בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,382
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
(←באציאונגען צו אים: רעדאגירונג) |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 19: | שורה 19: | ||
רבי מאיר ש"ץ האט געלעבט און געווירקט אין [[ווארמס|וורמייזא]], וועלכע איז צוזאמען מיט [[מיינץ|מגנצא]] געווען א וויכטיגער צענטער פון תורה און הוראה אין אשכנז. זיין געבורטס-ארט איז נישט באקאנט און זיין פאטער איז געווען רבי יצחק ברבי שמואל. רבי מאיר'ס תקופה איז געווען א שווערער און פינסטערער, נאך איידער די ערשטע קרייצצוגן, וועלכע האבן מיט זיך געבראכט צרות. | רבי מאיר ש"ץ האט געלעבט און געווירקט אין [[ווארמס|וורמייזא]], וועלכע איז צוזאמען מיט [[מיינץ|מגנצא]] געווען א וויכטיגער צענטער פון תורה און הוראה אין אשכנז. זיין געבורטס-ארט איז נישט באקאנט און זיין פאטער איז געווען רבי יצחק ברבי שמואל. רבי מאיר'ס תקופה איז געווען א שווערער און פינסטערער, נאך איידער די ערשטע קרייצצוגן, וועלכע האבן מיט זיך געבראכט צרות. | ||
אין ראם פון זיין פּאסטן אלס שליח ציבור האט ער מתקן געווען א צאל תיקונים אין דעם נוסח התפילה, ווי דאס צולייגן "גואלינו ה' צבאות שמו קדוש ישראל" ביים אויספיר פון [[ברכות קריאת שמע]]{{הערה|ספר המנהגים לרבי יצחק אייזיק מטירנא.}}. ער האט אויך פארפאסט צענדליגער פיוטים, צווישן זיי אזעלכע וואס מען זאגט ביז'ן היינטיגן טאג. | אין ראם פון זיין פּאסטן אלס שליח ציבור האט ער מתקן געווען א צאל תיקונים אין דעם נוסח התפילה, ווי דאס צולייגן "גואלינו ה' צבאות שמו קדוש ישראל" ביים אויספיר פון [[ברכות קריאת שמע]]{{הערה|ספר המנהגים לרבי יצחק אייזיק מטירנא.}}, דעם נוסח "חמדת ימים אותו קראת" אין די שבת עמידה{{הערה|שם=ההגון|סדור רש"י [https://www.sefaria.org.il/Siddur_Rashi.477.1 סי' תעז], און מחזור ויטרי [https://www.sefaria.org/Machzor_Vitry%2C_Laws_of_Shabbat.103 הלכות שבת סי' קג].}}, און "עלינו ועל כל עמו ישראל" אין "השכיבנו"{{הערה|מחזור ויטרי, [https://www.sefaria.org/Machzor_Vitry%2C_Order_of_Shabbat.155 סי' קנה].}}. ער האט אויך פארפאסט צענדליגער פיוטים, צווישן זיי אזעלכע וואס מען זאגט ביז'ן היינטיגן טאג. | ||
אין דעם אלטער [[מעמארבוך|פנקס פון הזכרת נשמות]] פון שטאט ווירמייזא ווערט דערמאנט "רבינו מאיר בר יצחק שליח ציבור וכו' בעבור שתיקן שבחות למקום"{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://digital.bodleian.ox.ac.uk/objects/d859aa4f-ecca-4845-96bb-c6931c940647/surfaces/48939344-6093-4a51-8127-64ba4d6c7511/|קעפל=פנקס של קהל ווירמזיי' ממחזור ר"ט|זייטל=[[באדלעיאן ביבליאטעק]] אין [[אקספארד]]|מידע נוסף=MS. Oppenheim 716, fol. 8a}}; {{כתיב|פנקס הזכרת נשמות בקהלת ורמיזא|990000402490205171|Ms. Heb. 4°656, דף 4ב|6877780}}; געדרוקט אין {{היברובוקס|אהרן יעללינעק|קונטרס ווירמייזא|34866|page=6|מקום הוצאה=וויען|שנת הוצאה=תר"מ|עמ=7}}}}. | אין דעם אלטער [[מעמארבוך|פנקס פון הזכרת נשמות]] פון שטאט ווירמייזא ווערט דערמאנט "רבינו מאיר בר יצחק שליח ציבור וכו' בעבור שתיקן שבחות