אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:שפראך"
ק (1 רעוויזיע אימפארטירט: אימפארטירט פון די יידישע וויקיפעדיע, זע ביישטייערער ליסטע) |
ק (דעסקריפציע: א קאמוניקאציע מיטל אריבערצופירן מעלדונגען צווישן מענטשן) |
||
| (9 מיטלסטע ווערסיעס פון 6 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|א קאמוניקאציע מיטל אריבערצופירן מעלדונגען צווישן מענטשן}} | |||
'''שפראַך''' אדער '''לשון''' איז א [[קאמוניקאציע]] מיטל אריבערצופירן מעלדונגען צווישן מענטשן דורך [[רעדן]] אדער [[שרייבן]] און דורך [[קערפער שפראך|באוועגונג צייכונגען]]. | '''שפראַך''' אדער '''לשון''' איז א [[קאמוניקאציע]] מיטל אריבערצופירן מעלדונגען צווישן מענטשן דורך [[רעדן]] אדער [[שרייבן]] און דורך [[קערפער שפראך|באוועגונג צייכונגען]]. | ||
די וויסנשאפטלעכע שטודיע פון שפראך ווערט גערופן [[לינגוויסטיק]]. פראגעס וועגן דער | די וויסנשאפטלעכע שטודיע פון שפראך ווערט גערופן [[לינגוויסטיק]]. פראגעס וועגן דער פילאזאפיע פון שפראך, למשל צי ווערטער קענען רעפרעזענטירן דערפארונג, האט מען שוין געקלערט כאטש פון די צייטן פון גארגיאס און [[פלאטאן]] אין [[אוראלט גריכנלאנד]]. | ||
שפראכן אנטוויקלען זיך במשך די יארן, און די היסטאריע פון זייער עוואלוציע קען מען רעקאנסטרואירן דורך פארגלייכן מאדערנע שפראכן פעסטצושטעלן וועלכע אייגנקייט וואלטן זייערע עלטערע־שפראכן געדארפט האבן כדי די שפעטערדיקע אנטוויקלונגס שטאפלען זאלן פאסירן. א גרופע שפראכן וואס שטאמען פון אן אייניגער עלטער־שפראך ווערט גערופן א [[שפראכפאמיליע]]. די [[אינדא-איירפעאישע שפראכן|אינדא-איירפעאישע פאמיליע]] איז דער מערסט ברייט גערעדט און שליסט איין א פארשידנהייט פון שפראכן ווי [[ענגליש]], [[רוסיש]] און [[הינדי]]; די [[סינא-טיבעטישע שפראכן|סינא-טיבעטישע פאמיליע]] שליסט איין [[מאנדארין כינעזיש|מאנדארין]] און די אנדערע [[כינעזיש|כינעזישע שפראכן]], באדא און [[טיבעטיש]]; די [[אפרא-אזיאטישע שפראכן|אפרא-אזיאטישע פאמיליע]] שליסט איין [[אראביש]], [[העברעאיש]] און [[סאמאלי]]; די [[באנטו שפראכן]] שליסן איין [[סוואהילי]], [[זולו]] און הונדערטער אנדערע שפראכן וואס מען רעדט דורכאויס | שפראכן אנטוויקלען זיך במשך די יארן, און די היסטאריע פון זייער עוואלוציע קען מען רעקאנסטרואירן דורך פארגלייכן מאדערנע שפראכן פעסטצושטעלן וועלכע אייגנקייט וואלטן זייערע עלטערע־שפראכן געדארפט האבן כדי די שפעטערדיקע אנטוויקלונגס שטאפלען זאלן פאסירן. א גרופע שפראכן וואס שטאמען פון אן אייניגער עלטער־שפראך ווערט גערופן א [[שפראכפאמיליע]]. די [[אינדא-איירפעאישע שפראכן|אינדא-איירפעאישע פאמיליע]] איז דער מערסט ברייט גערעדט און שליסט איין א פארשידנהייט פון שפראכן ווי [[ענגליש]], [[רוסיש]] און [[הינדי]]; די [[סינא-טיבעטישע שפראכן|סינא-טיבעטישע פאמיליע]] שליסט איין [[מאנדארין כינעזיש|מאנדארין]] און די אנדערע [[כינעזיש|כינעזישע שפראכן]], באדא און [[טיבעטיש]]; די [[אפרא-אזיאטישע שפראכן|אפרא-אזיאטישע פאמיליע]] שליסט איין [[אראביש]], [[העברעאיש]] און [[סאמאלי]]; די [[באנטו שפראכן]] שליסן איין [[סוואהילי]], [[זולו]] און הונדערטער אנדערע שפראכן וואס מען רעדט דורכאויס [[אפריקע]]; און די [[מאלאיא-פאלינעזישע שפראכן]] שליסן איין [[אינדאנעזיש]], [[מאלייאיש]], [[טאגאלאג]] און נאך הונדערטער שפראכן וואס מען רעדט דורכאויס דעם [[פאציפישער אקעאן|פאציפיק]]. די שפראכן פון דער [[דראווידישע שפראכן|דראווידישע פאמיליע]] ווערן גערעדט מערסטנס אין דרום אינדיע, און שליסן איין [[טאמיל]], [[טעלוגו]] און [[קאנאדא]]. | ||
