אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "שת"

קפיצה לניווט קפיצה לחיפוש
839 בייטן צוגעלייגט ,  פֿאַר 2 יאָר
קומט אויך דא
(אפדעיט, טייל אריבער צו רוי:קין)
(קומט אויך דא)
 
שורה 14: שורה 14:
שת איז געבוירן געווארן ווען אדם איז אלט געווען 130 יאר{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|ה|ג}}}}, אין יאר {{לינק צו אידיש יאר|130}} לאדם{{ביאור|שם=לאדם|דאס הייסט, לויט'ן ציילונג באניצט אין סדר הדורות און אין אנדערע ספרים אויף אידישע כראנאלאגיע, וועלכע הייבן אן פון טאג ווען [[אדם הראשון]] איז באשאפן געווארן, אין צווייטן יאר לבריאת העולם (דער ערשטער יאר לבריאת העולם, גערופן "שנת תוהו", האט אנטהאלטן בלויז פינף טעג). לויט די רעכענונג וואס איז היינט אנגענומען (אין וועלכע דער יעצטיגער יאר איז {{תאריך עברי נוכחי|xhxjY}}), וואס הייבט זיך אן פון ערשטן טאג צום [[בריאת העולם]], דארף מען צולייגן איין יאר צום חשבון. {{ש}}אויב די יארן אין די תורה רעכענען זיך ווען זיי זענען געענדיגט, און נישט ווען זיי הייבן זיך אן, דארף מען צולייגן נאך א יאר צום חשבון. איבער דעם ספק, זעט: {{היברובוקס|[[רבי אברהם ישעיהו קארעליץ]]|חזון איש|14336|אורח חיים, סימן ק"מ, ס"ק ג'|page=465}}.}}. זיין נאמען ווערט ערקלערט אין די ווערטער פון זיין מוטער חוה: "כִּי {{מונחון|שָׁת|געשטעלט}} לִי אֱלֹקִים זֶרַע אַחֵר תַּחַת הֶבֶל כִּי הֲרָגוֹ קָיִן"{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|ד|כה}}}}. לויט דער מדרש, איז שת פון די זיבן מענטשן וואס זענען געבוירן געווארן [[ברית מילה|גע'מל'טע]]{{הערה|{{תנחומא|נח|ה}}; {{מסכת קטנה|אבות דרבי נתן|ב}}.}}. טייל זאגן אז ער איז געווען דער ערשטער מענטש וועלכער איז געבוירן געווארן קליינ־געוואוקסיג{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|ד|כה|מפרש=מלבי"ם}}. זעט אבער רבינו אפרים און רלב"ג אויף בראשית ד, ב, אז הבל איז שוין אויך געבוירן געווארן קליין}}. ער איז געווען ענליך צו אדם הראשון מיט זיין כח און שיינקייט{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|ה|ג|מפרש=רמב"ן}}}}.
שת איז געבוירן געווארן ווען אדם איז אלט געווען 130 יאר{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|ה|ג}}}}, אין יאר {{לינק צו אידיש יאר|130}} לאדם{{ביאור|שם=לאדם|דאס הייסט, לויט'ן ציילונג באניצט אין סדר הדורות און אין אנדערע ספרים אויף אידישע כראנאלאגיע, וועלכע הייבן אן פון טאג ווען [[אדם הראשון]] איז באשאפן געווארן, אין צווייטן יאר לבריאת העולם (דער ערשטער יאר לבריאת העולם, גערופן "שנת תוהו", האט אנטהאלטן בלויז פינף טעג). לויט די רעכענונג וואס איז היינט אנגענומען (אין וועלכע דער יעצטיגער יאר איז {{תאריך עברי נוכחי|xhxjY}}), וואס הייבט זיך אן פון ערשטן טאג צום [[בריאת העולם]], דארף מען צולייגן איין יאר צום חשבון. {{ש}}אויב די יארן אין די תורה רעכענען זיך ווען זיי זענען געענדיגט, און נישט ווען זיי הייבן זיך אן, דארף מען צולייגן נאך א יאר צום חשבון. איבער דעם ספק, זעט: {{היברובוקס|[[רבי אברהם ישעיהו קארעליץ]]|חזון איש|14336|אורח חיים, סימן ק"מ, ס"ק ג'|page=465}}.}}. זיין נאמען ווערט ערקלערט אין די ווערטער פון זיין מוטער חוה: "כִּי {{מונחון|שָׁת|געשטעלט}} לִי אֱלֹקִים זֶרַע אַחֵר תַּחַת הֶבֶל כִּי הֲרָגוֹ קָיִן"{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|ד|כה}}}}. לויט דער מדרש, איז שת פון די זיבן מענטשן וואס זענען געבוירן געווארן [[ברית מילה|גע'מל'טע]]{{הערה|{{תנחומא|נח|ה}}; {{מסכת קטנה|אבות דרבי נתן|ב}}.}}. טייל זאגן אז ער איז געווען דער ערשטער מענטש וועלכער איז געבוירן געווארן קליינ־געוואוקסיג{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|ד|כה|מפרש=מלבי"ם}}. זעט אבער רבינו אפרים און רלב"ג אויף בראשית ד, ב, אז הבל איז שוין אויך געבוירן געווארן קליין}}. ער איז געווען ענליך צו אדם הראשון מיט זיין כח און שיינקייט{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|ה|ג|מפרש=רמב"ן}}}}.