למקום"{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://digital.bodleian.ox.ac.uk/objects/d859aa4f-ecca-4845-96bb-c6931c940647/surfaces/48939344-6093-4a51-8127-64ba4d6c7511/|קעפל=פנקס של קהל ווירמזיי' ממחזור ר"ט|זייטל=[[באדלעיאן ביבליאטעק]] אין [[אקספארד]]|מידע נוסף=MS. Oppenheim 716, fol. 8a}}; {{כתיב|פנקס הזכרת נשמות בקהלת ורמיזא|990000402490205171|Ms. Heb. 4°656, דף 4ב|6877780}}; געדרוקט אין {{היברובוקס|אהרן יעללינעק|קונטרס ווירמייזא|34866|page=6|מקום הוצאה=וויען|שנת הוצאה=תר"מ|עמ=7}}}}. | ||
| שורה 26: | שורה 26: | ||
===באציאונגען צו אים=== | ===באציאונגען צו אים=== | ||
גרויסע חכמים פון זיין צייט און שפעטערדיגע דורות ציטירן אים אפט מיט רעספעקט, בעיקר אין באצוג צו ענינים פון דאווענען און מנהגים צווישן די קהילות פון אשכנז און צרפת. רש"י דערמאנט אים אין זיינע פירושים און רופט אים "צדיק"{{הערה|סדור רש"י (בערלין תרע"ב), [https://www.sefaria.org/Siddur_Rashi.174.3 סי' קעד]. געברענגט אין מחזור ויטרי, [https://www.sefaria.org/Machzor_Vitry%2C_Laws_of_Rosh_HaShanah.321.1 הלכות ראש השנה סי' שכא].}}. [[מחזור | גרויסע חכמים פון זיין צייט און שפעטערדיגע דורות ציטירן אים אפט מיט רעספעקט, בעיקר אין באצוג צו ענינים פון דאווענען און מנהגים צווישן די קהילות פון אשכנז און צרפת. רש"י דערמאנט אים אין זיינע פירושים און רופט אים "צדיק", און אימפּלעמענטירט עטליכע פון זיינע תיקונים אין דאווענען{{הערה|סדור רש"י (בערלין תרע"ב), [https://www.sefaria.org/Siddur_Rashi.174.3 סי' קעד]. געברענגט אין מחזור ויטרי, [https://www.sefaria.org/Machzor_Vitry%2C_Laws_of_Rosh_HaShanah.321.1 הלכות ראש השנה סי' שכא], און אין שבלי הלקט, סי' רצ.}}. דער [[מחזור ויטרי]] רופט אים "שליח ציבור ההגון"{{הערה|שם=ההגון}}, [[רבי אברהם בן עזריאל]] (אין זיין "ערוגת הבושם") ציטירט אים אפט און באטיטלט אים אויף א פלאץ אלס "ר' מאיר שליח ציבור מאבילי ציון"{{הערה|שם=ציון|{{היברובוקס|רבי אברהם בן עזריאל|ערוגת הבשם|20771|page=111|באנד=ג|שנת הוצאה=תשכ"ג|עמ=96}}. זעט ערוגת הבושם, אפרים אורבאך, [https://hebrewbooks.org/20833 חלק א], זז' 197, 210; [https://www.hebrewbooks.org/20771 חלק ג], 96, 322, 385, 389, 423, 446; [https://www.hebrewbooks.org/20805 חלק ד], 46, 59, 85.}}, ווארשיינליך צוליב וואס ער באשרייבט אין זיינע פיוטים די עבודת המקדש און ירושלימ'ס צוקונפטיגע גאולה מער ווי סיי וועלכע אנדערע אשכנזישע פייטנים{{הערה|שם=אור}}. דער [[שבלי הלקט]] רופט אים "ציר נאמן"{{הערה|שבלי הלקט, [https://www.sefaria.org.il/Shibbolei_HaLeket.76.3 סי' עו].}}. רבי מאיר איז כנראה דער איינציגער אין די צייטן פון די ראשונים וואס האט צוגעגעבן צו זיין נאמען דעם טיטל ש"ץ, צוליב זיין פונקציע אלס שליח ציבור{{הערה|{{היברובוקס|נחום זאב רוזנשטיין, משה אייזיק בלוי|בית אהרן וישראל|55012|page=105|קעפל=מנהג אמירת אקדמות והמעשה המופלא שנקשר בו|באנד=קעג (סיון-תמוז תשע"ד)|עמ=קה}}.}}. ער איז אויך באקאנט געווען מיט די צונעמען "ר' נהוראי", און "פה קדוש מווירמייזא"{{מקור}}. | ||
