בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,358
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 21: | שורה 21: | ||
::די ערשטע דריי פיוטים זענען אפט מאל פארבינדן איינער מיט'ן אנדערן, סיי מיט די [[אקראסטיך]] וואס האט צומאל צעטיילט די '''א"ב''' צווישן אלע דריי פיוטים (א-ל, מ-צ, צ-ת), אדער איז דער ערשטער לויט '''א"ב''', דער צווייטער '''תשר"ק''', דערנאך '''אלב"ם'''. צומאל איז די א"ב צעטיילט צווישן די ערשטע צוויי (א-ל, מ-ת), און דער נאכפאלגנדער איז '''תשר"ק'''. ווי אויך זענען די נושאים אפט מאל פארבינדן, צ.ב. דער ערשטער פיוט רעדט פון דעם ערשטן פסוק פון די קריאת התורה, דער צווייטער פון דעם צווייטן פסוק אא"וו, אדער אז זיי זענען באזירט דער ערשטער אויף אברהם, צווייטער אויף יצחק, און דריטער פון יעקב. | ::די ערשטע דריי פיוטים זענען אפט מאל פארבינדן איינער מיט'ן אנדערן, סיי מיט די [[אקראסטיך]] וואס האט צומאל צעטיילט די '''א"ב''' צווישן אלע דריי פיוטים (א-ל, מ-צ, צ-ת), אדער איז דער ערשטער לויט '''א"ב''', דער צווייטער '''תשר"ק''', דערנאך '''אלב"ם'''. צומאל איז די א"ב צעטיילט צווישן די ערשטע צוויי (א-ל, מ-ת), און דער נאכפאלגנדער איז '''תשר"ק'''. ווי אויך זענען די נושאים אפט מאל פארבינדן, צ.ב. דער ערשטער פיוט רעדט פון דעם ערשטן פסוק פון די קריאת התורה, דער צווייטער פון דעם צווייטן פסוק אא"וו, אדער אז זיי זענען באזירט דער ערשטער אויף אברהם, צווייטער אויף יצחק, און דריטער פון יעקב. | ||
::די דריי ווערן אנגערופן: | ::די דריי ווערן אנגערופן: | ||
::: | <ol style="list-style-type: hebrew;"> | ||
::: | :::<li>'''מגן''' - געזאגט ביי די ערשטע ברכה פון 'מגן אברהם'.</li> | ||
::: | :::<li>'''מחיה''' - געזאגט ביי די צווייטע ברכה פון 'מחיה המתים'.</li> | ||
:::דער אויספיר פון דעם '''משלש''' פיוט איז אלעמאל מיט'ן פסוק "ימלוך ה' לעולם…"{{הערה|תהילים קמו, י}}, אדער "ואתה קדוש יושב תהילות ישראל"{{הערה|תהילים כב, ד}}. שפעטער איז געווארן איינגעפירט צו זאגן אלעמאל ביידע פסוקים. און צוגעלייגט די ווערטער "א-ל נא" וואס איז געווען דער אנהייב פונעם נאכפאלגנדן פיוט. | :::<li>'''משלש''' - דער ערשטער פיוט פון דער דריטער ברכה פון 'הא-ל הקדוש'.</li> | ||
:::<li>דער אויספיר פון דעם '''משלש''' פיוט איז אלעמאל מיט'ן פסוק "ימלוך ה' לעולם…"{{הערה|תהילים קמו, י}}, אדער "ואתה קדוש יושב תהילות ישראל"{{הערה|תהילים כב, ד}}. שפעטער איז געווארן איינגעפירט צו זאגן אלעמאל ביידע פסוקים. און צוגעלייגט די ווערטער "א-ל נא" וואס איז געווען דער אנהייב פונעם נאכפאלגנדן פיוט.</li> | |||
דאס האט אריינגעפירט צום לענגערן סעריע וואס האט געדינט אלס אריינפיר צו דאס זאגן 'קדושה': | |||
::: | :::<li> דער פיוט נאכ'ן משלש איז פון אן אנדער סארט ווי געווענליך, דאס געבוי איז צעשטרויבלט, מיט אומפינקטליכע שורות, און אלע ווערטער פונעם גאנצן פיוט זענען אויפ'ן זעלבן גראם. דער פיוט ענדיגט זיך מיט די ווערטער "קדוש", "נורא וקדוש" אדער "נורא ומרום וקדוש", וואס איז דורכאויס די דורות באשטימט געווארן אויף "חי וקים נורא ומרום וקדוש". אין די קדושתאות פון ימים נוראים פעלט דער פערטער פיוט{{הערה|זע רוקח, הל' ראש השנה, סימן ר, און נאך}}, לויט געוויסע מנהגים זאגט מען אנשטאט דעם דער פיוט "אתה הוא אלקינו".</li> | ||
