אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רבי שאול בן דוד"
(בס"ד) צייכן: רויע רעדאגירונג |
|||
| (3 צווישנדיגע ווערסיעס פונעם זעלבן באַניצער נישט געוויזן) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|בערך ה'ש"ל (1570) – נאָך ה'ת"א (1641)}} | {{דעסקריפציע|בערך ה'ש"ל (1570) – נאָך ה'ת"א (1641)}} | ||
'''רבי שאול בן דוד''' איז געווען א ראש ישיבה | '''רבי שאול בן דוד''' (געבוירן בערך ה'ש"ל – נפטר נאך ה'ת"א) איז געווען א רב און ראש ישיבה אין מדינת רוסיא (פודוליה) און דער מחבר פון די ספרים '''טל אורות''' אויף די [[ל"ט מלאכות]], און '''חנוכת הבית''' אויף ענייני חנוכה. ער האט פארמאגט א כוח אין מליצה און חרוזים, און די ספרים זענען ברייט ציטירט געוואָרן דורכן [[מגן אברהם]]. | ||
== | ==לעבנסגעשיכטע== | ||
מיר ווייסן ווייניג איבער די געשיכטע פון ר' שאול בן דוד. ער איז געבוירן געוואָרן אַרום דעם יאָר ה' | מיר ווייסן ווייניג איבער די געשיכטע פון ר' שאול בן דוד. ער איז געבוירן געוואָרן אַרום דעם יאָר ה'ש"ל. | ||
ער האָט געלערנט תורה ביי עטלעכע פון די גרעסטע גאונים פון זיין דור, צווישן זיי רבי הירש שור (דער פאָטער פון דער [[רבי אברהם חיים שור|תורת חיים]]){{הערה|1=טל אורות, מלאכת המוציא (מהדורת אדלר אות כא)}} און רבי שלמה רבי לייבוש'ס פון לובלין (דער מהרש"ל השני, א תלמיד פונעם מהרש"ל, נפטר שנ"א). רבי שאול האָט געשריבן אַ קינה (הספד) אויף זיין רבי'ן, דער מהרש"ל השני. | |||
ער האָט געלערנט ביי רבי הירש שור | |||
ער האָט געדינט אַלס ראש ישיבה און ראש מתיבתא אין מדינת רוסיא. אין דער ליטעראַטור פון יענער צייט, מיינט "מדינת רוסיא" געווענליך רוסיא האדומה, וואָס איז מזרח גאַליציע אָדער פודוליה, וועלכעס איז געווען אַ טייל פון [[ועד ארבע ארצות]]. זיין זון, ר' דוד, האָט געדרוקט איינעם פון זיינע ספרים אין יאָר ה'ת"א, וואָס ווייזט אַז ר' שאול איז געווען ביים לעבן נאָך דעם יאָר. | ער האָט געדינט אַלס ראש ישיבה און ראש מתיבתא אין מדינת רוסיא. אין דער ליטעראַטור פון יענער צייט, מיינט "מדינת רוסיא" געווענליך רוסיא האדומה, וואָס איז מזרח גאַליציע אָדער פודוליה, וועלכעס איז געווען אַ טייל פון [[ועד ארבע ארצות]]. זיין זון, ר' דוד, האָט געדרוקט איינעם פון זיינע ספרים אין יאָר ה'ת"א, וואָס ווייזט אַז ר' שאול איז געווען ביים לעבן נאָך דעם יאָר. | ||
רבי שאול איז געווען שטאַרק פאַרבונדן מיט דער תורה פונעם [[רבי שלמה לוריא|מהרש"ל]], און ער ברענגט אים אפט אראפ מיט גרויס כבוד. ער האט אויך אריינגעפלאכטן גימטריאות און קבלה-עניינים אין זיינע כתבים. זיין ארבעט ווערט ציטירט דורך שפעטערדיגע פוסקים ווי דער מגן אברהם און דער מרכבת המשנה. | |||
==חיבורים== | ==חיבורים== | ||
| שורה 21: | שורה 20: | ||
===חנוכת הבית=== | ===חנוכת הבית=== | ||
דאָס איז אַ חיבור אויף הלכות חנוכה. | דאָס איז אַ חיבור אויף הלכות חנוכה. | ||
