אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רבי מאיר ב"ר יצחק ש"ץ"

רבי מאיר ב"ר יצחק ש"ץ (זעט מקור)

רעוויזיע פון 17:10, 20 יוני 2025

356 בייטן צוגעלייגט , פֿאַר 5 חדשים

קיין רעדאגירונג באמערקונג

בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן

46,384

רעדאגירונגען

@@ שורה 19: / שורה 19: @@
 רבי מאיר ש"ץ האט געלעבט און געווירקט אין [[ווארמס|וורמייזא]], וועלכע איז צוזאמען מיט [[מיינץ|מגנצא]] געווען א וויכטיגער צענטער פון תורה און הוראה אין אשכנז. זיין געבורטס-ארט איז נישט באקאנט און זיין פאטער איז געווען רבי יצחק ברבי שמואל. רבי מאיר'ס תקופה איז געווען א שווערער און פינסטערער, נאך איידער די ערשטע קרייצצוגן, וועלכע האבן מיט זיך געבראכט צרות.
-אין ראם פון זיין פּאסטן אלס שליח ציבור האט ער מתקן געווען א צאל תיקונים אין דעם נוסח התפילה, ווי דאס צולייגן "גואלינו ה' צבאות שמו קדוש ישראל" ביים אויספיר פון [[ברכות קריאת שמע]]{{הערה|ספר המנהגים לרבי יצחק אייזיק מטירנא. זעט: {{היברובוקס|רבי אלעזר מוורמייזה|פירושי סידור התפילה לרוקח|49925|page=324|באנד=א|שנת הוצאה=תשנ"ב|עמ=שב|סי' מד}}, וואו ער ווענדט דאס אפּ, אבער אין זיין פירוש לתורה .}}, דעם נוסח "חמדת ימים אותו קראת" אין די שבת'דיגע עמידה{{הערה|שם=ההגון|סדור רש"י [https://www.sefaria.org.il/Siddur_Rashi.477.1 סי' תעז], און מחזור ויטרי [https://www.sefaria.org/Machzor_Vitry%2C_Laws_of_Shabbat.103 הלכות שבת סי' קג].}}, און "עלינו ועל כל עמו ישראל" אין "השכיבנו"{{הערה|מחזור ויטרי, [https://www.sefaria.org/Machzor_Vitry%2C_Order_of_Shabbat.155 סי' קנה].}}. ער האט אויך פארפאסט צענדליגער פיוטים, צווישן זיי אזעלכע וואס מען זאגט ביז'ן היינטיגן טאג.
+אין ראם פון זיין פּאסטן אלס שליח ציבור האט ער מתקן געווען א צאל תיקונים אין דעם נוסח התפילה, ווי דאס צולייגן "גואלינו ה' צבאות שמו קדוש ישראל" ביים אויספיר פון [[ברכות קריאת שמע]]{{הערה|ספר המנהגים לרבי יצחק אייזיק מטירנא. זעט: {{היברובוקס|רבי אלעזר מוורמייזה|פירושי סידור התפילה לרוקח|49925|page=324|באנד=א|שנת הוצאה=תשנ"ב|עמ=שב|סי' מד}}, וואו ער ווענדט דאס אפּ, אבער אין זיין פירוש לתורה .}}, דעם נוסח "חמדת ימים אותו קראת" אין די שבת'דיגע עמידה{{הערה|שם=ההגון|סדור רש"י [https://www.sefaria.org.il/Siddur_Rashi.477.1 סי' תעז], און מחזור ויטרי [https://www.sefaria.org/Machzor_Vitry%2C_Laws_of_Shabbat.103 הלכות שבת סי' קג].}}, און "עלינו ועל '''כל''' עמו ישראל" אין "השכיבנו"{{הערה|מחזור ויטרי, [https://www.sefaria.org/Machzor_Vitry%2C_Order_of_Shabbat.155 סי' קנה].}}. ער האט אויך פארפאסט צענדליגער פיוטים, צווישן זיי אזעלכע וואס מען זאגט ביז'ן היינטיגן טאג.
