בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,390
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
ק (←רעפערענצן: קאטעגאריזירט דורך מצוה אינפאקעסטל) |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 18: | שורה 18: | ||
| שולחן ערוך = {{שלחן ערוך|אורח חיים|תעה|א|אן=נאמען}} | | שולחן ערוך = {{שלחן ערוך|אורח חיים|תעה|א|אן=נאמען}} | ||
}} | }} | ||
'''אכילת מצה''' איז א [[מצות עשה]] מדאורייתא צו עסן [[מצה]] די [[סדר נאכט|ערשטע נאכט]] [[פסח]] - | '''אכילת מצה''' איז א [[מצות עשה]] מדאורייתא צו עסן [[מצה]] די [[סדר נאכט|ערשטע נאכט]] [[פסח]] - ט"ו ניסן, ווי עס שטייט אין די תורה ({{תנ"ך|שמות|יב|יח}}): "{{מנוקד|בָּרִאשֹׁן בְּאַרְבָּעָה עָשָׂר יוֹם לַחֹדֶשׁ בָּעֶרֶב תֹּאכְלוּ מַצֹּת}}", און מען מאכט דערויף די ברכה "על אכילת מצה". לויט טייל פוסקים איז א מצוה צו עסן מצה אויך די איבריגע טעג פסח, כאטש נישט א "חיוב" און מען מאכט נישט דערויף קיין ברכה. | ||
== מקור און חיוב == | == מקור און חיוב == | ||
אין {{תנ"ך|שמות|יב|לאנג=יא}}, ווערט עטליכע מאל דערמאנט דער חיוב פון עסן מצה אין פסח: {{מנוקד|וְאָכְלוּ אֶת הַבָּשָׂר בַּלַּיְלָה הַזֶּה צְלִי אֵשׁ וּמַצּוֹת עַל מְרֹרִים יֹאכְלֻהוּ}} ({{תנ"ך|שמות|יב|ח|לאנג=יא|אן=פרק}}); {{מנוקד|שִׁבְעַת יָמִים מַצּוֹת תֹּאכֵלוּ}} ({{תנ"ך|שמות|יב|טו|לאנג=יא|אן=פרק}}); {{מנוקד|בָּרִאשֹׁן בְּאַרְבָּעָה עָשָׂר יוֹם לַחֹדֶשׁ בָּעֶרֶב תֹּאכְלוּ מַצֹּת עַד יוֹם הָאֶחָד וְעֶשְׂרִים לַחֹדֶשׁ בָּעָרֶב}} ({{תנ"ך|שמות|יב|יח|לאנג=יא|אן=פרק}}); {{מנוקד|בְּכֹל מוֹשְׁבֹתֵיכֶם תֹּאכְלוּ מַצּוֹת}} ({{תנ"ך|שמות|יב|כ|לאנג=יא|אן=פרק}}). אין {{תנ"ך|דברים|טז|לאנג=יא}} ווערט ווידער דערמאנט דער חיוב צוויי מאל: {{מנוקד|לֹא תֹאכַל עָלָיו חָמֵץ שִׁבְעַת יָמִים תֹּאכַל עָלָיו מַצּוֹת לֶחֶם עֹנִי}} ({{תנ"ך|דברים|טז|ג|לאנג=יא|אן=פרק}}); {{מנוקד|שֵׁשֶׁת יָמִים תֹּאכַל מַצּוֹת וּבַיּוֹם הַשְּׁבִיעִי עֲצֶרֶת לַד' אֱלֹקֶיךָ}} ({{תנ"ך|דברים|טז|ח|לאנג=יא|אן=פרק}}). פון יעדע פון די פסוקים לערנען חז"ל ארויס פארשידענע דינים אין די מצוה. | אין {{תנ"ך|שמות|יב|לאנג=יא}}, ווערט עטליכע מאל דערמאנט דער חיוב פון עסן מצה אין פסח: {{מנוקד|וְאָכְלוּ אֶת הַבָּשָׂר בַּלַּיְלָה הַזֶּה צְלִי אֵשׁ וּמַצּוֹת עַל מְרֹרִים יֹאכְלֻהוּ}} ({{תנ"ך|שמות|יב|ח|לאנג=יא|אן=פרק}}); {{מנוקד|שִׁבְעַת יָמִים מַצּוֹת תֹּאכֵלוּ}} ({{תנ"ך|שמות|יב|טו|לאנג=יא|אן=פרק}}); {{מנוקד|בָּרִאשֹׁן