אקאדעמיקער האלטן אז צווישן 50% און 90% פון די שפראכן וואס מען רעדט אין אנהייב פונעם 21סטן יארהונדערט וועלן גאנץ מעגלעך אויסשטארבן ביזן יאר 2100. | אקאדעמיקער האלטן אז צווישן 50% און 90% פון די שפראכן וואס מען רעדט אין אנהייב פונעם 21סטן יארהונדערט וועלן גאנץ מעגלעך אויסשטארבן ביזן יאר 2100. | ||
נישט נאר דער [[מענטש]] האט א שפראך, נאר אויך [[ | נישט נאר דער [[מענטש]] האט א שפראך, נאר אויך [[בעלי חיים]] נוצן זיך מיט זייער שפראך אין פארשיידענע וועגן ווי דורך זייער שטימע, ראשונגען, באוועגונג צייכונגען, רירונגען, וויזועלע בליקן, שמעקן אד"ג. | ||
א שפראך ווערט אנטוויקלט פונעם איין איינציגער [[גאט]]ס-וואונדער אינעם [[נאטור]]. אין דער הייליגער יודישער [[תורה]] שטייט געשריבן קלאר, אז אין אנהייב באשאף, האבן אלע גערעדט נאר [[לשון הקודש]], נאר נאכן [[דור הפלגה]] האט איז פארמירט געווארן זיבעציג הויפט שפראכן, און פון דעם נאך און נאך ענליכע שפראכן. | א שפראך ווערט אנטוויקלט פונעם איין איינציגער [[גאט]]ס-וואונדער אינעם [[נאטור]]. אין דער הייליגער יודישער [[תורה]] שטייט געשריבן קלאר, אז אין אנהייב באשאף, האבן אלע גערעדט נאר [[לשון הקודש]], נאר נאכן [[דור הפלגה]] האט איז פארמירט געווארן זיבעציג הויפט שפראכן, און פון דעם נאך און נאך ענליכע שפראכן. | ||
| שורה 19: | שורה 20: | ||
די שפראך מיט וואס מ'האט זיך געהאָדעוועט און געוואַקסן מיט דעם שפּראַך און דאס גע'ירשענט פון אלס קליין פיצל [[קינד]] זינט די [[מאמע]] האט אים [[זייגן|געזייגט]] און געוויגעלט הייסט די מוטער שפראך. ווען מען רעדט וועגן יידיש ווי א מוטערשפראך רופט מען עס '''מאמע לשון'''. | די שפראך מיט וואס מ'האט זיך געהאָדעוועט און געוואַקסן מיט דעם שפּראַך און דאס גע'ירשענט פון אלס קליין פיצל [[קינד]] זינט די [[מאמע]] האט אים [[זייגן|געזייגט]] און געוויגעלט הייסט די מוטער שפראך. ווען מען רעדט וועגן יידיש ווי א מוטערשפראך רופט מען עס '''מאמע לשון'''. | ||
== | ==פילשפראכיג== | ||
איינער וואס רעדט פליסיג דריי אדער מער שפראַכן ווערט אנגערופן 'א | איינער וואס רעדט פליסיג דריי אדער מער שפראַכן ווערט אנגערופן 'א פילשפראכיגער'. | ||
צום [[ביישפיל]], אסאך היינטיגע ארטאדאקסישע יודן קענען [[יידיש]], [[ענגליש]] און [[העברעאיש]]; אזא איינער הייסט '''א דריי-שפראכיגער'''. | |||
{{קאמאנסקאט|Language|שפראך}} | {{קאמאנסקאט|Language|שפראך}} | ||
[[קאַטעגאָריע:שפראך|*]] | [[קאַטעגאָריע:שפראך|*]] | ||
[[קאטעגאריע:אויף יידיש]] | |||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | |||
[[he:שפה]] | |||
[[קאַטעגאָריע:וויקידאטא דעסקריפציע]] | |||
יעצטיגע רעוויזיע זינט 02:53, 20 אקטאבער 2023
שפראַך אדער לשון איז א קאמוניקאציע מיטל אריבערצופירן מעלדונגען צווישן מענטשן דורך רעדן אדער שרייבן און דורך באוועגונג צייכונגען.
