בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,390
רעדאגירונגען
קידוד קישורים, צונויפגיסן רעפערענצן, החלפות (, ]] ), הגהה
ק (שווערמער האט אריבערגעפירט בלאט רוי:שווערמער/בית יוספ'ס קשיא צו רוי:בית יוספ'ס קשיא אן לאזן א ווייטערפירונג) |
(קידוד קישורים, צונויפגיסן רעפערענצן, החלפות (, ]] ), הגהה) |
||
| שורה 7: | שורה 7: | ||
איז שווער: וויבאלד פאר איין טאג איז יא געווען גענוג אויל, קומט אויס אז דער נס איז געווען בלויז די איבעריגע זיבן טעג, אויב אזוי פאר איז חנוכה אכט? | איז שווער: וויבאלד פאר איין טאג איז יא געווען גענוג אויל, קומט אויס אז דער נס איז געווען בלויז די איבעריגע זיבן טעג, אויב אזוי פאר איז חנוכה אכט? | ||
די קשיא איז בעיקר באקאנט פונעם בית יוסף אין הלכות חנוכה{{הערה|[[בית יוסף]] אויף טור אורח חיים סימן תר"ע}}, אבער עס ווערט שוין געפרעגט אין [[תוספות הרא"ש]] און [[מאירי]] אויף מסכת שבת{{הערה| | די קשיא איז בעיקר באקאנט פונעם בית יוסף אין הלכות חנוכה{{הערה|[[בית יוסף]] אויף טור אורח חיים סימן תר"ע}}, אבער עס ווערט שוין געפרעגט אין [[תוספות הרא"ש]] און [[מאירי]] אויף מסכת שבת{{הערה|{{בבלי|שבת|כא|ב}}}} און אין נאך ראשונים; אבער וויבאלד זייערע ספרים זענען פארצייטנס געווען אומבאקאנט, איז דער קשיא באקאנט אלס "דער בית יוספ'ס קשיא". | ||
דער בית יוספ'ס קשיא, ווי אנדערע עניני חנוכה, איז שטארק באליבט געווארן ביי לומדים, און עס זענען געזאגט געווארן דערויף אומצאליגע תירוצים און פלפולים. אין תשכ"ח איז געדרוקט געווארן א ספר "נר למאה" מיט ארום הונדערט תירוצים אויף דער בית יוספ'ס קשיא{{הערה|[[#למאה|נר למאה]]}}, | דער בית יוספ'ס קשיא, ווי אנדערע עניני חנוכה, איז שטארק באליבט געווארן ביי לומדים, און עס זענען געזאגט געווארן דערויף אומצאליגע תירוצים און פלפולים. אין תשכ"ח איז געדרוקט געווארן א ספר "נר למאה" מיט ארום הונדערט תירוצים אויף דער בית יוספ'ס קשיא{{הערה|[[#למאה|נר למאה]]}}, [[רבי נתן געשטעטנער]] איז זיין ספר האט א קונטרס מיט 39 אייגענע תירוצים{{הערה {{אוצר החכמה|רבי נתן געשטעטנר|נתן פריו - חנוכה|85479|בני ברק, תשס"ד, זייטן קנט-קפח|page=163|כותרת=קונרס ימי שמונה}}}}, און אין יאר תש"פ איז ערשינען א ספר "שמונה מי יודע" וועלכער איז מלקט טויזנט תירוצים אויף דער בית יוספ'ס קשיא. | ||
== פון די באקאנטע תירוצים == | == פון די באקאנטע תירוצים == | ||
| שורה 15: | שורה 15: | ||
=== מ'האט צעטיילט די אויל אויף אכט === | === מ'האט צעטיילט די אויל אויף אכט === | ||