 אין דעם אלטער [[מעמארבוך|פנקס פון הזכרת נשמות]] פון שטאט ווירמייזא ווערט דערמאנט "רבינו מאיר בר יצחק שליח ציבור וכו' בעבור שתיקן שבחות למקום"{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://digital.bodleian.ox.ac.uk/objects/d859aa4f-ecca-4845-96bb-c6931c940647/surfaces/48939344-6093-4a51-8127-64ba4d6c7511/|קעפל=פנקס של קהל ווירמזיי' ממחזור ר"ט|זייטל=[[באדלעיאן ביבליאטעק]] אין [[אקספארד]]|מידע נוסף=MS. Oppenheim 716, fol. 8a}}; {{כתיב|פנקס הזכרת נשמות בקהלת ורמיזא|990000402490205171|Ms. Heb. 4°656, דף 4ב|6877780}}; געדרוקט אין {{היברובוקס|אהרן יעללינעק|קונטרס ווירמייזא|34866|page=6|מקום הוצאה=וויען|שנת הוצאה=תר"מ|עמ=7}}}}.
 רבי מאיר האט געהאט צוויי זין, יעקב און יצחק. זיין זון יצחק איז אומגעקומען אין די [[גזרות תתנ"ו|גזירות פון תתנ"ו]], ווי דערמאנט אין אויבנדערמאנטן פנקס הזכרת נשמות פון ווירמייזא{{הערה|<!-- {{היברובוקס|רבי אליעזר בן נתן|קונטרס גזרות תתנ"ו|34838|מקום הוצאה=לייפציג|שנת הוצאה=תרי"ד}} עמוד????; --> {{לינק|אדרעס=https://digital.bodleian.ox.ac.uk/objects/d859aa4f-ecca-4845-96bb-c6931c940647/surfaces/4af53def-b3c1-4ebc-a9d3-93de08367b97/|קעפל=פנקס של קהל ווירמזיי' ממחזור ר"ט|זייטל=[[באדלעיאן ביבליאטעק]] אין [[אקספארד]]|מידע נוסף=MS. Oppenheim 716, fol. 1b}}; איבערגעשריבן ה'תצ"ג דורך יהודה צבי מיכלשטאט אין {{כתיב|פנקס הזכרת נשמות בקהלת ורמיזא|990000402490205171|Ms. Heb. 4°656, דף 71א|6877783}}; געדרוקט אין {{היברובוקס|אהרן יעללינעק|קונטרס ווירמייזא וקהל ווינא|34866|page=3|מקום הוצאה=וויען|שנת הוצאה=תר"מ|עמ=4}}}}.
+צווישן רבי מאיר'ס חברים איז געווען [[רבי יצחק הלוי]], און צווישן די וואס האבן מקבל געווען פון רבי מאיר זענען געווען רש"י און [[רבי יוסף קרא]]{{הערה|אברהם גרוסמן, חכמי צרפת הראשונים, ירושלים: מגנס, 1995, 255–257.}}.
 ===באציאונגען צו אים===
-גרויסע חכמים פון זיין צייט און שפעטערדיגע דורות ציטירן אים אפט מיט רעספעקט, בעיקר אין באצוג צו ענינים פון דאווענען און מנהגים צווישן די קהילות פון אשכנז און צרפת. רש"י ז"ל, וועלכער האט געלערנט אין וורמייזא און אים פּנים אל פּנים געקענט, האט אים שטארק באוואונדערט און האט אים עטליכע מאל דערמאנט אין זיינע פירושים, רופנדיג אים "צדיק". רש"י האט אויך אימפּלעמענטירט עטליכע פון זיינע תיקונים אין דאווענען{{הערה|סדור רש"י (בערלין תרע"ב), [https://www.sefaria.org/Siddur_Rashi.174.3 סי' קעד]. געברענגט אין מחזור ויטרי,  [https://www.sefaria.org/Machzor_Vitry%2C_Laws_of_Rosh_HaShanah.321.1 הלכות ראש השנה סי' שכא], און אין שבלי הלקט, סי' רצ.