בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,365
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
(בס"ד) צייכן: רויע רעדאגירונג |
אין תקציר עריכה צייכן: רויע רעדאגירונג |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
'''רבי יחזקאל טויב''' (כ"ט | {{אישיות רבנית | ||
| געבורט דאטום = 17טן אקטאבער 1895 | |||
| תאריך לידה עברי = כ"ט תשרי תרנ"ו | |||
| תאריך פטירה עברי = י"ג אייר תשמ"ו | |||
| מקום קבורה = כפר חסידים | |||
| דינאסטיע = יאַבלאָנע | |||
| תפקיד1 = מייסד פון נחלת יעקב (כפר חסידים) | |||
}} | |||
'''רבי יחזקאל טויב''' (כ"ט תשרי תרנ"ו, 17טן אקטאבער 1895 – י"ג אייר תשמ"ו, 22סטן מאי 1986) איז געווען דער לעצטער אדמו"ר פון דער חסידות יאַבלאָנע (Jablonna, פוילן). ער האָט געדינט אַלס אַ חסידישער פירער אין דער אידישער אימיגראַציע פון אייראָפּע קיין ארץ ישראל צווישן די וועלט מלחמות, און איז דער גרינדער פונעם חסידישער ישוב 'נחלת יעקב', וואָס איז שפּעטער געוואָרן טייל פון [[כפר חסידים]]. די געשיכטע פון זיין לעבן איז באַקאַנט אַלס אַ פאַרווייטאגטע פּרשה צוליב די דראַמאַטישע איבערקערענישן וואָס ער איז דורך, אַריינגערעכנט זיין פאַרלאָזן אידישקייט אויף אַ צייט. | |||
==קורות חייו== | ==קורות חייו== | ||
===פריע יארן און יחוס=== | ===פריע יארן און יחוס=== | ||
רבי יחזקאל טויב איז געווען אַן אייניקל פון רבי יחזקאל טויב פון קאָזמיר. זיין פאָטער איז געווען רבי יעקב טויב | רבי יחזקאל טויב איז געווען אַן אייניקל פון [[רבי יחזקאל טויב פון קוזמיר|רבי יחזקאל טויב]] פון קאָזמיר. זיין פאָטער איז געווען רבי יעקב טויב פון יאַבלאָנע, וועמענ'ס זיידע איז געווען רבי דוד צבי טויב פון ניישטאט, דער בכור פונעם סב"ק פון קאָזמיר. | ||
ער איז געווען אַ קלוגער, געלערנטער, און אַ וואַרעמער כאריזמאטישער מענטש. | ער איז געווען אַ קלוגער, געלערנטער, און אַ וואַרעמער כאריזמאטישער מענטש. זיין טאַטע האָט אים געדינגען אַ פּריוואַטן מלמד, וועלכער איז געווען אַ שטיקל משכיל און האָט געלערנט מיט אים לימודי חול{{הערה|דזשארדזש נעגל אין זיין אינטערוויו מיט CSUN}}. דאָס האָט אים מעגליך באַקענט מיט השכלה און ציוניזם, וואָס האָט שפּעטער געשפּילט אַ וויכטיגע ראָלע אין זיין לעבן. | ||
נאָך דער פטירה פון זיין פאָטער (ד' אב תר"פ), האָבן זיך די חסידים אַוועקגעזעצט אויף אים און אים "בגוואַלד" געקרוינט פאַר רבי{{הערה|שם=היינט|{{היינט|ב. יאושזאהן|דער רבי פון יאַבלאָנע|19341009|39}}}}, זייענדיג אין זיינע צוואנציגער יאָרן. זיינע פרייטאג צונאַכטס טישן זענען געווען גאָר דערהויבן, און ער איז געווען זייער באַליבט ביי זיינע מענטשן. כאָטש ער איז דאן, אין די מיטעלע 1930ער יאָרן, געווען דער פירער פון עטליכע הונדערט חסידים און דריי שטיבלעך אין וואַרשא, האָט ער זיך געפילט פרעמד אין דער קרוין. ער האָט געהאַלטן אַז דאָס מאָדערנע חסידות איז בלויז די "קליפּה" (חיצוניות), און אידן קומען צו אים בלויז נאָך גשמיותדיגע בקשות (עשירות, שידוכים, געזונט), נישט פאַר העכערע זאַכן. ער האָט געזוכט צו אַנטלויפן און זיין אַ פּשוטער ערד-אַרבעטער, זיך באַגעגענענדיג מיט ברויט און וואַסער{{הערה|שם=היינט}}. | |||
