בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,365
רעדאגירונגען
(לרר) צייכן: רויע רעדאגירונג |
(המשך לרר) צייכן: רויע רעדאגירונג |
||
| שורה 6: | שורה 6: | ||
:"וועגן דעם לעבן פון ר' אלימלך האבן מיר נישט פיל פרטים וואס שטאמען פון היסטארישע דאקומענטן. די מערהייט פון אונזערע ידיעות איבער אים שטאמען פון שפעטערדיגע געשיכטעס, וועמענס דערציילער האבן נישט אלעמאל מדייק געווען אין ביאגראפישע פרטים. די ארעמקייט פון די מקורות איז ספעציעל אויף די יארן וואס זענען פארגעגאנגען צו זיין אנשליסונג צו חסידות, ווייל זינט ער האט זיך צוגעטשעפעט צו די תלמידים פון ר' דוב בער פון מעזריטש, און ספעציעל זינט ער איז געווארן א חסידישער צדיק, האבן זיך פארמערט די עדות'ן איבער אים און איבער זיין תורה, בעיקר אין די חיבורים פון זיינע תלמידים און תלמידי תלמידים" (נגאל, "מבוא", זייט 9-10). | :"וועגן דעם לעבן פון ר' אלימלך האבן מיר נישט פיל פרטים וואס שטאמען פון היסטארישע דאקומענטן. די מערהייט פון אונזערע ידיעות איבער אים שטאמען פון שפעטערדיגע געשיכטעס, וועמענס דערציילער האבן נישט אלעמאל מדייק געווען אין ביאגראפישע פרטים. די ארעמקייט פון די מקורות איז ספעציעל אויף די יארן וואס זענען פארגעגאנגען צו זיין אנשליסונג צו חסידות, ווייל זינט ער האט זיך צוגעטשעפעט צו די תלמידים פון ר' דוב בער פון מעזריטש, און ספעציעל זינט ער איז געווארן א חסידישער צדיק, האבן זיך פארמערט די עדות'ן איבער אים און איבער זיין תורה, בעיקר אין די חיבורים פון זיינע תלמידים און תלמידי תלמידים" (נגאל, "מבוא", זייט 9-10). | ||
רבי אלימלך איז געבוירן אין יאר תע"ז אין לופוכי, נעבן דער שטאט טיקטין, אין דער געגנט פון לאמזשע אין פוילן, צו זיין פאטער ר' אלעזר ליפמן ווייסבלום. זיין גרויסער ברודער רבי משולם זוסיא, שפעטער דער בארימטער חסידישער צדיק, "[[רבי משולם זושא פון האניפאלי|רבי זושא פון אניפאלי]]", האט צוזאמען מיט אים געלערנט ביים מגיד, און לויט דער חסידישער מסורה איז ער דער וואס האט דערנענטערט רבי אלימלך צום מגיד און צו חסידות. אין דער חסידישער העגיאגראפישער ליטעראטור זענען זיי באקאנט מיטן נאמען "די הייליגע ברידער". די מסורה דערציילט ווייטער אז אין זיין יוגנט האט ר' אלימלך געלערנט אין עטליכע ישיבות, אין טיקטין, [[שינאווא]] (דארט האט ער חתונה געהאט מיט שפרינצה, די טאכטער פון ר' אהרן רוקח) און [[ניקלשבורג]]. ער האט זיך אויך באשעפטיגט מיט קבלה און איז געווען א מקובל סגפני וואס האט זיך געפירט מיט אסאך תעניתים, גלגולי שלג, זיצן אויף דערנער און צווישן מוראשקעס, און ענליכעס. מיט זיין ברודער רבי זושא האט ער | רבי אלימלך איז געבוירן אין יאר תע"ז אין לופוכי, נעבן דער שטאט טיקטין, אין דער געגנט פון לאמזשע אין פוילן, צו זיין פאטער ר' אלעזר ליפמן ווייסבלום. זיין גרויסער ברודער רבי משולם זוסיא, שפעטער דער בארימטער חסידישער צדיק, "[[רבי משולם זושא פון האניפאלי|רבי זושא פון אניפאלי]]", האט צוזאמען מיט אים געלערנט ביים מגיד, און