בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,360
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
(באזירט אויף ראזמארינ'ס ענציק באנד 2 ז' 349 און ווייטער) |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 37: | שורה 37: | ||
ס'ווערן גענוצט פאַרשידענע אויסדרוקן פאַר פארדייען: | ס'ווערן גענוצט פאַרשידענע אויסדרוקן פאַר פארדייען: | ||
'''נבלע'''{{הערה|1=יומא עה, ב, צווייטע שורה אונטן און פארגלייכט מיט: שוחר טוב עח, ג; ילקוט המכירי תהלים עח, כב; און קו, יח; {{י"ש|בשלח|רס}} און {{י"ש|תהלים|תתיט}}; רש"י חוקת כא, ה און תהלים עח, כה; שכל טוב בשלח טז, לא; לקח טוב בשלח טז, יד; רקאַנטי בשלח מד; כלי יקר שמות טז, ד.}}, פארשלינגען געווארן אין אלע צוויי הונדערט אַכט און פערציג איברים; | '''נבלע'''{{הערה|1=יומא עה, ב, צווייטע שורה אונטן און פארגלייכט מיט: שוחר טוב עח, ג; ילקוט המכירי תהלים עח, כב; און קו, יח; {{י"ש|בשלח|רס}} און {{י"ש|תהלים|תתיט|נאמען=ניין}}; רש"י חוקת כא, ה און תהלים עח, כה; שכל טוב בשלח טז, לא; לקח טוב בשלח טז, יד; רקאַנטי בשלח מד; כלי יקר שמות טז, ד.}}, פארשלינגען געווארן אין אלע צוויי הונדערט אַכט און פערציג איברים; | ||
'''נימוח'''{{הערה|1=יומא עה, ב, און רש"י אונטער דעם ווארט נימח.}}, א זאך וואס מחספּס, מח - ווערט צעריבן, פּס - אויף פּיסת היד, אויף דעם לעפל פון דער האנט. מחספּס איז א נוטריקון; | '''נימוח'''{{הערה|1=יומא עה, ב, און רש"י אונטער דעם ווארט נימח.}}, א זאך וואס מחספּס, מח - ווערט צעריבן, פּס - אויף פּיסת היד, אויף דעם לעפל פון דער האנט. מחספּס איז א נוטריקון; | ||
'''נתעכל'''{{הערה|1=שכל טוב בשלח טז, יד זייט 242; בעה"ט בשלח טז, לג.}}, פאַרדייעט; | '''נתעכל'''{{הערה|1=שכל טוב בשלח טז, יד זייט 242; בעה"ט בשלח טז, לג.}}, פאַרדייעט; | ||
| שורה 46: | שורה 46: | ||
פאר די אידן האט געארט זייער נישט האבן דעם מאגן. זיי האבן זיך באקלאגט. זיי האבן געזאגט: האסטו שוין געזען אז א געבוירענער פון א פרוי זאל עסן, און עס נישט ארויסגיבן. האסטו שוין געזען זינט דו לעבסט אז א מענטש זאל אריינטון ווייץ אין מיל און ס'זאל נישט ארויסקומען מעל. | פאר די אידן האט געארט זייער נישט האבן דעם מאגן. זיי האבן זיך באקלאגט. זיי האבן געזאגט: האסטו שוין געזען אז א געבוירענער פון א פרוי זאל עסן, און עס נישט ארויסגיבן. האסטו שוין געזען זינט דו לעבסט אז א מענטש זאל אריינטון ווייץ אין מיל און ס'זאל נישט ארויסקומען מעל. | ||
