מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "תשליך"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
מכלוליזאציע, צוגעלייגט מקור
(פארברייטערט) |
(מכלוליזאציע, צוגעלייגט מקור) |
||
| שורה 23: | שורה 23: | ||
עס איז בעסער צו גיין צו א וואסער וואס דערין זענען פארהאן פיש{{הערה|ספר המנהגים (טירנא), ראש השנה; מטה משה, עמוד העבודה סי' תת"כ.}}. דער טעם דערצו איז צו געדענקן אז מיר זענען געגליכן צו פיש וועלכע קענען פלוצלינג געכאפט ווערן דורך דעם פישער, אזוי קענען מיר פארכאפט ווערן אין נעץ פון מידת הדין{{הערה|הגהות מנהגים (טירנא), ראש השנה אות קל"א; מטה משה, עמוד העבודה סי' תת"כ.}}, און די מחשבה וועט אונז מעורר זיין צו תשובה{{הערה|לבוש, אורח חיים סימן תקצ"ו}}. נאך א טעם איז, ווייל די פישן ווייזן אויף ברכה מיט דעם וואס [[עין הרע]] איז נישט שולט אויף זיי, און 'שיפרו וירבו כדגים'{{הערה|{{טור|אורח חיים|תקפג|מפרש=דרכי משה}}}}. אין [[חמדת ימים]] ווערט דערמאנט נאך א סיבה, ווייל דעם ערשטן טאג ראש השנה איז דינא קשיא, דעריבער גייט מען צום וואסער וואס ווייזט אויף חסדים צו ממתיק זיין צו דינא רפיא, און אויך די פיש מיט זייערע אפענע אויגן ('עינא פקיחא') צייגן אויף חסדים{{הערה|חמדת הימים, ראש השנה פרק ז'}}. | עס איז בעסער צו גיין צו א וואסער וואס דערין זענען פארהאן פיש{{הערה|ספר המנהגים (טירנא), ראש השנה; מטה משה, עמוד העבודה סי' תת"כ.}}. דער טעם דערצו איז צו געדענקן אז מיר זענען געגליכן צו פיש וועלכע קענען פלוצלינג געכאפט ווערן דורך דעם פישער, אזוי קענען מיר פארכאפט ווערן אין נעץ פון מידת הדין{{הערה|הגהות מנהגים (טירנא), ראש השנה אות קל"א; מטה משה, עמוד העבודה סי' תת"כ.}}, און די מחשבה וועט אונז מעורר זיין צו תשובה{{הערה|לבוש, אורח חיים סימן תקצ"ו}}. נאך א טעם איז, ווייל די פישן ווייזן אויף ברכה מיט דעם וואס [[עין הרע]] איז נישט שולט אויף זיי, און 'שיפרו וירבו כדגים'{{הערה|{{טור|אורח חיים|תקפג|מפרש=דרכי משה}}}}. אין [[חמדת ימים]] ווערט דערמאנט נאך א סיבה, ווייל דעם ערשטן טאג ראש השנה איז דינא קשיא, דעריבער גייט מען צום וואסער וואס ווייזט אויף חסדים צו ממתיק זיין צו דינא רפיא, און אויך די פיש מיט זייערע אפענע אויגן ('עינא פקיחא') צייגן אויף חסדים{{הערה|חמדת הימים, ראש השנה פרק ז'}}. | ||
אין א פלאץ וואס איז נישט פארהאן קיין טייך אדער קוואל וואסער, האט מען געמאכט אן עקסטערן בור אין הויף פון שוהל, אדער איז מען ארויף צו א הויכע פלאץ וואס פון דארטן זעט מען וואסער. טייל האבן זיך געפירט צו עפענען דעם קראן וואסער און דארט געזאגט תשליך. | אין א פלאץ וואס איז נישט פארהאן קיין טייך אדער קוואל וואסער, האט מען געמאכט אן עקסטערן בור אין הויף פון שוהל, אדער איז מען ארויף צו א הויכע פלאץ וואס פון דארטן זעט מען וואסער{{הערה|יפה ללב, אורח חיים חלק ב' סימן ק"נ אות ב'; חבת ירושלים, ענין צפת.}}. טייל האבן זיך געפירט צו עפענען דעם קראן וואסער און דארט געזאגט תשליך, אדער קען מען עס זאגן ביי א כלי אנגעפילט מיט וואסער{{הערה|מעדני דניאל, סימן תקפ"ג}}. | ||
