אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "חד גדיא"

חד גדיא (זעט מקור)

רעוויזיע פון 10:46, 29 מערץ 2023

53 בייטן אראפגענומען , פֿאַר 2 יאָר

ק

מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן

102,362

רעדאגירונגען

@@ שורה 55: / שורה 55: @@
 ==פירושים==
-פילע פירושים זענען געזאגט געווארן אויף דעם חד גדיא. געוויסע זענען מסביר אז די פיוט שפעט פון די גוים וואס דינען עבודה זרה'ס וואס זענען באשעפענישן, און ברעגנט ארויס אז יעדער באשעפעניש האט א שוואכקייט און א צווייטע קען אים בייקומען. נאר דער באשעפער איז שטערקער פון אלעם{{הערה|געברעגנט אין: {{אוצר החכמה|אוצר מפרשי ההגדה|157081|מוסד ירושלים, תשס"ח, זייט 381 הערה 3|עמוד=388}}}}. דער געדאנק איז געבויט אויף א מדרש וואס שילדערט א דיאלאג צווישן אברהם און נמרוד וואס לויפט אויף דער געדאנקנגאנג פון חד גדיא:{{ציטוט|אמר ליה נסגוד לנורא, אמר ליה אברהם ונסגוד למיא דמטפין נורא, אמר ליה נמרוד נסגוד למיא, אמר ליה אם כן נסגוד לעננא דטעין מיא, אמר ליה נסגוד לעננא, אמר ליה אם כן נסגוד לרוחא דמבדר עננא, אמר ליה נסגוד לרוחא, אמר ליה ונסגוד לבר אינשא דסביל רוחא|בראשית רבה פרשה לח פסקא יג}}.
+פילע פירושים זענען געזאגט געווארן אויף דעם פיוט. געוויסע זענען מסביר אז דער פיוט שפעט פון די גוים וואס דינען אפגעטער, און ברענגט ארויס אז יעדער באשעפעניש האט א שוואכקייט און א צווייטע קען אים בייקומען - נאר דער באשעפער איז שטערקער פון אלעם{{הערה|געברענגט אין: {{אוצר החכמה|אוצר מפרשי ההגדה|157081|מוסד ירושלים, תשס"ח, זייט 381 הערה 3|עמוד=388}}}}. דער געדאנק איז געבויט אויף א מדרש, וואס שילדערט א דיאלאג צווישן [[אברהם]] און [[נמרוד]] וואס לויפט אויף דער גאנג פון חד גדיא:{{ציטוט|אמר ליה נסגוד לנורא, אמר ליה אברהם ונסגוד למיא דמטפין נורא, אמר ליה נמרוד נסגוד למיא, אמר ליה אם כן נסגוד לעננא דטעין מיא, אמר ליה נסגוד לעננא, אמר ליה אם כן נסגוד לרוחא דמבדר עננא, אמר ליה נסגוד לרוחא, אמר ליה ונסגוד לבר אינשא דסביל רוחא|בראשית רבה פרשה לח פסקא יג}}.
 א מערהייט פון די מפרשים טייטשן אריין דערין די היסטאריע פון כלל ישראל אין גלות ביז משיח'ס טאג. דער גדיא איז כלל ישראל, און די פיגורן דורכאויס די פיוט סימבאליזירן די מלכויות וואס ווארפן זיך אום איינער דעם צווייטן{{הערה|{{אוצר החכמה||אחיות אחידן|141173|אמסטערדאם, תקכ"ב|ללא}}; {{אוצר החכמה|רבי מרדכי מקאליש|מאמר מרדכי|146867|דירנפורט, תקכ"ד|ללא}} אין די הקדמה; {{אוצר החכמה|רבי משה אברהם אבלי|גדי מקולס|149961|אלטונא, תק"ל|ללא}}; {{אוצר החכמה|רבי יהונתן אייבשיץ|מאמר יהונתן|143610|לבוב, תרכ"ב|ללא}}; {{אוצר החכמה|רבי יחזקאל קאצנעלענבויגן|מים יחזקאל|16020|פורציק, תקמ"ו, דף לד עמוד א|ללא|עמוד=115}}; {{אוצר החכמה|רבי יעקב לורבערבוים מליסא|הגדה של פסח מעשה נסים|616019|ירושלים תשע"ו|ללא|עמוד=275}} {{אוצר החכמה|רבי נתנאל חיים פאפע|מגיד מישרים על הגדה של פסח|51628|ירושלים, תר"ס|ללא|עמוד=63}}; און פילע נאך}}. די פעלקער זענען געוונליך: [[בבל]], [[פרס]], [[יוון]] און [[רומי]]; און אין טייל פירושים אויך [[מצרים]], [[איסלאם]] און [[קריסטינטום]]. דער אקס איז על פי רוב [[משיח בן יוסף]], דער שוחט איז ארמילס/[[גוג ומגוג]] וואס וועט אים אומברענגען, דער מלאך המוות איז די מגיפה קעגן די רשעים, און דערנאך קומט די באשעפער'ס ענדגילטיגע מלוכה.
@@ שורה 64: / שורה 64: @@
 לויט דער פירוש פון רבי אשר אנשיל ווירמיש, איז דער חד גדיא א וויכוח צווישן אידן און די פעלקער צי די אידן זענען טאקע אוזי חשוב{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי אשר אנשיל ווירמיש|פסח התקווה|147430|פרנקפורט דמיין, תקכ"ד}}}}; דער חתם סופר טייטשט אריין דערין די הלכות און פרטים פון קרבן פסח
 {{הערה|שם=חתם|{{אוצר החכמה|רבי משה סופר|הגדה של פסח חתם סופר|163027|ירושלים, תשס"ד|עמוד=279}}}}. רבי יצחק פון פוזנא האט אויסגעטייטש דער גאנצע חד גדיא על פי סוד{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי יצחק אב"ד פוזנא|איל יצחק|181893|לבוב, תק"פ}}}}.
 ==מפרשים==
 אין די אנהייב פון דער 18'טן יארהונדערט, נאך איידער סיי וועלכע אידישע פירוש אויפן פיוט איז געשריבן געווארן, האבן משומדים און קריסטליכע געלערנטע שוין געדרוקט באשרייבונגען צו דערגיין פשט פון דער אידישע "רעטעניש". צווישן זיי א משומד פילפ ניקודמוס לבראכט, וואס האט ארויס געגעבן א גאנצע פאמפלעט דערוועגן אין יאר ה'תצ"א. זייערע פירושים זענען געווען היסטארישע און פילאזאפישע{{הערה|שם=אנציק}}.