אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "אורחות צדיקים"

קפיצה לניווט קפיצה לחיפוש
199 בייטן אראפגענומען ,  פֿאַר 11 חדשים
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה
אין תקציר עריכה
שורה 22: שורה 22:
דער עלטסטער כתב יד היינט בנמצא פון א קורצערע ווערסיע פון ספר המדות, איז געשריבן געווארן אין ה'ק"צ דורך "שועל הלבלר" און ליגט אין [[ווארשע]]ווער אוניווערזיטעט ביבליאטעק{{הערה|[[:File:Sefer ha-Middot University of Warsaw MS 258-11 images.pdf|סקען פון ספר המדות אוניווערזיטעט פון ווארשא MS 258-11]] אויף וויקיטעקסט; [https://www.nli.org.il/he/manuscripts/NNL_ALEPH990000598180205171/NLI רעקארד אויף נבמ"י]; [[:File:Sefer-Hamiddot-Haqazzar-MS-Warsaw-text.pdf|טעקסט פונעם מאנוסקריפט]]}}; דאס טוט פארשמעלערן די פראגע פונעם זמן המחבר צו די ערשטע 200 יאר פון אלף השישי.
דער עלטסטער כתב יד היינט בנמצא פון א קורצערע ווערסיע פון ספר המדות, איז געשריבן געווארן אין ה'ק"צ דורך "שועל הלבלר" און ליגט אין [[ווארשע]]ווער אוניווערזיטעט ביבליאטעק{{הערה|[[:File:Sefer ha-Middot University of Warsaw MS 258-11 images.pdf|סקען פון ספר המדות אוניווערזיטעט פון ווארשא MS 258-11]] אויף וויקיטעקסט; [https://www.nli.org.il/he/manuscripts/NNL_ALEPH990000598180205171/NLI רעקארד אויף נבמ"י]; [[:File:Sefer-Hamiddot-Haqazzar-MS-Warsaw-text.pdf|טעקסט פונעם מאנוסקריפט]]}}; דאס טוט פארשמעלערן די פראגע פונעם זמן המחבר צו די ערשטע 200 יאר פון אלף השישי.


וויבאלד אורחות צדיקים פאלגט נאך אין פיל הינזיכטן דעם מהלך און יסודות פון [[חסידי אשכנז]], איז מעגליך אז דער מחבר האט בכוונה געהאלטן דעם ספר אנאנים, נאכפאלגנדיג דערמיט די הוראה פון [[רבי יהודה החסיד]] פון [[רעגענסבורג]] אין [[ספר חסידים]] (אויך ארויסגעגעבן אנאנים) אז שרייבער זאלן זיך נישט באקאנט מאכן אין זייערע ווערק, כדי זייערע אפשטאמלונגען זאלן זיך נישט שטאלצירן מיט זייער פאטער'ס דערגרייכונגען.
וויבאלד אורחות צדיקים פאלגט נאך אין פיל הינזיכטן דעם מהלך און יסודות פון [[חסידי אשכנז]], איז מעגליך אז דער מחבר האט בכוונה געהאלטן דעם ספר אנאנים, נאכפאלגנדיג דערמיט די הוראה פון [[רבי יהודה החסיד]] פון [[רעגענסבורג]] אין [[ספר חסידים]] (אויך ארויסגעגעבן אנאנים) אז שרייבער זאלן זיך נישט באקאנט מאכן אין זייערע ווערק, כדי זיך נישט צו שטאלצירן מיט זייערע דערגרייכונגען{{הערה|ספר חסידים, [https://www.sefaria.org/Sefer_Chasidim.367.1 סי' שסז]}}.


דער אריגינעלער טיטל איז נישט "אורחות צדיקים", וועלכע איז לכאורה געגעבן געווארן דערצו דורך דער ערשטער פארלאג (פּראג ה'שמ"א){{הערה|שם=פראג}}. די מאנוסקריפטן און די איזני אויסגאבע (ה'ש"ב) רופן עס "ספר המדות"{{הערה|שם=איזנא}}, א נאמען וואס איז טראדיציאנעל געלייגט געווארן אויף ספרי מוסר, און וועלכע פּאסט אויך צום סטרוקטור פון דעם חיבור. אין דער הקדמה באצייכנט דער מחבר דעם חיבור אלס 'ספר המדות' און אינעם אויספירליכן פאראגראף פון דער הקדמה דערקלערט ער "זה ספר מידות נכתב ונחתם בטבעת החכמה".
דער אריגינעלער טיטל איז נישט "אורחות צדיקים", וועלכע איז לכאורה געגעבן געווארן דערצו דורך דער ערשטער פארלאג (פּראג ה'שמ"א){{הערה|שם=פראג}}. די מאנוסקריפטן און די איזני אויסגאבע (ה'ש"ב) רופן עס "ספר המדות"{{הערה|שם=איזנא}}, א נאמען וואס איז טראדיציאנעל געלייגט געווארן אויף ספרי מוסר, און וועלכע פּאסט אויך צום סטרוקטור פון דעם חיבור. אין דער הקדמה באצייכנט דער מחבר דעם חיבור אלס 'ספר המדות' און אינעם אויספירליכן פאראגראף פון דער הקדמה דערקלערט ער "זה ספר מידות נכתב ונחתם בטבעת החכמה".