* דרוקן: דער ספר חנוכת הבית איז געדרוקט געוואָרן צום ערשט אין פראג אין יאָר ה'שע"ו | * דרוקן: דער ספר חנוכת הבית איז געדרוקט געוואָרן צום ערשט אין פראג אין יאָר ה'שע"ו. פאר פילע יארן איז דער ספר געווען כמעט פארגעסן ביי ביבליאגראפן. כאטש דער חיד"א ברענגט צוויי איינסן וועגן ר' שאול אין זיין ספר [[שם הגדולים]], מאַכט ער קיין דערמאנונג פון זיין ספר חנוכת הבית. | ||
* אינהאַלט: | נאָכדעם איז ער נישט איבערגעדרוקט געוואָרן ביז אין תשמ"א, אין אַ פאָטאָ-אָפסעט ווערסיע, און שפּעטער אין אַ נייע אויסגאַבע אין תשמ"ב און נאכאמאל אין תשנ"ב. | ||
* אינהאַלט: דער מחבר הייבט אָן מיט דער אינטערעסאַנטער חידוש אַז כמעט אַלע הלכות חנוכה זענען באַהאַלטן אין דעם נוסח פון הנרות הללו. דער ספר דיסקוסירט וויכטיגע נושאים, אַזוי ווי די [[בית יוספ'ס קשיא]]{{הערה|חנוכת הבית, תשנ"ב, עמ' לג}}, און פאַרוואָס חנוכה איז נישט ניין טעג{{הערה|חנוכת הבית, תשנ"ב, עמ' נ}}. | |||
* הלכה און מנהג: ר' שאול האָט אָנגענומען אַ צד אין גרויסע הלכה-פראַגעס, אַזוי ווי צו צינדן נר שבת אָדער נר חנוכה צום ערשט, און צי צו מאַכן הבדלה פאַר נר חנוכה אויף מוצאי שבת. ער האָט אויך, אַזוי ווי דער מהרש"ל, געהאַלטן אַז דער ריכטיגער נוסח פון דער ברכה איז צו זאָגן שלחנוכה ווי איין וואָרט. | * הלכה און מנהג: ר' שאול האָט אָנגענומען אַ צד אין גרויסע הלכה-פראַגעס, אַזוי ווי צו צינדן נר שבת אָדער נר חנוכה צום ערשט, און צי צו מאַכן הבדלה פאַר נר חנוכה אויף מוצאי שבת. ער האָט אויך, אַזוי ווי דער מהרש"ל, געהאַלטן אַז דער ריכטיגער נוסח פון דער ברכה איז צו זאָגן שלחנוכה ווי איין וואָרט. | ||
דער ספר חנוכת הבית איז דער עלטסטער באַקאַנטער מקור וואָס דערמאנט דעם מנהג פון געבן מתנות (חנוכה געלט) אויף חנוכה. אין זיין שיר, נוצט ער די ווערטער "לחלק מתנות", און אין דער הלכה'דיגער חלק פון ספר, שרייבט ער אַז מען זאָל געבן צדקה, בפרט צו די קינדער וואָס לערנען תורה{{הערה|חנוכת הבית, תשנ"ב, עמ' עב, פג}}. דאָס איז די סטעיטמענט וואָס דער מגן אברהם ציטירט פון דעם ספר (ריש סימן תר"ע). ער דערמאנט אויך די טעמעס פון עסן מילכיגס און דעם נוסח פון די ברכות. | |||
===תפלת הדרך=== | ===תפלת הדרך=== | ||
דאס איז א קליין ספר'ל מיט "סדר תפלת הדרך", און איז געדרוקט געוואָרן דורך זיין זון, ר' דוד, אין יאָר ה'ת"א. דער ספר אַנטהאַלט אַן אומגעווענליכע אילוסטראַציע פון אַ שיף אויפן ים אויף דער לעצטער זייט{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://seforimblog.com/2006/12/forgotten-work-on-chanuka/|שרייבער=Eliezer Brodt|קעפל=A Forgotten Work on Chanukah: חנוכת הבית|זייטל=The Seforim Blog|דאטום=December 18, 2006}}}}. | |||
===לינקס=== | |||
*{{היברובוקס|2=חנוכת הבית|3=19668|4=על ענייני חנוכה, פראג שע"ו}}. | |||
*{{אוצר החכמה|2=חנוכת הבית וסדר תפילת הדרך|3=642117|4=לאנדאן, תשמ"ב}}. | |||