ר' מאיר איז אויך געווען א תנ"ך מפרש און ווערט אייניגע מאל דערמאנט אין פארשידענע ערטער אין פירוש [[רש"י]] אויף תנ"ך, וועלכער שטיצט זיך אויף זיינע אויסטייטשונגען און טיטולירט ר' מאיר'ן מיט "צדיק" און "חסיד"{{הערה|Zunz, [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=hvd.32044079210316&seq=77 Zur Geschichte und Literatur] (Berlin 1845), 61.{{ש}} | ר' מאיר איז אויך געווען א תנ"ך מפרש און ווערט אייניגע מאל דערמאנט אין פארשידענע ערטער אין פירוש [[רש"י]] אויף תנ"ך, וועלכער שטיצט זיך אויף זיינע אויסטייטשונגען און טיטולירט ר' מאיר'ן מיט "צדיק" און "חסיד"{{הערה|Zunz, [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=hvd.32044079210316&seq=77 Zur Geschichte und Literatur] (Berlin 1845), 61.{{ש}} | ||
זע אויך "פיוט אקדמות", ווילנע תרס"ב אין מבוא פון חיים נחמיה שובין, זייט 10–11.}}. רש"י ברענגט אים עטליכע מאל מיט'ן טיטל זצ"ל{{הערה|רש"י, {{תנ"ך|הושע|ו|ט}}; {{תנ"ך|עמוס|ג|יב}}; {{תנ"ך|תהלים|עג|יב}}.}}, אבער ער האט אים נאך געקענט ביים לעבן{{הערה|זעט {{היברובוקס|2=סדור רש"י|3=21221|page=145|מקום הוצאה=בערלין|שנת הוצאה=תרע"ב|מו"ל=באבער|עמ=80}}: "שמעתי מפי צדיק רבי מאיר ברבי יצחק".}}. | זע אויך "פיוט אקדמות", ווילנע תרס"ב אין מבוא פון חיים נחמיה שובין, זייט 10–11.}}. רש"י ברענגט אים עטליכע מאל מיט'ן טיטל זצ"ל{{הערה|רש"י, {{תנ"ך|הושע|ו|ט}}; {{תנ"ך|עמוס|ג|יב}}; {{תנ"ך|תהלים|עג|יב}}.}}, אבער ער האט אים נאך געקענט ביים לעבן{{הערה|זעט {{היברובוקס|2=סדור רש"י|3=21221|page=145|מקום הוצאה=בערלין|שנת הוצאה=תרע"ב|מו"ל=באבער|עמ=80}}: "שמעתי מפי צדיק רבי מאיר ברבי יצחק".}}. | ||
עס זענען געשריבן געווארן פירושים אויף רבי מאיר'ס פיוטים; לויט א' אורבך האט [[רבי מנחם בן חלבו]] געשריבן די פּירושים{{הערה|א.א. אורבך, [https://www.hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=20805&st=&pgnum=16 ערוגת הבשם, ד], עמ' 4–5 ועמ' 108 הערה 28.}}, אבער לויט ש' עמנואל האט דאס [[רבי מנחם בן יעקב]] געשריבן{{הערה|{{אקדמיה|שמחה עמנואל|חיבוריו ההלכתיים של ר' אלעזר מוורמייזא|2378574|תעודה|טז–יז (תשס"א), עמ' 228, הערה 100.}}}}. | |||
ווארשיינליך האט ר' מאיר אויך צונויפגעשטעלט א ספר מנהגים פארן גאנצן יאר. דעם ספר מנהגים דערמאנט דער [[מהרי"ל]] עטליכע מאל אלס "מנהגי דר' מאיר ש"ץ". | ווארשיינליך האט ר' מאיר אויך צונויפגעשטעלט א ספר מנהגים פארן גאנצן יאר. דעם ספר מנהגים דערמאנט דער [[מהרי"ל]] עטליכע מאל אלס "מנהגי דר' מאיר ש"ץ". | ||
| שורה 52: | שורה 52: | ||
==פּיוטים און ווערק== | ==פּיוטים און ווערק== | ||
[[טעקע:אילו פומי נימי.jpg|קליין|פיוט "אילו פומי נימי" א רשות למתורגמן פאר די קריאה פון ויושע, אין מחזור וויזמייזא פון יאר ה'ל"ב]] | [[טעקע:אילו פומי נימי.jpg|קליין|פיוט "אילו פומי נימי" א רשות למתורגמן פאר די קריאה פון ויושע, אין מחזור וויזמייזא פון יאר ה'ל"ב]] | ||