לויט דער חסידישער מסורה איז ער דער וואס האט דערנענטערט רבי אלימלך צום מגיד און צו חסידות. אין דער חסידישער העגיאגראפישער ליטעראטור זענען זיי באקאנט מיטן נאמען "די הייליגע ברידער". די מסורה דערציילט ווייטער אז אין זיין יוגנט האט ר' אלימלך געלערנט אין עטליכע ישיבות, אין טיקטין, [[שינאווא]] (דארט האט ער חתונה געהאט מיט שפרינצה, די טאכטער פון ר' אהרן רוקח) און [[ניקלשבורג]]. ער האט זיך אויך באשעפטיגט מיט קבלה און איז געווען א מקובל סגפני וואס האט זיך געפירט מיט אסאך תעניתים, גלגולי שלג, זיצן אויף דערנער און צווישן מוראשקעס, און ענליכעס. מיט זיין ברודער רבי זושא האט ער אפּגעראכטן א רייזע פון "גלות ליידן", אין וועלכן זיי האבן אסאך געליטן. ביי זיין רבי'ן דעם מגיד איז ער געווען איינע פון די אויסגעצייכנטע תלמידים אין דער "חברייא קדישא", און נאך דער פטירה פון זיין רבי'ן אין יאר תקל"ג, איז ער אריבער קיין [[ליזענסק|ליזשענסק]] אין מערב גאליציע, און דארט האט ער אויפגעשטעלט א גרויסן חסידישן הויף, וואס האט געצויגן פילע חסידים, אריינגערעכנט אסאך וואס זענען געווארן פירער פון חסידות אין פוילן און גאליציע אין דעם דור דערנאך. | ||
ר' אלימלך איז דארט געבליבן ביזן סוף פון זיינע טעג און איז אוועק אין טאג כ"א אדר תקמ"ז. זיין יאר פון פטירה ערשיינט נישט אויף א פשוטן אופן אויפן מצבה, וואס האט געברענגט צו א צעמישעניש אין די דאטומען, און עס זענען געווען וואס האבן געמיינט אז ער איז אוועק א יאר פריער. אלס רעזולטאט פון דעם וואס רבי אלימלך ווערט גערעכנט פאר א ספּעציעל גרויסן צדיק און בעל מופת, איז זיין קבר געווארן א צענטראלע ציל פאר רייזעס פון חסידים צו "קברי צדיקים" ביזן היינטיגן טאג, און א גרויסע צאל חסידים באזוכן זיין קבר כדי צו דאווענען פאר "ישועות" פון זייערע פראבלעמען, און בפרט אין טאג פון זיין פטירה, און די מצב גייט אזוי אן כמעט צוויי הונדערט און פופציג יאר נאך זיין פטירה. אין די צאל פון די עולים לרגל, געפינט זיך זיין קבר אין דעם צווייטן ארט פון אלע קברי צדיקים איבער דער וועלט, נאך דעם קבר פון רבי נחמן פון ברסלב אין דער שטאט אומאן{{הערה|1=Marcin Wodzinski, “Historical Atlas of Hasidism”, Princeton and Oxford 2018, p.234.}}. | ר' אלימלך איז דארט געבליבן ביזן סוף פון זיינע טעג און איז אוועק אין טאג כ"א אדר תקמ"ז. זיין יאר פון פטירה ערשיינט נישט אויף א פשוטן אופן אויפן מצבה, וואס האט געברענגט צו א צעמישעניש אין די דאטומען, און עס זענען געווען וואס האבן געמיינט אז ער איז אוועק א יאר פריער. אלס רעזולטאט פון דעם וואס רבי אלימלך ווערט גערעכנט פאר א ספּעציעל גרויסן צדיק און בעל מופת, איז זיין קבר געווארן א צענטראלע ציל פאר רייזעס פון חסידים צו "קברי צדיקים" ביזן היינטיגן טאג, און א גרויסע צאל חסידים באזוכן זיין קבר כדי צו דאווענען פאר "ישועות" פון זייערע פראבלעמען, און בפרט אין טאג פון זיין פטירה, און די מצב גייט אזוי אן כמעט צוויי הונדערט און פופציג יאר נאך זיין פטירה. אין די צאל פון די עולים לרגל, געפינט זיך זיין קבר אין דעם צווייטן ארט פון אלע קברי צדיקים איבער דער וועלט, נאך דעם קבר פון רבי נחמן פון ברסלב אין דער שטאט אומאן{{הערה|1=Marcin Wodzinski, “Historical Atlas of Hasidism”, Princeton and Oxford 2018, p.234.}}. | ||
