אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:פיוט"

פיוטים קענען ווערן צעטיילט לויט זייער ליטורגישע צוועק אין מערערע קאטעגאריעס, געוואנדן אין זייער געשיכטע און אנטוויקלונג, זייער סטרוקטור און פארשפּרייטונג. אין פארשידענע תּקופות זענען געוויסע סארט פיוטים געווען מער פארשפּרייט ווי אנדערע. די ערשטע און וויכטיגסטע סארטן פיוט זענען די קרובה און די [[יוצר]].

די קרובה איז דעזיגנירט אריינגעשטעלט צו ווערן אין די [[שמונה עשרה|תפילת עמידה]], ווידער די יוצר געהערט צו די ברכות בעפאר און נאך [[קריאת שמע]] ביי [[שחרית]]. די קרובות צעטיילן זיך אין א צאל צווייטיגע קאטעגאריעס, לויט די סארטן שמונה-עשרה צו וועלכע זיי זענען צוגעבונדן: די קרובה פון די טעגליכע עמידה ווערט אנגערופן קרובת שמונה עשרה צוליב די 18 ברכות אין יענער עמידה; די פון מוסף אדער מעריב שמונה-עשרה פאר שבתים און די הייליגע טעג ווערט גערופן שבעתא צוליב די זיבן ברכות אין די עמידות; ווידער די שחרית עמידה פון שבת און הייליגע טעג, וואס האט אריינגערעכנט א קדושה, ווערט גערופן קדושתא (אין אוראלט ארץ ישראל איז קדושה געזאגט געווארן אויף שבתים און יום-טובים בלויז ביי שחרית). יעדער פון די סארטן קרובה האט איר אייגן סטרוקטורעלן כאראקטעריסטיק. די קרובה, הויפטזעכליך די קדושתא, ווערט גערעכנט ווי דער דאמינאנטער טיפּ פון אור-אַלטע פיוט.

דער יוצר איז קאמבינירט פון עטליכע סארטן פיוט, לויט די סטרוקטור פון די שטענדיגע תפילות ערזעצט אָדער באפּוצט דורך פיוט. דער יוצר האט גענאסן פון גרויס צירקולאציע בעיקר אין דער צווייטער תקופה פון מזרח'דיגער פיוט, דורכאויס תקופת הגאונים. פאראלעל צו די יוצרות, וואָס זענען געווען באשטימט פאר שחרית, זענען אויך אין דער צייט פארהאן פיוטים באשטימט צו באצירן די ברכות קריאת שמע פון [[מעריב]]. דער סארט פיוט האט אבער קיינמאל נישט ברייט אויסגענומען{{מקור}}.

צווישן די קרובת פון די הויפּט ימים טובים, געפינען זיך א נומער פון ספּעציעלע סארטן פיוט פאר פאַרשידענע געלעגנהייטן. דאס רעכנט אריין תּקיעתא, וואס באצירט די מלכויות, זכרונות און שופרות ברכות אין מוסף־עמידות פאר ראש השנה; סדר העבודה (וואס שילדערט די קרבנות יום הכפורים אין דער צייט וואס דער בית המקדש איז געשטאנען), אין דער מוסף קרובה פון יום הכפורים; אדער די אזהרות, וואָס דיסקוטירט די ליסטע פון [[תרי"ג מצוות|613 מצוות]] אין דער תורה, אין די שבעתות פאר מוסף פון שבועות. די קרובות פאר פאסט-טעג רעכענען אריין [[סליחות]], בשעת די קרובות פאר [[תשעה באב]] רעכנט אריין קינות. אין געוויסע קהילות זענען די סליחות און קינות געווארן אוועקגענומען אין שפּעטערדיגע תקופות פון די קרובות און געשטעלט נאך זיי. סליחות זענען אויך פארפאסט געווארן פאר די ימי תשובה אין חודש אלול און צווישן ראש השנה און יום כיפור. די ספעציעלע פראצעסן פאר די ימי־הסוכות זענען באצורט געווארן מיט [[הושענות|הושענא]]־פיוטים. אין די פריע תקופת הפיוט זענען ווערק נישט פארפאסט געווארן צו באצירן רעליגיעזע צערעמאניעס אויסער די מחויב'דיגע תפילות, מיטן אויסנאם פון ברכת המזון, און אפילו אין דעם פאל זענען זיי ווארשיינליך פון אנפאנג געווען באשטימט צו נוצן ביי געמיינשאפטליכע יום-טוב סעודות אדער ביי מאלצייטן פאר רעליגיעזע צערעמאניעס. אזוי אויך זענען אין דער תקופה פארפאסט געווארן אשכבה פיוטים (אדער צידוק הדין, פאר א לוויה).

די פיוטים ווערן אויך אנגערופן מיט נעמען באזירט אויף זייער סטיל און אויסשטעל. א שטייגער ווי פזמון, רהטא, שלמונית, קיקלר אא"וו.