רבי מאיר איז בעיקר באקאנט אלס פּייטן. ער האט געשריבן [[פיוט|פּיוטים]] און [[סליחות]] אין לשון קודש און אראמיש, און מער ווי 50 פון זיי זענען פארבליבן ביז היינט{{הערה|ישראל דאווידזאן, [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=ufl.31262044458833&seq=456 אוצר השירה והפיוט], חלק ד, ז' 432.}}. א טייל פון זיינע פּיוטים פאר די ימים טובים זענען אנגענומען געווארן אין די קהילות פון אשכנז און פּוילן און זענען געדרוקט געווארן אומצאליגע מאל אין מחזורים און סליחות{{הערה|{{יודאיקה|Abraham David|Meir ben Isaac Sheli'aḥ Ẓibbur|לינק=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/meir-ben-isaac-sheliah-zibbur}}}}. אין | רבי מאיר איז בעיקר באקאנט אלס פּייטן. ער האט געשריבן [[פיוט|פּיוטים]] און [[סליחות]] אין לשון קודש און אראמיש, און מער ווי 50 פון זיי זענען פארבליבן ביז היינט{{הערה|ישראל דאווידזאן, [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=ufl.31262044458833&seq=456 אוצר השירה והפיוט], חלק ד, ז' 432.}}. א טייל פון זיינע פּיוטים פאר די ימים טובים זענען אנגענומען געווארן אין די קהילות פון אשכנז און פּוילן און זענען געדרוקט געווארן אומצאליגע מאל אין מחזורים און סליחות{{הערה|{{יודאיקה|Abraham David|Meir ben Isaac Sheli'aḥ Ẓibbur|לינק=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/meir-ben-isaac-sheliah-zibbur}}}}. אין זיינע פּיוטים האט רבי מאיר קלוג אריינגעפלאכטן הלכה און אגדה, ניצנדיג מקורות ווי משנה, תלמוד בבלי און מדרשים. | ||
זיינע פיוטים זענען געבויט אויפ'ן אשכנזי'שן סטיל, אבער געוויסע פיוטים האט ער פארפאסט לויט'ן מעטער פון תנועות ווי דער ספרד'ישער שטייגער, א זאך וואס אנדערע אשכנז'ישע פייטנים האבן אנגעהויבן נאכמאכן זינט דאן{{הערה|אזוי ווי דער סליחה "תפילה תיקח תחינה תבחר" אויף ערב ראש השנה, וואס לויפט מיט א מעטער פון 8 זילבעס פער סטאנץ.}}. אין זיינע פיוטים האט ער פארצייכנט די אקראסטיך לויט א"ב, תשר"ק און אלב"ם, און ער האט פארצייכנט זיין נאמען "מאיר ברבי יצחק" אין אסאך פעלער האט ער אויך צוגעלייגט "חזק ואמץ" און לענגערע ברכות ווי "יגדל בתורה ובמעשים טובים" אדער "יזכה לחיי עד אמן אמן סלה", ביי איין פיוט האט ער אויך צוגעלייגט זיין זיידנ'ס נאמען, "ברבי שמואל זכור לטוב". | זיינע פיוטים זענען געבויט אויפ'ן אשכנזי'שן סטיל, אבער געוויסע פיוטים האט ער פארפאסט לויט'ן מעטער פון תנועות ווי דער ספרד'ישער שטייגער, א זאך וואס אנדערע אשכנז'ישע פייטנים האבן אנגעהויבן נאכמאכן זינט דאן{{הערה|אזוי ווי דער סליחה "תפילה תיקח תחינה תבחר" אויף ערב ראש השנה, וואס לויפט מיט א מעטער פון 8 זילבעס פער סטאנץ.}}. אין זיינע פיוטים האט ער פארצייכנט די אקראסטיך לויט א"ב, תשר"ק און אלב"ם, און ער האט פארצייכנט זיין נאמען "מאיר ברבי יצחק" אין אסאך פעלער האט ער אויך צוגעלייגט "חזק ואמץ" און לענגערע ברכות ווי "יגדל בתורה ובמעשים טובים" אדער "יזכה לחיי עד אמן אמן סלה", ביי איין פיוט האט ער אויך צוגעלייגט זיין זיידנ'ס נאמען, "ברבי שמואל זכור לטוב". | ||
| שורה 66: | שורה 66: | ||