ביי די אידן פון [[קורדיסטאן]] איז געווען א מנהג צו אריין טאנצן אין די וואסער מיט די קליידער נאכן זאגן תשליך. טייל האבן זיך באגענוגנט מיט זאגן דעם תשליך שטייענדיג אויף [[ע:רפסודה|פּליטן]] וועלכע זענען געשווימען אין טייך כאבור. | ביי די אידן פון [[קורדיסטאן]] איז געווען א מנהג צו אריין טאנצן אין די וואסער מיט די קליידער נאכן זאגן תשליך. טייל האבן זיך באגענוגנט מיט זאגן דעם תשליך שטייענדיג אויף [[ע:רפסודה|פּליטן]] וועלכע זענען געשווימען אין טייך כאבור. | ||
| שורה 32: | שורה 32: | ||
אויב דער ערשטער טאג פון ראש השנה קומט אויס אום שבת, איז איינגעפירט ביי די אשכנזים, ביי די אידן פון איטאליע{{הערה|שם=רומא}} און ביי א טייל פון די ספרדים צו אפשטופן דעם תשליך צום צווייטן טאג, כדי מען זאל נישט צוקומען צו טראגן די מחזורים אינדרויסן פון [[עירוב]]. רוב ספרדים זאגן עס אבער אויך אין אזא יאר אין ערשטן טאג. | אויב דער ערשטער טאג פון ראש השנה קומט אויס אום שבת, איז איינגעפירט ביי די אשכנזים, ביי די אידן פון איטאליע{{הערה|שם=רומא}} און ביי א טייל פון די ספרדים צו אפשטופן דעם תשליך צום צווייטן טאג, כדי מען זאל נישט צוקומען צו טראגן די מחזורים אינדרויסן פון [[עירוב]]. רוב ספרדים זאגן עס אבער אויך אין אזא יאר אין ערשטן טאג. | ||
ביי טייל [[חסידות|חסידים]] איז איינגעפירט צו גיין צו תשליך אין די [[עשרת ימי תשובה]], צווישן ראש השנה און יום כיפור, און בעיקר א טאג פאר ערב יום כיפור (אדער דעם אוונט בעפאר), וואס ווערט גערופן "שלש עשרה מדות"{{הערה|ליקוטי מהרי"ח, תפלת מוסף דראש השנה}}. | ביי טייל [[חסידות|חסידים]] איז איינגעפירט צו גיין צו תשליך אין די [[עשרת ימי תשובה]], צווישן ראש השנה און יום כיפור, און בעיקר א טאג פאר ערב יום כיפור (אדער דעם אוונט בעפאר), וואס ווערט גערופן "שלש עשרה מדות"{{הערה|ליקוטי מהרי"ח, תפלת מוסף דראש השנה; שער יששכר, מאמר שובה ישראל אות כ"ב.}}. | ||
===תפילות און מנהגים=== | ===תפילות און מנהגים=== | ||
| שורה 39: | שורה 39: | ||
{{ציטוט|תוכן=מִי-אֵל כָּמוֹךָ נֹשֵׂא עָוֹן וְעֹבֵר עַל-פֶּשַׁע לִשְׁאֵרִית נַחֲלָתוֹ לֹא-הֶחֱזִיק לָעַד אַפּוֹ כִּי-חָפֵץ חֶסֶד הוּא. / יָשׁוּב יְרַחֲמֵנוּ יִכְבֹּשׁ עֲוֹנֹתֵינוּ וְתַשְׁלִיךְ בִּמְצֻלוֹת יָם כָּל-חַטֹּאותָם. / תִּתֵּן אֱמֶת לְיַעֲקֹב חֶסֶד לְאַבְרָהָם אֲשֶׁר-נִשְׁבַּעְתָּ לַאֲבֹתֵינוּ מִימֵי קֶדֶם.|}} | {{ציטוט|תוכן=מִי-אֵל כָּמוֹךָ נֹשֵׂא עָוֹן וְעֹבֵר עַל-פֶּשַׁע לִשְׁאֵרִית נַחֲלָתוֹ לֹא-הֶחֱזִיק לָעַד אַפּוֹ כִּי-חָפֵץ חֶסֶד הוּא. / יָשׁוּב יְרַחֲמֵנוּ יִכְבֹּשׁ עֲוֹנֹתֵינוּ וְתַשְׁלִיךְ בִּמְצֻלוֹת יָם כָּל-חַטֹּאותָם. / תִּתֵּן אֱמֶת לְיַעֲקֹב חֶסֶד לְאַבְרָהָם אֲשֶׁר-נִשְׁבַּעְתָּ לַאֲבֹתֵינוּ מִימֵי קֶדֶם.|}} | ||
לויט טייל מקורות זאל מען איבערזאגן די פסוקים דריי מאל{{הערה|קיצור של"ה, מסכת ראש השנה ד"ה כתב הש"ע; סידור חמדת ישראל, סדר תשליך; סידור רבי אשר.}}. טייל לייגן צו נאך פארשידענע פסוקים{{הערה|סידור חמדת ישראל, סדר תשליך: {{תנ"ך|תהלים|קיח|ה|ט}}, {{תנ"ך|תהלים|לג}}, און {{תנ"ך|ישעיה|יא|ט}}.}}. [[רבי חיים יוסף דוד אזולאי|דער חיד"א]] האט פארפאסט א תפילה געזאגט צו זאגן דערנאך. | לויט טייל מקורות זאל מען איבערזאגן די פסוקים דריי מאל{{הערה|קיצור של"ה, מסכת ראש השנה ד"ה כתב הש"ע; סידור חמדת ישראל, סדר תשליך; סידור רבי אשר.}}. טייל לייגן צו נאך פארשידענע פסוקים{{הערה|סידור חמדת ישראל, סדר תשליך: {{תנ"ך|תהלים|קיח|ה|ט}}, {{תנ"ך|תהלים|לג}}, און {{תנ"ך|ישעיה|יא|ט}}.}}. [[רבי חיים יוסף דוד אזולאי|דער חיד"א]] האט פארפאסט א תפילה געזאגט צו זאגן דערנאך{{הערה|עבודת הקודש, צפורן שמיר סימן י"ב}}. | ||