}}. דער [[מחזור ויטרי]] רופט אים "שליח ציבור ההגון"{{הערה|שם=ההגון}}, [[רבי אברהם בן עזריאל]] (אין זיין "ערוגת הבושם") ציטירט אים אפט און באטיטלט אים אויף א פלאץ אלס "ר' מאיר שליח ציבור מאבילי ציון"{{הערה|שם=ציון|{{היברובוקס|רבי אברהם בן עזריאל|ערוגת הבשם|20771|page=111|באנד=ג|שנת הוצאה=תשכ"ג|עמ=96}}. זעט ערוגת הבושם, אפרים אורבאך, [https://hebrewbooks.org/20833 חלק א], זז' 197, 210; [https://www.hebrewbooks.org/20771 חלק ג], 96, 322, 385, 389, 423, 446; [https://www.hebrewbooks.org/20805 חלק ד], 46, 59, 85.}}, ווארשיינליך צוליב וואס ער באשרייבט אין זיינע פיוטים די עבודת המקדש און ירושלימ'ס צוקונפטיגע גאולה מער ווי סיי וועלכע אנדערע אשכנזישע פייטנים{{הערה|שם=אור}}. דער [[שבלי הלקט]] רופט אים "ציר נאמן"{{הערה|שבלי הלקט, [https://www.sefaria.org.il/Shibbolei_HaLeket.76.3 סי' עו].}}. רבי מאיר איז כנראה דער איינציגער אין די צייטן פון די ראשונים וואס האט צוגעגעבן צו זיין נאמען דעם טיטל ש"ץ, צוליב זיין פונקציע אלס שליח ציבור{{הערה|{{היברובוקס|נחום זאב רוזנשטיין, משה אייזיק בלוי|בית אהרן וישראל|55012|page=105|קעפל=מנהג אמירת אקדמות והמעשה המופלא שנקשר בו|באנד=קעג (סיון-תמוז תשע"ד)|עמ=קה}}.}}. ער איז אויך באקאנט געווען מיט די צונעמען "ר' נהוראי", און "פה קדוש מווירמייזא"{{מקור}}.
+גרויסע חכמים פון זיין צייט און שפעטערדיגע דורות ציטירן אים אפט מיט רעספעקט, בעיקר אין באצוג צו ענינים פון דאווענען און מנהגים צווישן די קהילות פון אשכנז און צרפת. רש"י ז"ל, וועלכער האט געלערנט אין וורמייזא און אים פּנים אל פּנים געקענט, האט אים שטארק באוואונדערט און האט אים עטליכע מאל דערמאנט אין זיינע פירושים, רופנדיג אים "צדיק". רש"י האט אויך אימפּלעמענטירט עטליכע פון זיינע תיקונים אין דאווענען{{הערה|{{היברובוקס|2=סדור רש"י|3=21221|page=145|מקום הוצאה=בערלין|שנת הוצאה=תרע"ב|מו"ל=באבער|עמ=80}} ([https://www.sefaria.org/Siddur_Rashi.174.3 סי' קעד]): "שמעתי מפי צדיק רבי מאיר ברבי יצחק". געברענגט אין מחזור ויטרי,  [https://www.sefaria.org/Machzor_Vitry%2C_Laws_of_Rosh_HaShanah.321.1 הלכות ראש השנה סי' שכא], און אין שבלי הלקט, סי' רצ.}}. דער [[מחזור ויטרי]] רופט אים "שליח ציבור ההגון"{{הערה|שם=ההגון}}, [[רבי אברהם בן עזריאל]] (אין זיין "ערוגת הבושם") ציטירט אים אפט און באטיטלט אים אויף א פלאץ אלס "ר' מאיר שליח ציבור מאבילי ציון"{{הערה|שם=ציון|{{היברובוקס|רבי אברהם בן עזריאל|ערוגת הבשם|20771|page=111|באנד=ג|שנת הוצאה=תשכ"ג|עמ=96}}. זעט ערוגת הבושם, אפרים אורבאך, [https://hebrewbooks.org/20833 חלק א], זז' 197, 210; [https://www.hebrewbooks.org/20771 חלק ג], 96, 322, 385, 389, 423, 446; [https://www.hebrewbooks.org/20805 חלק ד], 46, 59, 85.