אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "אמהות"
ק (הגהה) |
ק (הגהה אנהייב, אויסשטעל אנהייב) |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|די מאמעס פון אידישן פאלק}} | {{דעסקריפציע|די מאמעס פון אידישן פאלק}} | ||
{{דרעפט}} | {{דרעפט}} | ||
די '''ארבע אמהות''' ("פיר | די '''ארבע אמהות''' ("פיר מוטערס") זענען די פיר מאטריארכן פון דאס אידישן פאלק, די ווייבער פון די [[דריי אבות|אבות]]: [[שרה]] די ווייב פון [[אברהם]], [[רבקה]] די ווייב פון [[יצחק]], און [[רחל]] און [[לאה]] די ווייבער פון [[יעקב]]. אין צוגאב צו זיי זענען אויך פארהאן די צוויי דינסטן, [[בלהה]] און [[זלפה]], וועלכע האבן אויך געבוירן טייל פון די [[שבטי ישראל|שבטים]]. | ||
עס איז איינגעפירט צו צולייגן | עס איז איינגעפירט צו צולייגן דעם צונאמען "אמנו" ("די מאמע") צו די נעמען פון די פיר אמהות: "שרה אמנו", "רבקה אמנו", "לאה אמנו", און "רחל אמנו" וואס איז אויך באקאנט אלס "די מאמע רחל". | ||
דאס וואס מען רופט זיי אזוי שטאמט פון די גמרא: "אין קורין לאבות אבינו אלא שלושה, ולא לאימהות אימנו אלא לארבע האמהות"{{הערה|מסכת שמחות, פרק א, יד}}. די גמרא שטעלט קלאר אז טראץ וואס רחל און לאה זענען נישט די ביאלאגישע מאמעס פונעם גאנצן פאלק, נאר יעדע איינע איז די מוטער פון געוויסע [[שבטי ישראל|שבטים]], דאך ווערן זיי גערעכנט ווי מאמעס פון די גאנצע פאלק וועגן זייער חשיבות{{הערה|{{בבלי|ברכות|טז|ב}}}}. דאס שטארצט באזונדער ארויס מיטן פאקט אז בלהה און זלפה ווערן נישט אריינגערעכנט צווישן די אמהות, כאטש זיי האבן אויך געבוירן קינדער פאר יעקב, וואס פון זיי זענען אויך ארויס אייניגע שבטים, און דאס איז וויבאלד זיי זענען געווען דינסטן. | דאס וואס מען רופט זיי אזוי שטאמט פון די גמרא: "אין קורין לאבות אבינו אלא שלושה, ולא לאימהות אימנו אלא לארבע האמהות"{{הערה|מסכת שמחות, פרק א, יד}}. די גמרא שטעלט קלאר אז טראץ וואס רחל און לאה זענען נישט די ביאלאגישע מאמעס פונעם גאנצן פאלק, נאר יעדע איינע איז די מוטער פון געוויסע [[שבטי ישראל|שבטים]], דאך ווערן זיי גערעכנט ווי מאמעס פון די גאנצע פאלק וועגן זייער חשיבות{{הערה|{{בבלי|ברכות|טז|ב}}}}. דאס שטארצט באזונדער ארויס מיטן פאקט אז בלהה און זלפה ווערן נישט אריינגערעכנט צווישן די אמהות, כאטש זיי האבן אויך געבוירן קינדער פאר יעקב, וואס פון זיי זענען אויך ארויס אייניגע שבטים, און דאס איז וויבאלד זיי זענען געווען דינסטן. | ||
| שורה 10: | שורה 10: | ||
דריי פון די פיר אמהות – שרה, רבקה און רחל – זענען געהאלפן געווארן מיט קינדער נאר נאך אסאך [[עקרה|קינדערלאזע]] יארן, און אין מדרש שטייט אז אויך לאה איז געווען אן עקרה פון איר נאטור, נאר א נס איז געשען און זיי איז פארהיילט געווארן. עס זענען פארהאן אסאך ערקלערונגען אין [[מדרש]] און אין [[מחשבת ישראל]] אויף די ערשיינונג ביי די אמהות.{{הערה|1=צבי הבר, [http://www.ybm.org.il/hebrew/LessonArticle.aspx?item=2897 מפני מה היו אבותינו עקרים], אין וועבזייטל [[ישיבת ברכת משה]]; [[אברהם קורמן]], [http://www.katif.net/art.php?table=jew1&id=744 עקרות האמהות], אין וועבזייטל קטיף.