35,369
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:גרויסער אידישער אויפשטאנד"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
ק
טשעקטי און אנדערע רייניגונג, typos fixed: ײַ ← יי (2), װ ← וו (4), יידן ← אידן (2)
ק (החלפת טקסט – "שולחן" ב־"שלחן") |
ק (טשעקטי און אנדערע רייניגונג, typos fixed: ײַ ← יי (2), װ ← וו (4), יידן ← אידן (2)) |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
[[File:שקל פונעם ערשטן מרד.jpg|thumb|יידישער [[שקל]] פונעם גרויסן יידישן אויפשטאַנד, יאר ד' (69/70 אצ"ר)]] | [[File:שקל פונעם ערשטן מרד.jpg|thumb|יידישער [[שקל]] פונעם גרויסן יידישן אויפשטאַנד, יאר ד' (69/70 אצ"ר)]] | ||
דער '''גרויסער''' (אָדער '''ערשטער''') '''ייִדישער אויפשטאַנד''' (אין [[העברעאיש]]: מרד הגדול) איז געווען אַ [[מלחמה]] צווישן די [[יידן]] אין [[יהודה]] און די [[רוים|רוימער]] אין יאָר [[66]] ביז [[70]] [[איצטיקע צייט רעכענונג|אצ"ר]]. דער דאזיגער אויפשטאנד איז דער ערשטער פון דריי גרויסע אויפשטאנדן קעגן די רוימער ביי | דער '''גרויסער''' (אָדער '''ערשטער''') '''ייִדישער אויפשטאַנד''' (אין [[העברעאיש]]: מרד הגדול) איז געווען אַ [[מלחמה]] צווישן די [[יידן]] אין [[יהודה]] און די [[רוים|רוימער]] אין יאָר [[66]] ביז [[70]] [[איצטיקע צייט רעכענונג|אצ"ר]]. דער דאזיגער אויפשטאנד איז דער ערשטער פון דריי גרויסע אויפשטאנדן קעגן די רוימער ביי אידן. | ||
די מלחמה האָט אָנגעהויבן אין יאר 66 צוליב וואקסנדיקע שפּאַנונגען. במשך פון דער מלחמה האָבן די רוימער חרוב געמאַכט אַ סך שטעט ([[גמלא]], [[מצדה]], [[ירושלים]], אאַ" | די מלחמה האָט אָנגעהויבן אין יאר 66 צוליב וואקסנדיקע שפּאַנונגען. במשך פון דער מלחמה האָבן די רוימער חרוב געמאַכט אַ סך שטעט ([[גמלא]], [[מצדה]], [[ירושלים]], אאַ"וו) און אין יאָר 70 דעם [[בית המקדש|בית־המקדש]]. | ||
==די מלחמה== | ==די מלחמה== | ||
ערשטנס האָט די רוימישע [[ארמיי]] פון [[סיריע]] אַטאַקירט די אידן מיט | ערשטנס האָט די רוימישע [[ארמיי]] פון [[סיריע]] אַטאַקירט די אידן מיט שוועריגקייט. [[קייסער]] [[נירא|ניראָ]] האט ארויסגעשיקט [[וועספאסיאנוס]] ארויס קיין [[גליל]] פון רוים צו העלפן. שוין אין 68 האט וועספאסיאנוס איינגענומען גאנצן גליל. [[יוסף בן מתתיהו]] האָט פּרטימדיק אפּגעמשלט די באַלעגערונגען פון [[טאַריכעאַ]], [[יודפת]] און גמלא. | ||
אין [[69]] איז וועספאסיאנוס געווארן דער קייסער פון רוים; זיין זון [[טיטוס]] האט ממשיך געווען צו אַטאַקירן די | אין [[69]] איז וועספאסיאנוס געווארן דער קייסער פון רוים; זיין זון [[טיטוס]] האט ממשיך געווען צו אַטאַקירן די אידן. טיטוס האָט באלעגערט ירושלים זיבן [[חדשים]]. די רוימער האבן חרוב געמאכט ירושלים און דעם בית־המקדש אין 70 אצ"ר און האבן צעראבאווענט די [[מנורה]], דעם [[שלחן]], די [[כלים]] און [[געלט]] פון זיי. | ||
פונדעסטוועגן, עטלעכע שטעט האבן די רוימער נישט איינגענומען ביז נאך חורבן ירושלים. מע איז למשל איינגענומען מאַכיירוס אין 72 אצ"ר און [[מצדה]] אין 73 אצ"ר. | פונדעסטוועגן, עטלעכע שטעט האבן די רוימער נישט איינגענומען ביז נאך חורבן ירושלים. מע איז למשל איינגענומען מאַכיירוס אין 72 אצ"ר און [[מצדה]] אין 73 אצ"ר. | ||
| שורה 13: | שורה 13: | ||
==היסטאָרישע קוואַלן== | ==היסטאָרישע קוואַלן== | ||
[[File:Carrying off the Menorah from the Temple in Jerusalem depicted on a frieze on the Arch of Titus in the Forum Romanum.JPG|thumb|א [[רעליעף|רעליעףֿ]] פון די רוימישער ארמיי טראגנדיק דאס רויב פון ירושלים אין רוים.]] | [[File:Carrying off the Menorah from the Temple in Jerusalem depicted on a frieze on the Arch of Titus in the Forum Romanum.JPG|thumb|א [[רעליעף|רעליעףֿ]] פון די רוימישער ארמיי טראגנדיק דאס רויב פון ירושלים אין רוים.]] | ||
ס'רוב | ס'רוב וואָס מיר ווייסן וועגן דער מלחמה האָט [[יוסף בן מתתיהו]] רעקאָרדירט אין זיין [[ביכער]]. ער איז געווען אַ [[כהן]] וועלכער איז געוואָרן אַ יידישער [[גענעראל|גענעראַל]] אינעם גליל. דערנאָך האבן די רוימער אים געפאַנגען גענומען. יוסף האָט אָנגעהויבן צו העלפן די רוימער און איז געוואָרן פלאַוויוס יאָסעפוס (Flavius Josephus). וואוינענדיק אין רוים האט ער אנגעשריבן עטלעכע ביכער וועגן [[יידישע געשיכטע|יידישער געשיכטע]], [[אידישקייט|יידישער רעליגיע]] און זיין לעבן. | ||
רוימישער היסטאָריקער און [[חז"ל]] האָבן אויכעט געשריבן וועגן דער מלחמה. | רוימישער היסטאָריקער און [[חז"ל]] האָבן אויכעט געשריבן וועגן דער מלחמה. | ||
| שורה 29: | שורה 29: | ||
[[קאַטעגאָריע:אידישע היסטאריע]] | [[קאַטעגאָריע:אידישע היסטאריע]] | ||
[[קאַטעגאָריע:רוים]] | [[קאַטעגאָריע:רוים]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:אומבאקוקט]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||