דער בית יוסף ענטפערט אין איין תירוץ, מ'האט צעטיילט די אויל אין אכט טיילן און אנגעצונדן יעדן נאכט בלויז אן אכטל, און דאס האט געברענט בדרך נס א גאנצע נאכט. דער תירוץ ווערט אויך געברענגט אין תוספות הרא"ש{{הערה|שבת | דער בית יוסף ענטפערט אין איין תירוץ, מ'האט צעטיילט די אויל אין אכט טיילן און אנגעצונדן יעדן נאכט בלויז אן אכטל, און דאס האט געברענט בדרך נס א גאנצע נאכט. דער תירוץ ווערט אויך געברענגט אין תוספות הרא"ש{{הערה|שם=שבתכא|{{בבלי|שבת|כא|ב}}}}. | ||
די ראשונים פרעגן שוין אויף דעם תירוץ, אז מ'דארף אריינלייגן יעדן נאכט גענוג אז עס זאל ברענען ביז אינדערפרי – "תן לה מדתה כדי שתהא דולקת והולכת מערבה עד בוקר"{{הערה|{{בבלי|מנחות|פט|ב}}.}}, און מ'קען זיך נישט פארלאזן אויף א נס{{הערה|תוספות הרא"ש | די ראשונים פרעגן שוין אויף דעם תירוץ, אז מ'דארף אריינלייגן יעדן נאכט גענוג אז עס זאל ברענען ביז אינדערפרי – "תן לה מדתה כדי שתהא דולקת והולכת מערבה עד בוקר"{{הערה|{{בבלי|מנחות|פט|ב}}.}}, און מ'קען זיך נישט פארלאזן אויף א נס{{הערה|{{בבלי|שבת|כא|ב|מפרש=תוספות הרא"ש}}; מאירי דארט; מהר"ל אין ספר נר מצווה; של"ה פרשת וישב אין די הגהה; פרי חדש סימן תר"ע}}. די קשיא ווערט הארבער לויט וואס די אחרונים{{הערה|{{בבלי|שבת|כא|ב|מפרש=פני יהושע}}; שו"ת חכם צבי סי' פז}} זאגן אז מן הדין וואלט מען אויך געקענט נוצן טמא'נע אויל{{הערה|מור וקציעה סימן תר"ע}}. | ||
אויף דעם איז דא פארשידענע תירוצים: טייל ענטפערן אז די דין פון "תן לה מדתה" איז נישט מעכב {{הערה|תוספות הרא"ש | אויף דעם איז דא פארשידענע תירוצים: טייל ענטפערן אז די דין פון "תן לה מדתה" איז נישט מעכב{{הערה|{{בבלי|שבת|כא|ב|מפרש=תוספות הרא"ש}}; חידושי רא"ם אויפ'ן סמ"ג הלכות חנוכה}}, אנדערע זאגן אז די מנורה האט זיך אינגאנצן אנגעפילט פון דעם ערשטן אכטל{{הערה|שיטת הקדמונים שבת דף כא עמוד ב; פני יהושע דארט; כלי חמדה פרשת וישב אות ד}}. געוויסע אחרונים זאגן אז זיי האבן קודם געלייגט ווייניג און מיט'ן פלאן שפעטער צוביסלעך צוצוגיסן, אבער למעשה האט דאס ערשטע ביסל געברענט ביז צופרי. טייל זענען מסביר אז זיי האבן געוואלט מבטל זיין דערין שמן טמא אין יעדע אכטל{{הערה|חכמת שלמה או"ח סימן תר"ע; גליוני הש"ס שבת דך כא עמוד ב; כלי חמדה פרשת אמור אות ט}}, אדער אז זיי האבן געוואלט אז עס זאל אלץ זיי ווייניגער ווי א רביעית אויל כדי עס זאל נישט טמא ווערן פון דער מנורה{{הערה|עץ הדעת טוב שבת דף כא עמוד ב; דברי מהרי"א פרשת מקץ}}. | ||
אנדערע תירוצים זענען אז ד; אז זיי האבן געפלאנט צו צינדן בלויז איין ליכט יעדן נאכט, און זיי וואלטן יוצא געווען די הדלקה פון יענע ליכט ווייל די ליכט זענען נישט מעכב איינער דעם אנדערן{{הערה|כלי חמדה פרשת במדבר אות ה ד"ה ונראה}}; אדער אז זיי האבן געמאכט דינע קנויטן{{הערה|כלי חמדה פרשת וישב בשם די חידושי הרי"ם. און זע פנים יפות אויף שמות פרק כז פסוק כא}}. טייל זאגן אז זיי האבן