נט; [[יאירה אמית]], [https://web.archive.org/web/20150423202712/http://mikragesher.org.il/titles/bereshit/svivatcheker/haashara/Perek17Pasuk0Dibur02.htm ולמה נתעקרו האמהות?], אין וועבזייטל מקרא גשר.}} | דריי פון די פיר אמהות – שרה, רבקה און רחל – זענען געהאלפן געווארן מיט קינדער נאר נאך אסאך [[עקרה|קינדערלאזע]] יארן, און אין מדרש שטייט אז אויך לאה איז געווען אן עקרה פון איר נאטור, נאר א נס איז געשען און זיי איז פארהיילט געווארן. עס זענען פארהאן אסאך ערקלערונגען אין [[מדרש]] און אין [[מחשבת ישראל]] אויף די ערשיינונג ביי די אמהות.{{הערה|1=צבי הבר, [http://www.ybm.org.il/hebrew/LessonArticle.aspx?item=2897 מפני מה היו אבותינו עקרים], אין וועבזייטל [[ישיבת ברכת משה]]; [[אברהם קורמן]], [http://www.katif.net/art.php?table=jew1&id=744 עקרות האמהות], אין וועבזייטל קטיף.נט; [[יאירה אמית]], [https://web.archive.org/web/20150423202712/http://mikragesher.org.il/titles/bereshit/svivatcheker/haashara/Perek17Pasuk0Dibur02.htm ולמה נתעקרו האמהות?], אין וועבזייטל מקרא גשר.}} | ||
אין די תורה שטייט אז שרה, רבקה און לאה זענען באגראבן געווארן נעבן זייערע מענער אין [[מערת המכפלה]], אבער רחל איז באערדיגט געווארן אליין אין [[קבר רחל]] וואס איז אין [[בית לחם]]{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|לה|יט|כא}}}}. בלהה און זלפה זענען לויט טייל מקורות באערדיגט געווארן אין [[טבריה]] אין [[קבר האמהות]] {{מקור}}. | |||
[[חז"ל]] {{הערה|ילקוט שמעוני תורה ק"ל.}} זאגן אז די אמהות זענען געווען [[נביא]]ות. [[רבי חנינא בן פזי]] לערנט דאס פון דעם וואס רחל האט געבעטן {{ציטוטון|יֹסֵף ה' לִי בֵּן אַחֵר}} ({{תנ"ך|בראשית|ל|כד}}). פון דעם וואס זי האט נישט געבעטן "נאך קינדער", ווייזט אויס אז זי האט געוויסט אז יעקב גייט געבוירן נאר נאך איין זון, און זי האט מתפלל געווען אז דער זון זאל ארויסקומען פון איר{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|עב|ו}}}}. | [[חז"ל]] {{הערה|ילקוט שמעוני תורה ק"ל.}} זאגן אז די אמהות זענען געווען [[נביא]]ות. [[רבי חנינא בן פזי]] לערנט דאס פון דעם וואס רחל האט געבעטן {{ציטוטון|יֹסֵף ה' לִי בֵּן אַחֵר}} ({{תנ"ך|בראשית|ל|כד}}). פון דעם וואס זי האט נישט געבעטן "נאך קינדער", ווייזט אויס אז זי האט געוויסט אז יעקב גייט געבוירן נאר נאך איין זון, און זי האט מתפלל געווען אז דער זון זאל ארויסקומען פון איר{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|עב|ו}}}}. | ||
רעוויזיע פון 09:05, 20 נאוועמבער 2023
די ארבע אמהות ("פיר מוטערס") זענען די פיר מאטריארכן פון דאס אידישן פאלק, די ווייבער פון די אבות: שרה די ווייב פון אברהם, רבקה די ווייב פון יצחק, און רחל און לאה די ווייבער פון יעקב. אין צוגאב צו זיי זענען אויך פארהאן די צוויי דינסטן, בלהה און זלפה, וועלכע האבן אויך געבוירן טייל פון די שבטים.
