בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,382
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
(בס"ד) צייכן: רויע רעדאגירונג |
אין תקציר עריכה צייכן: רויע רעדאגירונג |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דרעפט}} | {{דרעפט|מנחם אב}} | ||
'''יעקב קאפל | ר' '''יעקב קאפל טעבן''' (1732–1799; נפ' כ"ה אב תקנ"ט), אויך באקאנט אלס משה יעקב בן אברהם מאַנדל, איז געווען א בארימטער ליישערער און [[שתדלן]] פון אונגארישן אידנטום אין דעם 18טן יאָרהונדערט. ער האָט געדינט ווי דער ראש (פרנס) פון דער אידישער קהילה אין פרעסבורג און האט געשפּילט א וויכטיגע ראָלע אין רעפּרעזענטירן די אינטערעסן פון אידן איבער גאנץ אונגארן און דעם האבסבורגער אימפּעריע צו דעם קייסערישן הויף. | ||
==יונגע יאָרן און משפּחה== | ==יונגע יאָרן און משפּחה== | ||
| שורה 25: | שורה 25: | ||
יעקב קאפל טהעבן איז געשטאָרבן דעם 26טן אויגוסט 1799, בשעת ער האָט זיך "געקורירט" אין קאַרלסבאַד. ער איז באַערדיגט געוואָרן אין פּראָג, נעבן דעם קבר פון דעם געערטן רבי יחזקאל לאַנדוי. אַפילו אין זיינע לעצטע טעג האָט ער זיך געטריי געווידמעט זיין קהילה־אַרבעט, ווייטער אָרגאַניזירנדיג באַמיאונגען פאַר דער יידישער קהילה. | יעקב קאפל טהעבן איז געשטאָרבן דעם 26טן אויגוסט 1799, בשעת ער האָט זיך "געקורירט" אין קאַרלסבאַד. ער איז באַערדיגט געוואָרן אין פּראָג, נעבן דעם קבר פון דעם געערטן רבי יחזקאל לאַנדוי. אַפילו אין זיינע לעצטע טעג האָט ער זיך געטריי געווידמעט זיין קהילה־אַרבעט, ווייטער אָרגאַניזירנדיג באַמיאונגען פאַר דער יידישער קהילה. | ||
כאַראַקטער און ירושה כאָטש טהעבן אַליין איז ניט באַשריבן געוואָרן ווי אַ באַזונדער געלערנטער למדן, האָט ער פארמאָגט באַמערקענסווערטע אינטעליגענץ, אַ שאַרפן מוח און אַן אויסגעצייכנטן זכרון, וואָס האָט אים דערמעגלעכט עפעקטיוו צו האַנדלען מיט פילע אַרבעטן גלייכצייטיג. זיין ברודער, מנחם מענדל (נפטר 1824), איז געווען אַ פרומער למדן און ביבליאָפיל, און זיין קוזין, בנימין וואָלף טהעבן, איז אויך געווען אַ געלערנטער און פרומער שתדלן. יעקב קאפל טהעבן ווערט דערמאָנט ווי אַ געטרייער, געניטער און איינפלוסרייכער פירער וואָס האָט אומדערמידלעך אַדוואָקאַטירט פאַר די רעכט און וואוילזיין פון דער יידישער קהילה אין אונגאַרן און דער האַבסבורגער אימפּעריע אין אַ קריטישער תקופה. זיינע באַמיאונגען האָבן איבערגעלאָזט אַ בלייבנדיגן איינדרוק אויף די יידישע קהילות וועמען ער האָט געדינט. | ==כאַראַקטער און ירושה== | ||