===באוועגונג צו ארץ ישראל=== | ===באוועגונג צו ארץ ישראל=== | ||
די אידעע פון אַריבערציען זיך קיין ארץ ישראל האָט געהאַט אַ שטאַרקע שטיצע אין געוויסע קרייזן. דער רבי | די אידעע פון אַריבערציען זיך קיין ארץ ישראל האָט געהאַט אַ שטאַרקע שטיצע אין געוויסע קרייזן. דער יאַבלאָנער רבי איז געווען באַקאַנט אַלס עטוואס אויפגעקלערט אין דעם הינזיכט פון ציוניזם, און נישט קיין שטאַרקער קעגנער ווי אַנדערע חצרות אין גאליציע. | ||
רבי ישעי' שפּיראָ (גערופן האדמו"ר החלוץ) איז געווען אַ תלמיד פון הרב קוק און אַ גרינדער פון דער גרופּע "הפועל המזרחי", אַ באַוועגונג צו ברענגען פרומע חסידישע אידן צו קויפן לאַנד אין ארץ ישראל און אַרבעטן אין אַגריקולטור אין אַ קיבוצים-סטיל, אַזוי צו קענען וואוינען על טהרת הקודש. זיין ציל איז געווען איבערצורעדן אַ רבי מיט אַ גרויסער צאָל רייכע חסידים זיך אַריבערצוציען אויף אַמאָל פון אייראָפּע, כדי אַראָפּצונעמען די "ציונות" סטיגמע, און אַזוי וועלן פילע נאָכפאָלגן. | |||
רבי ישעי' האָט דעם יונגן | רבי ישעי' האָט דעם יונגן יאַבלאנער רבי'ן איבערצייגט מיט זיין "זאַפטיגע שפּראַך" וועגן דעם אידישן צוקונפט אין ארץ ישראל, רעדנדיג וועגן די באַלפור דעקלאַראַציע, אנטיסעמיטיזם, און קדושת ארץ ישראל און מצוות התלויות בארץ. | ||
דער גערער רבי, דער אמרי אמת, האָט אויסגעדרוקט שטאַרקע קעגנערשאַפט צו דעם פּלאַן, וואָרנענדיג אַז דער יונגער רבי וועט נאָענט ווערן מיט די פרייע, כאָטש ער זאָגט אַז נישט. טראָץ דער קעגנערשאַפט, איז דער יאבלאנער רבי ווייטער געגאַנגען מיט זיינע פּלענער און האָט | דער גערער רבי, דער [[אמרי אמת]], האָט אויסגעדרוקט שטאַרקע קעגנערשאַפט צו דעם פּלאַן, וואָרנענדיג אַז דער יונגער רבי וועט נאָענט ווערן מיט די פרייע, כאָטש ער זאָגט אַז נישט. טראָץ דער קעגנערשאַפט, איז דער יאבלאנער רבי ווייטער געגאַנגען מיט זיינע פּלענער און האָט באוויזן אויפצוטרייבן שווערע סומעס געלטער פון אידן צו קויפן קרקע. | ||
אין יאָר תרפ"ה איז דער רבי, מיט אַ קנאַפּע הונדערט חסידים, אַרויסגעפאָרן קיין ארץ ישראל. | אין יאָר תרפ"ה איז דער רבי, מיט אַ קנאַפּע הונדערט חסידים, אַרויסגעפאָרן קיין ארץ ישראל. אויפ'ן זעלבן שיף איז געווען דער קאָזניצער רבי, רבי ישראל אליעזר האָפשטיין, מיט זיין גרופּע חסידים, וועלכער איז אויך איבערצייגט געוואָרן דורך רבי ישעי' שפירא. | ||
===כפר חסידים=== | ===כפר חסידים=== | ||