דער אייבערשטער האט פארדראסן די אידנ'ס נישט צופרידנקייט. ער האט געזאגט: פאר דער טובה וואס איך טו זיי; איך מאך זיי גלייך צו מלאכים, זיי זאלן נישט דארפן האבן דעם מאגן, פארדריסט עס זיי נאך!{{הערה|יומא עה, ב; | דער אייבערשטער האט פארדראסן די אידנ'ס נישט צופרידנקייט. ער האט געזאגט: פאר דער טובה וואס איך טו זיי; איך מאך זיי גלייך צו מלאכים, זיי זאלן נישט דארפן האבן דעם מאגן, פארדריסט עס זיי נאך!{{הערה|יומא עה, ב; {{שוחר טוב|עח|ד}}; ילקוט המכירי תהלים עח, כה; {{י"ש|חוקת|תשסד}} און {{י"ש|תהלים|תתיט|נאמען=ניין}}.}}. | ||
ס'זענען פארהאן מערערע מיינונגען אין וועמענס זכות דער אייבערשטער האט געמאכט רעגענען מן פון דעם הימל פאר די אידן: | ס'זענען פארהאן מערערע מיינונגען אין וועמענס זכות דער אייבערשטער האט געמאכט רעגענען מן פון דעם הימל פאר די אידן: | ||
אין אברהם אבינו'ס זכות: | אין אברהם אבינו'ס זכות: | ||
פאַר "ואקחה פת לחם…"{{הערה|שם=בריחה|בראשית יח, ה.}}, פאר אברהם אבינו'ס זאגן צו די דריי מענטשן (מלאכים) איך וועל ברענגען ברויט, און איר וועט אונטערלענען אייערע הערצער. נעמליך, פאר זיין איינלאַדן די פרעמדע מענטשן צום עסן, פאר זיין מקיים זיין מצות הכנסת אורחים{{הערה|1={{תוספתא|סוטה|ד|א}}; פּסיקתא רבתי יד; {{תנא דבי אליהו|רבה|יב}}; {{רבה|בראשית|מח|י}}; {{רבה|שמות|כה|ה}} און כז, ה; {{רבה|במדבר|יד}}; {{רבה|קהלת|יא|א}}; {{תנחומא|לך לך|ד}}; {{היברובוקס|2=והזהיר|3=38577|page=55|באנד=שמות|מקום הוצאה=לייפּציג|שנת הוצאה=תרל"ג|עמ=דף כ, א|לינק טעקסט=בשלח}}; שכל טוב יט, לה; ילקוט המכירי תהלים קו, לט; {{י"ש|וירא|פּב}} און {{י"ש|בשלח|רכח}}; לקח טוב וירא יח, ד; ילקוט ראובני בשלח מא, א און בהעלותך יד, א, ערשטע שורה.}}; | פאַר "ואקחה פת לחם…"{{הערה|שם=בריחה|בראשית יח, ה.}}, פאר אברהם אבינו'ס זאגן צו די דריי מענטשן (מלאכים) איך וועל ברענגען ברויט, און איר וועט אונטערלענען אייערע הערצער. נעמליך, פאר זיין איינלאַדן די פרעמדע מענטשן צום עסן, פאר זיין מקיים זיין מצות הכנסת אורחים{{הערה|1={{תוספתא|סוטה|ד|א}}; פּסיקתא רבתי יד; {{תנא דבי אליהו|רבה|יב}}; {{רבה|בראשית|מח|י}}; {{רבה|שמות|כה|ה}} און כז, ה; {{רבה|במדבר|יד}}; {{רבה|קהלת|יא|א}}; {{תנחומא|לך לך|ד}}; {{היברובוקס|2=והזהיר|3=38577|page=55|באנד=שמות|מקום הוצאה=לייפּציג|שנת הוצאה=תרל"ג|עמ=דף כ, א|לינק טעקסט=בשלח}}; שכל טוב יט, לה; ילקוט המכירי תהלים קו, לט; {{י"ש|וירא|פּב}} און {{י"ש|בשלח|רכח|נאמען=ניין}}; לקח טוב וירא יח, ד; ילקוט ראובני בשלח מא, א און בהעלותך יד, א, ערשטע שורה.}}; | ||
