מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
3,951
רעדאגירונגען
←תקופת שמואל: , מיזוג רעפערענצן, פרק רעפערענצן
(הגהה, פארברייטערט) |
(←תקופת שמואל: , מיזוג רעפערענצן, פרק רעפערענצן) |
||
| שורה 23: | שורה 23: | ||
אין די גמרא מסכת עירובין{{הערה|{{בבלי|עירובין|נו|א}}}} ווערט געברענגט א מימרא פון דעם אמורא שמואל, מיט די פאלגענדע כללים איבער די תקופות: | אין די גמרא מסכת עירובין{{הערה|{{בבלי|עירובין|נו|א}}}} ווערט געברענגט א מימרא פון דעם אמורא שמואל, מיט די פאלגענדע כללים איבער די תקופות: | ||
*תקופת ניסן געפאלט אלעמאל ביי די אנהייב אדער חצות פון די טאג אדער די נאכט: 0:00, 6:00, 12:00 אדער 18:00. דער סיבה דערצו איז וויבאלד די זון איז געהאנגען געווארן אין הימל באלד אנהייב מיטוואך פון ששת ימי בראשית, דהיינו 18:00, און פון איין יאר צום צווייטן רוקט זיך די תקופה מיט א פערטל טאג, ווי שפעטער ערווענט{{הערה|{{בבלי|עירובין|נו|א|מפרש=רש"י|ד"ה=לפי שהמאורות}}}}. | *תקופת ניסן געפאלט אלעמאל ביי די אנהייב אדער חצות פון די טאג אדער די נאכט: 0:00, 6:00, 12:00 אדער 18:00. דער סיבה דערצו איז וויבאלד די זון איז געהאנגען געווארן אין הימל באלד אנהייב מיטוואך פון ששת ימי בראשית, דהיינו 18:00, און פון איין יאר צום צווייטן רוקט זיך די תקופה מיט א פערטל טאג, ווי שפעטער ערווענט{{הערה|{{בבלי|עירובין|נו|א|מפרש=רש"י|ד"ה=לפי שהמאורות}}}}. | ||
*תקופת תמוז געפאלט אלעמאל ביי 1.5 אדער 7.5 שעה אין די טאג אדער די נאכט: 1:30, 7:30, 13:30 אדער 19:30. ווי שפעטער ערווענט, איז די צייט אין טאג פון איין תקופה גערוקט מיט 7.5 שעה פון די צייט אין טאג פון צווייטן. אלזא, איז דער ערשטער תקופת תמוז געווען 1:30, און יעדער יאר רוקט זיך עס א פערטל טאג{{הערה|{{בבלי|עירובין|נו|א|מפרש=רש"י|ד"ה=ואין תקופת תמוז}}}}. | *תקופת תמוז געפאלט אלעמאל ביי 1.5 אדער 7.5 שעה אין די טאג אדער די נאכט: 1:30, 7:30, 13:30 אדער 19:30. ווי שפעטער ערווענט, איז די צייט אין טאג פון איין תקופה גערוקט מיט 7.5 שעה פון די צייט אין טאג פון צווייטן. אלזא, איז דער ערשטער תקופת תמוז געווען 1:30, און יעדער יאר רוקט זיך עס א פערטל טאג{{הערה|שם=עירנו|{{בבלי|עירובין|נו|א|מפרש=רש"י|ד"ה=ואין תקופת תמוז}}}}. | ||
*תקופת תשרי געפאלט אלעמאל ביי 3 אדער 9 שעה אין די טאג אדער די נאכט: 3:00, 9:00, 15:00 אדער 21:00. | *תקופת תשרי געפאלט אלעמאל ביי 3 אדער 9 שעה אין די טאג אדער די נאכט: 3:00, 9:00, 15:00 אדער 21:00. | ||
*תקופת תמוז געפאלט אלעמאל ביי 4.5 אדער 10.5 שעה אין די טאג אדער די נאכט: 4:30, 10:30, 16:30 אדער 22:30. | *תקופת תמוז געפאלט אלעמאל ביי 4.5 אדער 10.5 שעה אין די טאג אדער די נאכט: 4:30, 10:30, 16:30 אדער 22:30. | ||
