בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,363
רעדאגירונגען
פארברייטערט פון ראזמארין'ס ענציקלאפעדיע
ק (תנא קמא האט אריבערגעפירט בלאט דרעפט:הרב יהודה אריה מודינא צו רוי:הרב יהודה אריה מודינא אן לאזן א ווייטערפירונג) |
(פארברייטערט פון ראזמארין'ס ענציקלאפעדיע) צייכן: רויע רעדאגירונג |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
''' | ר' '''יהודה אריה (לעאָן) דע מודינא''' (של"א 1571–1648 אין [[ווענעציע]]) איז געווען א רב, משכיל, [[דענקער]], היסטאריקער; געקענט עטליכע שפראכן; זיינע דרשות אין איטאליעניש האבן געפונען אַן אָפּקלאַנג אויך אין דער נישט-אידישער וועלט; געליטן אין פאמיליע-לעבן. | ||
די מיינונגען פון היסטאָריקער וועגן רבי יהודה אריה די מודינא זענען פארשידענע. טייל האַלטן אים פאר א פריידענקער, וועלכער האָט נאָר צוליב זיין רבנות אַמט געטראָגן די מאסקע פון [[פרומ]]קייט; אַנדערע האַלטן אים פאַר א הפכפך, וואָס האָט נישט געהאט קיין באַשטימטע פּרינציפּן; עס איז אָבער א פאַקט אַז אין זיין [[צוואה]] שרייבט ער וועגן זיך: "איך באַפעל אַז מען זאָל נישט זאָגן אויף מיר קיינע שבחים, נאָר אַז איך בין נישט געווען קיין צבוע, און אַז עס איז געווען תוכי כברי, אַ ירא אלהים וסר מרע, נישט גע'חנפ'עט קיינעם און | ==ביאגראפיע== | ||
ער איז, געבוירן געוואָרן אכט און צוואנציג טעג אין ניסן, אינעם יאר של"א, אפּריל 23, 1571 אין דער שטאט ווענעציע, און ער איז נפטר געווארן דארט זיבן און צוואנציג טעג אין אדר, מארטש 24, 1648, אין עלטער פון זיבן און זיבעציג יאר. ער איז איינער פון די כאראקטעריסטישסטע טיפּן אין דער אידישער געשיכטע. ער איז כמעט אַן אַניגמאַ, א רעטעניש, א מענטש מיט אָן א שיעור שארפע ווידער שפּרוכן. ער איז א גרויסער תלמודיסט; באהאוונט אין אנדערע ליטעראטורן; געקענט [[לאטיין]], [[איטאליעניש]], [[שפאניש]]; ער איז א מאמין, און גלייכצייטיג א ראַציאָנאַליסט; ער שרייבט א בוך אין וועלכן ער פארדאמט קאָרטן־שפּילעריי, און איז אליין א ליידנשאפטליכער קארטן־שפּילער (דאס בוך האט געהייסן "סור מרע", און איז שפּעטער ערשינען אונטערן נאמען "צחקן מוסרי"), און ווען די ווענעצישע קהילה לייגט אים אריין אין חרם פאר קארטן־שפּילן, פארעפנטליכט ער א פּסק דערקעגן. ער איז א רב, א דיין, א דרשן, א חזן און איז גלייכצייטיג דער דירעקטאר פון דעם [[טעאטער]] אין דער ווענעצישער [[געטא]], און ער פארפאסט [[קאמעדיע]]ס פארן טעאטער. ער איז געווען דיריגענט פון דער מוזיק אקאדעמיע אין דער געטא. ער גלויבט אין מזלות און אין סגולות, און שרייבט א בוך קעגן זוהר, און קבלה, מיטן נאמען "ארי נוהם". ער שרייבט א בוך "מגן וצנה", אין וועלכן ער פארטיידיגט דעם תלמוד, און גיט ארויס א ספר "קול סכל", אין וועלכן ער אטאקירט דעם תלמוד נאך שארפער ווי די קראים האבן עס געטון. ער האט אונטעריכטעט אידישע און נישט אידישע תלמידים. ער האט פארפאסט דרשות פאר אנדערע. איז געווען א סעקרעטאר פון חברות, האט געשריבן בריוו פאר אנדערע, לידער צו חתונות, עפּיטאַפן אויף מצבות, סאָנעטן אין איטאַליעניש, איבערזעצט ביכער, געליינט קאָרעקטורן, געשריבן קמיעות, פאַרקויפט סגולות, געווען א מעקלער, א שדכן און נאך. | |||
ער האט געהאט פילע מלאכות, אבער זייער ווייניג ברכות. דער דלות האט געפייפט אין אלע ווינקעלעך. ער האט אויך געליטן אין פאמיליע-לעבן, פון זיינע 8 זין איז איינער געשטארבן יונג, א צווייטער איז דערמארדעט געווארן, אַ דריטער אַוועק קיין [[בראזיל]]יע; זיין ווייב איז אראפּ פון זינען. | |||
אגב’דיגס, ער האָט געזאגט אויף [[רבי ישראל נאגארא|ר’ ישראל נאַגאַראַ]] (נאדזשארא): "אין בישראל כישראל", עס איז נישטא ביי אידן אזעלכער ווי ישראל. | |||
די מיינונגען פון היסטאָריקער וועגן רבי יהודה אריה די מודינא זענען פארשידענע. טייל האַלטן אים פאר א פריידענקער, וועלכער האָט נאָר צוליב זיין רבנות אַמט געטראָגן די מאסקע פון [[פרומ]]קייט; אַנדערע האַלטן אים פאַר א הפכפך, וואָס האָט נישט געהאט קיין באַשטימטע פּרינציפּן; עס איז אָבער א פאַקט אַז אין זיין [[צוואה]] שרייבט ער וועגן זיך: "איך באַפעל אַז מען זאָל נישט זאָגן אויף מיר קיינע שבחים, נאָר אַז איך בין נישט געווען קיין צבוע, און אַז עס איז געווען תוכי כברי, אַ ירא אלהים וסר מרע, נישט גע'חנפ'עט קיינעם און א גוטער מענטש". | |||
==ווערק== | ==ווערק== | ||