*{{אוצר החכמה|2=חנוכת הבית|3=143554|מקום הוצאה=בני ברק|שנת הוצאה=תשנ"ב}} | |||
*{{היברובוקס|2=טל אורות|3=24833|4=פראג שע"ה}}. | |||
*{{היברובוקס|2=טל אורות|3=50713|4=ירושלים תשנ"ה (מהדורת אדלר)}}. | |||
==רעפערענצן== | |||
{{רעפערענצן}} | |||
[[קאַטעגאָריע:מחברי ספרי הלכה]] | |||
[[קאַטעגאָריע:ראשי ישיבות בתפוצות]] | |||
[[קאַטעגאָריע:רוסישע רבנים]] | |||
[[he:רבי שאול בן דוד]] | [[he:רבי שאול בן דוד]] | ||
יעצטיגע רעוויזיע זינט 04:44, 25 דעצעמבער 2025
רבי שאול בן דוד (געבוירן בערך ה'ש"ל – נפטר נאך ה'ת"א) איז געווען א רב און ראש ישיבה אין מדינת רוסיא (פודוליה) און דער מחבר פון די ספרים טל אורות אויף די ל"ט מלאכות, און חנוכת הבית אויף ענייני חנוכה. ער האט פארמאגט א כוח אין מליצה און חרוזים, און די ספרים זענען ברייט ציטירט געוואָרן דורכן מגן אברהם.
לעבנסגעשיכטע
מיר ווייסן ווייניג איבער די געשיכטע פון ר' שאול בן דוד. ער איז געבוירן געוואָרן אַרום דעם יאָר ה'ש"ל. ער האָט געלערנט תורה ביי עטלעכע פון די גרעסטע גאונים פון זיין דור, צווישן זיי רבי הירש שור (דער פאָטער פון דער תורת חיים)[1] און רבי שלמה רבי לייבוש'ס פון לובלין (דער מהרש"ל השני, א תלמיד פונעם מהרש"ל, נפטר שנ"א). רבי שאול האָט געשריבן אַ קינה (הספד) אויף זיין רבי'ן, דער מהרש"ל השני.
ער האָט געדינט אַלס ראש ישיבה און ראש מתיבתא אין מדינת רוסיא. אין דער ליטעראַטור פון יענער צייט, מיינט "מדינת רוסיא" געווענליך רוסיא האדומה, וואָס איז מזרח גאַליציע אָדער פודוליה, וועלכעס איז געווען אַ טייל פון ועד ארבע ארצות. זיין זון, ר' דוד, האָט געדרוקט איינעם פון זיינע ספרים אין יאָר ה'ת"א, וואָס ווייזט אַז ר' שאול איז געווען ביים לעבן נאָך דעם יאָר.
רבי שאול איז געווען שטאַרק פאַרבונדן מיט דער תורה פונעם מהרש"ל, און ער ברענגט אים אפט אראפ מיט גרויס כבוד. ער האט אויך אריינגעפלאכטן גימטריאות און קבלה-עניינים אין זיינע כתבים. זיין ארבעט ווערט ציטירט דורך שפעטערדיגע פוסקים ווי דער מגן אברהם און דער מרכבת המשנה.
חיבורים
רבי שאול בן דוד האָט מחבר געווען עטליכע ספרים:
טל אורות
דאָס איז ר' שאול'ס מערסט באַקאַנטער ספר. ער רעדט דאָרטן וועגן די ל"ט אבות מלאכות פון שבת, זייערע תולדות, און זייער עונש.
- דרוקן און הסכמות: דער ספר טל אורות איז געדרוקט געוואָרן אין פראג, כּנראה אַרום יאָר ה'שע"ח. ער האָט באַקומען זייער חשובע הסכמות פון גדולי דור, אַריינגערעכנט דער מהרש"א, דער כלי יקר, און דער של"ה. א שיינע אויסגאבע איז איבערגעדרוקט געוואָרן אין ירושלים אין 1996.
- אינהאַלט און סטיל: דער ספר איז ערוך און מסודר לויט יעדער מלאכה, און ר' שאול ברענגט פילפּולים און הלכות למעשה. א הויפּט כאראקטעריסטיק פון דעם ספר איז זיין ברייטע באַנוץ פון מליצה און חרוזים. ער האָט געזען דעם מעטאָד אַלס אַ גרויסער זכרון-מיטל, וואָס איז געבויט אויף דעם חז"ל אַרויסזאָגן וועגן לערנען מיט זמרה (נעימה).
