בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,362
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "פֿ" ב־"פ"
ק (החלפת טקסט – "פֿ" ב־"פ") |
|||
| שורה 37: | שורה 37: | ||
|סטאטיסטיק= | |סטאטיסטיק= | ||
}} | }} | ||
'''סטאַמבול''' ({{שפראך-tr|İstanbul}}; | '''סטאַמבול''' ({{שפראך-tr|İstanbul}}; פריער '''[[ביזאנץ]]''' און דערנאך '''קושטא''' אדער '''קאנסטאנטינאפאל''') איז די גרעסטע שטאט אין [[טערקיי]] און די דריטע גרעסטע אין דער וועלט. די שטאט נעמט איין 27 דיסטריקטן פונעם סטאמבול פראווינץ.<ref>[http://www.ibb.gov.tr/en-US/Organization/AuthorityArea/Pages/Districts.aspx Istanbul Metropolitan Municipality: Districts of Istanbul]</ref> זי איז געבויט אויף זיבן בערג און געפינט זיך אויפן [[באספארוס]] דורכגאס און רינגלט ארום דעם נאטירלעכן האוון וואס איז באקאנט אלס דער גאלדענער הארן, אין צפון-מערב פון לאנד. די שטאט ציט זיך סיי אויף דער [[אייראפע]]ישער זייט (טראקיע) און סיי אויף דער [[אזיע|אזיאטישער]] זייט ([[אנאטאליע]]) פונעם באספארוס, און איז די אייציגע מעטראפאליע אין דער וועלט וואס ליגט אין צוויי [[קאנטינענט]]ן. סטאמבול איז אמאל געווען די הויפטשטאט פון דער [[רוימישער אימפעריע]] (330–395), פון דער [[ביזאנטישע אימפעריע|ביזאנטישער אימפעריע]] (395–1204 און 1261–1453), פון דער לאטיינישער אימפעריע (1204–1261), און פון דער [[אטאמאנישער אימפעריע]] (1453–1922). | ||
סטאמבול איז די [[קולטור]] און [[פינאנץ]] צענטער | סטאמבול איז די [[קולטור]] און [[פינאנץ]] צענטער פון [[טערקיי]]. די שטאט איז אויסגעקליבן ווי די בשותפותדיקע אייראפעישער הויפטשטאט פון קולטור פאר 2010. | ||
סטאמבול האט א סך־הכול באפעלקערונג פון עטלעכע 15 מיליאן באוואוינער,<ref name="Population of Turkey" /> און איז איינע פון דער [[גרעסטע שטעט אין דער וועלט|וועלט'ס מערסט באפעלקערטע שטעט]] און איז די גרעסטע שטאט אין אייראפע. | סטאמבול האט א סך־הכול באפעלקערונג פון עטלעכע 15 מיליאן באוואוינער,<ref name="Population of Turkey" /> און איז איינע פון דער [[גרעסטע שטעט אין דער וועלט|וועלט'ס מערסט באפעלקערטע שטעט]] און איז די גרעסטע שטאט אין אייראפע. | ||
| שורה 54: | שורה 54: | ||
== געאגראפיע == | == געאגראפיע == | ||
[[טעקע:Bosphorus Bridge.jpg|קליין|דער | [[טעקע:Bosphorus Bridge.jpg|קליין|דער באספארוס בריק פארבינדט אייראפע מיט אזיע|טעקסט=|250x250פיקס]] | ||
סטאמבול ליגט אויף די ברעגן פון דע [[באספארוס]] [[דורכגאס]], א פאס פון וואסער וואס צעטיילט [[אייראפע]] און [[אזיע]], וואס איז לאנג עטעלכע 30 [[קילאמעטער]]. די שטאט איז געבויט פון ביידע זייטן פונעם דורכגאס און צעשפרייט זיך לענגאויס דעם [[ים פון מארמארא]]. דריי בריקן פארבונדן דעם אזיאטישן טייל פון דער שטאט מיט דעם אייראפעאישן טייל אריבער דעם באספארוס. די ערשטע ווערט גערופן די " [[באספארוס בריק]] " אדער די "ערשטע באספארוס בריק"; די צווייטע בריק, אויך גערופן "[[גשר פתיה סולטאן מהמט|פאטי סולטאן מעהמעט בריק]]" אדער די "צווייטע באספארוס בריק", ליגט פינף ק"מ צפון פון דער ערשטער. די דריטע און די נייסטע בריק איז געווידמעט געווארן אין דעם היינטיקן יארצענדלינג 10 ק"מ צפון פון דער צווייטער בריק. | סטאמבול ליגט אויף די ברעגן פון דע [[באספארוס]] [[דורכגאס]], א פאס פון