| שורה 29: | שורה 29: | ||
*איין תקופה איז בלויז א האלבע שעה שפעטער פון צווייטן אין די ציקל פון די 7 שעה'דיגע מזלות (שצ"ם חנכ"ל). 91 טעג און 7 שעה זענען 313 ציקלען, און די רעשט איז בלויז איין האלבע שעה{{הערה|{{בבלי|עירובין|נו|א|מפרש=רש"י|ד"ה=ואין תקופה}}}}. | *איין תקופה איז בלויז א האלבע שעה שפעטער פון צווייטן אין די ציקל פון די 7 שעה'דיגע מזלות (שצ"ם חנכ"ל). 91 טעג און 7 שעה זענען 313 ציקלען, און די רעשט איז בלויז איין האלבע שעה{{הערה|{{בבלי|עירובין|נו|א|מפרש=רש"י|ד"ה=ואין תקופה}}}}. | ||
דער חשבון, לויט וועלכע א יאר איז 365.25 טעג לאנג, און וואס איז אויך געווען אנגענומען ביי געלערנטער פון אנדערע פעלקער{{הערה|{{רמב"ם||קידוש החודש|ט|א}}; המפרש אויף די רמב"ם הלכות קידוש החודש פרק ו הלכה ד ד"ה שנת החמה}}, איז באקאנט אלץ '''תקופת שמואל'''. געוויסע פארשער טענה'ן אז דער חשבון שטאמט פון איין דור איידער שמואל, ביי חנניה בן אחי רבי יהושע, וועלכע האט געטון אין עיבור השנים{{הערה|{{בבלי|ברכות|סג|א}}; {{ירושלמי|סנהדרין|ה|ב}}}}, און שמואל פסק'נט ווי זיינס א מימרא בשייכות צו תקופות{{הערה|{{בבלי|תענית|י|א}}}}. אין זיינער צייטן איז תקופת תשרי לויט די חשבון פון תקופת שמואל אויסגעקומען אויפן זעלבע טאג ווי לויט די אסטראנאמישע רעכענונגען{{הערה|שם=שמינית|יעקב לוינגר, '''על השמינית''', תל אביב, תשמ"ו, זייט 74.}}. | דער חשבון, לויט וועלכע א יאר איז 365.25 טעג לאנג, און וואס איז אויך געווען אנגענומען ביי געלערנטער פון אנדערע פעלקער{{הערה|{{רמב"ם||קידוש החודש|ט|א}}; המפרש אויף די רמב"ם הלכות קידוש החודש פרק ו הלכה ד ד"ה שנת החמה}}, איז באקאנט אלץ '''תקופת שמואל'''. געוויסע פארשער טענה'ן אז דער חשבון שטאמט פון איין דור איידער שמואל, ביי חנניה בן אחי רבי יהושע, וועלכע האט געטון אין עיבור השנים{{הערה|{{בבלי|ברכות|סג|א}}; {{ירושלמי|סנהדרין|ה|ב}}}}, און שמואל פסק'נט ווי זיינס א מימרא בשייכות צו תקופות{{הערה|{{בבלי|תענית|י|א}}}}. אין זיינער צייטן איז תקופת תשרי לויט די חשבון פון תקופת שמואל אויסגעקומען אויפן זעלבע טאג ווי לויט די אסטראנאמישע רעכענונגען{{הערה|שם=שמינית|יעקב לוינגר, '''על השמינית''', תל אביב, תשמ"ו, זייט 74.}}. | ||
רש"י ברענגט א סימן פאר די תקופות: '''אזג"י ואט"ד'''. ווען תקופת ניסן פאלט אויס אנהייב טאג/נאכט (=א), וועט תקופת תמוז אויספאלן ביי 7.5 שעה אין טאג/נאכט (=ז), תשרי ביי 3 (=ג) און טבת ביי 10.5 (=י). ווען ניסן פאלט אויס ביי 6 שעה (=ו), וועט תמוז וועט אויספאלן ביי 1.5 (א), תשרי ביי 9 (=ט) און טבת ביי 4.5 (=ד). אויב א"ז איז בייטאג איז ג"י ביינאכט, און אזוי אויך פארקערט און לגבי ואט"ד{{הערה|שם=עירנו}}. | |||