ביים אָנקומען קיין ארץ ישראל, האָט דער רבי ענדערש אויסגעקליבן די בערג נעבן חיפה, אַנשטאָט לאַנד לעבן תל אביב, וואָס די ציוניסטישע באַאַמטע האָבן געוואָלט געבן. רבי ישעי' האָט געהאָלפן דעם רבי'ן זיך פאַרבינדן מיט דער [[קק"ל]] (אידישע נאַציאָנאַלע פאנד), וועלכעס ציל איז געווען צו קויפן וואָס מער שטחים. זיי האָבן געקויפט עטליכע טויזנט אַקער לאַנד. | ביים אָנקומען קיין ארץ ישראל, האָט דער רבי ענדערש אויסגעקליבן די בערג נעבן חיפה, אַנשטאָט לאַנד לעבן תל אביב, וואָס די ציוניסטישע באַאַמטע האָבן געוואָלט געבן. רבי ישעי' האָט געהאָלפן דעם רבי'ן זיך פאַרבינדן מיט דער [[קק"ל]] (אידישע נאַציאָנאַלע פאנד), וועלכעס ציל איז געווען צו קויפן וואָס מער שטחים. זיי האָבן געקויפט עטליכע טויזנט אַקער לאַנד. | ||
דער רבי האָט גערופן זיין חלק פונעם ישוב 'נחלת יעקב' נאָך זיין פאָטער. דער קאָזשניצער רבי | דער יאַבלאָנער רבי האָט גערופן זיין חלק פונעם ישוב 'נחלת יעקב' נאָך זיין פאָטער. דער קאָזשניצער רבי, האָט גערופן זיין חלק 'עבודת ישראל'. | ||
די ערשטע טעג פונעם ישוב זענען געווען זעהר שווער; | די ערשטע טעג פונעם ישוב זענען געווען זעהר שווער; די 45 משפחות (אַ סך הכל פון 500 נפשות) געוואוינט אין קליינע הילצערנע כאַטקעס. די לאַנד איז געווען באַטראָפן פון פאַרפלייצונגען, וואָס האָבן געברענגט מאָסקיטאָס און די [[מאלאריע|מאַלאַריע]] קרענק האט אויסגעבראָכן. אַראַבער האָבן פאַרפּעסטיגט דאָס וואַסער און געהרגעט אידן. דאָס געלט פון אייראָפּע האָט זיך שנעל אויסגענוצט, און די חסידים זענען שיעור אויסגעגאַנגען פאַר הונגער. דער קאָזניצער רבי האָט ערוואַרטעט דעם דורכפאַל און איז צוריקגעפאָרן קיין פּוילן{{הערה|1=https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=1207967#p1207967}}. | ||
די רוחניותדיגע פּראָבלעמען זענען אויך געווען שווער, ווייל עס איז געווען אַ פרייער קיבוץ דערנעבן, וועמענס אַרבעטער האָבן זיך באַפריינדעט מיט די חסידים. צוליב דער קנאַפּער פאַרשטאַנד פון די פּוילישע אימיגראַנטן אין אַגריקולטור, האָבן זיי געמוזט האָבן די פרייע אַרבעטער, וואָס האָבן אַריינגעברענגט זייערע שיטות, און דאָס האָט שטאַרק אפּגעקילט דאָס אידישקייט. | די רוחניותדיגע פּראָבלעמען זענען אויך געווען שווער, ווייל עס איז געווען אַ פרייער קיבוץ דערנעבן, וועמענס אַרבעטער האָבן זיך באַפריינדעט מיט די חסידים. צוליב דער קנאַפּער פאַרשטאַנד פון די פּוילישע אימיגראַנטן אין אַגריקולטור, האָבן זיי געמוזט האָבן די פרייע אַרבעטער, וואָס האָבן אַריינגעברענגט זייערע שיטות, און דאָס האָט שטאַרק אפּגעקילט דאָס אידישקייט. | ||
ווען די חסידים זענען געקומען צום רבי'ן, אַז ער זאָל פאַרשיקן דעם יונגן | ווען די חסידים זענען געקומען צום רבי'ן, אַז ער זאָל פאַרשיקן דעם יונגן איד מרדכי יונאי (וועלכער איז געוואָרן פריי און האט משפּיע געווען אויף אַנדערע), האָט ער געענטפערט, אַז זיין רבי פלעגט אַלץ זאָגן: "נאָר מיט אהבה קען מען בויען". | ||
===דער נייער אפמאַך=== | ===דער נייער אפמאַך=== | ||
