בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
43,844
רעדאגירונגען
אויסגאבעס
ק (הגהה) |
(אויסגאבעס) |
||
| שורה 17: | שורה 17: | ||
מנחם צבי קדרי האט אנאליזירט דאס ארמיש פון דער מגילה, און געקומען צו דער מסקנה אז עס איז געשריבן געווארן ארום דער צווייטער יארהונדערט{{הערה|{{JSTOR|מנחם צבי קדרי|באיזו ארמית נכתבה מגילת אנטיוכס|24373592|לשוננו|באנד ג' (תשי"ט), זייט 145-129}}}}. אנדערע שלאגן אפ דעם דאטום, בעיקר באזירט אויף היסטארישע פאקטארן. אריה כשר לייגט צו דערצו אז עס איז קענטיג אין דער מגילה'ס שפראך איינפלוס פון אראביש, און דאטירט די מגילה צווישן דער 8'טער און דער 10'טער יארהונדערט{{הערה| אריה כשר, "הרקע ההיסטורי לחיבורה של 'מגילת אנטיוכוס'", '''התקופה הסלווקית בארץ־ישראל''', תל אביב תש"ם, זייטן 85—10}}. איתי קגן מערקט אן אז דער נוסח פון דער מגילה אויף וועלכן די חוקרים האבן אלץ געקוקט איז געווען דער תימנ'ער, ווידער דער אייראפעאישן נוסח, וועלכער מ'טרעפט אויך אין דער קאירא גניזה, האט קלארע סימנים פון א סיריש אראמיש, און קיין שום אראבישער איינפלוס{{הערה|איתי קגן, "מגילת אנטיוכוס הארמית: בירורים לשוניים ראשוניים", לשוננו פו (תשפ"ד), זייט 119-145.}}. | מנחם צבי קדרי האט אנאליזירט דאס ארמיש פון דער מגילה, און געקומען צו דער מסקנה אז עס איז געשריבן געווארן ארום דער צווייטער יארהונדערט{{הערה|{{JSTOR|מנחם צבי קדרי|באיזו ארמית נכתבה מגילת אנטיוכס|24373592|לשוננו|באנד ג' (תשי"ט), זייט 145-129}}}}. אנדערע שלאגן אפ דעם דאטום, בעיקר באזירט אויף היסטארישע פאקטארן. אריה כשר לייגט צו דערצו אז עס איז קענטיג אין דער מגילה'ס שפראך איינפלוס פון אראביש, און דאטירט די מגילה צווישן דער 8'טער און דער 10'טער יארהונדערט{{הערה| אריה כשר, "הרקע ההיסטורי לחיבורה של 'מגילת אנטיוכוס'", '''התקופה הסלווקית בארץ־ישראל''', תל אביב תש"ם, זייטן 85—10}}. איתי קגן מערקט אן אז דער נוסח פון דער מגילה אויף וועלכן די חוקרים האבן אלץ געקוקט איז געווען דער תימנ'ער, ווידער דער אייראפעאישן נוסח, וועלכער מ'טרעפט אויך אין דער קאירא גניזה, האט קלארע סימנים פון א סיריש אראמיש, און קיין שום אראבישער איינפלוס{{הערה|איתי קגן, "מגילת אנטיוכוס הארמית: בירורים לשוניים ראשוניים", לשוננו פו (תשפ"ד), זייט 119-145.}}. | ||
== אינהאלט פון די מגילה == | == אינהאלט פון די מגילה == | ||
=== ערשטע שלאכט קעגן ניקנור=== | === ערשטע שלאכט קעגן ניקנור=== | ||
| שורה 44: | שורה 45: | ||
פון דעמאלט אן איז בטל געווארן די הערשאפט פון מלכות יון, און עס האט זיך אנגעהויבן די הערשאפט פון דער אידישער דינאסטיע — די חשמונאים. אנגעהאלטן האט די אידישע הערשאפט ביז'ן חורבן, וואס איז פארגעקומען 206 יאר שפּעטער. | פון דעמאלט אן איז בטל געווארן די הערשאפט פון מלכות יון, און עס האט זיך אנגעהויבן די הערשאפט פון דער אידישער דינאסטיע — די חשמונאים. אנגעהאלטן האט די אידישע הערשאפט ביז'ן חורבן, וואס איז פארגעקומען 206 יאר שפּעטער. | ||
== | ==שפּראַך און אויסגאבעס פון די מגילה== | ||