פאר זיין גיבן "חמאה וחלב"{{הערה|1=בראשית יח, ח.}}, פּוטער און מילך די געסט{{הערה|1={{בבלי|בבא מציעא|פו|ב}}; {{רבה|בראשית|מח|יב}}; {{רבה|שמות|כה|ה}}; {{י"ש| | פאר זיין גיבן "חמאה וחלב"{{הערה|1=בראשית יח, ח.}}, פּוטער און מילך די געסט{{הערה|1={{בבלי|בבא מציעא|פו|ב}}; {{רבה|בראשית|מח|יב}}; {{רבה|שמות|כה|ה}}; {{י"ש|וירא|פּב}} און {{י"ש|שמות|רכח|נאמען=ניין}}; לקח טוב וירא יח, ד.}}; | ||
אין דעם זכות פון די אבות, און דאס מיינט אברהם'ן און יעקב'ן. דער אייבערשטער האט געזאגט "'''הנני''' ממטיר"{{הערה|שם=שמטזד|שמות טז, ד.}}. און אויך אברהם{{הערה|1=בראשית כב, א.}} און יעקב{{הערה|1=בראשית לא, יא.}} האבן געזאגט "הנני"{{הערה|זעט זית רענן אין {{י"ש|בשלח|רנח}}, סימן פּז.}}; | אין דעם זכות פון די אבות, און דאס מיינט אברהם'ן און יעקב'ן. דער אייבערשטער האט געזאגט "'''הנני''' ממטיר"{{הערה|שם=שמטזד|שמות טז, ד.}}. און אויך אברהם{{הערה|1=בראשית כב, א.}} און יעקב{{הערה|1=בראשית לא, יא.}} האבן געזאגט "הנני"{{הערה|זעט זית רענן אין {{י"ש|בשלח|רנח}}, סימן פּז.}}; | ||
אין דעם זכות פון אברהם, יצחק, יעקב{{הערה|{{מר"י|קאפיטל=טז|פסוק=ד|מסכתא=ויסע|סימן=ב}}.}}; | אין דעם זכות פון אברהם, יצחק, יעקב{{הערה|{{מר"י|קאפיטל=טז|פסוק=ד|מסכתא=ויסע|סימן=ב}}.}}; | ||
אין משה רבינו'ס זכות{{הערה|1={{סדר עולם|רבה|י}}; ספרי [https://beta.hebrewbooks.org/reader/reader.aspx?sfid=14060#p=277 נצבים פּיסקא שה, עדיציע ר' מאיר פרידמאן, וויען תרכ"ד, דף קכט, א]; {{תוספתא|סוטה|יא|ב|ד}}; {{בבלי|תענית|ט|א}}; {{רבה|ויקרא|כז|ב}}; {{רבה|במדבר|א|ב}} און יג, כ; {{רבה|שיר השירים|ד|ה}}; {{תנחומא|במדבר|ב}}; {{תנחומא|במדבר|ב|ב=יא}}; מדרש משלי יד, באבער זייט 74; {{מדרש אגדה|במדבר|כ|ב|פרשה=חוקת}}; [https://www.sefaria.org/Midrash_Tannaim_on_Deuteronomy.34.8.7 מדרש תנאים דברים לד, ח]; {{זוהר|אמור|קב|ב}} לעצטע שורה; {{זוהר|חדש|יט|א|פרשה=בראשית}}; {{י"ש|וירא|פּב}}, {{י"ש|במדבר|תרפּג}}, {{י"ש|יהושע|טו}}, {{י"ש|מיכה|תקנד}} און {{י"ש|זכריה|תקעח}}; ילקוט המכירי תהלים מז, ח ילקוט המכירי ישעיהו מב, יא; מדרש הגדול בראשית ו, ד, שעכטער זייט 129; לקח טוב ויצא כט, ג; [https://www.sefaria.org.il/Otzar_Midrashim%2C_Hashkem%2C_Midrash_Hashkem_('Arise_Early').35 השכם ב', במדבר ה]; מנורת המאור (אלנקאוה) [https://beta.hebrewbooks.org/reader/reader.aspx?sfid=20975#p=467 ד', זייט 466]; [https://www.daat.ac.il/daat/tanach/tora/ptirat-2.htm מדרש פטירת אהרן] בית המדרש חדר א' זייט 91; רקאנטי בשלח מד. זעט: סדר עולם זוטא השלם י, כב; ילמדנו ב', [https://tablet.otzar.org/#/book/21134/p/27/t/1463020131234/fs/0/start/0/end/0/c במדבר ו]; תורה א, 25.