זיין זון רבי אלעזר האט אים איבערגענומען אין אדמו"רות ליזשענסק, און צוזאמען מיט זיין ברודער רבי אליעזר ליפמן און רבי זכריה מענדל פון | זיין זון רבי אלעזר האט אים איבערגענומען אין אדמו"רות ליזשענסק, און צוזאמען מיט זיין ברודער רבי אליעזר ליפמן און רבי זכריה מענדל פון יעראסלאוו, א נאנטן תלמיד פון ר' אלימלך, האט ער ארויסגעגעבן זיין ספר "נועם אלימלך", וואס ווערט גערעכנט דורך פילע חסידים, ביזן היינטיגן טאג, פאר א ספּעציעל הייליגער ספר און אלס א סגולה'ישער חפץ. דאס איז בפרט ריכטיג לגבי דעם ערשטן דרוק (לעמבערג תקמ"ח), וועמענס קאפיע איז פארקויפט געווארן אין א ליציטאציע אין דעם איין און צוואנציגסטן יארהונדערט פאר מער ווי א מיליאן דאלאר. | ||
אויסער זיינע זין, צווישן זיינע אויסגעצייכנטע תלמידים וואס זענען שפעטער זעלבסט געווארן וויכטיגע רבי'ס, , ווערן גערעכנט: | אויסער זיינע זין, צווישן זיינע אויסגעצייכנטע תלמידים וואס זענען שפעטער זעלבסט געווארן וויכטיגע רבי'ס, , ווערן גערעכנט: | ||
| שורה 41: | שורה 41: | ||
לויט דובנאוו, כדי אז דער צדיק זאל מצליח זיין צו ברענגען שפע און ברכה צו זיינע חסידים, זענען זיי אים שולדיג צוויי תנאים: "שיאמין החסיד אמונה שלמה בצדיק שלו ובכחו לפעול על גורל בני האדם....[און] שיפרנסו אותו בכבוד ויספיקו לו כל צרכיו החמריים" (דובנוב, "תולדות החסידות", באנד ב', זייט 181-182). | לויט דובנאוו, כדי אז דער צדיק זאל מצליח זיין צו ברענגען שפע און ברכה צו זיינע חסידים, זענען זיי אים שולדיג צוויי תנאים: "שיאמין החסיד אמונה שלמה בצדיק שלו ובכחו לפעול על גורל בני האדם....[און] שיפרנסו אותו בכבוד ויספיקו לו כל צרכיו החמריים" (דובנוב, "תולדות החסידות", באנד ב', זייט 181-182). | ||
==סגפנות אנטקעגן עבודה בגשמיות== | ===סגפנות אנטקעגן עבודה בגשמיות=== | ||
רבי אלימלך האט געהאט אן אמביוואלענטע שטעלונג קעגן סגפנות און עבודה בגשמיות. און בלשונו פון שמעון דובנאוו, | רבי אלימלך האט געהאט אן אמביוואלענטע שטעלונג קעגן סגפנות און עבודה בגשמיות. און בלשונו פון שמעון דובנאוו, | ||
:"נראה, שבלב ר' אלימלך התרוצצו שתי הנטיות: לסיגוף של מקובלים ולהתלהבות של חסידים" (דובנוב, "תולדות החסידות", באנד ב, זייט 179). עס זענען דא ערטער וואו ער דערמאנט די סיגופים צום גוטן, צום ביישפיל ווען ער שרייבט אז "צריך האדם להתחיל מתחילה בדבר גשמי קצת...דהיינו שיסגף עצמו בתענית", און "צריך לתקן את נפשו ואבריו...דהיינו שיסגף עצמו באיזה סיגוף ויתחרט וישוב" (נועם אלימלך ירושלים תשנ"ט, זייט יח, רצה). לויט גדליה נגאל, איז דער יחס פון רבי אלימלך צו עבודה בגשמיות פארבונדן צום נושא העלאת הניצוצות: "יוצא ר' אלימלך מתוך הנחה כי ניצוצות קדושים כלואים בחומר ובגשמיות...