4,450
רעדאגירונגען
מכלוליזאציע, פארראכטן פּאראמעטער
(מכלוליזאציע, פארראכטן פּאראמעטער) |
|||
| שורה 8: | שורה 8: | ||
[[טעקע:Ingresso della Giudecca di Caltagirone.jpg|קליין|דער אידישער געטא אין קאלטאזשיראנע, איטאליע]] | [[טעקע:Ingresso della Giudecca di Caltagirone.jpg|קליין|דער אידישער געטא אין קאלטאזשיראנע, איטאליע]] | ||
===אייראפע=== | ===אייראפע=== | ||
ביי די פירערשאפט פונעם קאטוילישן קירכע איז שוין געווארן געמאכט א באשלוס צו אפטיילן אידן אזוי פרי ווי [[1179]], כאטש מען האט עס נישט באלד אינפארסירט{{הערה|{{צייגט וועב| url = http://jbuff.com/c032307.htm| טיטל = היסטאריע פון די געטא}}}}. אין [[1462]] זענען די אידן אין [[פראנקפורט]] געווארן אריינגעצוואונגען צו וואוינען נאר אין די "יודנגאסע" (Judengasse){{הערה|{{ | ביי די פירערשאפט פונעם קאטוילישן קירכע איז שוין געווארן געמאכט א באשלוס צו אפטיילן אידן אזוי פרי ווי [[1179]], כאטש מען האט עס נישט באלד אינפארסירט{{הערה|{{צייגט וועב| url = http://jbuff.com/c032307.htm| טיטל = היסטאריע פון די געטא}}}}. אין [[1462]] זענען די אידן אין [[פראנקפורט]] געווארן אריינגעצוואונגען צו וואוינען נאר אין די "יודנגאסע" (Judengasse){{הערה|{{קישור כללי|אדרעס=https://www.jewishvirtuallibrary.org/frankfurt-germany-jewish-history-tour|קעפל=פראנקפורט, דייטשלאנד|זייטל=Jewish Virtual Library}}}}, און די ווענעציער געטא איז געשאפן געווארן אין [[1516]]{{הערה|{{קישור כללי|אדרעס=http://www.jewishvirtuallibrary.org/venice-italy-jewish-history-tour|קעפל=ווענעציע, איטאליע אידישע היסטאריע טור|זייטל=Jewish Virtual Library}}}}. נאכפאלגנדיג א פויפסטליכע באפעל אין 1555 אז אידישע געטאס זאלן געשאפן ווערן אין רוים און איבער אלע לענדער פון [[קריסטנטום]] איז געשאפן געווארן די [[רוימישע געטא]] און נאך געטאס איבער פראנקרייך, דייטשלאנד און [[אידישע געטאס אין אייראפע|אנדערע צענטראל אייראפעאישע לענדער]]{{הערה|{{קישור כללי | |אדרעס=https://www.jewishvirtuallibrary.org/paul-iv-x00b0 |קעפל=פאול דער 5’טער |זייטל=Jewish Virtual Library}}}}. | ||
די געטאס זענען געווענליך געווען ארומגענומען מיט א מויער, מיט בלויז איין אדער איינצלנע טויערן, און אידן זענען געווען פארבאטן ארויסצוגיין פון אירע גרעניצן ביינאכט און אין קריסטליכע חגאות. אינדרויסן פון די געטאס האבן זיי געדארפט טראגן באצייכענונגען אז זיי זענען אידן, ווי געלע שטערנס, און זיי זענען געווען אויסגעשטעלט צו פארפאלגונגען דורך די קריסטליכע איינוואוינער. אין גרויס טייל זענען די געטאס געווען אין די שוואכסטע געגענט אין שטאט, דער צושטאנד ארעם, איבערגעפולט און מיט שוואכע היגיענישע באדינגונגען, אויסגעשטעלט צו קרענק און מגיפות. דאך זענען געווען געוויסע געטאס וואו די אידן האבן יא געלעבט א רייכערע לעבן, און געפירט א שטיקל אטאנאמישע ווירטשאפט אינערהאלב די אידישע קווארטל. | די געטאס זענען געווענליך געווען ארומגענומען מיט א מויער, מיט בלויז איין אדער איינצלנע טויערן, און אידן זענען געווען פארבאטן ארויסצוגיין פון אירע גרעניצן ביינאכט און אין קריסטליכע חגאות. אינדרויסן פון די געטאס האבן זיי געדארפט טראגן באצייכענונגען