כאָטש טהעבן אַליין איז ניט באַשריבן געוואָרן ווי אַ באַזונדער געלערנטער למדן, האָט ער פארמאָגט באַמערקענסווערטע אינטעליגענץ, אַ שאַרפן מוח און אַן אויסגעצייכנטן זכרון, וואָס האָט אים דערמעגלעכט עפעקטיוו צו האַנדלען מיט פילע אַרבעטן גלייכצייטיג. זיין ברודער, מנחם מענדל (נפטר 1824), איז געווען אַ פרומער למדן און ביבליאָפיל, און זיין קוזין, בנימין וואָלף טהעבן, איז אויך געווען אַ געלערנטער און פרומער שתדלן. יעקב קאפל טהעבן ווערט דערמאָנט ווי אַ געטרייער, געניטער און איינפלוסרייכער פירער וואָס האָט אומדערמידלעך אַדוואָקאַטירט פאַר די רעכט און וואוילזיין פון דער יידישער קהילה אין אונגאַרן און דער האַבסבורגער אימפּעריע אין אַ קריטישער תקופה. זיינע באַמיאונגען האָבן איבערגעלאָזט אַ בלייבנדיגן איינדרוק אויף די יידישע קהילות וועמען ער האָט געדינט. | |||
==ביבליאָגראַפיע== | ==ביבליאָגראַפיע== | ||
*בעטעלהיים, | *ש. בעטעלהיים, "קאָפּל טהעבן: איין צייטבילד," '''[https://archive.org/details/juedischefamilie00unse יידישע פאַמיליען-בלאַט]''' (בראַטיסלאַווע) 1 (1926). | ||
*לעווינזאָהן, | *יהושע לעווינזאָהן, '''[https://beta.hebrewbooks.org/46655 יעקב קאָפּל טהעבן]''' (וואַרשע, תרנ"ט). ([https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=njp.32101063303125&seq=5 האטיטראסט]; [https://benyehuda.org/read/31152 טעקסט]) | ||
*לוי, | *לעאָפּאָלד לוי, "[https://www.digitale-sammlungen.de/de/view/bsb10571057?page=150 געשיכטע דער אידן אין אונגאַרן]," '''קאַלענדער און יאָרבוך פאַר ישראלייטן''' 5 (תר"ז): 96–98. | ||
*רייך, | *איגנאַץ רייך, "[https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ignaz_Reich,_Beth-el,_Ehrentempel,_verdienter_ungarischer_Israeliten,_vol._1-2._1867.pdf ר' קאָפּל טהעבן]," אין '''בית־אל: עהרענטעמפל פאַרדינטער אונגאַרישער איזראעליטן''', באַנד 2, טייל 2, זז' 99–117 (פּעסט, 1867). | ||
* | *ר' מיכאל שאי, "[https://sammlungen.ub.uni-frankfurt.de/cm/periodical/pageview/3784755 די פאַמיליע מאַנדל טהעבן]," '''יידישע פאַמיליען־פאָרשונג''' 1 (1925–1927): 115–124. | ||
*טרעביטש | *אברהם טרעביטש (משה אברהם בן ראובן חייט), '''[https://beta.hebrewbooks.org/24977 קורות העתים]''' ([[ברין]], תקס"א). | ||
*וייס, יצחק. אבני בית היוצר (1900; רפּט., ירושלים, 1969/70). | *וייס, יצחק. אבני בית היוצר (1900; רפּט., ירושלים, 1969/70). | ||
* | *מיכאל ק. זילבער, "[https://encyclopedia.yivo.org/article/1618 טהעבן, קאָפּל]", '''ייוואָ־ענציקלאפּעדיע פון אידן אין מזרח־אייראָפּע'''. | ||
*"טהעבן, קאָפּל (יעקב בן אברהם מאַנדל)." JewishEncyclopedia.com | *"[https://www.jewishencyclopedia.com/articles/14353-theben-koppel-jacob-ben-abraham-mandl טהעבן, קאָפּל (יעקב בן אברהם מאַנדל)]." JewishEncyclopedia.com. | ||
*"טהעבן (מאַנדל), יעקב קאָפּל." Encyclopaedia Judaica | *"[https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/theben-mandl-jacob-koppel טהעבן (מאַנדל), יעקב קאָפּל]." Encyclopaedia Judaica. | ||
*https://www.daat.ac.il/daat/history/kopel-manhig.pdf | *https://www.daat.ac.il/daat/history/kopel-manhig.pdf | ||
*{{היברובוקס|רבי אברהם שטערן|מליצי אש - מנחם אב, אלול|29096|page=93}} | |||