מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
3,951
רעדאגירונגען
ק
←תקופת רב אדא: פארברייטערט, הגהה
(←די תקופה אין די מולד: פארברייטערט) |
ק (←תקופת רב אדא: פארברייטערט, הגהה) |
||
| שורה 74: | שורה 74: | ||
תקופת רב אדא בר אהבה ווערט געברענגט אין די ראשונים, בשם א ברייתא אויף זיין נאמען{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער רביעי}}. די חשבון פון תקופת רב אדא איז באזירט אויף די הנחה אז א יאר איז לאנג 365 טעג, 5 שעה, 997 חלקים און 48 רגעים, און יעדער פון די פיר תקופות איז לאנג 91 טעג, 7 שעה, 519 חלקים און 31 רגעים. | תקופת רב אדא בר אהבה ווערט געברענגט אין די ראשונים, בשם א ברייתא אויף זיין נאמען{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער רביעי}}. די חשבון פון תקופת רב אדא איז באזירט אויף די הנחה אז א יאר איז לאנג 365 טעג, 5 שעה, 997 חלקים און 48 רגעים, און יעדער פון די פיר תקופות איז לאנג 91 טעג, 7 שעה, 519 חלקים און 31 רגעים. | ||
תקופת רב אדא ווערט געברענגט אין די ראשונים בשם א ברייתא וואס איז היינט פארלוירן. די עלטסטע געבליבענע געשריבענע מקור פאר תקופת רב אדא איז דווקא א חיבור פון א נישט-איד, דער באקענטער אראבישער מאטאמאטיקער מוחמד אל ח'ואריזמי וואס שילדערט דער אידישע לוח און ווייסט צו דערציילן אז זייערע זון-יאר איז לאנג 365 טעג 5 שעה און 3891/4104 פון א שעה{{הערה|איבערגעזעצט דורך צבי לנגרמן, "אימתי נוסד הלוח העברי?", מאיר בניהו (רעדאקטאר), '''אסופות''' א, ירושלים, תשמ"ז, זייט קנט-קסח}}. | |||
דער רמב"ם שרייבט אז די סנהדרין האט געניצט תקופת רב אדא ביים דן זיין צי מען זאל מעבר זיין די יאר, אין די צייטן ווען דאס איז נישט געטון געווארן לויט די קביעות'ידע חשבון, נאר דיסקוסירט געווארן יעדער עיבור יאר | די עלטסטע אידישע מקור פאר תקופות רב אדא איז "ספר העיבור" פון רבי אברהם בן חייא הנשיא{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער חמישי}}, און "ספר האלקושי" פון רבי יעקב בן שמשון א תלמיד פון רש"י{{הערה|כתב יד 692/6 אין די בולדיאנער ביבלעטעק, אראפ געברענגט דורך יעקב חיימאוויטש, "אורך שנת החמה", מרדכי גנוט (רעדאקטאר), '''ברכת החמה בתקופתה''', בני ברק, תשס"ט, זייט 671}}, ביידע געשריבן אין שנת 'תתפ"ג. | ||
עס זענען געווען כאטש צוויי אמוראים וואס האבן געהייסן "רב אדא בר אהבה". אין די ספרים "ספר יוחסין" און "צמח דוד" ווערט אנגענומען אן אז תקופת רב אדא איז פון די ערשטע רב אדא בר אהבה, א תלמיד חבר פון רב און שמואל וואס האט געלעבט ארום שנת ד' אלפים, ווידער רבי משה חיים רימיני שרייבט אז עס זער צווייטער, א תלמיד פון רבא וואב האט געלעבט ארום שנת ד'ק', גאר נאנט צו די צייט ווען הלל החמישי האט מייסד געווען די חשבון פון דער לוח. | |||
19 יאר לויט, קומען אויס גענוי 235 חודשים. די 19 יעריגע מחזור פון עיבור יארן איז געבויט אויף דער פאקט. 19 מאל 12 איז 228, בלייבן איבער זיבן חודשים, וואס זענען די אדר-ב'ען פון די 7 עיבור יארן. לויט טייל ראשונים{{הערה| ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער חמישי בשם רבינו חסאן הדיין, און רבינו יצחק בן ברוך; '''יסוד עולם''' לרבינו יצחק הישראלי מאמר ד פרק ב}}, טוט די 'יום התקופה' פון תקופת ניסן דיקטירן אויך די סדר פון די עיבור יארן: אויב