עס איז איינגעפירט צו צולייגן דעם צונאמען "אמנו" ("די מאמע") צו די נעמען פון די פיר אמהות: "שרה אמנו", "רבקה אמנו", "לאה אמנו", און "רחל אמנו" וואס איז אויך באקאנט אלס "די מאמע רחל".
דאס וואס מען רופט זיי אזוי שטאמט פון די גמרא: "אין קורין לאבות אבינו אלא שלושה, ולא לאימהות אימנו אלא לארבע האמהות"[1]. די גמרא שטעלט קלאר אז טראץ וואס רחל און לאה זענען נישט די ביאלאגישע מאמעס פונעם גאנצן פאלק, נאר יעדע איינע איז די מוטער פון געוויסע שבטים, דאך ווערן זיי גערעכנט ווי מאמעס פון די גאנצע פאלק וועגן זייער חשיבות[2]. דאס שטארצט באזונדער ארויס מיטן פאקט אז בלהה און זלפה ווערן נישט אריינגערעכנט צווישן די אמהות, כאטש זיי האבן אויך געבוירן קינדער פאר יעקב, וואס פון זיי זענען אויך ארויס אייניגע שבטים, און דאס איז וויבאלד זיי זענען געווען דינסטן.
טראץ דאס אלעס, טרעפט מען אז חז"ל אין געוויסע פעלער נעמען אן אז עס זענען פארהאן זעקס אמהות, אריינרכענענדיג בלהה און זלפה צווישן זיי [3].
דריי פון די פיר אמהות – שרה, רבקה און רחל – זענען געהאלפן געווארן מיט קינדער נאר נאך אסאך קינדערלאזע יארן, און אין מדרש שטייט אז אויך לאה איז געווען אן עקרה פון איר נאטור, נאר א נס איז געשען און זיי איז פארהיילט געווארן. עס זענען פארהאן אסאך ערקלערונגען אין מדרש און אין מחשבת ישראל אויף די ערשיינונג ביי די אמהות.[4]
אין די תורה שטייט אז שרה, רבקה און לאה זענען באגראבן געווארן נעבן זייערע מענער אין מערת המכפלה, אבער רחל איז באערדיגט געווארן אליין אין קבר רחל וואס איז אין בית לחם[5]. בלהה און זלפה זענען לויט טייל מקורות באערדיגט געווארן אין טבריה אין קבר האמהות [מקור פארלאנגט].
חז"ל [6] זאגן אז די אמהות זענען געווען נביאות. רבי חנינא בן פזי לערנט דאס פון דעם וואס רחל האט געבעטן ”יֹסֵף ה' לִי בֵּן אַחֵר” (בראשית ל, כד). פון דעם וואס זי האט נישט געבעטן "נאך קינדער", ווייזט אויס אז זי האט געוויסט אז יעקב גייט געבוירן נאר נאך איין זון, און זי האט מתפלל געווען אז דער זון זאל ארויסקומען פון איר[7].
זעט אויך
רעפערענצן
- ↑ מסכת שמחות, פרק א, יד
- ↑ ברכות טז, ב
- ↑ ווי אין מדרש שיר השירים רבה פרשה ו: ”שש עגלות צב... ו' כנגד ו' אמהות- שרה רבקה רחל לאה זלפה בלהה”.
- ↑ צבי הבר, מפני מה היו אבותינו עקרים, אין וועבזייטל ישיבת ברכת משה; אברהם קורמן, עקרות האמהות, אין וועבזייטל קטיף.נט; יאירה אמית, ולמה נתעקרו האמהות?, אין וועבזייטל מקרא גשר.
- ↑ בראשית לה, יט–כא
- ↑ ילקוט שמעוני תורה ק"ל.
- ↑ בראשית רבה, פרשה ע"ב, פסקה ו'