}}. | אין משה רבינו'ס זכות{{הערה|1={{סדר עולם|רבה|י}}; ספרי [https://beta.hebrewbooks.org/reader/reader.aspx?sfid=14060#p=277 נצבים פּיסקא שה, עדיציע ר' מאיר פרידמאן, וויען תרכ"ד, דף קכט, א]; {{תוספתא|סוטה|יא|ב|ד}}; {{בבלי|תענית|ט|א}}; {{רבה|ויקרא|כז|ב}}; {{רבה|במדבר|א|ב}} און יג, כ; {{רבה|שיר השירים|ד|ה}}; {{תנחומא|במדבר|ב}}; {{תנחומא|במדבר|ב|ב=יא}}; מדרש משלי יד, באבער זייט 74; {{מדרש אגדה|במדבר|כ|ב|פרשה=חוקת}}; [https://www.sefaria.org/Midrash_Tannaim_on_Deuteronomy.34.8.7 מדרש תנאים דברים לד, ח]; {{זוהר|אמור|קב|ב}} לעצטע שורה; {{זוהר|חדש|יט|א|פרשה=בראשית}}; {{י"ש|וירא|פּב}}, {{י"ש|במדבר|תרפּג|נאמען=ניין}}, {{י"ש|יהושע|טו|נאמען=ניין}}, {{י"ש|מיכה|תקנד|נאמען=ניין}} און {{י"ש|זכריה|תקעח|נאמען=ניין}}; ילקוט המכירי תהלים מז, ח ילקוט המכירי ישעיהו מב, יא; מדרש הגדול בראשית ו, ד, שעכטער זייט 129; לקח טוב ויצא כט, ג; [https://www.sefaria.org.il/Otzar_Midrashim%2C_Hashkem%2C_Midrash_Hashkem_('Arise_Early').35 השכם ב', במדבר ה]; מנורת המאור (אלנקאוה) [https://beta.hebrewbooks.org/reader/reader.aspx?sfid=20975#p=467 ד', זייט 466]; [https://www.daat.ac.il/daat/tanach/tora/ptirat-2.htm מדרש פטירת אהרן] בית המדרש חדר א' זייט 91; רקאנטי בשלח מד. זעט: סדר עולם זוטא השלם י, כב; ילמדנו ב', [https://tablet.otzar.org/#/book/21134/p/27/t/1463020131234/fs/0/start/0/end/0/c במדבר ו]; תורה א, 25.}}. | ||
ס'זענען פארהאן פארשידענע מיינונגען וועגן וויפיל טעג נאך די אידנ'ס ארויסצוג פון מצרים האט דער מן אנגעהויבן צו אראפּנידערן: דרייסיג, איין און דרייסיג, פינף און פערציג, זיבעציג… | ס'זענען פארהאן פארשידענע מיינונגען וועגן וויפיל טעג נאך די אידנ'ס ארויסצוג פון מצרים האט דער מן אנגעהויבן צו אראפּנידערן: דרייסיג, איין און דרייסיג, פינף און פערציג, זיבעציג… | ||
אין דער צייט פון זייער פארלאזן מצרים, ביז דער מן האט אנגעהויבן צו אַראפּנידערן איז געשען א נס, די אידן האבן געגעסן די גאנצע צייט פון דעם "געטריקנטן" ברויט וואס זיי האבן גענומען מיט זיך פון מצרים. | אין דער צייט פון זייער פארלאזן מצרים, ביז דער מן האט אנגעהויבן צו אַראפּנידערן איז געשען א נס, די אידן האבן געגעסן די גאנצע צייט פון דעם "געטריקנטן" ברויט וואס זיי האבן גענומען מיט זיך פון מצרים. | ||