די מגילה איז אריגינעל געשריבן געווארן אין אראמיש. חוקרים זאגן אז דער סיבה דערצו איז וויבאלד דער שטייגער איז געווען צו שרייבן היסטאריע ביכער אין אראמיש. נתן פריד שרייבט אן אנדערע געדאנק, אז די מגילה האט געדינט ווי א תוספתא צו דעם תרגום אויף דער הפטרה. ער ווייזט אן אויף א כתב יד פון דעם תרגום פון דער הפטורה "רני ושמחי" פון שבת חנוכה, וועלכע איז באגלייט מיט א תוספתא אין פארעם פון א מגילה איבער נס חנוכה{{הערה|שם=פרידקי|[[#פריד|פריד]], זייט קי}}. | די מגילה איז אריגינעל געשריבן געווארן אין אראמיש. חוקרים זאגן אז דער סיבה דערצו איז וויבאלד דער שטייגער איז געווען צו שרייבן היסטאריע ביכער אין אראמיש. נתן פריד שרייבט אן אנדערע געדאנק, אז די מגילה האט געדינט ווי א תוספתא צו דעם תרגום אויף דער הפטרה. ער ווייזט אן אויף א כתב יד פון דעם תרגום פון דער הפטורה "רני ושמחי" פון שבת חנוכה, וועלכע איז באגלייט מיט א תוספתא אין פארעם פון א מגילה איבער נס חנוכה{{הערה|שם=פרידקי|[[#פריד|פריד]], זייט קי}}. | ||
רב סעדיה גאון האט איבערגעזעצט די מגילה אויף אראביש און געשריבן דערצו צוויי הקדמות, א לענגערע און א קירצערע, ווי זיין שטייגער אין אנדערע ספרים{{הערה|זע [[#זייבלד|זייבלד]]}}. אין דער קאירא גניזה זענען געפונען געווארן נאך פארשידענע איבערזעצונגען צו דער מגילה אויסער רב סעדיה'ס; ווי אויך אנדערע נוסחאות פון דעם אראמישן אריגינאל{{הערה|מבוא צו '''מגילת בני חשמונאי''', אין '''הליווי בגלות''' לרב סעדיה גאון, הוצאות האוצר, ירושלים, תשע"ט}}. די מגילה איז אויך איבערגעזעצט געווארן אויף לשון קודש עטליכע מאל, און ערשיינט אין פארשידענע נוסחאות אין כתבי יד; נישטא כמעט קיין צוויי כתבי יד מיט דעם זעלבן נוסח{{הערה|[[#פריד3|פריד]], תשנ"ג}}. מיט דער צייט איז די מגילה געדרוקט געווארן, און איין באקאנטע נוסח דערפון איז פארשפרייט געווארן, מיט לייכטע שינויים פון דרוק צו דרוק{{הערה|[[#פריד|פריד]] זייט קיז}}. דער מגילה איז אנטהאלטן אין עטליכע כתבי יד פון דעם תנ"ך, און אין סידורים פון פארשידענע קהילות{{הערה|ווי: סידור "בית עובד", ליוורנו, תרכ"ב; סידור "עבודת ישראל", רעדלהיים, תרכ"ח; סידור "אוצר התפילות", ווילנא, תרפ"ח}}. | רב סעדיה גאון האט איבערגעזעצט די מגילה אויף אראביש און געשריבן דערצו צוויי הקדמות, א לענגערע און א קירצערע, ווי זיין שטייגער אין אנדערע ספרים{{הערה|זע [[#זייבלד|זייבלד]]}}. אין דער קאירא גניזה זענען געפונען געווארן נאך פארשידענע איבערזעצונגען צו דער מגילה אויסער רב סעדיה'ס; ווי אויך אנדערע נוסחאות פון דעם אראמישן אריגינאל{{הערה|מבוא צו '''מגילת בני חשמונאי''', אין '''הליווי בגלות''' לרב סעדיה גאון, הוצאות האוצר, ירושלים, תשע"ט}}. די מגילה איז אויך איבערגעזעצט געווארן אויף לשון קודש עטליכע מאל, און ערשיינט אין פארשידענע נוסחאות אין כתבי יד; נישטא כמעט קיין צוויי כתבי יד מיט דעם זעלבן נוסח{{הערה|[[#פריד3|פריד]], תשנ"ג}}. מיט דער צייט איז די מגילה געדרוקט געווארן, און איין באקאנטע נוסח דערפון איז פארשפרייט געווארן, מיט לייכטע שינויים פון דרוק צו דרוק{{הערה|[[#פריד|פריד]] זייט קיז}}. דער מגילה איז אנטהאלטן אין עטליכע כתבי יד פון דעם תנ"ך, און אין סידורים פון פארשידענע קהילות{{הערה|ווי: סידור "בית עובד", ליוורנו, תרכ"ב; סידור "עבודת ישראל", רעדלהיים, תרכ"ח; סידור "אוצר התפילות", ווילנא, תרפ"ח}}. | ||