העלאתם של ניצוצות אלה...תביא בסופו של דבר...לכליון הרע בעולם ולהשבת ההרמוניה בעולם הספירות." מיט דעם אלעם, איז דעם געביט פול מיט גייסטישע סכנות, ווייל "מי שאוכל ללא מחשבות טהורות וקדושות, אכילתו דומה לאכילת הבהמה...אכן לא קל לעבוד את ה' בתחום החומר" (גדליה נגאל, "משנת החסידות של רבי אלימלך מליזינסק ובית מדרשו", זייט 152). אבער פונדעסטוועגן האט די עבודה א גרויסע חשיבות ווייל "'עבודה בגשמיות' מאפשרת המשכת הדביקות" אין די צייט וואס דער מענטש איז באשעפטיגט מיט די צרכים פון זיין קערפער (דארט, זייט 153). צום סוף באגרעניצט רבי אלימלך די עבודה בגשמיות צום צדיק בלויז: "הצדיק...מתחזק ומתאמץ לקדש עצמו יותר ויותר בעת אכילתו לדבק עצמו בקשר ודביקות גדול...הוא מקדש את עצמו יותר מבשעת תפלתו, אבל לא כן שאר העם שבעת תפלתם יכולים להתקדש יותר מבשעת אכילתם" ("נועם אלימלך", קרח, ד"ה ואמרת). | :"נראה, שבלב ר' אלימלך התרוצצו שתי הנטיות: לסיגוף של מקובלים ולהתלהבות של חסידים" (דובנוב, "תולדות החסידות", באנד ב, זייט 179). עס זענען דא ערטער וואו ער דערמאנט די סיגופים צום גוטן, צום ביישפיל ווען ער שרייבט אז "צריך האדם להתחיל מתחילה בדבר גשמי קצת...דהיינו שיסגף עצמו בתענית", און "צריך לתקן את נפשו ואבריו...דהיינו שיסגף עצמו באיזה סיגוף ויתחרט וישוב" (נועם אלימלך ירושלים תשנ"ט, זייט יח, רצה). לויט גדליה נגאל, איז דער יחס פון רבי אלימלך צו עבודה בגשמיות פארבונדן צום נושא העלאת הניצוצות: "יוצא ר' אלימלך מתוך הנחה כי ניצוצות קדושים כלואים בחומר ובגשמיות...העלאתם של ניצוצות אלה...תביא בסופו של דבר...לכליון הרע בעולם ולהשבת ההרמוניה בעולם הספירות." מיט דעם אלעם, איז דעם געביט פול מיט גייסטישע סכנות, ווייל "מי שאוכל ללא מחשבות טהורות וקדושות, אכילתו דומה לאכילת הבהמה...אכן לא קל לעבוד את ה' בתחום החומר" (גדליה נגאל, "משנת החסידות של רבי אלימלך מליזינסק ובית מדרשו", זייט 152). אבער פונדעסטוועגן האט די עבודה א גרויסע חשיבות ווייל "'עבודה בגשמיות' מאפשרת המשכת הדביקות" אין די צייט וואס דער מענטש איז באשעפטיגט מיט די צרכים פון זיין קערפער (דארט, זייט 153). צום סוף באגרעניצט רבי אלימלך די עבודה בגשמיות צום צדיק בלויז: "הצדיק...מתחזק ומתאמץ לקדש עצמו יותר ויותר בעת אכילתו לדבק עצמו בקשר ודביקות גדול...הוא מקדש את עצמו יותר מבשעת תפלתו, אבל לא כן שאר העם שבעת תפלתם יכולים להתקדש יותר מבשעת אכילתם" ("נועם אלימלך", קרח, ד"ה ואמרת). | ||
פון דער אַנדערער זייט, טענה'ט נגאל (דארט, זייט 154) אז אין "צעטיל קטן" צו רבי אלימלך, אות טו, "איז דא א פניה אין דער זאך 'עבודה בגשמיות' וואס ווענדט זיך צום חסיד מן השורה". | |||
