אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:גולם"

פון המכלול
קפיצה לניווט קפיצה לחיפוש
ק (החלפת טקסט – "״" ב־""")
ק (החלפת טקסט – "פֿ" ב־"פ")
שורה 1: שורה 1:
דאָס װאָרט '''גולם''' איז דער טײטש „אַ [[קערפער|קערפּער]] אָן אַ פֿאָרם” און אין דער [[משנה]] אין [[כלים]] פֿי"ב איז פֿאראן „גולמי כלי מתכת” (נישט־געפֿאָרמטע [[מעטאל]]־כלים). מען האָט עס אױך גענוצט צו באַצײכענען אַ מענטש, װאָס האָט נישט קײן שכל, און די משנה אין [[פרקי אבות|פּרקי אבות]] פּ"ה רעכנט אױס די מידות פֿון אַ חכם און גיט צו „וחילופֿיהן בגולם” (פּונקט פֿאַרקערט איז בײם גולם, בײם נישט־קלוגן). שפּעטער האָט מען באַנוצט דאָס װאָרט פֿאַר אַ מענטשן־קערפּער אָן אַ [[נשמה]]. אין [[מדרש רבה]] [[ויקרא]] כ"ט װערט געזאָגט, אַז צוערשט האָט גאָט באַשאַפֿן [[אדם הראשון]] אַ „גולם”, נאָר דערנאָך האָט ער אין אים אַרײנגעבלאָזן אַ נשמה.
דאָס װאָרט '''גולם''' איז דער טײטש „אַ [[קערפער|קערפּער]] אָן אַ פאָרם” און אין דער [[משנה]] אין [[כלים]] פי"ב איז פאראן „גולמי כלי מתכת” (נישט־געפאָרמטע [[מעטאל]]־כלים). מען האָט עס אױך גענוצט צו באַצײכענען אַ מענטש, װאָס האָט נישט קײן שכל, און די משנה אין [[פרקי אבות|פּרקי אבות]] פּ"ה רעכנט אױס די מידות פון אַ חכם און גיט צו „וחילופיהן בגולם” (פּונקט פאַרקערט איז בײם גולם, בײם נישט־קלוגן). שפּעטער האָט מען באַנוצט דאָס װאָרט פאַר אַ מענטשן־קערפּער אָן אַ [[נשמה]]. אין [[מדרש רבה]] [[ויקרא]] כ"ט װערט געזאָגט, אַז צוערשט האָט גאָט באַשאַפן [[אדם הראשון]] אַ „גולם”, נאָר דערנאָך האָט ער אין אים אַרײנגעבלאָזן אַ נשמה.


אין דער ײדישער לעגענדע װערן געבראַכט פֿיל סיפֿורים װעגן פֿאַרשידענע ײדישע פּערזענלעכקײטן, װאָס האָבן געשאַפֿן אַ גולם, זײ האָבן צונױפֿגעשטעלט אַ טױטן קערפּער פֿון לײם צי אַנדערע מאַטעריאַלן און מיט אַ [[שם המפורש|שם המפֿורש]] אים געמאַכט לעבעדיק, און ער האָט געטאָן װאָס זײן באַשעפֿער האָט אים געהײסן (זעט „[[דער פראגער גולם]]”). שױן אין דער [[גמרא]] ([[סנהדרין]] ס”ה ,ר' חנינא, רבא) װערט דערצײלט װעגן [[אמוראים]] װאָס האָבן געשאַפֿן לעבעדיקע באַשעפֿענישן. נאַכער איז עס דערצײלט געװאָרן װעגן [[אבן גבירול|רבי שלמה אבן גבירול]] און אַנדערע. אָמפֿאַרשפּרײטסטן איז די לעגענדע װעגן גולם פֿון [[מהר"ל|מהר"ל]] (רבי ליװא) פֿון [[פּראָג]] (אין [[16טער י"ה|16טן יאָרהונדערט]]).
אין דער ײדישער לעגענדע װערן געבראַכט פיל סיפורים װעגן פאַרשידענע ײדישע פּערזענלעכקײטן, װאָס האָבן געשאַפן אַ גולם, זײ האָבן צונױפגעשטעלט אַ טױטן קערפּער פון לײם צי אַנדערע מאַטעריאַלן און מיט אַ [[שם המפורש|שם המפורש]] אים געמאַכט לעבעדיק, און ער האָט געטאָן װאָס זײן באַשעפער האָט אים געהײסן (זעט „[[דער פראגער גולם]]”). שױן אין דער [[גמרא]] ([[סנהדרין]] ס”ה ,ר' חנינא, רבא) װערט דערצײלט װעגן [[אמוראים]] װאָס האָבן געשאַפן לעבעדיקע באַשעפענישן. נאַכער איז עס דערצײלט געװאָרן װעגן [[אבן גבירול|רבי שלמה אבן גבירול]] און אַנדערע. אָמפאַרשפּרײטסטן איז די לעגענדע װעגן גולם פון [[מהר"ל|מהר"ל]] (רבי ליװא) פון [[פּראָג]] (אין [[16טער י"ה|16טן יאָרהונדערט]]).


