בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
41,949
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "פרנק" ב־"פראנק"
ק (החלפת טקסט – "[[וויקיפעדיע:" ב־"[[המכלול:") |
ק (החלפת טקסט – "פרנק" ב־"פראנק") |
||
| שורה 2: | שורה 2: | ||
די געשיכטע באציעט זוך צו די אידישע קהילה אין פראנקפורט אין די שע' יארן. פאר לאנגע יארן האבן די אידישע איינוואונער געלעבט בשלום אין שטאט פראנקפורט וואס זיצט ביים טייך דמיין. | די געשיכטע באציעט זוך צו די אידישע קהילה אין פראנקפורט אין די שע' יארן. פאר לאנגע יארן האבן די אידישע איינוואונער געלעבט בשלום אין שטאט פראנקפורט וואס זיצט ביים טייך דמיין. | ||
אין יאר שע'ב האט זוך פארמירט א נייע מלוכה אין דייטשלאנד. און דאס איז געווען איידער זיי האבן איינגעשטעלט דעם נייעם קעניגרייך, ווען זיי האבן פלאנירט א גאר אינהאלסטרייכן באל, וואס האט געזאלט פארקומען אינעם הויפט שטאט | אין יאר שע'ב האט זוך פארמירט א נייע מלוכה אין דייטשלאנד. און דאס איז געווען איידער זיי האבן איינגעשטעלט דעם נייעם קעניגרייך, ווען זיי האבן פלאנירט א גאר אינהאלסטרייכן באל, וואס האט געזאלט פארקומען אינעם הויפט שטאט פראנקפורט-דמיין ווי מען וועט אין א טרעדיציאלן צערעמאניע קרוינען דעם נייעם פראמימענטן קייזער 'אטיאס' יר"ה, צו זיין טראן. | ||
אין צוגרייטונג צום גרויסארטיגן באל האט דער קעניגליכע קאמסיע באשטעלט א ריזיגן קוואנטום ברויט און קיכן ביי די ארטיגעאידישע בעקערייען, וואס זיי האבן געזאלט באקן קיכן און מזונת אין בעפארברייטונג צום באל. | אין צוגרייטונג צום גרויסארטיגן באל האט דער קעניגליכע קאמסיע באשטעלט א ריזיגן קוואנטום ברויט און קיכן ביי די ארטיגעאידישע בעקערייען, וואס זיי האבן געזאלט באקן קיכן און מזונת אין בעפארברייטונג צום באל. | ||
| שורה 13: | שורה 13: | ||
מיט א שטארקן אימפעט זענען מאסן צוהוצטע כויליגאנעס זוך א לאז געטון מיט אייפער צום אידישן קווארטל, באפאלן און צושלאגן די ארטיגע אידן, און זיי ארויס געטראסקעט פון זייער הייזער, און באראבעוועט אידישע געשעפטן. די רשעים האבן אפיר געזוכט די באהאלטענע פארמעגענס, און דאס באראבעוועט. | מיט א שטארקן אימפעט זענען מאסן צוהוצטע כויליגאנעס זוך א לאז געטון מיט אייפער צום אידישן קווארטל, באפאלן און צושלאגן די ארטיגע אידן, און זיי ארויס געטראסקעט פון זייער הייזער, און באראבעוועט אידישע געשעפטן. די רשעים האבן אפיר געזוכט די באהאלטענע פארמעגענס, און דאס באראבעוועט. | ||
די גוים האבן פארברענט הויפענס כתבי קודש, אויך די ספרי תורה וואס עס איז ליידער אריין געפאלן אין זייערע הענט האבן זיי געשענדעט בבזיון, און וואנדעלעזירט די ארטיגע אידישע בית הקברות. | די גוים האבן פארברענט הויפענס כתבי קודש, אויך די ספרי תורה וואס עס איז ליידער אריין געפאלן אין זייערע הענט האבן זיי געשענדעט בבזיון, און וואנדעלעזירט די ארטיגע אידישע בית הקברות. | ||
אין דעם דעם ביטירן טאג כ"ז אלול, שנת שע"ב זענען די אידן פארטריבן געווארן פון זייער היימען, און פארשיקט געווארן אריבער די גרעניצן. דעם טאג איז פארבליבן אלס א יום תענית אין קהילת | אין דעם דעם ביטירן טאג כ"ז אלול, שנת שע"ב זענען די אידן פארטריבן געווארן פון זייער היימען, און פארשיקט געווארן אריבער די גרעניצן. דעם טאג איז פארבליבן אלס א יום תענית אין קהילת פראנקפורט ווען מען האט זוך פארזאמעלט אין שול און געקלאגט, וואס איז אנגעהאלטן געווארן אין די קומענדיגע דורת, אלס זכר צו די ביטירע צרה וואס האט זיי דאן באטראפן. | ||