בְּאַרְבָּעָה עָשָׂר יוֹם לַחֹדֶשׁ בָּעֶרֶב תֹּאכְלוּ מַצֹּת עַד יוֹם הָאֶחָד וְעֶשְׂרִים לַחֹדֶשׁ בָּעָרֶב}} ({{תנ"ך|שמות|יב|יח|לאנג=יא|אן=פרק}}); {{מנוקד|בְּכֹל מוֹשְׁבֹתֵיכֶם תֹּאכְלוּ מַצּוֹת}} ({{תנ"ך|שמות|יב|כ|לאנג=יא|אן=פרק}}). אין {{תנ"ך|דברים|טז|לאנג=יא}} ווערט ווידער דערמאנט דער חיוב צוויי מאל: {{מנוקד|לֹא תֹאכַל עָלָיו חָמֵץ שִׁבְעַת יָמִים תֹּאכַל עָלָיו מַצּוֹת לֶחֶם עֹנִי}} ({{תנ"ך|דברים|טז|ג|לאנג=יא|אן=פרק}}); {{מנוקד|שֵׁשֶׁת יָמִים תֹּאכַל מַצּוֹת וּבַיּוֹם הַשְּׁבִיעִי עֲצֶרֶת לַד' אֱלֹקֶיךָ}} ({{תנ"ך|דברים|טז|ח|לאנג=יא|אן=פרק}}). פון יעדע פון די פסוקים לערנען חז"ל ארויס פארשידענע דינים אין די מצוה. | ||
עס איז פארהאן אן איינצלנע שיטה פון [[רב אחא בר יעקב]], וואס האלט אז דאס עסן מצה בזמן הזה איז בלויז א דרבנן אזוי ווי [[מרור]], וויבאלד מדאורייתא גייען די ביידע צוזאמען מיט עסן [[קרבן פסח]], ווי עס שטייט "ואכלו את הבשר … ומצות על מרורים יאכלוהו". למעשה נעמען מיר אן ווי רבא אז מצה בזמן הזה דאורייתא צוליב עטליכע טעמים: 1) וויבאלד עס שטייט "בערב תאכלו מצות"{{הערה|שם=פקכ}}. 2) וויבאלד עס שטייט "לא תאכל עליו חמץ, שבעת ימים תאכל עליו מצות", גלייכט מען צו מצה צו [[חמץ]], פונקט ווי חמץ איז אסור אויך היינט, איז א חיוב היינט צו עסן מצה{{הערה|[[רבי יהודה]] אין {{בבלי|פסחים|כח|ב}}}}. 3) עס איז א ריבוי פון די פסוק "{{אונטערשטריך|בכל מושבותיכם}} תאכלו מצות"{{הערה|{{בבלי|קידושין|לז|ב}}}}. | |||
עס | === טאג === | ||
כאטש וואס עס שטייט מען זאל עסן מצה אלע זיבן טעג פסח ("שבעת ימים מצות תאכלו", "עד יום האחד ועשרים לחודש"), לערנען חז"ל ארויס פונעם פסוק "ששת ימים … וביום השביעי עצרת" אז פונקט ווי די זיבעטע טאג איז א רשות, זענען אויך די איבריגע פינף טעג א רשות, און אויב וויל מען עסן ברויט קען מען עסן מצה אנשטאט [[חמץ]] וואס איז נישט ערלויבט, און נאר אויף די סדר נאכט איז דא א חיוב צו עסן מצה, וויבאלד עס שטייט "בערב תאכלו מצות"{{הערה|שם=פקכ|{{בבלי|פסחים|קכ|א}}}}. דער אבן עזרא לערנט "על דרך הפשט" אז עסן מצה איז יא א חיוב אלע זיבן טעג{{הערה|{{תנ"ך|שמות|יב|טו|מפרש=אבן עזרא}} און כ; {{ספריא|2=יסוד התורה, שער ד|3=Yesod_Mora_VeSod_HaTorah.4}}. דער אבן עזרא זאגט אז דאס איז אלס זכר צו דעם וואס אידן האבן געגעסן די מצה וואס זיי האבן ארויסגענומען פון מצרים פאר זיבן טעג, זעט ארטיקל [[מן]]; {{תנ"ך|שמות|יב|טו|מפרש=ר"י אבן כספי}} און כ.}}. | |||
