אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:לאדזש"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
ק (1 רעוויזיע אימפארטירט: אימפארטירט פון די יידישע וויקיפעדיע, זע ביישטייערער ליסטע) |
ק (החלפת טקסט – "אידישע יישובים" ב־"אידישע ישובים") |
||
| (15 מיטלסטע ווערסיעס פון 6 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע||ענגליש = city in Łódź Voivodeship in central Poland|העב=עיר במרכז פולין, בירת מחוז לודז'|דייטש=drittgrößte Stadt Polens, Hauptstadt der gleichnamigen Wojewodschaft|}} | |||
{{יישוב | {{יישוב | ||
|נאמען= | |נאמען= | ||
| שורה 41: | שורה 42: | ||
אין יענער תקופה איז געווען דער שטאטס־רב דער באוואוסטער רב [[אליהו חיים מייזל]]. | אין יענער תקופה איז געווען דער שטאטס־רב דער באוואוסטער רב [[אליהו חיים מייזל]]. | ||
פאר דער [[צווייטע וועלט מלחמה|צווייטער וועלט מלחמה]] האט די יידישע געמיינדע אין לאדזש געציילט צווישן 225,000 און 233,000 נפשות, און איז געווען די צווייטע גרעסטע | פאר דער [[צווייטע וועלט מלחמה|צווייטער וועלט מלחמה]] האט די יידישע געמיינדע אין לאדזש געציילט צווישן 225,000 און 233,000 נפשות, און איז געווען די צווייטע גרעסטע אידישע קהילה אין פוילן נאך ווארשע. די קהילה האט געהאט א פארצווייגט יידיש חינוך נעצווערק, יידישע צייטונגען און א יידישן טעאטער. בשעת דער מלחמה האט מען פארשפארט די אידן אין דער [[לאדזשער געטא]], וואס איז געווען די ערשטע [[געטא]] אין פוילן, און איינע פון די מערסטע באוואוסטע געטאס אין דער געשיכטע פון [[חורבן אייראפע]]. | ||
אין דעם '[[לאדזשער פנקס]]' האט | אין דעם '[[לאדזשער פנקס]]' האט ערשיינט א רשימה פון צענדליקע קהילות וואס האבן געהאט שולן און בתי מדרשים אין דער שטאט. צווישן די גרעסטע געמיינדעס זענען געווען די חסידותן פון [[גער (חסידות)|גער]], [[אלכסנדר (חסידות)|אלעקסאנדער]], [[איזשביצע-ראדזין (חסידות)|איזשביצע-ראדזין]] און [[חב"ד]]. | ||
== היסטאריע == | == היסטאריע == | ||
| שורה 56: | שורה 57: | ||
== טראנספארט == | == טראנספארט == | ||
== לאדזש אין | == לאדזש אין פילמס == | ||
א טייל פון [[פאוועל פאווליקאווסקי]]'ס פילם [[אידא]] האט מען געמאכט אין לאדזש. | א טייל פון [[פאוועל פאווליקאווסקי]]'ס פילם [[אידא]] האט מען געמאכט אין לאדזש. | ||
== | == אידישע קהילה == | ||
== צווילינג שטעט == | == צווילינג שטעט == | ||
| שורה 67: | שורה 68: | ||
|- valign="top" | |- valign="top" | ||
| | | | ||
* {{Flag icon|Germany|[[קעמניץ]]}} <small>''( | * {{Flag icon|Germany|[[קעמניץ]]}} <small>''(זייט 1972)''</small> | ||
* {{Flag icon|Germany|[[שטוטגארט]]}} <small>''( | * {{Flag icon|Germany|[[שטוטגארט]]}} <small>''(זייט 1988)''<ref>[http://stuttgart.de/sde/menu/frame/ns_top_11021_11041.htm Stuttgart official website, 23 Mar 2008]{{Dead link|date=April 2010}}</ref></small> | ||
* {{Flag icon|France|[[ליאן]]}} <small>''( | * {{Flag icon|France|[[ליאן]]}} <small>''(זייט 1991)''<ref name="Partner">{{Cite web|url=http://www.lyon.fr/vdl/sections/en/villes_partenaires/villes_partenaires_2/?aIndex=1|title=''Partner Cities of Lyon and Greater Lyon'' |publisher=[[copyright|©]] 2008 Mairie de Lyon|accessdate=21 Oct. 2008}}</ref></small> | ||
* {{Flag icon|Lithuania|[[ווילנא]]}} <small>''( | * {{Flag icon|Lithuania|[[ווילנא]]}} <small>''(זייט 1991)''</small> | ||
* {{Flag icon|Russia|[[איוואנאוו]]}} <small>''( | * {{Flag icon|Russia|[[איוואנאוו]]}} <small>''(זייט 1992)''</small> | ||
* {{Flag icon|Russia|[[קאלינינגראד]]}} <small>''( | * {{Flag icon|Russia|[[קאלינינגראד]]}} <small>''(זייט 1992)''<ref name="Kaliningrad">{{Cite web|url=http://www.klgd.ru/en/search/index.php?q=partner+cities&where=|title=''Kaliningrad -Partner Cities''|publisher=[[copyright|©]] 2000–2006 Kaliningrad City Hall|accessdate=8 Dec. 2008}}</ref></small> | ||