וואסער וואס צעטיילט [[אייראפע]] און [[אזיע]], וואס איז לאנג עטעלכע 30 [[קילאמעטער]]. די שטאט איז געבויט פון ביידע זייטן פונעם דורכגאס און צעשפרייט זיך לענגאויס דעם [[ים פון מארמארא]]. דריי בריקן פארבונדן דעם אזיאטישן טייל פון דער שטאט מיט דעם אייראפעאישן טייל אריבער דעם באספארוס. די ערשטע ווערט גערופן די " [[באספארוס בריק]] " אדער די "ערשטע באספארוס בריק"; די צווייטע בריק, אויך גערופן "[[גשר פתיה סולטאן מהמט|פאטי סולטאן מעהמעט בריק]]" אדער די "צווייטע באספארוס בריק", ליגט פינף ק"מ צפון פון דער ערשטער. די דריטע און די נייסטע בריק איז געווידמעט געווארן אין דעם היינטיקן יארצענדלינג 10 ק"מ צפון פון דער צווייטער בריק. | ||
| שורה 62: | שורה 62: | ||
== טראנספארט == | == טראנספארט == | ||
סטאמבול'ס הויפט אויטאסטראדן זענען O-3, O-2, O-1 און O-4. דער O-1 איז דער אינערן רינג-שאסיי און גייט איבער דער (ערשטער) באספארוס בריק. דער O-2 איז דער שטאט'ס דרויסנדיגן רינג-שאסיי און גייט אריבער דער סולטאן מעהמעט (צווייטער באספארוס) בריק, דערנאך ציט ער זיך מערב קיין [[עדירנע]]. דער O-4 ציט זיך ווייטער מזרח קיין [[אנקארא]]. אין 2011, האבן די ערשטע און צווייטע בריקן אויף דעם באספארוס געטראגן עטלעכע {{nowrap|400,000 | סטאמבול'ס הויפט אויטאסטראדן זענען O-3, O-2, O-1 און O-4. דער O-1 איז דער אינערן רינג-שאסיי און גייט איבער דער (ערשטער) באספארוס בריק. דער O-2 איז דער שטאט'ס דרויסנדיגן רינג-שאסיי און גייט אריבער דער סולטאן מעהמעט (צווייטער באספארוס) בריק, דערנאך ציט ער זיך מערב קיין [[עדירנע]]. דער O-4 ציט זיך ווייטער מזרח קיין [[אנקארא]]. אין 2011, האבן די ערשטע און צווייטע בריקן אויף דעם באספארוס געטראגן עטלעכע {{nowrap|400,000 פארמיטלען}} יעדן טאג.<ref>{{harvnb|Efe|Cürebal|2011|p=720}}</ref> אחוץ די בריקן איבערן באספארוס איז אויך פאראן דער 14.6 ק"מ לאנג אייראזיע טונעל (געענפט דעם 20סטן דעצעמבער 2016) אונטערן באספארוס צו פארן צווישן די אזיע און אייראפע זייטן פון טערקיי.<ref>{{cite web|url=http://aa.com.tr/en/economy/istanbuls-13bn-eurasia-tunnel-prepares-to-open/709440|title=Istanbul's $1.3BN Eurasia Tunnel prepares to open|publisher=[[Anadolu Agency]]|date={{ר}}19טן דעצעמבער 2016}}</ref> | ||
סטאמבול'ס לאקאלע פובליקע טראנספארטאציע סיסטעם שליסט איין א נעצווערק פון [[טראמוויי|טראמווייען]], באנען, מעטרא, בוסן און [[פראם|פראמען]]. פארגעלט אריבער אלע טיילן פון דער טראנספארט סיסטעם איז אינטעגריט ניצן דעם סטאמבולקארט, איינגעפירט אין 2009.<ref>{{cite web|url=http://www.hurriyetdailynews.com/default.aspx?pageid=438&n=new-card-alternative-to-akbil-raises-questions-2010-07-16|last=Songün|first=Sevim|work=Hürriyet Daily News|title=Istanbul Commuters Skeptical of Transit Change|date={{ר}} 16טן יולי 2010|accessdate=5טן יולי 2012}}</ref> די ערשטע טראמווייען אין סטאמבול זענען געפירט דורך פערד, אין 1872, דערנאך האט מען געפירט די טראמען מיט עלעקטריע, ביז אין די 1960ער יארן האבן מען אויפגעהערט די טראמווייען.