די זייגער פון תקופת ניסן רוקט זיך יעדן יאר מיט א פערטל טאג, צוריקקומענדיג יעדער פיר יאר, א "מחזור קטן של חמה", צום זעלבן צייט אין טאג, אבער אין אן אנדערע טאג אין די וואך. עס גייט פון איין טאג אין די וואך צום צווייטן אין די סדר פון דב"ז הגא"ו, און נאך 7 מחזורים קטנים קומט עס צוריק אן צו מיטוואך צונאכטס, וואו עס האט אנגעהויבן ביי ששת ימי בראשית. דאס געדויערט 28 יאר, א "מחזור גדול", און דאן איז דער צייט פון ברכת החמה{{הערה|{{בבלי|ברכות|נט|ב}} און רש"י אויפן פלאץ.}}. | |||
===די פונקטליכקייט פון דער חשבון=== | ===די פונקטליכקייט פון דער חשבון=== | ||
דער חשבון איז אפיציעל אומפונקטליך; עס איז מיט בערך 11 מינוט לענגער פון וואס איז באקאנט היינט פאר ארסטראנאמער און להבדיל פון וואס די רמב"ם שרייבט אין פרק י"ב ביי די חשבונות הראיה, און מיט 82 חלקים און 28 רגעים (בערך 4.6 מינוט) לענגער ווי תקופת רב אדא, אויף וואס די מחזור פון עיבור יארן איז געבויט. דער סיבה דערצו זענען מסביר פילע ראשונים{{הערה|שו"ת התשב"ץ ח"א סימן קח; ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער חמישי; ספר העיבור להאבן עזרא, ליק, תרל"ד, דף ח עמוד ב}}, איז כדי צו פארגרינגערן דאס מאכן די חשבונות פארן המון עם. זיי ברענגן דערוועגן א מימרא פון רב אדא'ס ברייתא: | דער חשבון איז אפיציעל אומפונקטליך; עס איז מיט בערך 11 מינוט לענגער פון וואס איז באקאנט היינט פאר ארסטראנאמער און להבדיל פון וואס די רמב"ם שרייבט אין פרק י"ב ביי די חשבונות הראיה, און מיט 82 חלקים און 28 רגעים (בערך 4.6 מינוט) לענגער ווי תקופת רב אדא, אויף וואס די מחזור פון עיבור יארן איז געבויט. דער סיבה דערצו זענען מסביר פילע ראשונים{{הערה|שו"ת התשב"ץ ח"א סימן קח; ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער חמישי; ספר העיבור להאבן עזרא, ליק, תרל"ד, דף ח עמוד ב}}, איז כדי צו פארגרינגערן דאס מאכן די חשבונות פארן המון עם. זיי ברענגן דערוועגן א מימרא פון רב אדא'ס ברייתא: | ||
{{ציטוט|תקופת רב אדא בצנעא, ותקופת שמואל בפרהסיא|ברייתא דרב אדא בר אהבה}}. | {{ציטוט|תקופת רב אדא בצנעא, ותקופת שמואל בפרהסיא|ברייתא דרב אדא בר אהבה}}. | ||