}}, ווארשיינליך צוליב וואס ער באשרייבט אין זיינע פיוטים די עבודת המקדש און ירושלימ'ס צוקונפטיגע גאולה מער ווי סיי וועלכע אנדערע אשכנזישע פייטנים{{הערה|שם=אור}}. דער [[שבלי הלקט]] רופט אים "ציר נאמן"{{הערה|שבלי הלקט, [https://www.sefaria.org.il/Shibbolei_HaLeket.76.3 סי' עו].}}. רבי מאיר איז כנראה דער איינציגער אין די צייטן פון די ראשונים וואס האט צוגעגעבן צו זיין נאמען דעם טיטל ש"ץ, צוליב זיין פונקציע אלס שליח ציבור{{הערה|{{היברובוקס|נחום זאב רוזנשטיין, משה אייזיק בלוי|בית אהרן וישראל|55012|page=105|קעפל=מנהג אמירת אקדמות והמעשה המופלא שנקשר בו|באנד=קעג (סיון-תמוז תשע"ד)|עמ=קה}}.}}. ער איז אויך באקאנט געווען מיט די צונעמען "ר' נהוראי", און "פה קדוש מווירמייזא"{{הערה|[https://www.nli.org.il/he/discover/music/jewish-music/piyut/articles/figures/rabbi-meir-bar-itzhak-shatz ר' מאיר בר' יצחק ש"ץ], אתר הפיוט והתפילה.}}.
-ר' מאיר איז אויך געווען א תנ"ך מפרש און ווערט אייניגע מאל דערמאנט אין פארשידענע ערטער אין פירוש [[רש"י]] אויף תנ"ך, וועלכער שטיצט זיך אויף זיינע אויסטייטשונגען און טיטולירט ר' מאיר'ן מיט "צדיק" און "חסיד"{{הערה|Zunz, [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=hvd.32044079210316&seq=77 Zur Geschichte und Literatur] (Berlin 1845), 61.{{ש}}
+ר' מאיר איז אויך געווען א תנ"ך מפרש און ווערט אייניגע מאל דערמאנט אין פארשידענע ערטער אין פירוש [[רש"י]] אויף תנ"ך, וועלכער שטיצט זיך אויף זיינע אויסטייטשונגען און טיטולירט ר' מאיר'ן מיט "צדיק" און "חסיד"{{הערה|רש"י, {{תנ"ך|הושע|ו|ט}}; {{תנ"ך|עמוס|ג|יב}}; {{תנ"ך|תהלים|עג|יב}}; [https://mg.alhatorah.org/Dual/Rashi/Melakhim_I/10.28 מלכים, י, כח] פון כתב יד. זעט "[https://hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=46778&st=&pgnum=11 פיוט אקדמות]", ווילנע תרס"ב אין מבוא פון חיים נחמיה שובין, זייט 10–11.}}.
-זע אויך "פיוט אקדמות", ווילנע תרס"ב אין מבוא פון חיים נחמיה שובין, זייט 10–11.}}. רש"י ברענגט אים עטליכע מאל מיט'ן טיטל זצ"ל{{הערה|רש"י, {{תנ"ך|הושע|ו|ט}}; {{תנ"ך|עמוס|ג|יב}}; {{תנ"ך|תהלים|עג|יב}}.}}, אבער ער האט אים נאך געקענט ביים לעבן{{הערה|זעט {{היברובוקס|2=סדור רש"י|3=21221|page=145|מקום הוצאה=בערלין|שנת הוצאה=תרע"ב|מו"ל=באבער|עמ=80}}: "שמעתי מפי צדיק רבי מאיר ברבי יצחק".}}.
 עס זענען געשריבן געווארן פירושים אויף רבי מאיר'ס פיוטים; לויט א' אורבך האט [[רבי מנחם בן חלבו]] געשריבן די פּירושים{{הערה|א.א. אורבך, [https://www.hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=20805&st=&pgnum=16 ערוגת הבשם, ד], עמ' 4–5 ועמ' 108 הערה 28.}}, אבער לויט ש' עמנואל האט דאס [[רבי מנחם בן יעקב]] געשריבן{{הערה|{{אקדמיה|שמחה עמנואל|חיבוריו ההלכתיים של ר' אלעזר מוורמייזא|2378574|תעודה|טז–יז (תשס"א), עמ' 228, הערה 100.}}}}.