ס'איז צו באמערקן אז די פארשערין ציפּי קויפמאן, לויט חסידישע מסורות, האָט געזען אין דעם איבערגאנג פון סגפנות צו עבודה בגשמיות א טייל פון דעם סיבה פאר וואס רבי אלימלך האט באשלאסן זיך צו אנשליסן אין חסידות. אין איר לשון, "עבודת ה' פון ר' זושא, וואס איר עיקר איז עבודה בגשמיות, מיט התלהבות, מיט געזאנג אא"וו, איז העכער פון די עבודה פון ר' אלימלך אין תּורה ומצוות. פון דער מינוט וואָס ר' אלימלך האט דאס פארשטאנען, האט ער זיך געאײלט און געשטעלט זיין גאנג צום הויף פון מגיד פון מעזריטש" (קויפמאן, "בכל דרכיך דעהו: תּפיסת האלוהות והעבודה בגשמיות בראשית החסידות", רמת-גן, תשס"ט, זייט 349). | |||
==זיינע חיבורים== | |||
לויט דער באשרייבונג פון גדליה נגאל, זענען די דרשות וואס זענען דער יסוד פון "נועם אלימלך" געזאגט געווארן, ווי דער שטייגער פון אנדערע חסידישע אדמו"רים, אלס דרשות אויף דער וואכעדיגער סדרה, ביי סעודה שלישית פון שבת, און זענען אויפגעשריבן געווארן מוצאי שבת, אדער דורך ר' אלימלך אליין, אדער דורך זיינע נאנטע חסידים. נגאל טענה'ט אז "עס שיינט אז דרשות נועם אלימלך זענען רעדאגירט געווארן א ערשטע רעדאקציע דורך ר' אלימלך אליין" ("מבוא", זייט 12). זיין זון, ר' אלעזר, שרייבט אין "התנצלות בן המחבר" (א מין קורצע הקדמה), אז זיין פאטער האט מסכים געווען מיט א גרויס חשק צו פארעפנטליכן זיינע דרשות, אבער האט אים געזאגט אז "איך וויל נישט אז דאס זאל זיין בעודי בחיים, צוליב דעם באהאלטענעם טעם", און דעריבער איז דער ספר ערשט ארויסגעקומען נאך זיין פטירה, אין לעמבערג, אין יאר תקמ"ח, אונטערן טיטל וואס דער זון האט אויסגעקליבן. דער ספר איז פארעפנטליכט געווארן מיט "הסכמות" פון עטליכע פון די גרעסטע רבנים, וואס האבן זייער געלויבט דעם מחבר און זיין ספר. רבי זאב וואלף, דער אב בית דין פון ליזענסק, האט זיך אין זיין הסכמה באצויגן צו דער פאקט אז רבי אלימלך האט געבעטן פון זיין זון נישט צו פארעפנטליכן דעם ספר ביז נאך זיין פטירה, און האט געשריבן, "ואמרתי שגם מזה נודע גודל צדקתו וענותנותו, שלא רצה להתגלות את עצמו כל כך בחייו, כאשר היה דרכו תמיד להקטין את עצמו". | |||
די ערשטע מהדורה איז ערשינען מיט שטערנדלעך, מסתמא אלס סימני פיסוק. אבער, לייגט צו נגאל, "חסידי פולין האבן צוגעשריבן צו די שטערנדלעך א גרויס וויכטיקייט און האבן אין זיי געזען רמזים צו באהאלטענע סודות" (דארט, זייט 13). די אגדה פארציילט אז די שטערנדלעך זענען מרמז אויף תורות וואס רבי אלימלך האט מקבל געווען ברוח הקודש, און לויט איין מסורה, איז געווען מעגליך צו פארשטיין די סעיפים מיט שטערנדלעך, נאר ערב שבת נאכן טובלן אין מקווה, וואס איז איינגעפירט ביי די חסידים. אין דעם קאנטעקסט פארציילט הרב פראפעסאר דוד הלבני א שיינע מעשה פון זיין קינדהייט אין זיין אויטאביאגראפיע: | |||
:צווישן די ספרים אין שטוב איז אויך געווען ׳נעם אלימלך׳ פון ר׳ אלימלך פון ליז׳ענסק, דער צדיק דער חסיד...