<ref name="iett-history">{{cite web|url=http://www.iett.gov.tr/en/metin.php?no=8|publisher=Istanbul Electricity, Tramway and Tunnel General Management|title=Chronological History of IETT|accessdate=1טן אפריל 2012|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120616194425/http://www.igd.com.tr/Upload/file_4d9f1f3815b2d.pdf|archivedate=16טן יוני 2012}}</ref> אין די 1990ער יארן האט מען איינגעפירט א נייע טראמוויי סיסטעם וואס טראגט {{nowrap|265,000 פאסאזשירן}} יעדן טאג.<ref name="iett-history" /><ref>{{cite web|url=http://www.istanbul-ulasim.com.tr/rayl%C4%B1-sistemler/t1-kabata%C5%9F-%E2%80%93-ba%C4%9Fc%C4%B1lar.aspx|publisher=İstanbul Ulaşım A.Ş. (סטאמבול טראנספארט קארפאראציע)|title=T1 Bağcılar–Kabataş Tramvay Hattı|language=טערקיש|trans-title=T1 Bağcılar–Kabataş Tram Line|accessdate=20סטן אויגוסט 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20140418201109/http://www.istanbul-ulasim.com.tr/rayl%C4%B1-sistemler/t1-kabata%C5%9F-%E2%80%93-ba%C4%9Fc%C4%B1lar.aspx|archive-date=18טן אפריל 2014|dead-url=yes}}</ref> אין 1875 האט געעפנט דער "טונעל", די צווייט־עלצטע אונטערערדישע באנליניע אין דער וועלט (נאך לאנדאנ'ס [[מעטראפאליטאנע אייזנבאן]]).<ref name="iett-history" /> | סטאמבול'ס לאקאלע פובליקע טראנספארטאציע סיסטעם שליסט איין א נעצווערק פון [[טראמוויי|טראמווייען]], באנען, מעטרא, בוסן און [[פראם|פראמען]]. פארגעלט אריבער אלע טיילן פון דער טראנספארט סיסטעם איז אינטעגריט ניצן דעם סטאמבולקארט, איינגעפירט אין 2009.<ref>{{cite web|url=http://www.hurriyetdailynews.com/default.aspx?pageid=438&n=new-card-alternative-to-akbil-raises-questions-2010-07-16|last=Songün|first=Sevim|work=Hürriyet Daily News|title=Istanbul Commuters Skeptical of Transit Change|date={{ר}} 16טן יולי 2010|accessdate=5טן יולי 2012}}</ref> די ערשטע טראמווייען אין סטאמבול זענען געפירט דורך פערד, אין 1872, דערנאך האט מען געפירט די טראמען מיט עלעקטריע, ביז אין די 1960ער יארן האבן מען אויפגעהערט די טראמווייען.<ref name="iett-history">{{cite web|url=http://www.iett.gov.tr/en/metin.php?no=8|publisher=Istanbul Electricity, Tramway and Tunnel General Management|title=Chronological History of IETT|accessdate=1טן אפריל 2012|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120616194425/http://www.igd.com.tr/Upload/file_4d9f1f3815b2d.pdf|archivedate=16טן יוני 2012}}</ref> אין די 1990ער יארן האט מען איינגעפירט א נייע טראמוויי סיסטעם וואס טראגט {{nowrap|265,000 פאסאזשירן}} יעדן טאג.<ref name="iett-history" /><ref>{{cite web|url=http://www.istanbul-ulasim.com.tr/rayl%C4%B1-sistemler/t1-kabata%C5%9F-%E2%80%93-ba%C4%9Fc%C4%B1lar.aspx|publisher=İstanbul Ulaşım A.Ş. (סטאמבול טראנספארט קארפאראציע)|title=T1 Bağcılar–Kabataş Tramvay Hattı|language=טערקיש|trans-title=T1 Bağcılar–Kabataş Tram Line|accessdate=20סטן אויגוסט 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20140418201109/http://www.istanbul-ulasim.com.tr/rayl%C4%B1-sistemler/t1-kabata%C5%9F-%E2%80%93-ba%C4%9Fc%C4%B1lar.aspx|archive-date=18טן אפריל 2014|dead-url=yes}}</ref> אין 1875 האט געעפנט דער "טונעל", די צווייט־עלצטע אונטערערדישע באנליניע אין דער וועלט (נאך לאנדאנ'ס [[מעטראפאליטאנע אייזנבאן]]).<ref name="iett-history" /> | ||