פאלט עס אויס מער ווי 16 טעג מעת לעת נאך א מולד, מוז יענער זיין די מולד פון חודש אדר. דאס איז לויט דער שיטה פשט פון רב הונא בר אבין'ס כלל אין מסכת ראש השנה: {{ציטוטון|כד חזית דמשכה תקופת טבת עד שיתסר בניסן עברה לההיא שתא ולא תיחוש לה, דכתיב שמור את חדש האביב, אביב של תקופה שיהא בחודש ניסן|{{בבלי|ראש השנה|כא|א|ללא=שם}}}}. אנדערע ראשונים לערנען אבער פשט אין די גמרא אנדערש{{הערה|[[רש"י]], [[תוספות]], [[יד רמ"ה]] אויף סנהדרין דף יג עמוד א און נאך. זע מער ביי משה הסגל, '''מגיד הרקיע''', קרית ספר, תשס"ב, זייט 96-110 און ביי יעקב לעווינגער, '''על השמינית''', תל אביב, תשמ"ו, זייט 24}}. | |||
דער רמב"ם שרייבט אז די סנהדרין האט געניצט תקופת רב אדא ביים דן זיין צי מען זאל מעבר זיין די יאר, אין די צייטן ווען דאס איז נישט געטון געווארן לויט די קביעות'ידע חשבון, נאר דיסקוסירט געווארן יעדער עיבור יאר באזונדער{{הערה|{{רמב"ם||קידוש החודש|י|ו}}}}. רבי אברהם בן חייא הנשיא שרייבט אז תקופת רב אדא איז הלכה למשה מסיני. ער וויזט אן אז די גויים האבן זיך געמוטשעט יארן לאנג צו דערגיין די לענג פון דער יאר, און אויפגעקומען אז עס איז 365 טעג מיט 6 שעה, וויניגער א 1/300 פון א טאג; דאס איז מיט בלויז 4 חלקים און 2.4 רגעים קורצער ווי תקופת רב אדא{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער חמישי}}. דער דערמאנטע חשבון איז פון די גריכעשע היפרכוס, וועמענס ווערטער ווערן געברענגט דורך בטלמיוס אין זיין "אלמגסט". | |||
אין ספר עתים לבינה{{הערה|יוסף משה גינזבורג, '''עתים לבינה''', ווארשא, תרנ"א, זייט 270}} ווערט געברענגט א סברא בשם רבי עזריה מן האדומים{{הערה|רבי עזריה מן האדומים, '''מאור עינים''', ימי עולם פרק מ}} אז רב אדא האט גענומען זיין חשבון פון דער היפרכוס, דער חזון איש קריטיריט שטארק דער שטעלונג, און רופט עס אן "מינות"{{הערה|רבי אברהם ישעיה קרליץ, '''חזון איש''', חלק אורח חיים, מועד, בני ברק, תשל"ד, סימן קלח אות ד}}. אנדערע ווילן זאגן אז רב אדא האט נישט אנטוויקלט אן אייגענע שיטה, נאר סך הכל צוטיילט 235 חודשים אויף 76 גלייכע טיילן, פאר די 4 תקופות אין די 19 יאר פון די מחזור{{הערה|רבי משה חיים רימיני, '''מחר חדש''', פירינצי, תקנ"ד, דף ד; יעקב לעווינגער, '''על השמינית''', תל אביב, תשמ"ו, זייט 28}}. | |||
==תקופת הרמב"ם== | ==תקופת הרמב"ם== | ||
אין די צווייטע טייל פון הלכות קידוש החודש (פון פרק יא און ווייטער) ברענגט די רמב"ם אראפ די חשבונות הראיה, וואס די סנהדרין וואלט געקענט ניצו צו וויסן אויב די נייע לבנה וועט געזען ווערן אין א געוויסע נאכט. ביים ענדע פון קאפיטל יג, וואס איז געווידמעט פאר די זון'ס פאזיציע, ערווענט די רמב"ם די תקופה, זאגענדיג אז מיט די חשבונות דארט קען אויסרעכענען די "תקופה האמיתי"{{הערה|{{רמב"ם||קידוש החודש|יג|יא}}}}. | אין די צווייטע טייל פון הלכות קידוש החודש (פון פרק יא און ווייטער) ברענגט די רמב"ם אראפ די חשבונות הראיה, וואס די סנהדרין וואלט געקענט ניצו צו וויסן אויב די נייע לבנה וועט געזען ווערן אין א געוויסע נאכט. ביים ענדע פון קאפיטל יג, וואס איז געווידמעט פאר די זון'ס פאזיציע, ערווענט די רמב"ם די תקופה, זאגענדיג אז מיט די חשבונות דארט קען אויסרעכענען די "תקופה האמיתי"{{הערה|{{רמב"ם||קידוש החודש|יג|יא}}}}. | ||