די „גולם”־לעגענדע איז באַאַרבעט געװאָרן אין [[בעלעטריסטיק|בעלעטריסטישע]] װערק דורך מײערינק, לײװיק. זײערע גולם־פּאָעמעס האָט מען אױסגעפֿירט אױף דער בינע.
די „גולם”־לעגענדע איז באַאַרבעט געװאָרן אין [[בעלעטריסטיק|בעלעטריסטישע]] װערק דורך מײערינק, לײװיק. זײערע גולם־פּאָעמעס האָט מען אױסגעפירט אױף דער בינע.


==קוואַלן==
==קוואַלן==

רעוויזיע פון 08:13, 25 נאוועמבער 2022

דאָס װאָרט גולם איז דער טײטש „אַ קערפּער אָן אַ פאָרם” און אין דער משנה אין כלים פי"ב איז פאראן „גולמי כלי מתכת” (נישט־געפאָרמטע מעטאל־כלים). מען האָט עס אױך גענוצט צו באַצײכענען אַ מענטש, װאָס האָט נישט קײן שכל, און די משנה אין פּרקי אבות פּ"ה רעכנט אױס די מידות פון אַ חכם און גיט צו „וחילופיהן בגולם” (פּונקט פאַרקערט איז בײם גולם, בײם נישט־קלוגן). שפּעטער האָט מען באַנוצט דאָס װאָרט פאַר אַ מענטשן־קערפּער אָן אַ נשמה. אין מדרש רבה ויקרא כ"ט װערט געזאָגט, אַז צוערשט האָט גאָט באַשאַפן אדם הראשון אַ „גולם”, נאָר דערנאָך האָט ער אין אים אַרײנגעבלאָזן אַ נשמה.

אין דער ײדישער לעגענדע װערן געבראַכט פיל סיפורים װעגן פאַרשידענע ײדישע פּערזענלעכקײטן, װאָס האָבן געשאַפן אַ גולם, זײ האָבן צונױפגעשטעלט אַ טױטן קערפּער פון לײם צי אַנדערע מאַטעריאַלן און מיט אַ שם המפורש אים געמאַכט לעבעדיק, און ער האָט געטאָן װאָס זײן באַשעפער האָט אים געהײסן (זעט „דער פראגער גולם”). שױן אין דער גמרא (סנהדרין ס”ה ,ר' חנינא, רבא) װערט דערצײלט װעגן אמוראים װאָס האָבן געשאַפן לעבעדיקע באַשעפענישן. נאַכער איז עס דערצײלט געװאָרן װעגן רבי שלמה אבן גבירול און אַנדערע. אָמפאַרשפּרײטסטן איז די לעגענדע װעגן גולם פון מהר"ל (רבי ליװא) פון פּראָג (אין 16טן יאָרהונדערט).

די „גולם”־לעגענדע איז באַאַרבעט געװאָרן אין בעלעטריסטישע װערק דורך מײערינק, לײװיק. זײערע גולם־פּאָעמעס האָט מען אױסגעפירט אױף דער בינע.

קוואַלן