עס איז אנגענומען צו אויסשאקלען די קליידער, אלס א סימן כאילו מען ווארפט אוועק די עבירות, און מען זאל צולייגן הארץ זיך צו האלטן ריין פון יעצט און ווייטער{{הערה|{{קיצור שולחן ערוך|קכט|כא}}}}. א מענטש זאל זיך אבער נישט איינרעדן אז דערמיט קען מען פאקטיש אראפווארפן די עבירות, אן תשובה{{הערה|קיצור של"ה מסכת ראש השנה, הגה ד"ה ראו לבטל}}. | עס איז אנגענומען צו אויסשאקלען די קליידער, אלס א סימן כאילו מען ווארפט אוועק די עבירות, און מען זאל צולייגן הארץ זיך צו האלטן ריין פון יעצט און ווייטער{{הערה|{{קיצור שולחן ערוך|קכט|כא}}}}. א מענטש זאל זיך אבער נישט איינרעדן אז דערמיט קען מען פאקטיש אראפווארפן די עבירות, אן תשובה{{הערה|קיצור של"ה מסכת ראש השנה, הגה ד"ה ראו לבטל}}. | ||
==התנגדות צום מנהג== | ==התנגדות צום מנהג== | ||
ביי א קליין חלק פון די ספרד'ישע קהילות, ווי אויך ביי רוב אידן פון [[תימן]], איז נישט געווארן אנגענומען דער מנהג. דער [[ווילנער גאון]] איז נישט געגאנגען צו א טייך צו זאגן תשליך{{הערה|1=ספר מעשה רב, סעיף ר"ט}}, און אזוי פירן זיך די [[פרושים (ישוב הישן)|פרושים]] אין ירושלים{{הערה|1=זעט לוח לארץ ישראל}}. אויך [[רבי יחיאל מיכל הלוי עפשטיין]] שרייבט אז מען זאל בעסער נישט טון דער מנהג{{הערה|{{ויקיטקסט|ערוך השולחן אורח חיים תקפג|ערוך השולחן, אורח חיים, סימן תקפ"ג, סעיף ד'}}}}, און אזוי שרייבן אויך [[רבי אליהו ראגאלער]], דער [[רבי אליהו דוד ראבינאוויטש תאומים|אדר"ת]]{{הערה|1=אין זיין ספר תפילת דוד: {{ציטוטון|ובאמת ראוי הדבר בדור הזה לבטל אותו המנהג, ובפרט בעיירות הגדולות, וביותר מפני שנדפסו תחינות לנשים, ועמי הארצות כהנשים מאריכין הרבה, והם לשחוק ולצנינים בעיני העמים}}. }}, און אנדערע. | ביי א קליין חלק פון די ספרד'ישע קהילות, ווי אויך ביי רוב אידן פון [[תימן]], איז נישט געווארן אנגענומען דער מנהג. דער [[ווילנער גאון]] איז נישט געגאנגען צו א טייך צו זאגן תשליך{{הערה|1=ספר מעשה רב, סעיף ר"ט}}, און אזוי פירן זיך די [[פרושים (ישוב הישן)|פרושים]] אין ירושלים{{הערה|1=זעט לוח לארץ ישראל}}. אויך [[רבי יחיאל מיכל הלוי עפשטיין]] שרייבט אז מען זאל בעסער נישט טון דער מנהג{{הערה|{{ויקיטקסט|ערוך השולחן אורח חיים תקפג|ערוך השולחן, אורח חיים, סימן תקפ"ג, סעיף ד'}}}}, און אזוי שרייבן אויך [[רבי אליהו ראגאלער]]{{הערה|יד אליהו, חלק הפסקים, צוואה אות ב'}}, דער [[רבי אליהו דוד ראבינאוויטש תאומים|אדר"ת]]{{הערה|1=אין זיין ספר תפילת דוד: {{ציטוטון|ובאמת ראוי הדבר בדור הזה לבטל אותו המנהג, ובפרט בעיירות הגדולות, וביותר מפני שנדפסו תחינות לנשים, ועמי הארצות כהנשים מאריכין הרבה, והם לשחוק ולצנינים בעיני העמים}}. }}, און אנדערע. | ||
==צו ליינען מער== | |||
* {{אוצר החכמה|רבי שמואל שווארץ|פני המים|647496|סופיקס=יא}} | |||
* {{אוצר החכמה|אביגדור ברגר|סדר תשליך ומנהגיו|62966|סופיקס=יא}} | |||
==דרויסנדע לינקס == | ==דרויסנדע לינקס == | ||