* {{Flag icon|Belarus|[[מינסק]]}} <small>''( | * {{Flag icon|Belarus|[[מינסק]]}} <small>''(זייט 1993)''<ref name="Minsk">{{Cite web|url=http://minsk.gov.by/cgi-bin/org_ps.pl?k_org=3604&mode=doc&doc=3604_2_a&lang=eng|title=''Twin towns of Minsk''|publisher=[[copyright|©]] 2008 The department of protocol and international relations of Minsk City Executive Committee|accessdate=8 Dec. 2008}}</ref></small> | ||
* {{Flag icon|Ukraine| [[אדעס]]}} <small>''( | * {{Flag icon|Ukraine| [[אדעס]]}} <small>''(זייט 1993)''</small> | ||
* {{Flag icon|Israel|[[תל אביב]]}} <small>''( | * {{Flag icon|Israel|[[תל אביב]]}} <small>''(זייט 1994)''<ref name="twinning">{{Cite web|url=http://www.tel-aviv.gov.il/Hebrew/Cityhall/TwinCities/Index.asp |title=Tel Aviv sister cities |accessdate=19 Jan. 2008 |publisher=Tel Aviv-Yafo Municipality |language=Hebrew}}</ref></small> | ||
* {{Flag icon|China| [[טיאנזשין]]}} <small>''( | * {{Flag icon|China| [[טיאנזשין]]}} <small>''(זייט 1994)''</small> | ||
|| | || | ||
|| | || | ||
* {{Flag icon|Georgia|[[רוסטאווי]]}} <small>''( | * {{Flag icon|Georgia|[[רוסטאווי]]}} <small>''(זייט 1995)''</small> | ||
* {{Flag icon|Portugal|[[בארערא]]}} <small>''( | * {{Flag icon|Portugal|[[בארערא]]}} <small>''(זייט 1996)''</small> | ||
* {{Flag icon|Finland|[[טאמפערע]]}} <small>''( | * {{Flag icon|Finland|[[טאמפערע]]}} <small>''(זייט 1996)''</small> | ||
* {{Flag icon|Mexico|[[פועבלא]]}} <small>''( | * {{Flag icon|Mexico|[[פועבלא]]}} <small>''(זייט 1997)''</small> | ||
* {{Flag icon|Spain|[[מורסיע]]}} <small>''( | * {{Flag icon|Spain|[[מורסיע]]}} <small>''(זייט 1999)''</small> | ||
* {{Flag icon|Sweden|[[ערעברא]]}} <small>''( | * {{Flag icon|Sweden|[[ערעברא]]}} <small>''(זייט 2001)''<ref name="Vänorter">''Vänorter'' – [http://www.orebro.se/2444.html orebro.se]</ref></small> | ||
* {{Flag icon|Ukraine|[[לעמבערג]]}} <small>"( | * {{Flag icon|Ukraine|[[לעמבערג]]}} <small>"(זייט 2003)"</small> | ||
* {{Flag icon|Hungary|[[סעגעד]]}} <small>''( | * {{Flag icon|Hungary|[[סעגעד]]}} <small>''(זייט 2004)''</small> | ||
* {{flag icon|Argentina|[[קארדאבע, ארגענטינע|קארדאבע]]}} | * {{flag icon|Argentina|[[קארדאבע, ארגענטינע|קארדאבע]]}} | ||
* {{flag icon|USA|[[לאס אנדזשעלעס]]}} <small>''( | * {{flag icon|USA|[[לאס אנדזשעלעס]]}} <small>''(זייט 2010)''<ref name="SisterCitiesOfLA">[http://sistercitiesofla.com/page1/page60/page60.html Sister Cities of Los Angeles]</ref></small> | ||
|} | |} | ||
| שורה 100: | שורה 101: | ||
== וועבלינק == | == וועבלינק == | ||
* [http://www.sztetl.org.pl/?a=showVideo&id=515 שולן אין לאדזש] | * [http://www.sztetl.org.pl/?a=showVideo&id=515 שולן אין לאדזש] | ||
{{אייראפע | {{שטומף|געאגראפיע פון אייראפע}} | ||
[[קאַטעגאָריע:שטעט און שטעטלעך אין פוילן]] | [[קאַטעגאָריע:שטעט און שטעטלעך אין פוילן]] | ||
[[קאַטעגאָריע:אידישע | [[קאַטעגאָריע:אידישע ישובים אין אייראפע]] | ||
[[קאטעגאריע:אויף יידיש]] | |||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | |||
[[he:לודז']] | |||
יעצטיגע רעוויזיע זינט 20:04, 10 פעברואר 2024
| ||||||||||||||||||||||||||||
.png)
לאָדזש (פויליש: Łódź) איז די דריטע גרעסטע שטאט אין פוילן, מיט א באפעלקערונג פון 742,000 מענטשן אין 2009. די שטאט געפינט זיך אין צענטער פון פוילן, דרום־מערב פון ווארשע, און איז די הויפטשטאט פון דעם לאדזשער ראיאן. אינעם 19טן יארהונדערט האט לאדזש זיך אנטוויקלט פון א קליין דארף צו א שטאט פון טעקסטיל פאבריקאציע, און מ'האט אים גערופן דעם "פוילישן מאנטשעסטער". איינער פון די פירנדיקע איניציאטארן אין דער טעקסטיל פאבריקאציע אין דער שטאט איז געווען ישראל פאזנאנסקי, וואס האט אויפגעשטעלט גרויסע פאבריקן מיט ארבעטער וואוינונגען ארום זיי.