דער חזון איש{{הערה|רבי אברהם ישעיה קרליץ, '''חזון איש''', חלק אורח חיים, מועד, בני ברק, תשל"ד, סימן קלח אות ד; לויט ווי ס'איז עס מסביר רבי חיים קנייבסקי, '''שקל הקדש''', בני ברק, תשנ"ז, הלכות קידוש החודש פרק י סעיף קטן יח}} לייגט צו צו דעם, אז מען האט עס אזוי מקבל הלכה למשה מסיני: א פונקטליכע פאר די סנהדרין, און א גרינגערע פארן המון עם – וועלכע דארפן עס האבן צו דער האנט צו וויסן ווען אנצוהייבן זאגן "ותן טל ומטר"{{הערה|שם=שמינית}}. רבי אברהם בן חייא הנשיא ברענגט פון "אחד מספרי הקדמונים" אז די חכמים האבן באהאלטן די פונקטליכערע חשבון (תקופת רב אדא), ווייל מכשפים וואלטן געקענט חרוב מאכן דער וועלט מיט דעם{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער חמישי; המפרש אויפן רמב"ם הלכות קידוש החודש פרק י הלכה א}}. שמואל האט מעגליך אויך מייסד געווען א סדר וויאזוי אראפצורעכענען א טאג יעדעס יאר צוויי צי וויפיל, כדי צו פאררעכטן דעם חשבון, אבער יענער פרטים זענען פארגעסן געווארן דורכאויס די יארן{{הערה|יוסף משה גינזבורג, '''עתים לבינה''', ווארשא, תרנ"א, זייט 272}}. | דער חזון איש{{הערה|רבי אברהם ישעיה קרליץ, '''חזון איש''', חלק אורח חיים, מועד, בני ברק, תשל"ד, סימן קלח אות ד; לויט ווי ס'איז עס מסביר רבי חיים קנייבסקי, '''שקל הקדש''', בני ברק, תשנ"ז, הלכות קידוש החודש פרק י סעיף קטן יח}} לייגט צו צו דעם, אז מען האט עס אזוי מקבל הלכה למשה מסיני: א פונקטליכע פאר די סנהדרין, און א גרינגערע פארן המון עם – וועלכע דארפן עס האבן צו דער האנט צו וויסן ווען אנצוהייבן זאגן "ותן טל ומטר"{{הערה|שם=שמינית}}. רבי אברהם בן חייא הנשיא ברענגט פון "אחד מספרי הקדמונים" אז די חכמים האבן באהאלטן די פונקטליכערע חשבון (תקופת רב אדא), ווייל מכשפים וואלטן געקענט חרוב מאכן דער וועלט מיט דעם{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער חמישי; המפרש אויפן רמב"ם הלכות קידוש החודש פרק י הלכה א}}. שמואל האט מעגליך אויך מייסד געווען א סדר וויאזוי אראפצורעכענען א טאג יעדעס יאר צוויי צי וויפיל, כדי צו פאררעכטן דעם חשבון, אבער יענער פרטים זענען פארגעסן געווארן דורכאויס די יארן{{הערה|יוסף משה גינזבורג, '''עתים לבינה''', ווארשא, תרנ"א, זייט 272}}. | ||
תקופת ניסן איז שוין אין שמואל'ס צייטן (ארום שנת ד' אלפים) געווען מיט איבער 5 טעג גערוקט פון תקופת רב אדא, און מיט 4 טעג גערוקט פון וואס עס קומט אויס לויט אסטראנאמישע רעכנונגען. היות עס איז שווער צו זאגן אז מען זאל דאן אננעמען א חשבון וואס איז קענטיג נישט ריכטיג, האבן טייל מחדש געווען אז די חשבון איז געבויט אויף תקופת תשרי. אין יענע צייטן האט די אסטראנאמישע תקופת תשרי געפאלן גענוי אינעם יום התקופה לויט שמואל. | תקופת ניסן איז שוין אין שמואל'ס צייטן (ארום שנת ד' אלפים) געווען מיט איבער 5 טעג גערוקט פון תקופת רב אדא, און מיט 4 טעג גערוקט פון וואס עס קומט אויס לויט אסטראנאמישע רעכנונגען. היות עס איז שווער צו זאגן אז מען זאל דאן אננעמען א חשבון וואס איז קענטיג נישט ריכטיג, האבן טייל מחדש געווען אז די חשבון איז געבויט אויף תקופת תשרי. אין יענע צייטן האט די אסטראנאמישע תקופת תשרי געפאלן גענוי אינעם יום התקופה לויט שמואל. | ||