אין יאָר תרפ"ז איז דער רבי געפאָרן קיין אַמעריקע להצלת הישוב, אָבער איז צוריקגעקומען מיט כמעט ליידיגע הענט. דער רבי האָט זיך | אין יאָר תרפ"ז איז דער רבי געפאָרן קיין אַמעריקע להצלת הישוב, אָבער איז צוריקגעקומען מיט כמעט ליידיגע הענט. דער רבי האָט זיך געוואנדן צו דער קק"ל פאר הילף. | ||
די קק"ל האָט מסכים געווען צו באַצאָלן אַלע חובות, אָבער האָט געשטעלט שווערע תּנאים: | די קק"ל האָט מסכים געווען צו באַצאָלן אַלע חובות, אָבער האָט געשטעלט שווערע תּנאים: | ||
# זיי וועלן באַקומען בעלות אויפן לאַנד. | # זיי וועלן באַקומען בעלות אויפן לאַנד. | ||
# ביידע חלקים וועלן צוזאַמענגעלייגט ווערן אונטער איין נאָמען, 'כפר חסידים'. | # ביידע חלקים וועלן צוזאַמענגעלייגט ווערן אונטער איין נאָמען, 'כפר חסידים'. | ||
# | # מען וועט ברענגען עקספּערטן פאַרמער פון דער 'הפועל המזרחי' גרופּע צו טרענירן די פּוילישע חסידים. | ||
# דער טרויעריגסטער תּנאי איז געווען צו אַהיימשיקן קיין פּוילן אַלע וואָס קענען נישט אַרבעטן: פרויען, קינדער, עלטערע אידן, און די מיט דיסאַביליטיס. | # דער טרויעריגסטער תּנאי איז געווען צו אַהיימשיקן קיין פּוילן אַלע וואָס קענען נישט אַרבעטן: פרויען, קינדער, עלטערע אידן, און די מיט דיסאַביליטיס. | ||
| שורה 48: | שורה 54: | ||
אין תרצ"ט האָט ער מיט דער פעדעראַציע פון פּוילישע אידנטום אין אַמעריקע געמאָלדן, אַז זיי האָבן צוגעקויפט נאָך 400 אַקער לאַנד אין ארץ ישראל, וואו 500 משפּחות פון פּוילן וועלן זיך אַהינציען. אָבער נאָר 2 חדשים שפּעטער האָבן די נאַציס אינוואַדירט פּוילן, און אַלע פּלענער זענען צונישט געוואָרן. | אין תרצ"ט האָט ער מיט דער פעדעראַציע פון פּוילישע אידנטום אין אַמעריקע געמאָלדן, אַז זיי האָבן צוגעקויפט נאָך 400 אַקער לאַנד אין ארץ ישראל, וואו 500 משפּחות פון פּוילן וועלן זיך אַהינציען. אָבער נאָר 2 חדשים שפּעטער האָבן די נאַציס אינוואַדירט פּוילן, און אַלע פּלענער זענען צונישט געוואָרן. | ||
דאָס איז געווען אַ דאָפּלטער פראַסק פאַר'ן רבי'ן. חוץ דעם חורבן פון יאַבלאָנע, האָט ער רעאַליזירט אַז די אידן וואָס ער האָט צוריקגעשיקט קיין פּוילן וואלטן אַלע געראַטעוועט געוואָרן ווען זיי וואָלטן געבליבן אין כפר חסידים. די שולד-געפילן און ביטערקייט האָבן געמאַכט אַ שווערן רושם אויף אים. | |||
דער רבי האָט זיך געצויגן קיין קאַליפאָרניע. ער האָט געאַרבעט אין קאנסטראקשען פאַר מיליטערישע סופּלייס, אַריינגערעכנט אַלס אַן אויפזעער פאַר ענדזשינירן וואָס האָבן צוזאַמענגעשטעלט שיפן אין לאָס אַנדזשעלעס. ער האָט זיך אַן עצה געגעבן צו היטן שבת דורך אַרבעטן מער שעה'ן איבער דער וואָך. | דער רבי האָט זיך געצויגן קיין קאַליפאָרניע. ער האָט געאַרבעט אין קאנסטראקשען פאַר מיליטערישע סופּלייס, אַריינגערעכנט אַלס אַן אויפזעער פאַר ענדזשינירן וואָס האָבן צוזאַמענגעשטעלט שיפן אין לאָס אַנדזשעלעס. ער האָט זיך אַן עצה געגעבן צו היטן שבת דורך אַרבעטן מער שעה'ן איבער דער וואָך. | ||