די וויסנשאפטלעכע שטודיע פון שפראך ווערט גערופן לינגוויסטיק. פראגעס וועגן דער פילאזאפיע פון שפראך, למשל צי ווערטער קענען רעפרעזענטירן דערפארונג, האט מען שוין געקלערט כאטש פון די צייטן פון גארגיאס און פלאטאן אין אוראלט גריכנלאנד.
שפראכן אנטוויקלען זיך במשך די יארן, און די היסטאריע פון זייער עוואלוציע קען מען רעקאנסטרואירן דורך פארגלייכן מאדערנע שפראכן פעסטצושטעלן וועלכע אייגנקייט וואלטן זייערע עלטערע־שפראכן געדארפט האבן כדי די שפעטערדיקע אנטוויקלונגס שטאפלען זאלן פאסירן. א גרופע שפראכן וואס שטאמען פון אן אייניגער עלטער־שפראך ווערט גערופן א שפראכפאמיליע. די אינדא-איירפעאישע פאמיליע איז דער מערסט ברייט גערעדט און שליסט איין א פארשידנהייט פון שפראכן ווי ענגליש, רוסיש און הינדי; די סינא-טיבעטישע פאמיליע שליסט איין מאנדארין און די אנדערע כינעזישע שפראכן, באדא און טיבעטיש; די אפרא-אזיאטישע פאמיליע שליסט איין אראביש, העברעאיש און סאמאלי; די באנטו שפראכן שליסן איין סוואהילי, זולו און הונדערטער אנדערע שפראכן וואס מען רעדט דורכאויס אפריקע; און די מאלאיא-פאלינעזישע שפראכן שליסן איין אינדאנעזיש, מאלייאיש, טאגאלאג און נאך הונדערטער שפראכן וואס מען רעדט דורכאויס דעם פאציפיק. די שפראכן פון דער דראווידישע פאמיליע ווערן גערעדט מערסטנס אין דרום אינדיע, און שליסן איין טאמיל, טעלוגו און קאנאדא.
אקאדעמיקער האלטן אז צווישן 50% און 90% פון די שפראכן וואס מען רעדט אין אנהייב פונעם 21סטן יארהונדערט וועלן גאנץ מעגלעך אויסשטארבן ביזן יאר 2100.
נישט נאר דער מענטש האט א שפראך, נאר אויך בעלי חיים נוצן זיך מיט זייער שפראך אין פארשיידענע וועגן ווי דורך זייער שטימע, ראשונגען, באוועגונג צייכונגען, רירונגען, וויזועלע בליקן, שמעקן אד"ג.
א שפראך ווערט אנטוויקלט פונעם איין איינציגער גאטס-וואונדער אינעם נאטור. אין דער הייליגער יודישער תורה שטייט געשריבן קלאר, אז אין אנהייב באשאף, האבן אלע גערעדט נאר לשון הקודש, נאר נאכן דור הפלגה האט איז פארמירט געווארן זיבעציג הויפט שפראכן, און פון דעם נאך און נאך ענליכע שפראכן.
אין דער היינטיגער טעכנאלאגיע ניצט מען דאס ווארט שפראך אויך ביי קאמפיוטער שפראכן.
אחוץ די סימבאלן פון א שפראך, האט זי אויך א גראמאטיק. מיט דעם ווערט די שפראך באררייכערט און קען אויסדרוקן קלארע פארהעלטענישן.
מוטער שפראך און מאמע לשון
די שפראך מיט וואס מ'האט זיך געהאָדעוועט און געוואַקסן מיט דעם שפּראַך און דאס גע'ירשענט פון אלס קליין פיצל קינד זינט די מאמע האט אים געזייגט און געוויגעלט הייסט די מוטער שפראך. ווען מען רעדט וועגן יידיש ווי א מוטערשפראך רופט מען עס מאמע לשון.
פילשפראכיג
איינער וואס רעדט פליסיג דריי אדער מער שפראַכן ווערט אנגערופן 'א פילשפראכיגער'.
צום ביישפיל, אסאך היינטיגע ארטאדאקסישע יודן קענען יידיש, ענגליש און העברעאיש; אזא איינער הייסט א דריי-שפראכיגער.
| וויקימעדיע פונדאציע פּראיעקטן |
|---|
 בילדער און מידיע אויף וויקימעדיע קאמאנס: שפראך |
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!