רבי משה חיים רימיני האט געמאכט די חשבונות לויט די אסטראנאמיע פון זיין צייט, און קומט צום אויספיר אז דאס האט פאסירט אום שנת 244 למספרם, דהיינו ד' אלפים ד'. ער שרייבט אז שמואל האט גערעכנט פון תשרי ווייל ער פסק'נט ווי רבי אליעזר אז בתשרי נברא העולם{{הערה|רבי משה חיים רימיני, '''מחר חדש''', פירינצי, תקנ"ד, דף ג}}. יעקב לעווינגער האט איבערגעמאכט די חשבונות לויט די היינטיגע אסטראנאמיע, און געטראפן אז די אסראנאמישע תקופה האט זיך געטראפן מיט שמואל'ס איבסל איידער שמואל'ס צייטן (נעמליך אין יאר 158, ג'תתקי"ח), אין די צייטן פון חנניה בן אחי רבי יהושע. ער האלט אז די חשבון איז געבויט אויף תקופת תשרי ווייל מען האט עס צוערשט געניצט אויף צו וויסן ווען צו זאגן "ותן טל ומטר" – א דין וואס ווענד זיך אויף תקופת תשרי{{הערה|שם=שמינית}}. | רבי משה חיים רימיני האט געמאכט די חשבונות לויט די אסטראנאמיע פון זיין צייט, און קומט צום אויספיר אז דאס האט פאסירט אום שנת 244 למספרם, דהיינו ד' אלפים ד'. ער שרייבט אז שמואל האט גערעכנט פון תשרי ווייל ער פסק'נט ווי רבי אליעזר אז בתשרי נברא העולם{{הערה|רבי משה חיים רימיני, '''מחר חדש''', פירינצי, תקנ"ד, דף ג}}. יעקב לעווינגער האט איבערגעמאכט די חשבונות לויט די היינטיגע אסטראנאמיע, און געטראפן אז די אסראנאמישע תקופה האט זיך געטראפן מיט שמואל'ס איבסל איידער שמואל'ס צייטן (נעמליך אין יאר 158, ג'תתקי"ח), אין די צייטן פון חנניה בן אחי רבי יהושע. ער האלט אז די חשבון איז געבויט אויף תקופת תשרי ווייל מען האט עס צוערשט געניצט אויף צו וויסן ווען צו זאגן "ותן טל ומטר" – א דין וואס ווענד זיך אויף תקופת תשרי{{הערה|שם=שמינית}}. | ||
==תקופת רב אדא== | ==תקופת רב אדא== | ||
תקופת רב אדא בר אהבה ווערט געברענגט אין די ראשונים, בשם א ברייתא אויף זיין נאמען{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער רביעי}}. די חשבון פון תקופת רב אדא איז באזירט אויף די הנחה אז א יאר איז לאנג 365 טעג, 5 שעה, 997 חלקים און 48 רגעים. יעדער פון די פיר תקופות איז לאנג 91 טעג, 7 שעה, 519 חלקים און 31 רגעים. | תקופת רב אדא בר אהבה ווערט געברענגט אין די ראשונים, בשם א ברייתא אויף זיין נאמען{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער רביעי}}. די חשבון פון תקופת רב אדא איז באזירט אויף די הנחה אז א יאר איז לאנג 365 טעג, 5 שעה, 997 חלקים און 48 רגעים. יעדער פון די פיר תקופות איז לאנג 91 טעג, 7 שעה, 519 חלקים און 31 רגעים. | ||