==געבוי און אינהאלט==
==געבוי און אינהאלט==
אורחות צדיקים איז אין גרויס טייל א צוזאמשטעל פון פריערדיגע מוסר ווערק. דער מחבר שפינט אריין אין זיינע ווערטער אסאך שטיקלעך פונעם [[רלב"ג]], [[רמב"ם]], [[חובות הלבבות]], [[שערי תשובה]] און נאך. דער מחבר האט אויך גענוצט אייניגע ווערק, פארפאסט אין איטאליע, וואס ער האט קאפּירט ווארט-ביי-ווארט{{קלאר אויס|וועלכע ווערק/סארט ווערק?}}, אן אנגענומענע זאך אין יענע צייטן.
אורחות צדיקים איז אין גרויס טייל א צוזאמשטעל פון פריערדיגע מוסר ווערק,  געוויסע וואס ער האט קאפּירט ווארט-ביי-ווארט, אן אנגענומענע זאך אין יענע צייטן. דער מחבר שפינט אריין אין זיינע ווערטער אסאך שטיקלעך פונעם [[רלב"ג]], [[רמב"ם]], [[חובות הלבבות]], [[שערי תשובה]] און נאך.


די סטרוקטור פונעם ספר שיינט צו זיין באזירט אויפ'ן ספר "תיקון מידות הנפש" פון [[רבי שלמה אבן גבירול]], וועלכע שטעלט אויס פּאָרן פון מדות (געווענליך קעגנזייטיג), און פון '[[מבחר הפנינים]]', אויך א חיבור צוגעשריבן צו אבן גבירול. דער לעצטער שער פון אורחות צדיקים שטיצט זיך אויספירליך אויף דעם באגריף פון [[רב סעדיה גאון]] וועגן דער געוואונטשענעם הארמאניע צווישן די פארשידענע מידות אין 'אמונות ודעות'. אויך זעט זיך אן דער איינפלוס פון די מוסר ווערק פונעם רמב”ם און דער מחבר ציטירט צומאל גאנצע שטיקלעך ווארט-ביי-ווארט. ער האט אויך קאפּירט טיילן פון 'מעלות המדות', א מוסר ספר פון [[רבי יחיאל בן יקותיאל]] עניו פון רוים.
די סטרוקטור פונעם ספר שיינט צו זיין באזירט אויפ'ן ספר "תיקון מידות הנפש" פון [[רבי שלמה אבן גבירול]], וועלכע שטעלט אויס פּאָרן פון מדות (געווענליך קעגנזייטיג), און פון '[[מבחר הפנינים]]', אויך א חיבור צוגעשריבן צו אבן גבירול. דער לעצטער שער פון אורחות צדיקים שטיצט זיך אויספירליך אויף דעם באגריף פון [[רב סעדיה גאון]] וועגן דער געוואונטשענעם הארמאניע צווישן די פארשידענע מידות אין 'אמונות ודעות'. אויך זעט זיך אן דער איינפלוס פון די מוסר ווערק פונעם רמב”ם און דער מחבר ציטירט צומאל גאנצע שטיקלעך ווארט-ביי-ווארט. ער האט אויך קאפּירט טיילן פון 'מעלות המדות', א מוסר ספר פון [[רבי יחיאל בן יקותיאל]] עניו פון רוים.
שורה 44: שורה 44:


==אויפנאמע און איינפלוס==
==אויפנאמע און איינפלוס==
טראץ איר אנאנימיטעט איז אורחות צדיקים געווארן איינע פון ​​די פאפולערסטע ווערק צווישן די ספרי קודש, און זינט דעם 16טן יארהונדערט זענען ארויסגעקומען איבער 100 אויפלאגעס, אריינגערעכנט פארקירצטע ווערסיעס און איבערזעצונגען. די ערשטע אויפלאגע איז געווען א פארקירצטע ווערסיע אויף אידיש-דייטש (איזני; Isny im Allgäu, ה'ש"ב){{הערה|שם=איזנא|[https://www.nli.org.il/he/books/NNL_ALEPH990011594150205171/NLI ספר המדות], [[נאציאנאלער ביבליאטעק פון מדינת ישראל|נבמ"י]]}}; דער פולער לשון-קודש'ער טעקסט איז ערשינען צום ערשטן מאל אין פּראג עטליכע יאר שפּעטער (ה'שמ"א){{הערה|שם=פראג|{{היברובוקס|2=ארחות צדיקים|3=45339|מקום הוצאה=פראג|שנת הוצאה=שמא|סופיקס=יא}} ([[:קובץ:Sefer ha-Middot (Orhot Zaddiqim) Prague 1581.pdf|קאלירט]])}}.
טראץ איר אנאנימיטעט איז אורחות צדיקים געווארן איינע פון ​​די פאפולערסטע ווערק צווישן די ספרי קודש, און זינט דעם 16טן יארהונדערט זענען ארויסגעקומען איבער 100 אויפלאגעס, אריינגערעכנט פארקירצטע ווערסיעס און איבערזעצונגען. די ערשטע אויפלאגע איז געווען א פארקירצטע ווערסיע אויף אידיש-דייטש (איזני; Isny im Allgäu, ה'ש"ב){{הערה|שם=איזנא|[https://www.nli.org.il/he/books/NNL_ALEPH990011594150205171/NLI ספר המדות], [[נאציאנאלער ביבליאטעק פון מדינת ישראל|נבמ"י]]}}; דער פולער לשון-קודש'ער טעקסט איז ערשינען צום ערשטן מאל אין פּראג עטליכע יאר שפּעטער (ה'שמ"א){{הערה|שם=פראג|{{היברובוקס|2=ארחות צדיקים|3=45339|מקום הוצאה=פראג|שנת הוצאה=שמא|סופיקס=יא}}}}.


דער [[ראשית חכמה]] ברענגט מערערע שטיקער פון אורחות צדיקים, וואס ער האט געהאט אין כתב יד, רופנדיג עס "ספר המדות", "בית מדות" אדער "ספר מדבר בדברי חסידות", און דרוקט זיך אויס "שנראה דבריו דברי קבלה"{{הערה|ראשית חכמה, שער האהבה, פ"ו; שער הענוה, פ"ה און פ"ז; שער התשובה, פ"ז; שער הקדושה, פי"א און י"ב}}. דער שדי חמד שרייבט: "אורחות צדיקים הוא ספר מאד נעלה וכולו אומר כבוד קדוש וטהור מלא יראת ה' והישרת המדות … אני הדל קריתי ושניתי בו איזה פעמים מראשו לסופו בחברת תלמידי שיחי' ללמוד וללמד מוסר"{{הערה|שם=שדח|שדי חמד, [https://tashma.jewishoffice.co.il/books/learn/26012/שדי_חמד/אסיפת_דינים/כללי_הפוסקים/סימן_טו כללי הפוסקים, סי' טו, אות מא]}}.
דער [[ראשית חכמה]] ברענגט מערערע שטיקער פון אורחות צדיקים, וואס ער האט געהאט אין כתב יד, רופנדיג עס "ספר המדות", "בית מדות" אדער "ספר מדבר בדברי חסידות", און דרוקט זיך אויס "שנראה דבריו דברי קבלה"{{הערה|ראשית חכמה, שער האהבה, פ"ו; שער הענוה, פ"ה און פ"ז; שער התשובה, פ"ז; שער הקדושה, פי"א און י"ב}}. דער שדי חמד שרייבט: "אורחות צדיקים הוא ספר מאד נעלה וכולו אומר כבוד קדוש וטהור מלא יראת ה' והישרת המדות … אני הדל קריתי ושניתי בו איזה פעמים מראשו לסופו בחברת תלמידי שיחי' ללמוד וללמד מוסר"{{הערה|שם=שדח|שדי חמד, [https://tashma.jewishoffice.co.il/books/learn/26012/שדי_חמד/אסיפת_דינים/כללי_הפוסקים/סימן_טו כללי הפוסקים, סי' טו, אות מא]}}.

נאוויגאציע מעניו