וואס האט זוכה געווען צו א גרויסע שעצונג אין אונזער געגנט צוליב זיין גרויסקייט אלס למדן און אלס מיסטיקער צוזאמען. דער ספר איז ערשינען אין צוויי מהדורות: איינס מיט שטערנדלעך וואס זענען געדרוקט געווארן צווישן טייל פון די זאצן, און די צווייטע אן שטערנדלעך. די שטערנדלעך האבן געדארפט צו ווייזן אויף א טיפן, סודישן און אזאטערישן באדייט, וואס אפילו די געלערנטע האבן געקענט אנטפלעקן נאר נאכן טובלען אין מקווה. איין מאל פרייטאג נאכמיטאג, נאכן טובלען אין מקווה אלס טייל פון די הכנות צום שבת וואס איז איינגעפירט צווישן די חסידים, האב איך גענומען אין די האנט דעם ׳נעם אלימלך׳ מיט די שטערנדלעך און איך האב געוואלט פרובירן מיין כוח אין זיי צו אנטפלעקן. זיידע האט באמערקט מיין מעשה און איך האב געשפירט אז איך האב אים גורם געווען א שוועריגקייט. ער האט קלאר פארגעצויגן אז איך זאל לערנען תלמוד און ליטעראטור וואס איז פארבינדן דערצו, אבער האט נישט געוואוסט ווי אזוי מיר דאס מסביר צו זיין אן צו באליידיגן די קדושה וואס האט ארומגענומען דעם עזאטערישן ספר. זיידע האט זיך געפרייט ווען איך בין גערופן געווארן צו העלפן אין שטוב (אין צוגרייטונג צום שבת) דאס איז געווען איבערראשנד, ווייל אין אזא שפעטע שעה זענען געווענליך שוין די הכנות געווען פארענדיגט, און איך האב דאס געזען ווי א סימן אז איך בין נאך נישט גרייט צו אזעלכע איידעלע ענינים. איך האב צוגעמאכט דעם ספר און למעשה נישט געעפענט פון דעמאלטס אן. (דוד הלבני, "עלה לא נדף: חיים של לימוד בצל המוות", תרגם מהאנגלית – אריאל בר-לבב, תל-אביב 1999, זייט 26). | |||
דער צווייטער טייל פון ספר הייסט "ליקוטי שושנה", קורצע דרשות אויף פסוקים פון דער תורה, און אויף מאמרי חז"ל. לויט נגאל איז נישטא אין "ליקוטי שושנה" קיין באדייטענדע געדאנקען נייעס וואס געפינען זיך נישט שוין אין די דרשות פון "נועם אלימלך" אויף דער וואכעדיקער סדרה. | |||
צוזעצליך צו "נועם אלימלך" און צו "ליקוטי שושנה", זענען אויך געדרוקט געווארן צוויי קורצע חיבורים פון "הנהגות חסידיות" פון רבי אלימלך, דער "צעטיל קטן" [="די קליינע ליסטע"], און דערין זיבעצן סעיפים, און "הנהגות האדם", און דערין איין־און־צוואנציג סעיפים. צווישן אנדערע זענען איינגעשלאסן אין די צוויי רשימות קורצע טרענירונגען אין "דמיון מודרך", וואס האבן שטארק משפיע געווען אויף דעם אייניקל פון רבי אלימלך, רבי קלונימוס קלמיש שפירא מפיאסצנא, אין פארמירן זיין גייסטישע שיטה. דער מערסט באקאנטער פון זיי איז צעטיל קטן סעיף א', וואס רעקאמענדירט: | |||
:בכל עת ורגע שהוא פנוי מן התורה...ידמה בנפשו ויצייר במחשבתו כאלו אש גדול ונורא בוער לפניו עד לב השמים, והוא בשביל קדושת ה' יתברך שובר את טבעו ומפיל את עצמו להאש על קידוש ה'. | |||
אין נאך א בארימטע פסקה (צעטיל קטן טז) באשטימט ער אז "האדם לא נברא בעולם רק לשבר את הטבע. לכן יזרז את עצמו לתקן את מדותיו". | |||
צום סוף פון ספר איז אויך געדרוקט געווארן "איגרת הקודש", דאס הייסט איין אגרת פון זיין זון ר' אלעזר, און איין אגרת פון א תלמיד פון ר' אלימלך, ר' זכריה מנדל פון ירוסלב. די אגרות האנדלען זיך מיט א סנגוריה אויף דער חסידישער באוועגונג, אויף דער התנגדות וואס איז אויפגעשטאנען קעגן דעם צדיק [[רבי לוי יצחק פון בארדיטשוב]] (מחבר ספר "קדושת לוי", און אויך ער איז פון די נאנטע תלמידים פון דעם "מגיד" פון מעזריטש), אויף דער איבערגאנג פון די חסידים פון נוסח התפילה "אשכנז" צו נוסח "ספרד", און אזוי ווייטער, און עס ווערט גערעכנט אלס א וויכטיגע היסטארישע דאקומענט איבער דער דור פון דער חסידות און איר קאמף מיט א פיינטליכער סביבה. | |||
