעט [https://mishna.alhatorah.org/Parshan/R._Yaakov_b._Shimshon/Avot/5.4 פירוש רבי יעקב בר שמשון, אבות דארט].. פארגלייכט {{תנ"ך|שמואל א|ד|ח}}}}, מדרשים{{הערה|זעט {{מכילתא דרבי ישמעאל|מסכתא=ויהי בשלח|סימן=ז}}; {{ספרי|1=במדבר|4=פח}}; מדרש תנאים דברים כ"ו; }}, און אין דער [[הגדה של פסח]], ווי אויך אין ליטעראטור פון תקופת בית שני {{הערה|זעט {{יובלים|מח|ו}}-י"ב און פילון על חיי משה א, יז}}.

#'''צפרדע''' - פרעש: פרעש זענען ארויסגעקומען פון נילוס און איבערגעפילט גאנץ מצרים. זיי זענען אריין אין די הייזער, די בעטן, און אפילו די אויוונס. דער [[אברבנאל]] ברענגט פון [[רבינו חננאל]] אז די צפרדע איז געווען קראָקאָדילן{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ז|כו|מפרש=אברבנאל}}}}. עס ווערט דערציילט אין מדרש אַז די גרייטקייט פון די פרעש צו שפּרינגען אין די אויוונס האט אינספּירירט צוקונפטיגע אידישע העלדן ווי [[חנניה מישאל ועזריה|חנניה, מישאל און עזריה]]{{הערה|{{רבה|שמות|י|ב}}}}.

#'''כינים''' - לייז: אלע שטויב איז פארוואנדלט געווארן אין לייז וואס האבן באפאלן מענטשן און בהמות אינעם גאנצן לאנד. די חרטומים, וועלכע האָבן אומערפאלגרייך פרובירט נאכצומאכן די מכה, האבן געזאָגט דערויף: "אֶצְבַּע אֱלֹקִים הִוא" (דאס איז דער פינגער פון ג-ט).

#'''ערוב''' - ווילדע חיות: א געמיש פון ווילדע חיות האבן אטאקירט די מצריים און זייערע בהמות. זיי זענען פארשוואונדן געווארן נאכן סוף פון דער מכה, כדי די מצריים זאלן נישט קענען געניסן פון די הויט פון די חיות. [[רשב"ם]] טייטשט ערוב אלס [[וואלף|וועלף]]{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ח|יז|מפרש=רשב"ם}}}}. [[רבי נחמיה]] אין מדרש פארשטייט ערוב ווי שווארעמס פון אינזעקטן{{הערה|{{רבה|שמות|יא|ג}}}}.

#'''דבר''' - פּעסט: א שווערע מגיפה האט געטויט א גרויסע צאל בהמות וואס האבן געהערט צו די מצרים{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ט|א|ז}}}}.