- השפעה: דער ספר טל אורות ווערט ציטירט ברייט דורכן מגן אברהם אין הלכות שבת, און אויך דורכן מרכבת המשנה אויף רמב"ם. די הקדמה פונעם ספר, וועלכע שטעלט אַרויס די חובה פון לערנען הלכות שבת (כדי זיך צו היטן פון חילול שבת), איז איבערגעדרוקט געוואָרן דורך בעל שביתת השבת. ר' שאול בן דוד האָט אין דעם ספר אָנגענומען אַז שעה וחצי קודם דער ראות הכוכבים איז שוין לילה דאורייתא, און דעריבער איז מען שוין אסור אין מלאכה, אַפילו אויב מען האָט נאָך נישט געדאַוונט מעריב.
חנוכת הבית
דאָס איז אַ חיבור אויף הלכות חנוכה.
- דרוקן: דער ספר חנוכת הבית איז געדרוקט געוואָרן צום ערשט אין פראג אין יאָר ה'שע"ו. פאר פילע יארן איז דער ספר געווען כמעט פארגעסן ביי ביבליאגראפן. כאטש דער חיד"א ברענגט צוויי איינסן וועגן ר' שאול אין זיין ספר שם הגדולים, מאַכט ער קיין דערמאנונג פון זיין ספר חנוכת הבית.
נאָכדעם איז ער נישט איבערגעדרוקט געוואָרן ביז אין תשמ"א, אין אַ פאָטאָ-אָפסעט ווערסיע, און שפּעטער אין אַ נייע אויסגאַבע אין תשמ"ב און נאכאמאל אין תשנ"ב.
- אינהאַלט: דער מחבר הייבט אָן מיט דער אינטערעסאַנטער חידוש אַז כמעט אַלע הלכות חנוכה זענען באַהאַלטן אין דעם נוסח פון הנרות הללו. דער ספר דיסקוסירט וויכטיגע נושאים, אַזוי ווי די בית יוספ'ס קשיא[2], און פאַרוואָס חנוכה איז נישט ניין טעג[3].
- הלכה און מנהג: ר' שאול האָט אָנגענומען אַ צד אין גרויסע הלכה-פראַגעס, אַזוי ווי צו צינדן נר שבת אָדער נר חנוכה צום ערשט, און צי צו מאַכן הבדלה פאַר נר חנוכה אויף מוצאי שבת. ער האָט אויך, אַזוי ווי דער מהרש"ל, געהאַלטן אַז דער ריכטיגער נוסח פון דער ברכה איז צו זאָגן שלחנוכה ווי איין וואָרט.
דער ספר חנוכת הבית איז דער עלטסטער באַקאַנטער מקור וואָס דערמאנט דעם מנהג פון געבן מתנות (חנוכה געלט) אויף חנוכה. אין זיין שיר, נוצט ער די ווערטער "לחלק מתנות", און אין דער הלכה'דיגער חלק פון ספר, שרייבט ער אַז מען זאָל געבן צדקה, בפרט צו די קינדער וואָס לערנען תורה[4]. דאָס איז די סטעיטמענט וואָס דער מגן אברהם ציטירט פון דעם ספר (ריש סימן תר"ע). ער דערמאנט אויך די טעמעס פון עסן מילכיגס און דעם נוסח פון די ברכות.
תפלת הדרך
דאס איז א קליין ספר'ל מיט "סדר תפלת הדרך", און איז געדרוקט געוואָרן דורך זיין זון, ר' דוד, אין יאָר ה'ת"א. דער ספר אַנטהאַלט אַן אומגעווענליכע אילוסטראַציע פון אַ שיף אויפן ים אויף דער לעצטער זייט[5].
לינקס
- חנוכת הבית, על ענייני חנוכה, פראג שע"ו.
- חנוכת הבית וסדר תפילת הדרך, לאנדאן, תשמ"ב.
- חנוכת הבית, בני ברק, תשנ"ב
- טל אורות, פראג שע"ה.
- טל אורות, ירושלים תשנ"ה (מהדורת אדלר).