זיך געמעגט פארלאזן אויף א נס נאך וואס זיי האבן בין אהין געזען פיל ניסים{{הערה|שיח יצחק (ווייס) סימן שכ"ו; מי מעין שבת | אנדערע תירוצים זענען אז ד; אז זיי האבן געפלאנט צו צינדן בלויז איין ליכט יעדן נאכט, און זיי וואלטן יוצא געווען די הדלקה פון יענע ליכט ווייל די ליכט זענען נישט מעכב איינער דעם אנדערן{{הערה|כלי חמדה פרשת במדבר אות ה ד"ה ונראה}}; אדער אז זיי האבן געמאכט דינע קנויטן{{הערה|כלי חמדה פרשת וישב בשם די חידושי הרי"ם. און זע פנים יפות אויף שמות פרק כז פסוק כא}}. טייל זאגן אז זיי האבן זיך געמעגט פארלאזן אויף א נס נאך וואס זיי האבן בין אהין געזען פיל ניסים{{הערה|שיח יצחק (ווייס) סימן שכ"ו; מי מעין, שבת כא, ב; מי מרום שיחות על התורה, בראשית מאמר פח אות ב}}. | ||
=== דער קריגל האט זיך גלייך צוריק אנגעפילט === | === דער קריגל האט זיך גלייך צוריק אנגעפילט === | ||
אינעם צווייטן תירוץ ענטפערט דער בית יוסף, אז באלד נאך מ'האט געענדיגט אנפילן די מנורה האט זיך די קריגל צוריק אנגעפילט בנס, און אזוי ענטפערן אויך די תוספות הרא"ש און דער [[נמוקי יוסף]]{{הערה| | אינעם צווייטן תירוץ ענטפערט דער בית יוסף, אז באלד נאך מ'האט געענדיגט אנפילן די מנורה האט זיך די קריגל צוריק אנגעפילט בנס, און אזוי ענטפערן אויך די תוספות הרא"ש און דער [[נמוקי יוסף]]{{הערה|שם=שבתכא}}. | ||
דער תירוץ איז אבער שווער וויבאלד לויט דעם קומט אויס אז דער לעצטער נאכט איז נישט געווען קיין נס{{הערה|פרי חדש סימן תר"ע}}. טייל זאגן אז דער אכטער נאכט איז געווען א נס וויבאלד די עצם אויל איז געקומען פון א נס, אדער אז בלויז דער ערשטע נאכט האט זיך דער קריגל גלייך אנגעפילט, אבער די אנדערע נעכט האט זיך עס אנגעפילט נאר צומארגנס פאר די הדלקה{{הערה|הנותן אמרי שפר (ראנ"ח) פרשת וישב}}. | דער תירוץ איז אבער שווער וויבאלד לויט דעם קומט אויס אז דער לעצטער נאכט איז נישט געווען קיין נס{{הערה|פרי חדש סימן תר"ע}}. טייל זאגן אז דער אכטער נאכט איז געווען א נס וויבאלד די עצם אויל איז געקומען פון א נס, אדער אז בלויז דער ערשטע נאכט האט זיך דער קריגל גלייך אנגעפילט, אבער די אנדערע נעכט האט זיך עס אנגעפילט נאר צומארגנס פאר די הדלקה{{הערה|שם=ראנח|הנותן אמרי שפר (ראנ"ח) פרשת וישב}}. | ||
רבי שלמה קלוגער ענטפערט אז דאס קריגל האט זיך אנגעפילט בשעת'ן גיסן די אויל, און מ'איז יעדן טאג געווען מסופק צי די מנורה ברענגט פון אויל וואס איז פריער געווען, אדער אויף אויל פון א נס. און אלס ספק האלט מען אלע אכט טעג חנוכה{{הערה|חכמת שלמה סי' תר"ע}}. | רבי שלמה קלוגער ענטפערט אז דאס קריגל האט זיך אנגעפילט בשעת'ן גיסן די אויל, און מ'איז יעדן טאג געווען מסופק צי די מנורה ברענגט פון אויל וואס איז פריער געווען, אדער אויף אויל פון א נס. און אלס ספק האלט מען אלע אכט טעג חנוכה{{הערה|חכמת שלמה סי' תר"ע}}. | ||