אז זיי זענען אידן, ווי געלע שטערנס, און זיי זענען געווען אויסגעשטעלט צו פארפאלגונגען דורך די קריסטליכע איינוואוינער. אין גרויס טייל זענען די געטאס געווען אין די שוואכסטע געגענט אין שטאט, דער צושטאנד ארעם, איבערגעפולט און מיט שוואכע היגיענישע באדינגונגען, אויסגעשטעלט צו קרענק און מגיפות. דאך זענען געווען געוויסע געטאס וואו די אידן האבן יא געלעבט א רייכערע לעבן, און געפירט א שטיקל אטאנאמישע ווירטשאפט אינערהאלב די אידישע קווארטל. | ||
| שורה 29: | שורה 29: | ||
דער טערמין איז אדאפטירט געווארן און ווערט באניצט פאר יעדע געגנט וואס איז אפגעזונדערט קולטורעל און איז אויסגעשלאסן פון די דרויסנדיגע וועלט. געטאס שאפן זיך סיי פון די ווילן פון אירע איינוואוינער און סיי צוליב דרויסנדיגע פאקטארן. | דער טערמין איז אדאפטירט געווארן און ווערט באניצט פאר יעדע געגנט וואס איז אפגעזונדערט קולטורעל און איז אויסגעשלאסן פון די דרויסנדיגע וועלט. געטאס שאפן זיך סיי פון די ווילן פון אירע איינוואוינער און סיי צוליב דרויסנדיגע פאקטארן. | ||
אין אמעריקא איז עס אריינגעקומען אין ברייטן באנוץ פאר געגנטער באוואוינט מיט [[אפרא-אמעריקאנער]], געווענליך מיט נידריגע עקאנאמישע מעגליכקייטן. דורכאויס די יארן זענען געווען פילע געגנטער וואו אימיגראנטן פון פארשידענע לענדער האבן זיך קאנצענטרירט און געשאפן אפגעזונדערטע וואוינערטער, אדער "געטאס". אין אייראפעאישע לענדער זענען פארהאן פילע געטאס וואו [[ציגאנער]] זענען קאנצענטרירט, אויך זענען פארהאן פארשידענע געגנטער מיט א קאנצענטראציע פון אזיאטישע און אנדערע מינאריטעטן{{הערה|1={{ | אין אמעריקא איז עס אריינגעקומען אין ברייטן באנוץ פאר געגנטער באוואוינט מיט [[אפרא-אמעריקאנער]], געווענליך מיט נידריגע עקאנאמישע מעגליכקייטן. דורכאויס די יארן זענען געווען פילע געגנטער וואו אימיגראנטן פון פארשידענע לענדער האבן זיך קאנצענטרירט און געשאפן אפגעזונדערטע וואוינערטער, אדער "געטאס". אין אייראפעאישע לענדער זענען פארהאן פילע געטאס וואו [[ציגאנער]] זענען קאנצענטרירט, אויך זענען פארהאן פארשידענע געגנטער מיט א קאנצענטראציע פון אזיאטישע און אנדערע מינאריטעטן{{הערה|1={{קישור כללי|קעפל=Segregated From Its History, How 'Ghetto' Lost Its Meaning|אדרעס=https://www.npr.org/sections/codeswitch/2014/04/27/306829915/segregated-from-its-history-how-ghetto-lost-its-meaning|access-date=2019-12-12|זייטל=NPR.org|date=27 April 2014 |language=en|last1=Domonoske |first1=Camila}}|כיוון=שמאל}}. | ||
דער טערמין ווערט אויך געניצט צו באצייכענען סיי וועלכע געגנט וועלכע שטייט ארויס מיט אירע אייגנשאפטן פונעם ארום{{הערה|{{ | דער טערמין ווערט אויך געניצט צו באצייכענען סיי וועלכע געגנט וועלכע שטייט ארויס מיט אירע אייגנשאפטן פונעם ארום{{הערה|{{קישור כללי|קעפל=ghetto|אדרעס=http://www.merriam-webster.com/dictionary/ghetto|זייטל=Merriam-Webster}}|כיוון=שמאל}}. אין די ציוני'סטישע נאראטיוו ווערט דער באגריף באניצט צו באצייכענען די אויסגעשלאסנקייט און איינגעצוימטקייט פון דאס אידישע לעבנסשטייגער אין גלות, פון וועלכע זיי האבן געזוכט זיך צו באפרייען. | ||
== דרויסנדע לינקס == | == דרויסנדע לינקס == | ||