די מגילה איז צום ערשטן מאל רעדאגירט געווארן דורך צבי הירש פיליפּאָווסקי פון א מאנוסקריפּט אינעם בריטישן מוזעום{{הערה|'[https://beta.hebrewbooks.org/33150 ספר מבחר הפנינים ומגילת אנטיוכוס' (תרי"א), 73–100]}}. יעלינעק האט ארויסגעגעבן א צווייטן מאנוסקריפּט{{הערה|[https://beta.hebrewbooks.org/reader/reader.aspx?sfid=30913#p=38 בית המדרש, ו (תרל"ח), 4–8]}} און יעקב טאפראווער א דריטע{{הערה|[https://www.nli.org.il/he/newspapers/hlb/1873/09/10/01/page/25 כבוד הלבנון, שנה י', נומער ד (תרל"ד) 17–28]}}. די פולשטענדיגסטע אויסגאבע איז די פון מ. גאסטער, וואס איז באזירט אויף זעקס מאנוסקריפּטן{{הערה|[https://www.google.com/books/edition/Transactions_of_the_Ninth_International/0RTgAAAAMAAJ?hl=en&gbpv=1&pg=PA17&printsec=frontcover Transactions of the Ninth International Congress of Orientalists, 2 (1893), 17—27]}}; ש.א. ווערטהיימער האט ארויסגעגעבן נאך א מאנוסקריפּט אין "לקט מדרשים"{{הערה|{{היברובוקס|שלמה אהרן ווערטהיימער|לקט מדרשים|32899|page=42|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תרס"ג|עמ=יג, ב – יח, א}}}}; א פאקסימילע אויסגאבע פון אן אייראפעישער ווערסיע{{הערה|L. Nemoy, ''The Scroll of Antiochus: Facsimile of Codex Hebrew +51 in the Yale University Library''. New Haven, 1952}}; א קריטישע אויסגאבע, באזירט אויף תימנ'ער טעקסטן צוגעשטעלט מיט ניקוד העכער די שורות{{הערה|מ.צ. קדרי, "מגילת אנטיוכוס הארמית", בר-אילן, ספר השנה, א (תשכ"ג), 81–105; בר-אילן, ספר השנה, יא (תשכ"ד), 178–214}}; די הויפט אויסגאבע ווידער-רעדאגירט אין 'קרית ספר'{{הערה|יששכר יואל, [https://bookreader.nli.org.il/NliBookViewer/?ie_pid=IE47209640#page/n0/mode/2up קרית ספר 37 (תשכ"ב), 132–136]}}. די ווערסיע פון [[יהודה דוד אייזענשטיין|י.ד. אייזנשטיין]]{{הערה|אין [https://beta.hebrewbooks.org/reader/reader.aspx?sfid=2603#p=203 אוצר מדרשים (תרע"ה), 185–189] ([https://www.sefaria.org/Otzar_Midrashim%2C_Chanukah%2C_Megilat_Antiochus%2C_Called_%22The_Greek_Scroll%22?lang=he טעקסט])}} איז אן אומפארענדערטע איבערדרוק פונעם טעקסט פון סלוצקי. די מגילה איז איבערגעזעצט געווארן אויף לאטייניש, דייטש, שפּאניש, אראביש, פּערסיש, אונגאריש און אידיש. | |||
== ליינען שבת חנוכה == | == ליינען שבת חנוכה == | ||
| שורה 75: | שורה 78: | ||
==דרויסנדיגע לינקס== | ==דרויסנדיגע לינקס== | ||
*{{צ-בוך|נאמען=מגלת מתתיהו|מתרגם=יששכר דוב פרענק|מקום הוצאה=פרעשבורג|שנת הוצאה=תרכ"א|קישור=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=nnc1.cu59002549&seq=1}}, מיט אידיש איבערזעצונג | *{{צ-בוך|נאמען=מגלת מתתיהו|מתרגם=יששכר דוב פרענק|מקום הוצאה=פרעשבורג|שנת הוצאה=תרכ"א|קישור=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=nnc1.cu59002549&seq=1}}, מיט אידיש איבערזעצונג | ||
* [https://beureihatefila.com/files/Megilas_Antiyochus_Hebrew_Aramaic.pdf מגילת אנטיוכוס, אראמיש און לשון קודש'ער איבערזעצונג לויט סלוצקי] | |||
* {{לינק|שרייבער=|קעפל=הידעת מהי מגילת בני חשמונאי? מאת ר' אביעד ב"ר שלום יצ"ו אשואל - כולל נעימת מגילת בני חשמונאי (מגילת אנטיוכס) מפי מארי סאלם כהן בן סלימאן זצ"ל|זייטל=אתר מסורת|דאטום=דעצעמבער 11, 2020|אדרעס=https://www.masoret.co/הידעת-מהי-מגילת-בני-חשמונאי-מאת-ר-אביע/}} | * {{לינק|שרייבער=|קעפל=הידעת מהי מגילת בני חשמונאי? מאת ר' אביעד ב"ר שלום יצ"ו אשואל - כולל נעימת מגילת בני חשמונאי (מגילת אנטיוכס) מפי מארי סאלם כהן בן סלימאן זצ"ל|זייטל=אתר מסורת|דאטום=דעצעמבער 11, 2020|אדרעס=https://www.masoret.co/הידעת-מהי-מגילת-בני-חשמונאי-מאת-ר-אביע/}} | ||