אין יענער תקופה איז געווען דער שטאטס־רב דער באוואוסטער רב אליהו חיים מייזל.
פאר דער צווייטער וועלט מלחמה האט די יידישע געמיינדע אין לאדזש געציילט צווישן 225,000 און 233,000 נפשות, און איז געווען די צווייטע גרעסטע אידישע קהילה אין פוילן נאך ווארשע. די קהילה האט געהאט א פארצווייגט יידיש חינוך נעצווערק, יידישע צייטונגען און א יידישן טעאטער. בשעת דער מלחמה האט מען פארשפארט די אידן אין דער לאדזשער געטא, וואס איז געווען די ערשטע געטא אין פוילן, און איינע פון די מערסטע באוואוסטע געטאס אין דער געשיכטע פון חורבן אייראפע.
אין דעם 'לאדזשער פנקס' האט ערשיינט א רשימה פון צענדליקע קהילות וואס האבן געהאט שולן און בתי מדרשים אין דער שטאט. צווישן די גרעסטע געמיינדעס זענען געווען די חסידותן פון גער, אלעקסאנדער, איזשביצע-ראדזין און חב"ד.
היסטאריע
לאדזש ווערט דערמאנט צום ערשטן מאל אום 1332. אום 1432 האט לאדזש באקומען די רעכטן פון א שטאט.
נאך דעם ווינער קאנגרעס אום 1815 איז לאדזש געווארן א טייל פון קאנגרעס פוילן.
עקאנאמיע
אין דעם 19טן יארהונדערט האט אנטוויקלט אין לאדזש די טעקסטיל אינדוסטריע צוליב די גוטע קוואליטעטן פונעם שטאטישן וואסער. צוליב דעם וואוקס פון דער אינדוסטריע, פלעג מען רופן לאדזש דעם "פוילישן מאנטשעסטער". פון א באפעלקערונג פון 13,000 אין 1840 איז לאדזש געוואקסן צו מער ווי 500,000 אין 1913. פאר דער ערשטער וועלט מלחמה איז לאדזש געווארן איינע פון די ענגסטע באפעלקערטע שטעט אין דער וועלט, מיט 13,280 איינוואוינער א קוואדראט ק"מ. אין 1990 און 1991 איז די טעקסטיל אינדוסטריע שטארק אראפ, און היינט איז נישט געבליבן אין לאדזש קיין איין גרויסער טעקסטיל פירמע.
טראנספארט
לאדזש אין פילמס
א טייל פון פאוועל פאווליקאווסקי'ס פילם אידא האט מען געמאכט אין לאדזש.
אידישע קהילה
צווילינג שטעט
לאדזש האט די פאלגנדע צווילינג שטעט:
|
|
זעט אויך
רעפערענצן
- ↑ Stuttgart official website, 23 Mar 2008(הקישור אינו פעיל)
- ↑ "Partner Cities of Lyon and Greater Lyon". © 2008 Mairie de Lyon. Retrieved 21 Oct. 2008.
{{cite web}}: Check date values in:|accessdate=(help) - ↑ "Kaliningrad -Partner Cities". © 2000–2006 Kaliningrad City Hall. Retrieved 8 Dec. 2008.
{{cite web}}: Check date values in:|accessdate=(help) - ↑ "Twin towns of Minsk". © 2008 The department of protocol and international relations of Minsk City Executive Committee. Retrieved 8 Dec. 2008.
{{cite web}}: Check date values in:|accessdate=(help) - ↑ "Tel Aviv sister cities" (in Hebrew). Tel Aviv-Yafo Municipality. Retrieved 19 Jan. 2008.
{{cite web}}: Check date values in:|accessdate=(help)CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ Vänorter – orebro.se
- ↑ Sister Cities of Los Angeles
וועבלינק
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!