אן קיין שום ציל פאר די אויגן האט דער גאנצע קהילה זוך ארויס געלאזט אין וועג אריין צו ארומיגע מדינות, 'דארמשטאט' 'מענץ' און 'כפאלץ'. קרוב צו צוויי יאר האט דער קהילה געוואדערט אין דער פרעמד, פון איין שטאט צום אנדערן, ביז די ידיעה פון די קהילה איז אנגעקומען צום ארטיגן מושל, און באשלאסן אריין צו נעמען די אומגליקליכע קהילה ביי זוך אין לאנד. די ראשי קהילה האבן פראבירט צו שתדלן ביים ארטיגן קייזער, און אויפגעוויזן פאר'ן מושל וואספאר א אומשולד עס האט זיי באטראפן. דער מושל האט זיי הייס פארשפראכן צו טון דערוועגן און צוריק ברענגן די קהילה קיין פראנקפורט. ער האט נאכדעם שריפטליך געשריבן צום קייזער 'אטיאס' פון דייטשלאנד מיט וועם ער איז געשטאנען גאנץ נאנט, שרייבענדיג וואספאר א פארברעך עס איז געטון געווארן צו דער אומשילדיגע קהילה אין פראנפורט וואס צוליב א אן אנגעדרייטן בלבול האט מען צוגענומען זייער פארמעגענס און ארויס געטריבן פון זייער הייימען. | אן קיין שום ציל פאר די אויגן האט דער גאנצע קהילה זוך ארויס געלאזט אין וועג אריין צו ארומיגע מדינות, 'דארמשטאט' 'מענץ' און 'כפאלץ'. קרוב צו צוויי יאר האט דער קהילה געוואדערט אין דער פרעמד, פון איין שטאט צום אנדערן, ביז די ידיעה פון די קהילה איז אנגעקומען צום ארטיגן מושל, און באשלאסן אריין צו נעמען די אומגליקליכע קהילה ביי זוך אין לאנד. די ראשי קהילה האבן פראבירט צו שתדלן ביים ארטיגן קייזער, און אויפגעוויזן פאר'ן מושל וואספאר א אומשולד עס האט זיי באטראפן. דער מושל האט זיי הייס פארשפראכן צו טון דערוועגן און צוריק ברענגן די קהילה קיין פראנקפורט. ער האט נאכדעם שריפטליך געשריבן צום קייזער 'אטיאס' פון דייטשלאנד מיט וועם ער איז געשטאנען גאנץ נאנט, שרייבענדיג וואספאר א פארברעך עס איז געטון געווארן צו דער אומשילדיגע קהילה אין פראנפורט וואס צוליב א אן אנגעדרייטן בלבול האט מען צוגענומען זייער פארמעגענס און ארויס געטריבן פון זייער הייימען. | ||
| שורה 40: | שורה 40: | ||
פון די כתבים פון יענע תקופה, זעהן מיר אז די דאזיגע מנהג איז שטארק פארבליבן און איינגעהאלטן געווארן דורך די בני הקהילה פאר דורי דורות. אין א בריוו וואס דער חתם סופר זצוק"ל וועלכע איז אליין געווען א יליד פראנקפורט האט געשריבן (שו"ת חת"ס סי' רל"ג) איז ער מפלפל צו עס איז מותר צו קובע זיין א יום משתה ושמחה לכבוד א נס וואס האט פאסירט צו א רבים, ער בלייבט אז דאס איז מותר, און דאס איז גאר א חוב פאר די בני הקהילה, אבער ער פרעזענליך איז מחמיר מספק און פירט זוך צו מסיים זיין א מסכת יעדעס יאר אין דעם טאג, צעווישן די שירות שרייבט דער חת"ס ווי פאלגענד: | פון די כתבים פון יענע תקופה, זעהן מיר אז די דאזיגע מנהג איז שטארק פארבליבן און איינגעהאלטן געווארן דורך די בני הקהילה פאר דורי דורות. אין א בריוו וואס דער חתם סופר זצוק"ל וועלכע איז אליין געווען א יליד פראנקפורט האט געשריבן (שו"ת חת"ס סי' רל"ג) איז ער מפלפל צו עס איז מותר צו קובע זיין א יום משתה ושמחה לכבוד א נס וואס האט פאסירט צו א רבים, ער בלייבט אז דאס איז מותר, און דאס איז גאר א חוב פאר די בני הקהילה, אבער ער פרעזענליך איז מחמיר מספק און פירט זוך צו מסיים זיין א מסכת יעדעס יאר אין דעם טאג, צעווישן די שירות שרייבט דער חת"ס ווי פאלגענד: | ||