רבי אלימלך האט אויך פארפאסט "תפילה קודם התפילה" וואס איר סוף, וואס הייבט אן "אדרבה, תן בלבנו שנראה כל אחד את חברו בדרך הישר...ואל יעלה שום שנאה מאחד על חברו..." האט זוכה געווען צו א גרויסן פארעפנטליכונג, און אויך צו ניגונים דורך עטליכע זינגער. | |||
==ביבליאגראפיע== | |||
===תורנישע ליטעראטור=== | |||
*"ספר נועם אלימלך", לעמבערג תקמ"ח (און זייער פילע אויסגאבעס זינט דאן). | |||
*רבי קלונימוס קלמן הלוי עפשטיין, "ספר מאור ושמש" (צוויי בענדער), ירושלים תשנ"ב. | |||
*נפתלי אלימלך ווייס (רעדאקטאר), "ספר שערי נועם אלימלך: יסודות ושערי עבודת השי"ת / ממשנתו של ר' אלימלך מליזענסק", ברוקלין תשע"ג. | |||
*אברהם חיים שמחה בונם מיכלזאהן, "ספר אהל אלימלך", פרעמישלא, תר"ע. | |||
*יצחק אייזיק יהודה יחיאל סאפרין מקאמארנא, "מגילת סתרים", ירושלים תשס"ח. | |||
*בצלאל שמחה מנחם בנציון רבינוביץ מביאלא, "ספר מבשר טוב : אור אלימלך : יתבאר בו גודל שגב עבודתו של בעל הנועם אלימלך הקדוש", ירושלים תשפ"א. | |||
*יעקב שיף (רעדאקטאר), הגדה של פסח עם פירוש נועם אלימלך, ירושלים תשמ"ד. | |||
*משה יצחק מאיר שי"ף, צדיקי עולם: אוסף סיפורים ומאמרים על צדיקי פולין", אשדוד תשס"ד, עמ' שסז–תיא. | |||
*E.S. Zisman: “The Tzetel Katan: The Short Note: Inspiration for a Holy Life by the Chasidic Master Rabbi Elimelech of Lizhensk”, Jerusalem 2015. | |||
===פארשונג ליטעראטור=== | |||
*מאיר אידלבוים, "עריכת גלות של האחים ר' זושא ור 'אלימלך", מבוע: כתב עת ליצירה יהודית | |||
ו (תשכט) עמ' 181–186. | |||
*יצחק אלפסי, "אנציקלופדיה לחסידות", ירושלים תשמ"ו, כרך א' עמ' רלב–רמא. | |||
*מרטין בובר, "אור הגנוז: סיפורי חסידים", ירושלים ותל-אביב תשס"ה, עמ' 210–218. | |||
*אוריאל גלמן, "השבילים היוצאים מלובלין: צמיחתה של החסידות בפולין", ירושלים תשע"ח, עמ' 25–34, 85–98. | |||
*שמעון דובנוב, "תולדות החסידות", תל-אביב תרצ"א, כרך ב, עמ' .178-188 | |||
*ברוך וולף, "[https://hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=65709&st=&pgnum=144 אגרת וספר: המקור הראשון ל"אגרות הקודש" שנדפסו בסוף ספר 'נועם אלימלך']", '''היכל הבעש"ט: מאסף למשנת החסידות, תולדותיה וגנזיה''' ה,א (תשס"ז), עמ' קמז–קסד. | |||
*מאיר וונדר, "אנציקלופדיה לחכמי גליציה", ירושלים תשמ"ב, כרך ב, עמ' 872–884. | |||
*משה הכהן, "[https://asif.co.il/wpfb-file/65-pdf-2/ שיטת רבי אלימלך מליז'נסק בסוגיות האלוקות ומשמעותה לעבודת ה']", '''אסיף – תנ"ך ומחשבה: שנתון איגוד ישיבות ההסדר''' י' (תשע"ח), עמ' 1–71. | |||
*דינה לוין, "[https://www.daat.ac.il/daat/ktav_et/maamarim/dina-3-12-24.pdf מודעות עצמית ושינוי התודעה במשנתו של ר' אלימלך ובסיפורים החסידיים אודותיו]", '''ידע-עם: במה לפולקלור חהודי''', 87-88 (תשפ"ד), עמ' 169–185. | |||