==== די איבריגע טעג פסח ==== | ==== די איבריגע טעג פסח ==== | ||
{{להשלים}} | {{להשלים}} | ||
כאטש | כאטש דער חיוב פון עסן מצה איז נאר אין דער ערשטער נאכט, האלטן טייל מפרשי התורה אז עס איז אויך א מצוה צו עסן מצה די איבריגע טעג פון פסח, ווי די פשטות פון די פסוקים (ווי "שִׁבְעַת יָמִים תֹּאכַל עָלָיו מַצּוֹת"){{הערה|אזוי איז משמע אין {{מכילתא|מסכתא=פסחא|סימן=י}}; {{תנ"ך|שמות|יב|יח|מפרש=חזקוני}}, געברענגט אין {{ספריא|2=שו"ת חתם סופר, יורה דעה, סי' קצא|3=Responsa_Chatam_Sofer%2C_Yoreh_De'ah.191}}; {{תנ"ך|שמות|יב|כ|מפרש=ר"י אבן כספי}}}}. אזוי ווערט אויך געברענגט בשם די גר"א{{הערה|[[שית:Maaseh_Rav.185|מעשה רב, סי' קפה]]}}. לויט רוב פוסקים אבער איז עס בלויז א רשות, ווי דער רמב"ם שרייבט "רצה אוכל מצה, רצה אוכל אורז או דוחן או קליות או פירות"{{הערה|{{רמב"ם|חמץ ומצה|ו|א}}}}. | ||
=== טעם === | === טעם === | ||
| שורה 36: | שורה 36: | ||
=== באפוילענע === | === באפוילענע === | ||
אלע אידן זענען מחויב מיט די מצוה, אויך פרויען, וויבאלד עס ווערט צוגעגליכן צום איסור פון עסן מצה{{הערה|{{בבלי|פסחים|מג|ב}}}}, און אויך קנעכט וואס האבן די זעלבע חיובים ווי פרויען. מען איז מחויב צו מחנך זיין קטנים וואס קענען שוין עסן א [[כזית]] מצה צו עסן{{הערה|שם=חומו|{{רמב"ם|חמץ ומצה|ו|י | אלע אידן זענען מחויב מיט די מצוה, אויך פרויען, וויבאלד עס ווערט צוגעגליכן צום איסור פון עסן מצה{{הערה|{{בבלי|פסחים|מג|ב}}}}, און אויך קנעכט וואס האבן די זעלבע חיובים ווי פרויען. מען איז מחויב צו מחנך זיין קטנים וואס קענען שוין עסן א [[כזית]] מצה צו עסן{{הערה|שם=חומו|{{רמב"ם|חמץ ומצה|ו|י}}}}, כאטש זיי פארשטייען נאכנישט די ענין פון די מצוה{{הערה|[[רבי אלעזר רוקח]], '''מעשה רוקח''', [[שית:Maaseh_Rokeach_on_Leavened_and_Unleavened_Bread/7|פרק ז מהלכות חמץ ומצה]] הלכה ז'}}. עס איז פארהאן א שיטה פון [[רב זעירא]] אין [[תלמוד ירושלמי|ירושלמי]] אז די חיוב פון פרויען ביי מצה איז געוואנדן אין א מחלוקת תנאים צי זיי זענען מחויב מיט קרבן פסח{{הערה|{{ירושלמי|פסחים|ח|א}}}} | ||
פאר אלטע און קראנקע לייט קען מען ווייקן די מצה עס צו אפווייכן, אבער עס טאר נישט זיין אינגאנצן צוגעגאנגען{{הערה|שם=חומו}}{{הערה|{{שלחן ערוך|אורח חיים|תסא|ד}}}}. | פאר אלטע און קראנקע לייט קען מען ווייקן די מצה עס צו אפווייכן, אבער עס טאר נישט זיין אינגאנצן צוגעגאנגען{{הערה|שם=חומו}}{{הערה|{{שלחן ערוך|אורח חיים|תסא|ד}}}}. | ||