::: | :::<li> דער פיפטער פיוט, קען זיין פארשידנארטיג, יניי פלעגט אריינשטעלן אן '''עשיריה''', א פיוט וואס דער אקראסטיך לויפט פון אות א' ביז י'{{הערה|זע עזרא פליישר, שירת הקודש העברית בימי הביניים, ירושלים 1975, זייט 146}}. ווידעראום רבי אלעזר הקליר פלעגט געווענליך לייגן א '''קיקלר''' געבוי, בתים פון דריי סטראפעס איטליכער, און נאך יעדע דריי בתים קומט א פזמון, אדער א '''רהיט'''. אלס אויספיר צו דעם פיוט זאגט מען דעם פארצייטישן תפילה פון "א-ל נא לעולם תוערץ".</li> | ||
::: | :::<li> דינט אלס אריינפיר צום סילוק, און פלעגט ביי רוב פארצייטישע פיוטים זיין מיט א צאמגענומענער און מסודר'דיגער פיוט. ביים קליר איז דאס על פי רוב געווען מיט א '''פזמון''', בתים פון דריי שורות, און דערנאך א פזמון וואס פירט אויס מיט'ן ווארט "קדוש" (דאס איז בעצם די שטיקלעך וואס ווערט היינט געזאגט "חזן וקהל" בעפאר דעם פיוט, וויבאלד מיט די יארן האט מען אויפגעהערט מיט די צייט צו זאגן דעם פזמון אינצווישן די בתים, און מען זאגט עס נאר אנהייב אין סוף){{הערה|תלמידי רש"י; זעט אויך תוספות ראש השנה ג. ד"ה וישמע וואס רופט דאס אן א "פזמון לפרשת זכור"}}, אדער אן '''עסתריוטא''' - בתים פון צוויי שורות גראמען, און דערנאך א דריטער גראם וואס ענדיגט זיך מיט "קדוש".</li> | ||
::: | :::<li> '''רהיט''' - אן אריינפיר צו קדושה, און רעדט געווענליך איבער די מעלה פון די מלאכים און די גרויסקייט פון די אידן איבער זיי. זיי הייבן זיך מיטן ווארט "ובכן". אפטמאל ווערט דער רהיט זיך אנהייבן מיט א פסוק (צום ביישפיל; "ובכן ויהי בשלם סוכו") און דער פייטן וועט דרש'ענען דעם גאנצן פסוק אין די רייע. אין געוויסע קדושתאות זענען די רהיטים אויסגעלאזט געווארן מיט די יארן, אבער אין די [[קאיר גניזה]] זעט מען אז זיי האבן עקזיסטירט.</li> | ||
::: | :::<li>'''סילוק''' - דער אויספיר ווער פירט אריין צו די פסוקים פון "קדושה", ביי קליר אןו זיינע נאכפאלגער איז דאס דער לענגסטער פיוט פון אלע, און איז בכלל נישט געבויט מיט קיין ריטם פון א ליד. דער סילוק פלעגט דינען אלס אריינפיר צו די פסוקים פון "קדוש" און ברוך", אנשטאט די באשטימטע נוסח פון "כתר יתנו לך" אדער "נעריצך", דער חזן האט געזאגט דעם אריינפיר, און דער גאנצער קהל האט געענפערט צו אים מיט די פסוקים פון "קדוש" "ברוך" און ימלוך".</li> | ||
::: | :::<li>'''פיוטי קדושה''' - די קדושתא האט זיך אריגינעל אריינגעצויגן אויך צווישן די פסוקים זעלבסט, אלס אלטערנאטיוו צום פארזאג פונעם חזן אויף די פסוקים פון קדושה ("אז בקול רעש גדול" אדער "כבודו מלא עולם). אין די מאנוסקריפטן פון דער גניזה ווערן זיי אנגערופן '''אופנים'''. דער טייל פון די פיוטים זענען אבער מיט די צייט כמעט אינגאנצן פארגעסן געווארן, סיידן אין די קדושתאות פון ימים נוראים וואו עס איז פארבליבן דער פיוט "וחיות בוערות כגחלי אש".</li> | ||
</ol> | |||
===שבעתא=== | ===שבעתא=== | ||