*נתנאל לדרברג, "[https://asif.co.il/wpfb-file/1_2-pdf-2/ בין התניא לנועם אלימלך: עיצובו המתוחכם של פרק א' בספר התניא על רקע פולמוס חסידי-רעיוני]", '''אסיף - תנ"ך ומחשבה: שנתון איגוד ישיבות ההסדר''' ד (תשע ז) " עמ' 9–34. | |||
*נתנאל לדרברג, "[https://asif.co.il/wpfb-file/4-4-pdf-2/ עיון נוסף בשיח בין ספר התניא לנועם אלימלך: שורשי תפיסת רש"ז וזיקתם לתורת רמ"מ מויטבסק]", '''אסיף - תנ"ך ומחשבה: שנתון איגוד ישיבות ההסדר''' ה (תשע"ח) עמ' 518–541. | |||
*צבי לשם, "[https://asif.co.il/wpfb-file/5_2-pdf/ האור שבדפנות הכלים : היחס לעבודה בגשמיות בהגותו של ר' קלונימוס קלמיש שפירא מפיאסצנא]", '''אסיף - תנ"ך ומחשבה''' ד (תשע"ז) עמ' 148–170. | |||
*גדליה נגאל (מהדיר), "[https://tablet.otzar.org/#/exKotar/156303 נועם אלימלך לרבי אלימלך מליז'נסק: עם מבוא, פיסוק, ציוני מקורות, הערות ומפתחות]", ירושלים: מוסד הרב קוק, תשל"ח. | |||
*{{אוצר החכמה|גדליה נגאל|ספר השנה של אוניברסיטת בר-אילן|647464|קעפל=חטא תוכחה ותשובה במשנת ר' אלימלך מליז'נסק|באנד=יג (תשל"ו)|עמ=234–248}} | |||
*גדליה נגאל, "מקורות ומקוריות בספר "נועם אלימלך", '''הקונגרס העולמי למדעי היהדות''' 6, ג (תשל"ג), עמ' 293–299. | |||
*מנדל פייקאז', "המהלך החדש במגמותיה הרעיוניות-החברתיות של החסידות בפולין ומחוצה לה: ר' אלימלך מליז'נסק וממשיכי דרכו", '''גלעד: מאסף לתולדות יהודי פולין''', כרכים טו-טז (תשנ"ח), עמ' מג–פ. | |||
*ציפי קויפמן, "בכל דרכיך דעהו: תפיסת האלוהות והעבודה בגשמיות בראשית החסידות", רמת-גן תשס"ט, עמ' 242–245, 347–349. | |||
*גרשון קיציס, "קריאת שמע במשנתו של ר 'אלימלך מליז'נסק", '''ארשת: קובץ מוקדש לעניני תפילה ובית-הכנסת''' ב (תשמ"ג) עמ' 12–20. | |||
*זאב קיציס, '''המורים הגדולים של החסידות''', ראשון לציון, תשפ"ד, עמ' 130–149. | |||
*שמחה רז, '''הנאהבים והנעימים: האחים רבי זושא ורבי אלימלך מליז'נסק''', ירושלים, 2009. | |||
*רבקה ש"ץ אופנהיימר, "למהותו של הצדיק בחסידות: עיונים בתורת- הצדיק של ר' אלימלך מליזנסק", '''מולד''', כרך יח, חוברת 144-145 (תש"ך), עמ' 365–378. | |||
<div class="mw-content-ltr"> | |||
*Ebn D. Leader, “[https://www.academia.edu/40189339/Leadership_as_Individual_Relationships_A_Close_Study_of_the_Noam_Elimelekh Leadership as individual relationships : a close study of the ‘No'am Elimelekh’]”, ''Be-Ron Yaḥad: Studies in Jewish Thought and Theology in Honor of Nehemia Polen''”, Boston, 2019, pp. 177-202. | |||
*Neil Rosenstein, “[https://medium.com/@rosenstein.neil/difficulties-in-rabbinic-genealogy-9d7e7b3b1c5e Difficulties in Rabbinic Genealogy: The Case Study of Reb Meilich and Reb Zusha]”, ''Avotaynu: the International Review of Jewish Genealogy'' 30,4 (2014), pp. 50-53. | |||
</div> | |||
רעדאגירונגען