| שורה 34: | שורה 34: | ||
אויף דעם תירוץ איז שווער אז לכאורה ווערט די אויל "דשן" אינדערפרי, און מ'דארף עס ארויסנעמען און אריינלייגן נייע{{הערה|{{בבלי|מנחות|פח|ב}}; {{רמב"ם|תמידין ומוספין|ג|יב}}.}}, און לויט דעם וואלט די אויל פסול געווארן יעדע צופרי. דער מהר"ם חביב ענטפערט דערויף עטליכע תירוצים, ערשטנס אז דער נס איז געווען ווי א הוראות שעה אז מ'מעג צינדן מיט אויל וואס איז דשן; אדער אז די ליכט האט זיך נישט אויסגעלאשן, נאר מ'האט ארויסגענומען די קנויט און עס אויסגעלאשן אינדרויסן, און אין אזא פאל ווערט עס נישט דשן{{הערה|זע שפת אמת שבת דף כא עמוד ב}}; אדער אז די מנורה איז בנס אנגעפילט געווארן מיט אויל הערשט נאכ'ן דישון{{הערה|דרשות מהר"ם חביב פרשת מקץ}}. | אויף דעם תירוץ איז שווער אז לכאורה ווערט די אויל "דשן" אינדערפרי, און מ'דארף עס ארויסנעמען און אריינלייגן נייע{{הערה|{{בבלי|מנחות|פח|ב}}; {{רמב"ם|תמידין ומוספין|ג|יב}}.}}, און לויט דעם וואלט די אויל פסול געווארן יעדע צופרי. דער מהר"ם חביב ענטפערט דערויף עטליכע תירוצים, ערשטנס אז דער נס איז געווען ווי א הוראות שעה אז מ'מעג צינדן מיט אויל וואס איז דשן; אדער אז די ליכט האט זיך נישט אויסגעלאשן, נאר מ'האט ארויסגענומען די קנויט און עס אויסגעלאשן אינדרויסן, און אין אזא פאל ווערט עס נישט דשן{{הערה|זע שפת אמת שבת דף כא עמוד ב}}; אדער אז די מנורה איז בנס אנגעפילט געווארן מיט אויל הערשט נאכ'ן דישון{{הערה|דרשות מהר"ם חביב פרשת מקץ}}. | ||
אין טייל ראשונים און אחרונים שטייט ענליך צו דעם תירוץ, אבער אביסל אנדערש: זיי שרייבן אז יעדע נאכט האט אויסגעברענט בלויז אן אכטל, און די מנורה איז געבליבן אנגעפילט מיט די איבעריגע אויל וועלכע מ'האט אנגעצונדן די קומענדיגע נאכט{{הערה|תוספות הרא"ש | אין טייל ראשונים און אחרונים שטייט ענליך צו דעם תירוץ, אבער אביסל אנדערש: זיי שרייבן אז יעדע נאכט האט אויסגעברענט בלויז אן אכטל, און די מנורה איז געבליבן אנגעפילט מיט די איבעריגע אויל וועלכע מ'האט אנגעצונדן די קומענדיגע נאכט{{הערה|{{בבלי|שבת|כא|ב|מפרש=תוספות הרא"ש}}; נמוקי יוסף דארט; אורחות חיים הלכות חנוכה; לבוש סימן תר"ע; מהר"ל אין ספר נר מצווה; פרי חדש דארט}}. | ||
=== עס איז נישט געווען גענוג אפילו פאר איין טאג === | === עס איז נישט געווען גענוג אפילו פאר איין טאג === | ||
| שורה 61: | שורה 61: | ||