לויט וויפיל טעג ווענדט זיך וויפיל מאלצייטן פון די געבעקס זיי האבן געגעסן איידער די מן. אויב דרייסיג טעג איז זעכציג מאלצייטן; אויב איין און דרייסיג טעג — צוויי און זעכציג מאלצייטן, און אזוי ווייטער.{{הערה|1=פארגלייכט: {{תוספתא|סוטה|יא|ב}}; {{סדר עולם|רבא|ה}}; ענדע פּרק י; תרגום יונתן שמות יב, לט; {{מר"י|קאפיטל=יב|פסוק=לט|מסכתא=פסחא|סימן=יד}} און {{מר"י|קאפיטל=טז|פסוק=א|מסכתא=ויסע|סימן=א}}; {{בבלי|קידושין|לח|א}}; {{רבה|שמות|ג|ד}} און כה, ד {{רבה|שיר השירים|א|ח}}; {{תנחומא|בא|ט}}; רש"י שמות טז, א; {{י"ש|בא|רט}} | לויט וויפיל טעג ווענדט זיך וויפיל מאלצייטן פון די געבעקס זיי האבן געגעסן איידער די מן. אויב דרייסיג טעג איז זעכציג מאלצייטן; אויב איין און דרייסיג טעג — צוויי און זעכציג מאלצייטן, און אזוי ווייטער.{{הערה|1=פארגלייכט: {{תוספתא|סוטה|יא|ב}}; {{סדר עולם|רבא|ה}}; ענדע פּרק י; תרגום יונתן שמות יב, לט; {{מר"י|קאפיטל=יב|פסוק=לט|מסכתא=פסחא|סימן=יד}} און {{מר"י|קאפיטל=טז|פסוק=א|מסכתא=ויסע|סימן=א}}; {{בבלי|קידושין|לח|א}}; {{רבה|שמות|ג|ד}} און כה, ד {{רבה|שיר השירים|א|ח}}; {{תנחומא|בא|ט}}; רש"י שמות טז, א; {{י"ש|בא|רט}}, {{י"ש|בשלח|רנז|נאמען=ניין}} און רסא, {{י"ש|יהושע|טו|נאמען=ניין}}, און {{י"ש|שיר השירים|תתקפּב|נאמען=ניין}}; שכל טוב בא יב, לט; לקח טוב בא, יב, לט.}}. | ||
דאס מיטגענומענע געטריקנטע געבעקס האט געהאט דעם טעם פון מן{{הערה|{{בבלי|קידושין|לח|א}}; {{י"ש|בשלח|רנז}} און {{י"ש|יהושע|טו}}.}}. | דאס מיטגענומענע געטריקנטע געבעקס האט געהאט דעם טעם פון מן{{הערה|{{בבלי|קידושין|לח|א}}; {{י"ש|בשלח|רנז}} און {{י"ש|יהושע|טו|נאמען=ניין}}.}}. | ||
די תורה זאָגט "הנני ממטיר לכם לחם מן השמים"{{הערה|שם=שמטזד}}, איך וועל אראפּרעגענען פאר אייך ברויט פון דעם הימל. | די תורה זאָגט "הנני ממטיר לכם לחם מן השמים"{{הערה|שם=שמטזד}}, איך וועל אראפּרעגענען פאר אייך ברויט פון דעם הימל. | ||
| שורה 74: | שורה 74: | ||
דער מן ווערט אנגערופן לחם, ווייל מ'האט געמאכט פון אים ברויט. א שטייגער ווי "ארץ ממנה יצא לחם"{{הערה|1=איוב כח, ה.}}, דאס לאנד (סדום) פון וועלכן ס'איז ארויסגעקומען ברויט, און ס'מיינט תבואה פון וועלכער מ'באקט ברויט{{הערה|1=בחיי בשלח טז, ד.}}, אדער מזון, שפּייז{{הערה|1=ספורנו שמות טז, ד.}}. | דער מן ווערט אנגערופן לחם, ווייל מ'האט געמאכט פון אים ברויט. א שטייגער ווי "ארץ ממנה יצא לחם"{{הערה|1=איוב כח, ה.}}, דאס לאנד (סדום) פון וועלכן ס'איז ארויסגעקומען ברויט, און ס'מיינט תבואה פון וועלכער מ'באקט ברויט{{הערה|1=בחיי בשלח טז, ד.}}, אדער מזון, שפּייז{{הערה|1=ספורנו שמות טז, ד.}}. | ||