"והנה מבואר בספר 'יוסף אומץ' מהנס שנעשה בק"ק | "והנה מבואר בספר 'יוסף אומץ' מהנס שנעשה בק"ק פראנקפורט דמיין, ביום כ' אדר הראשון, וקבעו בו יום שמחה לדורתם, וכן ראיתי ממ"ו הגאון מו"ה נתן אדליר זצ"ל מילדי ק"ק ההיא, וכן אנו נוהגים כן אחריו, הגם שאנו ברחוק מקום.. ומכל מקום אני נוהג להחמיר לסיים ספר באותו היום כדי שיהי' הסעודה בהיתר בלי פוקפק, ויאכלו ענוים וישבעו". | ||
אין די הסכמה וואס הגאון רבי שמעון סופר זצ"ל אבד"ק קראקא האט געשריבן אויפ'ן קונטרוס 'מגילה עפה' (וואס איז ר"ת ע'יר פ'רנקפורט ה'מעטירה) ווי דער מחבר הגאון רבי יעב"ץ זצ"ל שילדערט די רדיפות און צרות וואס די אידן אין די פראנקפורטע קהילה האבן מיטגעמאכט–שרייבט ער: | אין די הסכמה וואס הגאון רבי שמעון סופר זצ"ל אבד"ק קראקא האט געשריבן אויפ'ן קונטרוס 'מגילה עפה' (וואס איז ר"ת ע'יר פ'רנקפורט ה'מעטירה) ווי דער מחבר הגאון רבי יעב"ץ זצ"ל שילדערט די רדיפות און צרות וואס די אידן אין די פראנקפורטע קהילה האבן מיטגעמאכט–שרייבט ער: | ||
"כאשר שמעתי גם אנכי מפה קדוש אדוני אבי זצ"ל, מחבר 'חתם סופר', יליד קרתא חשיבא עיר פראנקפורט יע"א, אשר גם הוא היה נוהג בכל שנה לעשות את יום כ' אדר למשתה ושמחה ויום טוב". | "כאשר שמעתי גם אנכי מפה קדוש אדוני אבי זצ"ל, מחבר 'חתם סופר', יליד קרתא חשיבא עיר פראנקפורט יע"א, אשר גם הוא היה נוהג בכל שנה לעשות את יום כ' אדר למשתה ושמחה ויום טוב". | ||
אויך איז זאגט עדות דערצו הרב"ש האמבורגער בספרו 'אזרח רענן' ווי ער שרייבט איבער די אינטערסאנטע מנהג פונעם חתם סופר: | אויך איז זאגט עדות דערצו הרב"ש האמבורגער בספרו 'אזרח רענן' ווי ער שרייבט איבער די אינטערסאנטע מנהג פונעם חתם סופר: | ||
"ראיתי אמ"ו הגאון חתם סופר שמח בשמחת פורים של | "ראיתי אמ"ו הגאון חתם סופר שמח בשמחת פורים של פראנקפורט דמיין. וזאת לדעתי נתיסד על הישועה אשר באה על העיר בשנת 1616' למספרים, זיהע יאסט בחבורו הקצר צד של"ג". | ||
אינעם דערמאנטן 'מגילה עפה' פונעם גאון היעב"ץ, דערמאנט ער גאר אין קורצן איבער די 'נס | אינעם דערמאנטן 'מגילה עפה' פונעם גאון היעב"ץ, דערמאנט ער גאר אין קורצן איבער די 'נס פראנקפורט': | ||
"גם בארץ קשטיליאה נעשה נס לישראל באדר שניצלו מגזירת הצורר מרטין גנזלו שר"י, שני להמן, כן יאבדו כל איביך ה'. ככה אירע נס גדול בקהילה קדושה | "גם בארץ קשטיליאה נעשה נס לישראל באדר שניצלו מגזירת הצורר מרטין גנזלו שר"י, שני להמן, כן יאבדו כל איביך ה'. ככה אירע נס גדול בקהילה קדושה פראנקפורט דמיין בגזירת 'ווינס האנץ' באדר". | ||
אט שילדערן מיר דא די לעגענדארע געשיכטע וואס האט דאן פאסירט לויט וויאזוי עס ווערט געדרוקט אין ספרים פון קדמונים פון יענע תקופה, צווישן זיי פון רבי יהודה סג"ל בינגא זצ"ל בספרו 'כח יהודה' ווי עס ווערט געשילדערט די געשעענישן און היסטאריע פון דער קהילה אין יענע תקופה. | אט שילדערן מיר דא די לעגענדארע געשיכטע וואס האט דאן פאסירט לויט וויאזוי עס ווערט געדרוקט אין ספרים פון קדמונים פון יענע תקופה, צווישן זיי פון רבי יהודה סג"ל בינגא זצ"ל בספרו 'כח יהודה' ווי עס ווערט געשילדערט די געשעענישן און היסטאריע פון דער קהילה אין יענע תקופה. | ||
דעם אנגעדרייטן בלבול | דעם אנגעדרייטן בלבול | ||