דער מאירי ענטפערט אז דער ערשטע טאג איז געווען לזכר דער זיג ביי די שלאכטן קעגן די יוונים, און אזוי ענטפערן א גרויסע צאל אחרונים{{הערה|בינה לעתים דרוש יח; פרי חדש סימן תרע; חיי אדם כלל קנד ס"ב; העמק שאלה אויף שאילתות סאילות כו אות כו בת עין אויף עניני חנוכה; קדושת לוי עניני חנוכה; אמרי נועם סי' כט}}. דער עיקר שוועריגקייט צו דעם תירוץ איז אז אויב אזוי וואלט מען נישט געדארפט צינדן ליכט דער ערשטער טאג{{הערה|מעשה רוקח אויפ'ן רמב"ם הלכות חנוכה פרק ג}}. | דער מאירי ענטפערט אז דער ערשטע טאג איז געווען לזכר דער זיג ביי די שלאכטן קעגן די יוונים, און אזוי ענטפערן א גרויסע צאל אחרונים{{הערה|בינה לעתים דרוש יח; פרי חדש סימן תרע; חיי אדם כלל קנד ס"ב; העמק שאלה אויף שאילתות סאילות כו אות כו בת עין אויף עניני חנוכה; קדושת לוי עניני חנוכה; אמרי נועם סי' כט}}. דער עיקר שוועריגקייט צו דעם תירוץ איז אז אויב אזוי וואלט מען נישט געדארפט צינדן ליכט דער ערשטער טאג{{הערה|מעשה רוקח אויפ'ן רמב"ם הלכות חנוכה פרק ג}}. | ||
פארהאן וואס ברענגען א ראיה צו דער תירוץ פון דאס אז פרויען זענען מחויב אין נר חנוכה, און דער טעם איז וויבאלד זיי זענען אויך געווען ביים נס{{הערה|{{בבלי|שבת|כג|א}} | פארהאן וואס ברענגען א ראיה צו דער תירוץ פון דאס אז פרויען זענען מחויב אין נר חנוכה, און דער טעם איז וויבאלד זיי זענען אויך געווען ביים נס{{הערה|{{בבלי|שבת|כג|א}}}}, דהיינו איז זיי זענען געראטעוועט געווארן פון דער גזירה אז יעדע פרוי דארף זיין ביי א גענעראל ערשט. דערפאר איז מוכרח אז דער נס איז די מלחמה וואס האט מבטל געווען די גזירה{{הערה|שם=ראנח}}. פארהאן וואס ווענדן אפ די ראיה אז דער נס פון דער מנורה איז אז וואס איז נוגע פאר גאנץ כלל ישראל, און אויך פאר פרויען{{הערה|זעט מנחת יצחק חלק ו סימן סד}}. | ||
=== דער ערשטער נאכט איז געווען לזכר דער נס פון טרעפן דאס קריגל === | === דער ערשטער נאכט איז געווען לזכר דער נס פון טרעפן דאס קריגל === | ||
טייל ראשונים ענטפערן אז דער ערשטער טאג איז נקבע געווארן לזכר דעם נס פון טרעפן דעם קריגל, ווייל דאס אליין אז מ'האט געטראפן אויף א באהאלטענע ארט וואו די יוונים האבן נישט געקענט צוקומען איז אויך א נס{{הערה| | טייל ראשונים ענטפערן אז דער ערשטער טאג איז נקבע געווארן לזכר דעם נס פון טרעפן דעם קריגל, ווייל דאס אליין אז מ'האט געטראפן אויף א באהאלטענע ארט וואו די יוונים האבן נישט געקענט צוקומען איז אויך א נס{{הערה|{{בבלי|שבת|כא|ב|מפרש=מאירי}}. און אזוי ווערט געברענגט אין פילע אחרונים}}. | ||
די אחרונים זענען מסביר וואס דער נס איז געווען דא אין עטליכע אופנים: אז די יוונים האבן עס נישט געטראפן{{הערה|מיני תרגומא ליקוטים דף לו; קומץ המנחה פרשת וישב עניני חנוכה; ספר החיים או"ח סי' תר"ע}}; אז עס איז נישט גערירט געווארן בכלל און נישט טמא געווארן בהיסט; אדער אז עס איז נישט צעבראכן געווארן דורכאויס אלע מהומות אינעם בית המקדש{{הערה|נימוקי מהרא"י אויף דער רמב"ם הלכות חנוכה}}. טייל זאגן אז דער