דער אייבערשטער | דער אייבערשטער האט געזאגט זיי זאלן קלויבן דעם מן "יום ביומו"{{הערה|שם=שמטזד}}. | ||
ס'זענען פארהאן צוויי מיינונגען אין מדרש: | |||
זיי זאלן קלויבן היינט אויף מארגן; | זיי זאלן קלויבן היינט אויף מארגן; | ||
זיי זאלן נישט קלויבן היינט אויף מארגן | זיי זאלן נישט קלויבן היינט אויף מארגן, זיי זאלן קלויבן יעדער טאג נאר וויפיל זיי דארפן אין דעם באטרעפנדן טאג, "מי שברא יום, ברא פּרנסתו"{{הערה|1=זעט {{מר"י|קאפיטל=טז|פסוק=ד}}; {{תנחומא|בשלח|כ}}; {{י"ש|בשלח|רנח}}; רש"י, רשב"ם שמות טז, ד.}}, דער וועלכער האט באשאפן דעם טאג, האט באשאפן אויך זיין פּרנסה. | ||
דער אייבערשטער האט געגיבן מן די אידן יעדער טאג פאר דעם טאגס געברויך, "למען אנסנו הילך בתורתי אם לא"{{הערה|1=שמות טז, ד; יוב"ע, און פאַרגלײכט מיט אונקלוס און רש"י; {{תנחומא|בשלח|כ}}.}}, זיי צו אויספּריוון צי זיי וועלן אפּהיטן די מצוות פון דער תורה, צי נישט{{הערה|זעט אור החיים שמות טז, ד}}. | |||
די חכמים ז"ל זאגן: "לא ניתנה תורה לדרוש אלא לאוכלי המן". ווייל זיי האבן נישט געהאט דעם עול פון פּרנסה, מ'האט דאך זיי געגעבן פיקס און פארטיג אלץ וואס זיי האבן געדארפט און געוואלט, האבן זיי דאך געהאט די גאנצע צייט צו לערנען, איז דערפאר די תורה זיי געגעבן געווארן{{הערה|1={{מר"י|קאפיטל=יג|פסוק=יז|מסכתא=ויהי בשלח}}; {{מר"י|קאפיטל=טז|פסוק=ד|מסכתא=ויסע|סימן=ב}}; און {{י"ש|בשלח|רנח}} בשם רבי שמעון בן יוחאי, און זעט דארט זית רענן. אין {{תנחומא|בשלח|כ}} בשם ר"ש בן יהושע; בחיי בשלח טז, טז; בעה"ט בהעלותך יא, ח. פארגלייכט אלע ווערסיעס.}}. | |||
די תורה דערציילט אונז "ותעל שכבת הטל"{{הערה|1=שמות טז, יד.}}, און ס'האט זיך אויפגעהויבן א שיכט טוי. און אויף אַן אנדער אָרט דערציילט אונז די תורה "וברדת הטל"{{הערה|1=במדבר יא, ט.}}, און ווען דער טוי האט גענידערט אַראָפּ. ד.ה. ס'האט זיך אויפגעהויבן א טוי | |||
שיכט. דער מן האט אראפּגענידערט אויף דער דאזיגער טוי שיכט. נאך דעם האט טוי אראפּגענידערט פון אויבן, און האט צוגעדעקט דעם מן. און דער מן איז געליגן צווישן די צוויי שיכטן טוי ווי אין א [[שניטקע]]{{הערה|1=יומא עה, ב; רש"י שמות טז, יד; שכל טוב שמות טז, יד.}}. | |||
==ביבליאגראפיע== | ==ביבליאגראפיע== | ||
| שורה 87: | שורה 91: | ||
{{ביאורים}} | {{ביאורים}} | ||
{{רעפערענצן}} | {{רעפערענצן}} | ||
[[he:מן]] | |||