רבי מאיר האט אויך מחבר געווען מערערע פּיוטים פאר פארשידענע געלעגנהייטן. צווישן אנדערע באקאנטע פּיוטים זיינע זענען: א "מערבית" אויף די צווייטע נאכט פסח, וואס ערשיינט אין די אשכנזישע מחזורים, מיט א לאנגער פיוט ("ביכור") ביים ברכת השכבינו "אוֹר יוֹם הֶנֶף" וואס שילדערט דעם ליל שמורים און די מעשה קצירת העומר אין בית המקדש, די גרויסקייט און ציל פון קצירת העומר, און ענדיגט מיט לויב צו ירושלים{{הערה|שם=אור|[https://archive.today/20140103053916/http://shituf.piyut.org.il/story/1528 טיפיוט 78 - 'אור יום הנף' - עומר לר' מאיר ש"ץ] – שיתוף פיוט.}}; לויט טייל איז דער פריסטער פיוט אלס "ביכור"; און יוצרות פאר פסח, שבועות, שבת חול המועד סוכות, שבת ראש חודש, און שבת נחמו. | רבי מאיר האט אויך מחבר געווען מערערע פּיוטים פאר פארשידענע געלעגנהייטן. צווישן אנדערע באקאנטע פּיוטים זיינע זענען: א "מערבית" אויף די צווייטע נאכט פסח, וואס ערשיינט אין די אשכנזישע מחזורים, מיט א לאנגער פיוט ("ביכור") ביים ברכת השכבינו "אוֹר יוֹם הֶנֶף" וואס שילדערט דעם ליל שמורים און די מעשה קצירת העומר אין בית המקדש, די גרויסקייט און ציל פון קצירת העומר, און ענדיגט מיט לויב צו ירושלים{{הערה|שם=אור|[https://archive.today/20140103053916/http://shituf.piyut.org.il/story/1528 טיפיוט 78 - 'אור יום הנף' - עומר לר' מאיר ש"ץ] – שיתוף פיוט.}}; לויט טייל איז דער פריסטער פיוט אלס "ביכור"; און יוצרות פאר פסח, שבועות, שבת חול המועד סוכות, שבת ראש חודש, און שבת נחמו. | ||
ער איז געווען פון די געציילטע חכמי אשכנז וואס האבן מחבר געווען [[קרובות]], און דער איינציגסטער פון זיי צו מחבר זיין | ער איז געווען פון די געציילטע חכמי אשכנז וואס האבן מחבר געווען [[קרובות]], און דער איינציגסטער פון זיי צו מחבר זיין [[קרובה#שבעתא|שבעתות]] אויף מוסף פון [[שבת זכור]] און [[שבת פרה]], אויף וואס עס איז נישטא קיין שבעתא פון [[רבי אלעזר הקליר]]{{הערה|שם=טיפ64|[https://archive.today/20091204054819/http://shituf.piyut.org.il/story/1384 טיפיוט 64 - שבעתות לפרשות זכור ופרה של ר' מאיר ש"ץ]] – שיתוף פיוט.}}{{הערה|געדרוקט אין [https://hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=57996&st=&pgnum=578 סידור אוצר התפילות] (ווילנא תרע"ה, חלק ב, דף פט און צט בחלק הפיוטים.), הגם דארט ווערן זיי בטעות צוגעשריבן צו [[רבי אלעזר הקליר]]}}. | ||
אויך האט ער פארפאסט א [[סליחות|סליחה]] אויף ערב השנה, וואס שילדערט די עבודה פונעם קרבן תמיד, און בעט אז דאס זאגן זאל ווערן גערעכנט אנשטאט מקריב זיין א תמיד, און נאך א גרויסע צאל פיוטים. | אויך האט ער פארפאסט א [[סליחות|סליחה]] אויף ערב השנה, וואס שילדערט די עבודה פונעם קרבן תמיד, און בעט אז דאס זאגן זאל ווערן גערעכנט אנשטאט מקריב זיין א תמיד, און נאך א גרויסע צאל פיוטים. | ||
| שורה 365: | שורה 365: | ||
|ערשטן טאג שבועות | |ערשטן טאג שבועות | ||
|איינלייטונג פאר'ן "דיברא תניניא" (צווייטער געבאט) - תרגום פון "לא תשא" ביים קריאת התורה פון שבועות | |איינלייטונג פאר'ן "דיברא תניניא" (צווייטער געבאט) - תרגום פון "לא תשא" ביים קריאת התורה פון שבועות | ||
| | |מחזור ויטרי (בערלין),[https://www.sefaria.org.il/Machzor_Vitry%2C_Order_of_Shavuot.303.3 סי' שג] | ||
| | | | ||
|ערגענצט דעם אקראסטיך פון מ' ביזן סוף | |ערגענצט דעם אקראסטיך פון מ' ביזן סוף | ||