נס איז אז עס די כהנים האבן עס געלייגט אין א קריגל פון חרס וואס ווערט נישט טמא פון אינדרויסן און עס האט געהאט א שמאלן עפענונג אזוי אז מ'האט נישט געדארפט חושש זיין אז א גוי האט אריינגעשטעקט זיין פינגער{{הערה|אמרי שפר שבת | די אחרונים זענען מסביר וואס דער נס איז געווען דא אין עטליכע אופנים: אז די יוונים האבן עס נישט געטראפן{{הערה|מיני תרגומא ליקוטים דף לו; קומץ המנחה פרשת וישב עניני חנוכה; ספר החיים או"ח סי' תר"ע}}; אז עס איז נישט גערירט געווארן בכלל און נישט טמא געווארן בהיסט; אדער אז עס איז נישט צעבראכן געווארן דורכאויס אלע מהומות אינעם בית המקדש{{הערה|נימוקי מהרא"י אויף דער רמב"ם הלכות חנוכה}}. טייל זאגן אז דער נס איז אז עס די כהנים האבן עס געלייגט אין א קריגל פון חרס וואס ווערט נישט טמא פון אינדרויסן און עס האט געהאט א שמאלן עפענונג אזוי אז מ'האט נישט געדארפט חושש זיין אז א גוי האט אריינגעשטעקט זיין פינגער{{הערה|אמרי שפר, שבת כא, ב}}; און אז עס איז דעם כהן גדול בכלל איינגעפאלן עס צו זיגלען{{הערה|קהלת יעקב (ר"ש קלוגער) זייט קי; דברי חיים עניני חנוכה}}. טייל זאגן אז דאס זיגל האט א מלאך געמאכט{{הערה|לוית חן שבת דף כא עמוד ב}}. | ||
=== אנדערע טעמים פאר אכט טעג === | === אנדערע טעמים פאר אכט טעג === | ||
| שורה 86: | שורה 86: | ||
*הרב דניאל ביטון, '''המאור שבחנוכה''', הוצאת מכון המאור ירושלים תשס"ה | *הרב דניאל ביטון, '''המאור שבחנוכה''', הוצאת מכון המאור ירושלים תשס"ה | ||
*[https://kviuta.org/ | *[https://kviuta.org/תשובות-חדשות-ומרתקות-לקושיית-הבית-יוס/ תשובות חדשות ויצירתיות לקושיית הבית יוסף - הרב יצחק סילמן] - אתר קביעותא | ||
*[[הרב אשר וייס]], [https://minchasasher.com/he/shiur/ | *[[הרב אשר וייס]], [https://minchasasher.com/he/shiur/פרשה-שיעורים/קושית-הבית-יוסף-על-שמונת-ימי-חנוכה-תשע/ שיעור על קושיית הבית יוסף] - אתר "מנחת אשר" | ||
*[http://www.bogreytsava.co.il/image/users/145379/ftp/my_files/Derech%20Emuna79.pdf?id=9451206 36 תירוצים לקושיית הבית יוסף, כפי מס' הנרות שאנו מדליקים] - עלון "דרך אמונה", גיליון 79, כסלו תשע"ב | *[http://www.bogreytsava.co.il/image/users/145379/ftp/my_files/Derech%20Emuna79.pdf?id=9451206 36 תירוצים לקושיית הבית יוסף, כפי מס' הנרות שאנו מדליקים] - עלון "דרך אמונה", גיליון 79, כסלו תשע"ב | ||
*[http://www.otzar.org/forums/viewtopic.php?f=24&t=12007 הקושיה הידועה כקושיית ה'בית יוסף'] (אוסף תירוצים, לינקים ומראי מקומות) - פורום 'אוצר החכמה' | *[http://www.otzar.org/forums/viewtopic.php?f=24&t=12007 הקושיה הידועה כקושיית ה'בית יוסף'] (אוסף תירוצים, לינקים ומראי מקומות) - פורום 'אוצר החכמה' | ||