אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:געראנימא דע סאנטא פע"

לויט ריטשאַרד גאָטהייל (1911)<ref>[[Jewish Encyclopedia]] 1911 [http://www.jewishencyclopedia.com/view.jsp?artid=61&letter=I&search=lorki IBN VIVES AL-LORQUI (OF LORCA), JOSHUA BEN JOSEPH By : Richard Gottheil  Meyer Kayserling]</ref> איז ער ניט דער זעלביקער וואָס האָט געשריבן אַן אַנטי־קריסטלעכן בריוו צו שלמה הלוי ([[פּאַול דע בורגאָס]]). דער איינציקער באַווייַז וואָס איז געבראַכט אויף דער אידענטיפיקאַציע איז אין אַ צעטל צוגעגעבן צו דעם כתב‏־יד פון דעם בריוו וואו עס ווערט באַמערקט אַז „דער מחבר איז שפּעטער געוואָרן אַ קריסט”. די באַמערקונג, וואָס פעלט אין אַ צווייטן מאַנוסקריפּט, איז מסתמא צוגעגעבן געוואָרן דורך אַ שפּעטערדיקן שרײַבער, וועלכער איז געוואָרן פאַרפירט פון דער ענלעכקײַט אין די נעמען (זע [[יהושע בן יוסף איבן וויוועס אַל־לאָרקווי]]). יהושע הלורקי האָט זיך געהאַט געשמדט נאָך איידער [[וויסענט פערער]] האָט געהאַלטן זײַנע מיסיאָנערישע רעדעס אין לאָרקע. כאָטש ניט קיין רב, ווי שפּאַנישע כראָניקערס טענהן, איז ער געווען גוט באַהאַוונט אין דער [[תלמוד|גמרא]] און אין דער רבנישער ליטעראַטור. כדי צו באַווײַזן זײַן איבערגעגעבנקײַט צו זײַן נײַעם גלויבן, האָט ער געפּרואווט ווערבירן צום קריסטנטום זײַנע געוועזענע ברידער, און ארויפוואַרפן חשדות אויף זיי און אויף זייער גלויבן. דעריבער האָט מען עם אַ נאָמען געגעבן „מגדף” („דער זידלער”) לויט די [[ראשי תיבות|ראשי־תיבות]] פון זײַן שפּאַנישן טיטל און נאָמען, מאַעסטראָ געראָנימאָ דע סאַנטאַ פע. ער האָט פאָרגעשלאָגן צו אויפווײַזן פון דער גמרא אַז [[משיח]] האָט שוין געהאַט אָנגעקומען אַלס [[יעזוס]]. צו דעם צוועק האָט ער באַאײַנפלוסט דעם [[אַנטי־פּויפּסט בענעדיקט דער אַכטער|אַנטי־פּויפּסט בענעדיקט דעם אַכטן]], וועמענס דאָקטער ער איז געווען, אײַנצואָרדענען דעם [[וויכוח טאָרטאָסע]] מיט געלערנטע אידן. לויט דער בקשה פונעם פּויפּסט, האָט ער - פאַר עם וויכוח צי נאָך דעם וויכוח - געהאַט אָנגעשריבן צוויי אַרטיקלען אָנגעפילטע מיט באשולדיקונגען קעגן די אידן, איבערחזרנדיק אלטע, שקריותדיקע טענות. איינער פון די אַרטיקלען איז געווען ''Tractatus Contra Perfidiam Judæorum''; דער אַנדערער, ''De Judæis Erroribus ex Talmuth''; זיי זײַנען פאַרעפנטליך געוואָרן אינאיינעם אַלס ''Hebræomastix''; מען האָט זיי אויך איבערגעזעצט אין שפּאַניש מיטן טיטל ''Azote de los Hebreos''. אַלס ענטפער האָט געשריבן דאָן [[ווידאַל בענוועניסטע]] אַן אַרטיקל מיטן טיטל „קודש־הקדשים”, און [[יצחק נתן בן קלונימוס]] אין זײַן „תוכחת מטעה”.  

געראָנימאָ האָט געהאַט עטלעכע זין. איינער פון זיי, פּעדראָ, איז געווען אין ספּעציעל באַליבט בײַ דער מלכּה מאַריאַ. אַ צווייטער איז געווען אַן אָפּשאַצער פאַרן גובערנאַטאָר פון [[אַראַגאָן]], און האָט געלעבט אין [[סאַראַגאָסע]]; ער האָט אָנטייל גענומען אין דעם מאָרד פון פּעדראָ דע אַרבוע, און איז אַרעסטירט געוואָרן צוזאַמען מיט אַנדערע [[מאראנען|מאַראַנען]], און, כדי אויסצומײַדן דעם שאַנד פון ווערן פאַרברענט בציבור, איז באַגאַנגען [[זעלבסטמארד|זעלבסטמאָרד]] אין תפיסה. זיין קערפּער איז פאַרברענט געוואָרן אין דעם 21-22 אָקטאָבער 1486. אַנדערע מיטגלידער פון דער סאַנטאַ פע משפּחה זײַנען פאַרבערנט געוואָרן אַלס [[מאראנען|מאַראַנען]] אין 1497 און 1499.