לויט פארשידענע מקורות, האט שת געהייראט זיין שוועסטער עצורה{{הערה|[[ספר היובלים]], {{ויקיטקסט|ספר היובלים/ד|פרק ד'}}}}, אדער פטורה{{הערה|מדרש כת"י, סוף ספר "מגן וחרב" פון רבי יהודה אריה ממודנה}}, אדער נובא{{הערה|"דברי הימים" פון [[ירחמיאל בן שלמה]]}}. ווען שת איז אלט געווען 105 יאר, האט ער געבוירן א זון מיטן נאמען [[אנוש]]{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|ד|כו}}; {{תנ"ך|בראשית|ה|ו|אן=ספר}}}}, פון וועמען עס האבן זיך ווייטער געצויגן די צען דורות ביז [[נח]]. חוץ פון אנוש האט ער געבוירן נאך קינדער{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|ה|ז}}}}. אלע מענטשן היינט אויף דער וועלט שטאמען פון שת, און חז"ל געבן דאס אן אלס נאך א טעם פאר זיין נאמען, "שממנו הושתת העולם"{{הערה|{{מדרש אגדה|בראשית|ד|כג}}}}.
לויט פארשידענע מקורות, האט שת געהייראט זיין שוועסטער עצורה{{הערה|[[ספר היובלים]], {{ויקיטקסט|ספר היובלים/ד|פרק ד'}}}}, אדער פטורה{{הערה|מדרש כת"י, סוף ספר "מגן וחרב" פון רבי יהודה אריה ממודנה}}, אדער נובא{{הערה|"דברי הימים" פון [[ירחמיאל בן שלמה]]}}. ווען שת איז אלט געווען 105 יאר, האט ער געבוירן א זון מיטן נאמען [[אנוש]]{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|ד|כו}}; {{תנ"ך|בראשית|ה|ו|אן=ספר}}}}, פון וועמען עס האבן זיך ווייטער געצויגן די צען דורות ביז [[נח]]. חוץ פון אנוש האט ער געבוירן נאך קינדער{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|ה|ז}}}}. אלע מענטשן היינט אויף דער וועלט שטאמען פון שת; הבל איז געשטארבן אן קינדער, און די אפשטאמיגע פון קין זענען אומגעקומען ביים [[מבול]] צוליב זייערע [[עבירות]]{{ביאור|לויט איין דעה אין מדרש, אבער, איז [[נעמה]] די טאכטער פון [[למך בן מתושאל]] געווען די ווייב פון נח, און לויט דעם שטאמען די מענטשן היינט אויך פון קין: "ואחות תובל קין נעמה, א"ר אבא בר כהנא נעמה אשתו של נח היתה, ולמה היו קורין אותה נעמה שהיו מעשיה נעימים. ורבנן אמרי נעמה אחרת היתה, ולמה היו קורין אותה נעמה שהיתה מנעמת בתוף לעבודת כוכבים"{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|כג}}}}.}}. חז"ל געבן דאס אן אלס נאך א טעם פאר זיין נאמען, "שממנו הושתת העולם"{{הערה|{{מדרש אגדה|בראשית|ד|כג}}}}.


שת האט געלעבט 912 יאר (ביז צום יאר {{לינק צו אידיש יאר|1042}} לאדם{{ביאור|שם=לאדם}}), דער פערט-לענגסטער פון אלע מענטשן דערמאנט אין [[תנ"ך]]. לויט א מקור אין די [[ראשונים]], האט שת געוואוינט אין [[ארץ ישראל]]{{הערה|[[ספר הכוזרי]], מאמר ב' סימן י"ד.}}.
שת האט געלעבט 912 יאר (ביז צום יאר {{לינק צו אידיש יאר|1042}} לאדם{{ביאור|שם=לאדם}}), דער פערט-לענגסטער פון אלע מענטשן דערמאנט אין [[תנ"ך]]. לויט א מקור אין די [[ראשונים]], האט שת געוואוינט אין [[ארץ ישראל]]{{הערה|[[ספר הכוזרי]], מאמר ב' סימן י"ד.}}.

נאוויגאציע מעניו